Władysław Nowak
Akomodacja liturgii skaramentu
małżeństwa nowego Rytuału
Rzymskiego Pawła VI do potrzeb
diecezji polskich
Collectanea Theologica 47/3, 181-186
C o llectanea T heologica ' 47(1977) fasc.. I l l
KS. W ŁADYSŁAW NOW AK, OLSZTYN
AKOMOBACJA LITURGII SAKRAMENTU'. MAŁŻEŃSTWA ..
NOWEGO RYTUAŁU RZYMSKIEGO PAWŁA VI
BO POTRZEB DIECEZJI POLSKICH
W uroczystość św. Jó z efa O blubieńca NM P, d n ia ’ 19.03.1969 r. został p ro m u lg o w an y przez P a w ł a VI nowyj obrzęd z a w ie ra n ia m a łże ń stw a:
Ordo celebrandi m a tr im o n iu m 1. D ek ret za tw ie rd z a ją c y te obrzędy w y ja ś
nia, iż zostały one - opracow ane, .„aby zgodnie z w y m ag a n ia m i tego dokvu^ m e n tu ja śn ie j w y ra ża ły łask ę s a k ra m e n tu i ab y b a rd z iej podkreślały- obo w iązki m ałżonków ” 2. U w agi w stę p n e do obrzędów m a łże ń stw a tzw. P rae-
n otanda w sk az u ją na litu rg ię ja k o n arzędzie C h ry stu s a —K ap łan a, k tó ry
przez słow a i zn ak i św ięte, w sposób skuteczn y i w ła ś c iw y : owym znakom w ielbi Boga O jca i doko n u je dzieła u św ięcenia m ałżonków . W zw iązku z ty m S tolica A postolska zezw ala k ra jo w y m k o n feren c jo m b isk u p ó w n a t a k ą akom odację, by owe p ra w d y m ogły być ła tw o z now ych obrzędów od czytane i budziły u zaw ierając y ch m ałżeństw o, św iadom ość p rzy należności do K ościoła, którego ta je m n ic a w nich się u rz e c z y w is tn ia 3. :
1. Z asady akom odacji litu rg ii s a k ra m e n tu m ałżeń stw a •
A kom odacja obrzędów litu rg ii do m e n taln o ści ludzi danej k u ltu r y m a na celu um ożliw ić im w ejście w ta jem n icę ce le b ro w an ą w K o śc ie le 4. L i tu rg ia bow iem w ia rę suponuje, jej w ym aga i ją m a n ifestu je, zrodziła się bow iem w c e n tru m h isto rii zb aw ien ia i je st jego k o n ty n u a c ją w K ościele dla w szystkich ludów i k u l t u r 5. S tąd też K o n s ty tu c ja o św ię te j litu rg ii zw raca uw agę na m ożliw ość jej akom odacji w zak resie znaku, języka, m uzyki, śpiew u i sztuki, a ta k ż e zw yczajów każdego n arodu-3. W za k resie odnow y litu rg ii sa k ra m e n tu m a łże ń stw a p o sta n aw ia : „Jeżeli ja k ie k raje... u ży w a ją innych ch w alebnych zw yczajów i cerem onii p rzy za w ieran iu śa
-1 R itu a le R ornanum e x decreto Sacrosancti O ecum enici Concilii V.aticay
n i I I in sta u ra tu m auctoritoXe P auli V I p ro m u lg a tu m : Ordo celebrandi m a trim o n iu m (=O C M ), E ditio ty p ic a , R om a 1969, Typis P olyglottis V aticanis.
2 T a m że , s. 5. ; .
3 Praenotanda: n r 1, 2, 3, 4. r . •
4 A. N o c e n t , Souplesse et a d aptation de la litu rg ie depuis V atican II, L a M aison D ieu 26/1969/365—374; A. B. A l y a r e z, P rincipios para la adaptacion liturgica en las cu ltu ra s n a tiv a s,' N o titiae 10/1974/384—390. W. D a n i e l s k i , A ko m o d a c ja litu rg iczn a , w: E n cyklo p ed ia K ato licka , t. 1, L u b lin 1973, 247—249/ ' / :
5 Por. A. B. A l v a r e z , art. cyt., 385.. . _
3 K o n s ty tu c ja o św ię te j liturgii: ako m o d acja w ogólności n r 37—40; zwy-^ czajów poszczególnych n aro d ó w n r 40 b; sa k ra m e n tu m ałżeń stw a n r 63, 77; sym bolów i znaków n r 59, 1'23, 128; ję zy k a rn r 36, 54, 63^ 7.8,, 101; m u zy k i n r 119, 120.
1 8 2 K S . W Ł A D Y S Ł A W N O W A K
k ra m e n tu m a łże ń stw a Sobór św ięty b ardzo p ragnie, aby je zachow ano” 7. Z ezw ala p o n ad to k o m p e ten tn ej w ładzy te ry to ria ln e j n a m ożliw ość o p ra c o w an ia w łasnego obrzędu, dostosow anego do zw yczajów m iejscow ych, z tym jed n ak , aby asy stu ją c y k a p ła n żądał od zaw ierając y ch m ałżeństw o w y ra żenia zgody i tę zgodę p rz y ją ł (KL 77).
OCM zgodnie z ow ym i za sa d am i u sta la , że akom odacji może ulec: u k ła d części, p y ta n ia przed w y ra że n iem zgody oraz sam e słow a zgody m a łż e ń sk iej, ta k ż e p o d an ie rą k , czy też cerem onia p rze k a z a n ia o b rą c z e k 8. P o n ie w aż isto tn y m elem en tem ako m o d acji je st rów now aga m iędzy jednością a różnorodnością, k ra jo w e k o n feren c je b iskupów m ogą je w prow adzać po p rze d staw ie n iu S tolicy A p o s to ls k ie j9.
2. P rz e ja w y ak om odacji
K o n fe re n c ja E p isk o p a tu Polską sk o rz y sta ła z u p ra w n ie ń p rz y słu g u ją cych je j w z a k resie ak o m o d acji litu rg ii s a k ra m e n tu m ałżeństw a. P rz y o p ra cow aniu ow ych obrzędów n aw ią za n o do d aw nych ry tu ałó w , a ta k że agend polskich w y d o b y w ając z nich te elem enty, k tó re n ajb a rd z ie j odpow iadały odnow ionej litu rg ii.
P o g ru n to w n e j analizie' i d o kładnym stu d iu m dotychczasow ych fo rm sp raw o w a n ia ; litu rg ii sa k ra m e n tu m a łże ń stw a w diecezjach polskich, w o p a r ciu o now y R y tu a ł R zym ski zostały op raco w an e i n astę p n ie d e k re te m P rz e w odniczącego K o n fe re n cji E p isk o p atu k ard . S. W y s z y ń s k i e g o , P r y m asa P olski, z d n ia 25.03.1‘9I7!3 r. zatw ierdzone: O brządy sa k ra m e n tu m a łże ń
stw a dostosow ane do zw y c za jó w d iecezji p o ls k ic h 10. Ja k o księga litu rg iczn a
w języku narodow ym za w iera d e k re t K ong reg acji K u ltu Bożego z dnia 16.11. 1)972 r. z a tw ie rd z ają cy ją przez S tolicę A postolską. K sięga ta, w y d an a na w zór R y tu a łu R zym skiego, zaw iera: w stęp, obrzędy sa k ra m e n tu m a łżeń stw a w czasie Mszy św. o raz poza m szą, m ałżeństw o m iędzy osobą n ależącą do K ościoła kato lick ieg o a osobą nieochrzczoną, zestaw y czytań b ib lijn y ch i m o d litw y pow szechnej, fo rm u la rz e m szy za now ożeńców , a ta k że d odatek zaw ie ra ją c y obrzędy ju b ileu sz u 25-leeia i 50-lecia m ałżeń stw a n .
a) u k ł a d c z ę ś c i
O brzędy s a k ra m e n tu m a łż e ń stw a p rz e w id u ją na w stę p ie a k t pozdro w ien ia i w ygłoszenie pouczenia o sa k ra m en c ie udzielanym w edług podanych dw óch fo rm u la rz y lu b w łasn y m i słow am i, litu rg ię Słow a (czytania b ib lijn e, hom ilia), po k tó re j n a s tę p u je litu rg ia sa k ra m e n tu , a więc: p y ta n ia do ty czą ce dobrow olności z a w ie ra n ia zw iązku m ałżeńskiego, jego niero zerw aln o ści i p rzy ję cia oraz w y ch o w an ia p otom stw a, hym n do D ucha £w., ro ta p rzy się gi m ałżeń sk iej, p o tw ie rd z en ie zaw arteg o m ałżeń stw a, błogosław ieństw o o b rą
7 Z asa d a ta je st k o n ty n u a c ją n a u k i Soboru T rydenckiego o odnow ie li tu rg ii s a k ra m e n tu m ałżeństw a. Por. C oncilium T rid e n tiu m , D iariorum , acto-
ru m , e p isto la ru m , tra c ta tu u m no va collectio, w yd. Soc. G o erresian a, t. 9,
F rib u rg i i. Br. 1924, s. 969: se sja X XIV , d e k re t De re fo rm a tio n e , cap. 1;
R itu a le R o m a n u m , R om ae 1614, tit. V III, c. II, n r 6.
8 OCM, P ra en o ta n d a : n r 12— 15.
8 T a m że, n r 12, 17; K L 63 b, 40 a; por. także, A. C u v a , La crea tività
ritu a le n e i lib ri U turgici ai va ri liv e lli di co m p e ten za, E ph em erid es L itu r-
gicae 79(1975) 54—09.
10 O brzędy sa k ra m e n tu m a łże ń stw a dostosow ane do zw y c za jó w diecezji
p o lsk ic h , K atow ice 1974, s. 110, fo rm a t 16,5X24,5 cm, d ru k czerw ono-czarny.
LITURGIA SAKRAM ENTU MAŁŻEŃSTWA
183
czek i ich nałożenie, m o d litw a pow szechna oraz błogosław ieństw o. Z aleca się tak że p rzy jęcie E u ch a ry stii.
U k ład te n odbiega nieco od u k ła d u obrzędów R y tu ału Rzym skiego P a w ł a VI i n aw ią zu je do dotychczasow ych ry tu a łó w diecezji polskich stan o w iąc ich ak cep tację. I ta k , um ieszczenie dw óch fo rm u la rz y pouczeń 0 sa k ra m e n c ie (w rzy m sk im ty lk o jedno) n aw ią zu je w p ew nym sensie do
A g e n d y K r o m e r a 12. W kom ponow anie h y m n u do D ucha £w. w litu rg ię
m ałżeń stw a n aw ią zu je do A g e n d y P o w o d o w s k i e g o z 1591 r . 13, k tó ra po raz pierw szy w p ro w ad ziła te n e lem e n t do obrzędu tego sa k ra m en tu .
P rz e ja w e m akom odacji w z a k resie u k ła d u części je s t rów n ież a k t !po- tw ie rd z e n ia zaw arteg o m ałżeń stw a, zarów no pod w zględem tre śc i ja k i k o lejności w y stę p o w a n ia w dotychczasow ych obrzędach ry tu a łó w polskich. W R y tu ale R zym skim z n a jd u je się on dopiero po p rz e k a z a n iu sobie przez oblubieńców obrączek, a w obecnym R y tu ale P o lsk im po rocie przysięgi m ałżeńskiej. T ak i był bow iem zw yczaj w dotychczasow ych ry tu a ła c h pols
kich, a został on p rz y ję ty z A g e n d y K r o m e r a zarów no co do treśc i ja k i kolejności w u k ła d zie części litu rg ii o b rz ę d ó w 14. P ozostałe części, z a rów no w ich układ zie ja k i o brzędach n aw ią z u ją do R y tu a łu R zym skiego P a w ł a VI.
b) P y t a n i a p r z e d wy r a ż e n i e m z g o d y
C ałkow itej w ierności m ałżonków , ta k ż e n iero zerw aln o ści w ęzła m a łże ń skiego w ym aga zarów no szczególna w sp ó ln o ta m ężczyzny i kobiety, ja k 1 dobro dzieci. T ak a m iłość, w iążąc ze sobą czynniki boskie i ludzkie poz
12 A genda sacram entalia ad u su m dioecesis V a rm ien sis accom m odata c u m a d iu n ctis v e rb is et a d m o n itio n ib u s polonicis et germ anicis, Coloniae
1574 (Ag V arm 1574); s. 100— 106 z a w ie ra ją dw ie k atech ezy o sa k ra m en c ie m ałżeństw a, k tó rą je d n ą z nich w in ie n odczytać k a p ła n za w ierając y m sa k ra m e n t m ałżeństw a. Zw yczaj te n został p rz y ję ty przez późniejsze agendy i ry tu a ły polskie. A g en d a M arcin a K r o m e r a , b isk u p a k o a d iu to ra k ard . S ta
n isław a H o z j u s z a , o p raco w an a w edług p o stu lató w S oboru T rydenckiego, w p ro w ad ziła ujednoliconą litu rg ię sa k ra m e n tu m a łżeń stw a w Polsce. L itu rg ia ta została n astę p n ie p rz e ję ta z n ie w ielk im i zm ianam i przez re d a k c ję A g en d y P o w o d o w s k i e g o 1591 r. i R y tu a ł P io trk o w sk i w r. 1631 oraz jego póź n iejsze w ydania. W te n sposób litu rg ia sa k ra m e n tu m ałże ń stw a w o k resie od 1574 do 1974 r. w Polsce b y ła p ra w ie nie zm ieniona. P or. W. N o w a k ,
A genda b isku p a M arcina K ro m era w dziele u je dnolicenia litu rg ii sa k ra m e n tó w św. w Polsce po Soborze T ry d e n c k im , S tu d ia W arm iń sk ie 12(1975) 75—90. 13 A genda seu ritu s caerem o n ia ru m ecclesiasticarum , ad u n ifo r m e m ecclesiarum per u n iv ersa s p rovincias regni Poloniae u su m rom ano o fficio con fo rm a ti, e x decreto synodi pro vin cia lis p etrico vien sis denuo conscripti et editi, studio et opera rev. P dw odovii..., C racoviae 1591, s. 51: „... si te m -
pus et o p p u rtu n ita s feret, d e c a n te tu r H ym nus, V eni C rea to r S p iritu s”. Zw yczaj te n p rze jęły n iem al w szy stk ie późniejsze agendy i ry tu a ły polskie aż do najnow szych czasów.
14 P or. Ag V arm 1574, s. 35; A genda seu ritus..., dz. cyt., s. 55 R itu a le
S a cra m e n to ru m ac a lia ru m Ecclesiae C a erem oniarum e x decreto S y n o d i P ro vincialis P etricoviensis ad u n ifo r m e m E cclesiarum R eg n i Poloniae u su m re- cens e d itu m , C racoviae 1631, s. 174—176; R itu a le R o m a n u m Ecclesiis P olo niae a ccom m odatum , Editio T ypica. K atoviciis 1927, s. 349—359; Collectio R itu u m continens exce rp ta e R itu a li R om ano ecclesiis Poloniae adaptato,
K atow ice 1963, s. 167: p osiada ju ż ta k ja k w .R y tu a le R zym skim , przed słow a m i zgody m ałżeńskiej.
1 8 4 KS. WŁADYSŁAW NOWAK
w ala m ałżonkom w doli i n iedoli zachow ać sobie w ierność duszą i ciałem 15. S tąd też dobrow olność p rzy zaw arciu zw iązku m ałżeńskiego je st z a sa d n i czym w a ru n k ie m jego w ażności. P ra w d y te są przed m io tem p y ta ń , jrakie sta w ia k a p ła n oblubieńcom p rzed w y ra że n iem zgody m ałżeńskiej. Ilość p y ta ń , zarów no w R y tu a le R zym skim ja k i obecnym polskim je s t ta sam a, a w ięc trzy. R óżnica n a to m ia st zachodzi w tre śc i p y t a ń 10. Podczas gdy pierw sze p y ta n ie w R y tu ale R zym skim dotyczy dobrow olnego przybycia za w ie ra ją c y c h m ałżeństw o, to w R y tu a le P olskim je st m ow a o tym , czy oblubieńcy chcą dobrow olnie i bez p rzy m u su zaw rzeć zw iązek rr,ałżeński. W ty m w y p a d k u je s t to n aw ią za n ie do dotychczasow ych ry tu a łó w diecezji polskich, a p o śred n io do A g e n d y K r o m e r a , w k tó re j po raz pierw szy to p y ta n ie w prow adzono do litu rg ii m a łż e ń s tw a 17. D rugie p y ta n ie je st w zię te z dialogu R y tu a łu R zym skiego, ale w y stę p u je dopiero po przysiędze m ałżeńskiej z p ew n y m i m odyfikacjam i. T rzecie je s t o te j sam ej tre śc i i k o lejności ja k w R y tu a le R zym skim .
c) S ł o w a z g o d y m a ł ż e ń s k i e j
S łow a zgody m ałżeńskiej sta n o w ią isto tę z a w arcia zw iązku. N a mocy tej zgody w zajem n ej m ałżonkow ie w sposób w olny w za jem n ie się sobie od d a ją i p rz y jm u ją . F o rm u ła zaś te j zgody została w zię ta z dotychczasow ych ry tu a łó w polskich. G enćza zaś pochodzenia owej fo rm u ły prow adzi, w dzie ja ch . r y tu a łu polskiego do A g e n d y K r o m e r a 18. T reść tej zgody m a łże ń skiej zw rac a uw agę n a to, że m ałżonkow ie o d d ają się sobie w zajem n ie i ślu b u ją miłość, w ierność, uczciwość m ałżeń sk ą oraz niero zerw aln o ść zw iąz ku aż do śm ierci. K ońcow a jej część je st w ezw aniem sk iero w an y m do T ró jcy św. i w szystkich św iętych o pom oc w w y p ełn ien iu ow ej przysięgi.
d) P o d a n i e r ą k
P o d an ie sobie p ra w y c h dłoni, przy w y m ie n ian iu , słów zgody m a łże ń s k ie j, przez oblubieńców z n a jd u je się w R y tu ale R zym skim i rów n ież znane je s t ry tu a ło m polskim od po czątk u XVI w ie k u 19. P rz e ja w e m n a to m ia st a kom odacji te j cerem onii do zw yczajów diecezji polskich je st polecenie, aby k a p ła n w iązał ręce oblubieńców stułą. Zw yczaj ten p o ja w ił się w P-olsce w XVI w ieku, a zap oczątkow ała go A g en d a K r a k o w s k a z 1514 roku, p rz e ję ła go A genda K r o m e r a , a przez n ią w prow adzony został do obrzędów litu rg iczn y c h w szystkich diecezji w P o ls c e 20. W iązanie stu łą r ą k o b lu b ie ń
15 OCM, P raenotanda , n r 2—3; K D K 48—49. 16 P raenotanda, n r 13.
17 Ag V arm 1574, s. 36; A genda seu ritus..., dz. cyt., s. 52; R itu a le S a cra -
m entorum ..., dz. cyt., s. 174; R itu a le R o m a n u m Ecclesiis P oloniae... dz. cyt.,
s. 350; Collectio R itu u m ..., dz. cyt., s. 164.
18 Ag V arm 1574, s. 37. P óźniejsze r y tu a ły p rzy ję ły tę form ę. Por. W. N o w a k, art. cyt., s. 7'6. .
19 W. A b r a h a-m, Z aw arcie m a łże ń stw a w p ie rw o tn y m praw ie polskim i L w ów 1925, s. 444—458; W. S c h e n k , L itu rg ia sa k ra m e n tó w św., cz. 2,
L u b lin 1964, s. 139—144.
20 A genda latino et vu lg a ri serm one Polonico vid elice t et A lem anico ÏI-
lu m in a ta in cip it je lic ite r, C racoviae 1514, k. 66v nn: „T andem sacerdos m anus
d e x te ra s u triu sq u e com ponendo .et stola sub seq u i dicendo” ; A genda secu n d u m
rub rica m ecclesie C athedralis C racoviensis, C racoviae 1517, k. 46: „Tunc u l
tim o sacerdos ip so ru m m an u s stola co n secrata connectens et ligans im prim is vero su b se q u en tia p ré d ic a t v e rb a p e r q uae p e rfic itu r et c o n tra h itu r m a tri- m o n iu m ” .
LITURGIA SAKRAMENTU MAŁŻEŃSTWA 1 8 5
ców ja k o znak litu rg iczn y w sw ej e k sp re sji je st dla c h rz eśc ija n in a in s tru m en tem w ychow aw czym , m ając y m m u u ła tw ić uchw ycenie sensu O b ja w ienia Bożego o m onogam iczności i niero zerw aln o ści m ałżeństw a.
P ozostałe elem en ty litu rg ii s a k ra m e n tu m a łże ń stw a są p rz e ję te w całości z R y tu ału R zym skiego P a w ł a VI.
O brzędy sa k ra m e n tu m a łże ń stw a dostosow ane do zw yczajów diecezji polskich są dojrzałym owocem odnow y litu rg iczn e j w Polsce. Księgja ta została poprzedzona g ru n to w n y m i stu d ia m i histo ry czn y m i (1969— 1972), k tó re pozw oliły w ydobyć z istn iejący c h ju ż fo rm sp ra w o w a n ia sa k ra m e n tu m ałżeń stw a bogate p okłady zw yczajów stanow iących dorobek w ielu pokoleń. K ry ty czn e ro zp a trz en ie form ju ż istn iejący c h pozw oliło n a zrodzenie się n o w ej „aby fo rm y now e w y ra sta ły n ie ja k o organicznie z jform ju ż is tn ie ją cych” (KL 23).
A kom odacja części u k ła d u litu rg ii s a k ra m e n tu m a łże ń stw a dostosow ana do zw yczajów diecezji polskich, w y ra źn ie p o d k reśla n a s tró j m o d litw y zg ro m adzenia. W szczególniejszy sposób uw idocznione to zostało przez um iesz czenie p rzed ro tą przysięgi m ałżeńskiej w spólnego śpiew u h y m n u do D ucha £w.
V e n i C reator Spiritus... P rz y p o m in a to, że m ałżeń stw o ch rz eśc ija ń sk ie nie
je s t tylk o zw ykłą um ow ą dw ojga ludzi, lecz d are m Bożym, szczególną ła sk ą o k tó rą należy p o kornie błagać. D uch Św. je st w ezw any, ab y jedność, w ie r ność i m iłość m ogły zak w itn ąć w sercach za w ierając y ch zw iązek m ałżeński. A k om odacja p y ta ń p rzed w y ra że n iem zgody m ałżeńskiej zw raca uw agę, że litu rg ia sa k ra m e n tu m a łże ń stw a nie je st alie n a c ją człow ieka, a u roczys ty c h a ra k te r nie stan o w i odw rócenia u w agi od pro b lem ó w społecznych zw iązanych z m ałżeń stw em i życiem rodzinnym . D latego p y ta n ia te z w ra c a ją uw agę m ałżonków n a dobrow olność w za w ieran iu zw iązku m a łże ń sk ie go, n a gotowość ofiary w chorobie i złej doli aż do śm ierci, w e w zajem n y m w sp ie ra n iu się i w zajem n ej pom ocy w w ychow aniu potom stw a.
A kom odacja słów przysięgi m ałżeńskiej po d k reśla, że sa k ra m e n t m a ł żeństw a je st znakiem zobow iązującym do miłości, w ierności i uczciwości m ałżeńskiej oraz jego n ierozerw alności. Szczęśliw e okazało się um ieszczenie obrzędu nałożenia obrączek dopiero po w ygłoszeniu fo rm u ły p ro k lam u jąc ej zaw arcie m ałżeństw a.
A naliza obrzędów s a k ra m e n tu m a łże ń stw a now ego R y tu a łu P olskiego pozw ala n a stw ierdzenie, że n ajw ięcej p rzy jego re d a k c ji zaczerpnięto z os ta tn ie g o w y d an ia ry tu a łu (1963 r.), k tó ry z kolei był o p a rty na R y tu ale P io trk o w sk im (1631 r.), a te n zaś litu rg ię sa k ra m e n tu m a łże ń stw a p rz e ją ł w całości z A g e n d y K r o m e r a 1574 r. i A g e n d y P o w o d o w s k i e g o (1591).
L'ACCOM ODAZIONE DELLA L IT U R G IA DEL MATRIMONXO DI NUOVO R ITU A LE ROMANO DI PAULO VI
A L I/U S O D ELLE D IO C ESI PO LA CC H E
N ell’anno 1973 vengono ap p ro v a ti dal P re sid e della C onferenza dei Ves- covi, II Sig. Card. S. W y s z y ń s k i , P rim a te d ella P o lonia R iti del Sa cra
m en to del iviatrim onio accom odati ai co stu m i delle diocesi polacche. L a p re-
p ara zio n e di questo libro litu rg ico v ien e p re c e d u ta d ’alcu n i a n n i di stu d i (1969—1972) sulle form e d ella celebrazione del M atrim onio n elle d iverse dio- cesi polacche. T enuto conto di ris u lta ti di q u esti studi, b asando sul nuovo R itu ale R om ano di P au lo VI, sono s ta ti elab o ra ti i riti della L itu rg ia del M
a-186
K S . W Ł A D Y S Ł A W N O W A Ktrim onio. Q uesta n uova L itu rg ia , nei d iv e rsi p u n ti, viene, accom odata agli usi dei p re c e d e n ti ritu a li polacchi. E cosi: n ella com posizione delle stesse cerim onie, n e irin sie m e delle dom ande p rim a del consenso, n e ire sp re ssio n e del consenso stesso e n ella cerim o n ia di p o rg ere le m an i si rife risc e all’A g e n
da di C r o m e r dal 1574, a ll’ A genda di P o w o d o w s k i dal 1591 ed al
R itu ale di P io trk ó w dal 1631. In ąu esto modo la L itu rg ia del M atrim onio c e le b ra ta n ella P olo n ia dal 1574 tino al 1973 fa 'buona p rep a ra zio n e ai nuovi r iti grazie ad u n a possib ilita d eiraccom odazione del R itu ale R om ano ai costum i ed alle esigenze dei singoli popoli.
