Joanna Chłosta-Zielonka
Zawartość literacka "Panoramy
Północy"
Media – Kultura – Komunikacja Społeczna 5, 308-316
2009
Zawartość literacka „Panoramy Północy"
S łow a k lu c z o w e : lite ra tu ra , czasopism o, g atu n ek , recenzja K ey w o rd s: lite ra tu re , p erio d ical, review
T e m a t y k a k r y t y c z n o l i t e r a c k a w „ P a n o r a m ie P ó łn o c y ”, p iś m ie o c h a r a k t e r z e r e p o r ta ż o w o - in fo r m a c y jn y m , p o ja w ia ła s ię s p o ra d y c z n ie , w w y b r a n y c h r u b r y k a c h , p r z y c ią g łe j z m ia n ie ic h ty tu łó w i a u to r ó w . „ P a n o r a m a P ó łn o c y ” n ie b y ła z a t e m o p in io tw ó r c z a w z a k r e s i e l i t e r a t u r y , czy te ż n ie p r z y n o s iła w a ż k ic h r o z w ią z a ń tr w a ją c y c h w ó w c z a s d y s k u s ji m e r y to r y c z n y c h . W a r to j e d n a k z a r e je s tr o w a ć i o d n o to w a ć , w o k ó ł j a k i c h z a g a d n ie ń s k u p iły s ię z a i n t e r e s o w a n i a z a jm u ją c y c h się l i t e r a t u r ą d z ie n n ik a r z y . N ie w ie le m ie js c a z a jm o w a ły u tw o r y l ite r a c k ie , z a m ie s z c z a n e g łó w n ie n a p o c z ą t k u u k a z y w a n i a s ię p is m a , p o te m p r a w ie w ogóle; w ró c iły o n e w o s t a t n im ro c z n ik u . N ieco w ię c e j p u b lik o w a n o n a ła m a c h p i s m a i n t e r p r e t a c j i , s p r a w o z d a ń z im p r e z k u l t u r a l n y c h i w y w ia d ó w z p is a r z a m i. W „ P a n o r a m ie P ó łn o c y ” d o m in o w a ła p r o b le m a ty k a l i t e r a t u r y o g ó ln o p o ls k ie j. T r e ś c i re g io n a ln e , z w ią z a n e z o b s z a r e m W a r m ii i M a z u r , s ta n o w iły je d y n ie n ie w ie lk i p r o c e n t w ś r ó d in n y c h in f o r m a c ji z P o ls k i P ó łn o c n e j P ie r w s z y n u m e r „ P a n o r a m y P ó łn o c y ” u k a z a ł s ię z d a t ą 4 s ie r p n i a 19 5 7 r o k u , o s t a t n i - 13 g r u d n i a 1981 r o k u . R e d a k c ja c z a s o p is m a m ie ś c iła się w O ls z ty n ie , bo t u w ła ś n ie , w ś r ó d d z ie n n ik a r z y z w ią z a n y c h z „G ło se m O ls z ty ń s k im ” i „ W a rm ią i M a z u r a m i”, z r o d z ił się p r o je k t p i s m a w y k r a c z a ją c e g o p o z a re g io n , p o d e jm u ją c e g o p r o b le m a ty k ę o g ó ln o p o ls k ą .
J a k p o tw ie r d z a ją z a ło ż y c ie le p i s m a 1, p o w s ta n ie „ P a n o r a m y P ó łn o c y ” n a le ż y w ią z a ć z e w c z e ś n ie js z ą in ic ja ty w ą , m ia n o w ic ie p o w o ła n ie m do ż y c ia w lis to p a d z ie 1 9 5 6 r o k u S to w a r z y s z e n ia K u ltu r a ln o - S p o łe c z n e g o „ P o je z ie rz e ”. G łó w n y m p o m y s ło d a w c ą o b u in s t y t u c j i b y ł H e n r y k Ś w ię c ic k i-H o ro s z , m ło dy, a le d o ś w ia d c z o n y p rz e z ż y c ie d z ie n n ik a r z , w c z e ś n ie j r e d a k t o r d o d a t k u do „ G ło su O ls z ty ń s k ie g o ” - „ Ś w ia t i M y ”, r e d a k t o r n a c z e ln y i z a ło ż y c ie l „ W a rm ii i M a z u r ”. Z a w ie d z io n y z a m k n ię c ie m ( ja k s ię o k a z a ło p o te m , c h w ilo w y m ) „ W a rm ii i M a z u r ”, o d s u n ię ty z e s t a n o w i s k a n a c z e ln e g o r e d a k t o r a te g o p is m a , a w y p e łn ia ją c y je d y n ie o b o w ią z k i s e k r e t a r z a w p iś m ie o n o w y m k s z ta łc ie „ M a z u ry i W a r m ia ”, H o ro s z o p u b lik o w a ł a r t y k u ł P o c h ó d
s ta r o ś w ie c c z y z n y , w k tó r y m w y p o w ie d z ia ł sw ój n e g a ty w n y s t o s u n e k do
1 16 maja 2007 roku w Miejskim Ośrodku Kultury w Olsztynie z okazji 50-lecia utworze nia „Panoramy Północy” odbyło się spotkanie związanych z nią redaktorów, między innymi: Bohdana Kurowskiego, Feliksa Walichnowskiego i Aleksandra Wołosa. W trakcie dyskusji przywołano zdarzenia sprzed pół wieku.
Z aw artość lite ra c k a „P anoram y Północy” 3 0 9 b o g o b o jn e g o i p r z a ś n e g o r e g io n a liz m u 2. M ia ł p o m y s ł n a s tw o r z e n ie p is m a w y k r a c z a ją c e g o p o z a o b s z a r y r e g io n a ln e , o g ó ln o p o ls k ie g o ty g o d n ik a i l u s tr o w a n e g o . D o d a tk o w y m b o d ź c e m , m o b iliz u ją c y m do d z ia ła n ia , b y ł t r w a ją c y je s z c z e p o w ie w p a ź d z ie r n ik o w e j o d w ilż y r o k u 1 9 5 6 , k tó r y s t w a r z a ł n ie m o ż liw e w c z e ś n ie j p e rs p e k ty w y . T y t u ł c z a s o p is m a w y m y ś lił B o h d a n K u ro w s k i, w s p ó łr e d a k to r , o d n o s z ą c go do is tn ie ją c e g o n a Ś lą s k u , w K a to w ic a c h , p is m a „ P a n o r a m a ”, ty m s a m y m ś c ią g a ją c c z y te ln ik ó w z c a łe j P o ls k i3. A le i t a k o d p o c z ą tk u p ism o b y ło s k ie r o w a n e n a p ó łn o c n ie ty lk o P o ls k i, bo o b e jm o w a ło o b s z a r S k a n d y n a w ii. P o z a ty m p rz e z k i l k a l a t b y ło o t w a r t e n a Z a c h ó d , z a r ó w n o E u r o p ę , j a k i S t a n y Z je d n o c z o n e i K a n a d ę , M e k s y k i K u b ę itp . M ia ło m ie ć c h a r a k t e r ro z ry w k o w y , d la te g o te ż w ie le m ie js c a p o ś w ię c a n o ró ż n e g o r o d z a ju n o w in k o m , p lo tk o m , m o d o m z e ś w ia ta . Z te g o p o w o d u w „ P a n o r a m ie ” d r u k o w a n o f r a g m e n ty o p o w ia d a n ia M a r k a H ła s k i, k tó r e z r e s z t ą p o p u lis ty c z n e ś r o d o w is k a p rz y jm o w a ły ja k o w u l g a r n ą l i t e r a t u r ę i d o n o s iły o ty m do K o m i t e t u C e n tr a ln e g o P a r t i i . Z e s p ó ł s tw o r z o n y p rz e z Ś w ię c ic k ie g o s k ł a d a ł się z g r u p y osó b z a p r z y ja ź n io n y c h z s o b ą , p r a c u ją c y c h w ż y c z liw e j a tm o s f e r z e . N a le ż e li do n ie g o , o b o k r e d a k t o r a n a c z e ln e g o H e n r y k a Ś w ię c ic k ie g o i je g o ż o n y M a rii, m ię d z y in n y m i: B o h d a n K u r o w s k i i je g o ż o n a H a lin a , R o m a n K o g u c k i, Z b ig n ie w N o w a c k i, Z d z is ła w M ire k , Z b ig n ie w O le jn ik , B o h d a n D ro z d o w s k i, J u l i u s z G r o d z iń s k i, p rz e z j a k i ś c z a s t a k ż e Z b ig n ie w H e r b e r t i w ie lu in n y c h . W n a s t ę p n y c h la ta c h , g d y r e d a k t o r a m i n a c z e ln y m i b y li T a d e u s z J ę d r u s z c z a k ( 1 9 6 9 - 1 9 7 2 ) i F e lik s W a lic h n o w s k i (1 9 7 2 -1 9 8 1 ) o ra z - p rz e z k i l k a m ie s ię c y - Z d z is ła w M ire k , do r e d a k c ji d o łą c z y li k o le jn i d z ie n n ik a r z e , m ię d z y in n y m i A n d rz e j W a k a r i A n d r z e j S t a n is z e w s k i4.
2 H. Horosz, Pochód staroświecczyzny, „Warmia i Mazury” 1956, nr 8. Warto przypomnieć fragment tej wypowiedzi: „Są ludzie, którzy z nadmiaru uczuć i anemii myśli usypiają się wy jątkowością krainy tysiąca jezior. Tu wszystko - mówią - jest piękne i optymistyczne. Znam człowieka, co nazywa dziesięciolecie mazurskie okresem łatwych porozumień i bezbolesnych operacji. Oni właśnie ustokrotnili wartość literatury regionalnej. Malowali ją na podobień stwo sumienia ojczyzny! Kiedy w grudniu 1952 roku ludowi poeci stali się honorowymi człon kami ZLP, oni pierwsi każdą ocenę ozdobili patetycznymi wykrzyknikami”.
3 „Kupujący, pytając o »Panoramę« ze Śląska, słyszeli odpowiedź »Nie ma, ale jest ‘Pano rama Północy’« i tym samym pismo zdobywało sobie czytelników” - opowiadał na jubileuszo wym spotkaniu 50-lecia „Panoramy Północy” Bohdan Kurowski (z archiwum J. Ch.-Z.).
4 O zespole redakcyjnym „Panoramy” pisał w szkicu wspomnieniowym ostatni redaktor pisma, Feliks Walichnowski: „W latach 1972-1981 w »Panoramie Północy« wyróżniali się szczególnie: Janusz Bryliński, Zbigniew Nowacki, Bohdan Kurowski, Halina Kurowska, Ta deusz Ostaszewski, Juliusz Grodziński, Wacław Kapusto, Tadeusz Trepanowski i Mieczysław Romańczuk. Janusz Bryliński jest legendą klubu o nazwie DST, na wspomnienie którego każdemu rasowemu dziennikarzowi i innym twórcom łza się w oku kręci. Bywał tam każ dego dnia. [...] Stałym bywalcem klubu był także Tadeusz Ostaszewski, zdolny dziennikarz i autor powieści kryminalnych. Znakomitymi »klubowiczami« w szlifach redaktorów PP byli również: Wacław Kapusto, Juliusz Grodziński i artysta plastyk Mieczysław Romańczuk. [...] Teraz wspomnijmy o innych mistrzach: Zbigniewie Nowackim i Tadeuszu Trepanowskim. Ci dwaj panowie niezupełnie pasowali do zespołu PP ponieważ. nie byli trunkowi. Pierwszy, w randze sekretarza redakcji, wypełniał powierzone mu zadania, drugi natomiast z dobrym skutkiem szlachetnie rywalizował z Wacławem, bo też miał tytuł artysty fotografika i z nie jednego pieca chleb jadł. [Halina i Bohdan Kurowscy - J. Ch.-Z.] stanowili wzór, jak należy
W y d a w c ą g a z e ty p rz e z k i l k a l a t b y ło S to w a r z y s z e n ie „ P o je z ie rz e ”, z a p e w n ia ją c so b ie s p o re d o c h o d y z e ś w ie tn ie s p r z e d a ją c e g o s ię p is m a , d o c h o d z ą c e g o do n a k ł a d u 120 0 0 0 e g z e m p la r z y , f in a n s u ją c z ty c h p ie n ię d z y r e m o n ty z a m k ó w w L id z b a r k u W a r m iń s k im , R e s z lu i G iż y c k u . To n ie m ogło p o d o b a ć się w ła d z o m i ju ż w 1 9 6 0 r o k u p ro w a d z o n o ro z m o w y o p r z e ję c iu p is m a p o d n a d z ó r p a ń s tw a .
D o k ła d n ie 1 k w i e t n i a 1961 p is m o p r z e ję ło R S W „ P r a s a ” i z m ie n ił się je g o c h a r a k t e r . Z a c z ę ło p o w o li re a liz o w a ć p o lity k ę r z ą d z ą c y c h , p r e z e n tu ją c w iz e r u n e k p a ń s t w a w o ln e g o , s tw a r z a ją c e g o s z e r e g m o ż liw o ś c i d la ro z w o j u g o s p o d a r k i, p o lity k i, k u l t u r y i w ogóle s p o łe c z e ń s tw a . T a k i p r o f il z o s ta ł
u t r z y m a n y do k o ń c a . J a k w s p o m in a ł o s t a t n i r e d a k t o r p is m a , F e lik s W a- lic h n o w s k i:
„Panoram a Północy” została zlikw idow ana bez podania przyczyny w 1982 roku. Przyczynili się do tego nieodpowiedzialni funkcjonariusze W ydziału P ropagan dy KW PZPR w Olsztynie, chociaż i ta k by upadła, ponieważ „Solidarność” zaw ładnęła RS PRASĄ i dokonano podziału łupów5.
J a k ju ż z a z n a c z o n o , t e k s t y l ite r a c k ie o d p o c z ą tk u z a jm o w a ły n ie w ie lk i p r o c e n t k a ż d e g o n u m e r u . C o p r a w d a p o c z ą te k b y ł b a r d z o im p o n u ją c y , bo od 1 do 13 n u m e r u w 1 9 5 7 r o k u d r u k o w a n o w e f r a g m e n ta c h o p o w ia d a n ie M a r k a H ł a s k i Ó s m y d z ie ń ty g o d n ia , z a to p ó ź n ie j p ra w d z iw e j l i t e r a t u r y b y ło n ie w ie le . D o p ie ro w 19 5 9 r o k u u k a z a ło s ię o p o w ia d a n e f u tu r o lo g ic z n e R e m ig iu s z a N a p ió rk o w s k ie g o Z g u b n e n a m ię tn o ś c i ( „ P a n o r a m a P ó łn o c y ” [d a le j: P P ] 19 5 9 , n r 21), w 1 9 6 0 r o k u H e n r y k a P a n a s a B o ż e n i e w i n i ą t k a ze z b io r u B ó g , w il k i i lu d z ie ( P P 19 6 0 , n r 2), w 1963 r o k u p o n o w n ie N a p ió r k o w s k ie g o o p o w ia d a n ia N a u c z y c ie lk a ( P P 19 6 3 , n r 18) i R y b a c y z N o w e j K a r c z m y ( P P 19 6 3 , n r 40), K le m e n s a O le k s ik a f r a g m e n t p o w ie ś c i o p a r t y z a n t a c h N a s łu ż b ie ( P P 1 9 6 3 , n r 26) o ra z J e r z e g o P u t r a m e n t a p o w ie ść w o d c in k a c h O d y n ie c ( P P 19 6 3 , n r 3 0 - 5 0 ) . W 19 6 5 r o k u w k i l k u n u m e r a c h d r u k o w a n o o p o w ia d a n ie R e m ig iu s z a N a p ió rk o w s k ie g o F e d e r a c ja o b łą k a n y c h z to m u o p u b lik o w a n e g o r o k p ó ź n ie j D łu g o ś ć d n ia ( P P 19 6 5 , n r 3 6 - 3 9 ) . D o p ie ro w 1981 r o k u po r a z p ie r w s z y od w ie lu l a t p o w ró c o n o do d r u k o w a n i a k i l k u f r a g m e n tó w w ię k s z y c h c a ło śc i. B y ły to W s p o m n ie n ia p o ls k ie W ito ld a G o m b ro w ic z a ( P P 19 8 1 , n r 3 - 6 ) i K ir y G a łc z y ń s k ie j K o n s ta n ty s y n
K o n s ta n te g o ( P P 19 8 1 , n r 2 4 - 2 6 ) . P o n a d to z a m ie s z c z o n o f r a g m e n t C m e n ta r z y M a r k a H ł a s k i ( P P 19 8 1 , n r 22), z a t y t u ł o w a n y L u d z i e s t a m tą d .
C h a r a k t e r y s t y c z n e d la p ie r w s z y c h l a t w y c h o d z e n ia „ P a n o r a m y P ó łn o c y ” b y ło d r u k o w a n ie f r a g m e n tó w w s p o m n ie ń lu b p o w ie ś c i p o ś w ię c o n y c h w o jn ie .
zachować się w układach towarzyskich i wiedzieli, co może być korzystne dla rozgłosu i sławy. To małżeństwo było ozdobą na imprezach organizowanych pod auspicjami KW PZPR, bywało w ciszy gabinetów ww. instytucji, a także w klubie DST, na rozmaitych imprezach kultural nych. [...] Wśród zespołu PP wyróżniały się również Anna Gasperowicz z Olsztyna, Iwona Rejewska z Poznania i Olga Oswaldo z Warszawy” (F. Walichnowski, Panorama Północy. Był
taki czas, Olsztyn 2006, s. 102-103).
Z aw artość lite ra c k a „P anoram y Północy” 311 B y ły to t e k s t y t r a k t u j ą c e o b itw a c h m o r s k ic h - W in c e n te g o C y g a n a G r a n a to w a z a ło g a ( P P 1 9 5 7 , n r 1 4 - 2 0 ) i J a n u s z a W . D ą b ro w s k ie g o W ie lk i b l u f f a d m ir a lic ji ( P P 1 9 5 7 , n r 21), o ra z o k u l i s a c h p o d z ie m ia o k u p a c y jn e g o - J u l i u s z a G a r z te c k ie g o f r a g m e n ty p o w ie ś c i K o r a lo w c e ( P P 1 9 5 8 , n r 2 - 1 8 ) i J ó z e f a K o lic z a C z a s g r o z y . W s p o m n ie n ia o „ k r w a w e j n ie d z ie li b y d g o s k ie j” ( P P 19 5 8 , n r 3 5 -5 0 ). W „ P a n o r a m ie P ó łn o c y ” n a p o c z ą tk u je j i s t n i e n i a d ru k o w a n o ta k ż e p r z e k ła d y f r a g m e n tó w p ro z y a n g lo ję z y c z n e j. B y ły to m ię d z y in n y m i: P e t e r a R o n ild a C o w y tu ro b ic ie ? ( tłu m . A. G rz e ś k ie w ic z - S u k ie n n ik o w a , P P 1960, n r 20), A r t u r a P o r g e s a R o o m ( tłu m . M . K u p io w s k i, P P 19 6 0 , n r 2 2 - 2 3 ) , H a r o l d a Q. M a s u r a C o lt k a lib e r 0 ,3 2 ( tłu m . W . K e lle r, P P 19 6 0 , n r 3 1 - 3 2 ) . W 1961 b y ła to z w r a c a ją c a u w a g ę s e r i a o p o w ie śc i s e n s a c y jn y c h : T h o m a s a O w e n a W illa n a s p r z e d a ż ( tłu m . I. D ą m b s k a , P P 19 6 1 , n r 3), A r t u r a G o r d o n a O d w e t ( tłu m . I. D ą m b s k a , P P 19 6 1 n r 5), M a r ic e ’a L e b la n c a C z ło
w ie k , k tó r y p a m i ę t a ( tłu m . W . W ą s o w s k a , P P 19 6 1 , n r 9), M a r g e r y S h a r p D r u g i s to p ie ń ( tłu m . Z. S o łty ń s k a , P P 19 6 1 , n r 12), J o h n a F o r m a n a B r a k a lib i (tłu m . K. P a c io r a , P P 1 9 6 1 , n r 36). W 19 6 0 r o k u m o ż n a b y ło p r z e c z y ta ć k i l k a w y w ia d ó w z p i s a r z a m i re g io n u . B y li to : z w ią z a n y z M a z u r a m i F r a n c is z e k F e n ik o w s k i ( P P 19 6 0 , n r 11), H e n r y k P a n a s ( P P 19 6 0 , n r 24 ) i E u g e n iu s z P a u k s z t a ( P P 19 6 0 , n r 25). To n ie o s t a t n i a w y p o w ie d ź P a u k s z t y d la c z y te ln ik ó w „ P a n o r a m y ”. W 1 9 7 4 r o k u u k a z a ł s ię w y w ia d z n im a u t o r s t w a Iw o n y R a je w s k ie j, z a t y tu ło w a n y N a j p ię k n i e j s z ą r z e c z ą j e s t m iło ś ć ( P P 1 9 7 4 , n r 22), a z a d w a l a t a t a s a m a a u t o r k a o p u b lik o w a ła t e k s t E p ik p o ls k ie g o Z a c h o d u ( P P 1 9 7 6 , n r 50). R o k 1 9 6 0 p r z y n ió s ł t a k ż e c y k l k ilk u d z ie s ię c iu z a p is k ó w J e r z e g o P u t r a m e n t a (od n u m e r u 14 do 37), d r u k o w a n y w s ta łe j r u b r y c e „ N a p ó łn o c y ”, a d o ty c z ą c y k ra jo b r a z ó w , f a u n y i flo ry , c ie k a w y c h z d a r z e ń z w ią z a n y c h z M a z u r a m i. P o d o b n ie c y k lic z n ie p o ja w ia ły s ię r e p o r t a ż e M e lc h io r a W a ń k o w ic z a p o ś w ię c o n e A m e ry c e P ó łn o c n e j ( P P 19 6 0 , n r 12, 15, 16, 2 8 , 3 3 , 3 9 i 45). A u to r p o w ró c ił do ł a s k w 1 9 6 1 r o k u , z a p e łn ia ją c k a ż d o ra z o w o s z p a ltę c ie k a w y m i s p o s tr z e ż e n ia m i z te g o k o n t y n e n t u ( P P 19 6 1 , n r 1, 2 6 , 29, 3 9 i 47). W 1963 r o k u w „ P a n o r a m ie ” g o śc ił z n o w u M e lc h io r W a ń k o w ic z ( P P 1963, n r 2 7 , 3 1 , 3 8 , 4 4 , 4 7 i 48), o ra z Z b ig n ie w H e r b e r t „ w y g ła s z a ją c y ” w s t a ły m m ie js c u „ fe lie to n z o b r a z k ie m ” d o ty c z ą c y h i s t o r i i s z t u k i ( P P 1963, n r 2 7 - 4 1 ) . W 1 9 6 3 r o k u n a ła m a c h „ P a n o r a m y P ó łn o c y ” p o ja w iła się s t a ł a r u b r y k a „ U p r a w a słó w ”, p r o w a d z o n a p rz e z p o e tę B o h d a n a D ro z d o w s k ie go do 1 9 6 5 r o k u . J e g o o b e c n o ść n a ła m a c h p is m a j a k o a u t o r a r o z w a ż a ń 0 l i t e r a t u r z e ro z p o c z ę ła s ię od s z k ic u n a t e m a t to m ik u Z b ig n ie w a H e r b e r t a
H e r m e s , p ie s i g w ia z d a ( P P 19 6 3 , n r 14) i p o te m t r w a ł a c a ły ro k . D ro z d o w
s k i w y b ie r a ł t e m a t y c z ę s to b a r d z o o d le g łe w c z a s ie , ró ż n ią c e się z a k r e s e m 1 g a tu n k ie m . W ś ró d w ie lu je g o te k s tó w p o ja w ił się m ię d z y in n y m i k o m e n t a r z do tw ó rc z o ś c i W ło d z im ie r z a O d o je w s k ie g o ( P P 1 9 6 3 , n r 17), T a d e u s z a B o ro w s k ie g o ( P P 1 9 6 3 , n r 38 ) i W ła d y s ła w a B r o n ie w s k ie g o ( P P 19 6 3 , n r 37), o l i t e r a t u r z e tw o rz o n e j p rz e z p is a r z y z ó w c z e sn e j C z e c h o s ło w a c ji ( P P 1963, n r 23) i o l i t e r a t u r z e r a d z ie c k ie j ( P P 1 9 6 3 , n r 32), o u tw o r a c h r o m a n ty z m u
( P P 19 6 3 , n r 3 5 ) i M ło d ej P o ls k i ( P P 1 9 6 3 , n r 43). W 1 9 6 4 r o k u D ro z d o w s k i z a jm o w a ł się m ię d z y in n y m i p o ls k ą p r o z ą k o b ie c ą ( P P 1 9 6 4 , n r 2 3 ) i p i s a r s tw e m J ó z e f a H e n a ( P P 1 9 6 4 , n r 39), r e c e n z o w a ł A n to lo g ię p a m ię c i 1 9 3 9
- 1 9 4 5 (P P 19 6 4 , n r 34). T w ó rc z o ść r e g io n u W a r m ii i M a z u r n ie z n a l a z ł a
się w k r ę g u je g o z a in te r e s o w a ń . W 1 9 6 4 r o k u p o ja w iło s ię ty lk o o m ó w ie n ie u tw o r u R e m ig iu s z a N a p ió rk o w s k ie g o P e w ie n s ty l ( P P 1 9 6 4 , n r 38), t w ó r cy, k tó r e g o m o ż n a c z a so w o łą c z y ć z r e g io n e m . W 19 7 2 r o k u o d ż y ła z n o w u r u b r y k a p r o w a d z o n a p rz e z D ro z d o w s k ie g o , ty m r a z e m o n a z w ie „ S ło w a ”, n a ła m a c h k tó r e j p o e ta r o z w ija ł sw o je z a i n t e r e s o w a n i a l i t e r a t u r ą w ogó le. P i s a ł m ię d z y in n y m i o p o e z ji B a u d e l a i r e ’a ( P P 19 7 2 , n r 10), P r z y b o s ia i B ro n ie w s k ie g o ( P P 1 9 7 2 , n r 16).
P o w o li c z a s o p is m o p ro p o n o w a ło s t a ł e r u b r y k i z w ią z a n e k u l t u r ą , a z a te m p o ś r e d n io te ż z l i t e r a t u r ą . O d 1958 r o k u p r a w ie w k a ż d y m n u m e r z e p o ja w ia ły s ię „ N o w o ści w y d a w n ic z e ”, w k tó r y c h k o m e n to w a n o w y d a n e w c a łe j P o ls c e k s ią ż k i, c z a s e m o p a tr z o n e b a r d z o k r ó t k i m i r e c e n z ja m i. N o w o śc i z r e g io n u b y ło n ie w ie le , m ię d z y in n y m i L i d z b a r k W a r m iń s k i W ła d y s ła w a O g r o d z iń s k ie g o ( P P 1 9 5 8 , n r 40). K o le jn ą f o r m ą w y p o w ie d z i o l i t e r a t u r z e , k t ó r a z a g o ś c iła n a ła m a c h „ P a n o r a m y ” w 19 5 9 r o k u , b y ł „ K ą c ik d o b re j k s i ą ż k i ” - z a c h ę c a n o w n im do k u p o w a n ia k s ią ż e k , p r z e d s ta w ia n o ic h o k ła d k i i m in ir e c e n z je . O d 19 6 5 r o k u c z y te ln ic y s t a l e b y li in f o r m o w a n i o n a jw a ż n ie js z y c h w y d a r z e n ia c h k u l t u r a ln y c h z k r a j u w r u b r y c e „ K r o n ik a k u l t u r a l n a ”. W 1 9 6 7 r o k u p o ja w iła się r u b r y k a „W t e a t r z e i g d z ie in d z ie j”, p o r u s z a ją c a g łó w n ie s p r a w y t e a t r a l n y c h in s c e n iz a c ji, a r e d a g o w a n a p rz e z B o h d a n a K u ro w s k ie g o , A n d r z e ja W ró b le w s k ie g o i C e le s ty n a S k o łu ję . O d 1968 r o k u z a c z ę ły fu n k c jo n o w a ć k o le jn e s t a ł e r u b r y k i: „Z l e k t u r ” - w ś r ó d je j r e d a k to r ó w b y li: B o h d a n K u ro w s k i, B ła ż e j S a k o w ic z , W ła d y s ła w G ó ra , s z p a l t a „ K s ią ż k i” - w k tó r e j r e k la m o w a n o n o w o śc i r ó ż n y c h w y d a w n ic tw , n a p r z y k ła d „ P IW z a p o w ia d a ” ( P P 1 9 6 8 , n r 3 8 ) i „ W y d a w n ic tw o L S W ” ( P P 19 6 8 , n r 40), o ra z o d 1971 r o k u n a k r ó tk o „ K u l t u r a d la w s z y s tk ic h ”. W l a t a c h s ie d e m d z ie s ią ty c h , p r a w ie w k a ż d y m n u m e r z e , p o ja w ia ła się r u b r y k a „ N a p ó łk a c h k s i ę g a r s k i c h ”. T r a d y c y jn e r e c e n z je k s i ą ż e k z d a r z a ły s ię b a r d z o r z a d k o , a a u to r ó w z r e g io n u - p r a w ie w ogóle. D o w y ją tk ó w n a le ż a ło , w r u b r y c e „Z l e k t u r ”, o m ó w ie n ie p rz e z K u ro w s k ie g o k s i ą ż k i M a r y n y O k ę c k ie j-B ro m k o w e j S e k r e ta r z y k b a
b u n i ( P P 1 9 7 0 , n r 34). W 1971 r o k u u k a z a ły s ię n a t o m i a s t : Z d z is ła w a M ir
k a o c e n a S p a c e r k ó w p o O ls z ty n ie A lo jzeg o Ś liw y ( P P 19 7 1 , n r 9), B o h d a n a D z itk i r e c e n z ja k s i ą ż k i W ito ld a P ie c h o c k ie g o S ą d n y d z ie ń ( P P 19 7 1 , n r 31) o ra z K u ro w s k ie g o u w a g i o p o w ie ś c i o K o p e r n ik u L e o n a r d a T u rk o w s k ie g o Z ie m ia i n ie b o ( P P 1 9 7 1 , n r 36). W 1 9 7 2 r o k u u k a z a ł a się r e c e n z ja k s ią ż k i E r w i n a K r u k a R o n d o p ió r a H a lin y K u ro w s k ie j ( P P 19 7 2 , n r 15). R e d a k c ja „ P a n o r a m y P ó łn o c y ” je d y n ie o k a z jo n a ln ie in f o r m o w a ła o z d a r z e n ia c h d o ty c z ą c y c h ż y c ia lite r a c k ie g o W a r m ii i M a z u r . W 19 5 8 r o k u o d n o to w a ła ju b ile u s z 1 0 0 -le c ia u r o d z in M ic h a ła K a jk i ( P P 19 5 8 , n r 43) i - r o k p ó ź n ie j - p r a c ę E d w a r d a M a r tu s z e w s k ie g o n a d a n to lo g ią W a r m ia
Z aw artość lite ra c k a „P anoram y Północy” 3 13 w s z y s tk ic h w ie r s z y ( P P 19 5 9 , n r 16). W ty m s a m y m r o k u z a k o m u n ik o w a ła 0 n a g r o d a c h d la o ls z ty ń s k ic h tw ó rc ó w G u s t a w a L e y d in g a , L e o n a r d a T u r k o w s k ie g o i E d w a r d a M a r tu s z e w s k ie g o ( P P 19 5 9 , n r 34). W 19 6 0 r o k u p o w ia d o m iła o p r z y b y c iu 5 0 p is a r z y n a Z ja z d P r z y ja c ió ł W a r m ii i M a z u r ( P P 19 6 0 , n r 45). W n a s t ę p n y m r o k u o g ło s iła w y n ik i k o n k u r s u n a o p o w ia d a n ie w s p ó łc z e s n e z w ią z a n e z t e r e n e m W a r m ii i M a z u r ( P P 19 6 1 , n r 1) 1 z a p r e z e n to w a ła f o to r e p o r ta ż z IX Z ja z d u Z L P ( P P 19 6 1 , n r 2). Z a m ie ś c iła te ż k r ó tk ie w y p o w ie d z i u c z e s tn ik ó w V II I Z ja z d u P i s a r z y Z ie m Z a c h o d n ic h i P ó łn o c n y c h , k t ó r y o d b y ł s ię w O ls z ty n ie ( P P 1 9 6 5 , n r 2 4 ) - J a r o s ł a w a I w a s z k ie w ic z a i W ła d y s ła w a O g ro d z iń s k ie g o , i X I Z ja z d u ty c h ż e p is a r z y , k t ó r y m ia ł m ie js c e n a Ś lą s k u ( P P 19 6 8 , n r 27).
W ś ró d p o r u s z a n y c h te m a tó w w y r a ź n ie w y r ó ż n ia n o S to w a r z y s z e n ie S p o łe c z n o - K u ltu r a ln e „ P o je z ie rz e ”. W 1 9 6 7 r o k u „ P a n o r a m a P ó łn o c y ” in fo rm o w a ła o 1 0 -le c iu „ P o je z ie rz a ” ( P P 19 6 7 , n r 3), a n a s t ę p n i e o 1 5 -le c iu ( P P 1971, n r 5 1 /5 2 ). W 19 6 8 r o k u B .K . - c z y li B o h d a n K u r o w s k i - p i s a ł o k i l k u d e b i u t a c h n a ła m a c h „ P o je z ie r z a ” ( P P 19 6 8 , n r 3). W 1 9 7 0 r o k u „ P a n o r a m a ” d o n o s iła o w y ło n ie n iu R a d y F e d e r a c y jn e j „ P o je z ie r z a ” n a Z je ź d z ie T o w a r z y s tw R e g io n a ln y c h w o je w ó d z tw a o ls z ty ń s k ie g o ( P P 1970, n r 20). W 1971 r o k u z n a jd u je m y in f o r m a c ję o u t w o r z e n iu k l u b u „ P o je z ie r z a ” w L id z b a r k u W a r m iń s k im ( P P 19 7 1 , n r 8) o ra z o k o le jn e j in ic ja ty w ie S to w a r z y s z e n ia - p r o w a d z e n iu a k c ji „ s z tu k a lu d o w a ” ( P P 1 9 7 1 , n r 9). W ty m s a m y m ro k u , w s p ó ln ie z P r e z y d iu m W R N w O ls z ty n ie i o d d z ia łe m Z L P , W y d a w n ic tw o „ P o je z ie rz e ” o g ło siło o g ó ln o p o ls k i k o n k u r s n a u tw ó r l i t e r a c k i z w ią z a n y z 5 0 0 . ro c z n ic ą u r o d z in M ik o ła ja K o p e r n ik a ( P P 1971, n r 11). W 1 9 7 2 r o k u z a ś p o in fo rm o w a n o , że S S K „ P o je z ie rz e ” j e s t p a t r o n e m s a m o lo tu o d r z u to w c a „M ik o ła j K o p e r n ik ” ( P P 19 7 2 , n r 41).
P r z e w ija ją c e się n a ła m a c h „ P a n o r a m y ” a r t y k u ł y h is to r y c z n e i h i s t o r y c z n o lite r a c k ie w z b o g a c a ły z a k r e s p o r u s z a n y c h w n ie j te m a tó w . Z n a la z ła się w ś r ó d n ic h r e l a c j a z e k s p o z y c ji w D o m u P o ls k im , k tó r e j in ic ja to r e m b y ł O ś r o d e k B a d a ń N a u k o w y c h im . W o jc ie c h a K ę tr z y ń s k ie g o , p r e z e n t u j ą cej s e t k i p a m i ą t e k i d o k u m e n tó w o b r a z u ją c y c h d z ie je d a w n e i c z a s y n a j n o w s z e W a r m ii i M a z u r ( P P 19 7 0 , n r 6). W 1 9 7 0 r o k u p o ja w iło s ię k i l k a p u b lik a c ji A n d r z e ja W a k a r a p o ś w ię c o n y c h h i s t o r i i W a r m ii i M a z u r s p r z e d 19 3 9 r o k u , in s p ir o w a n y c h 50. ro c z n ic ą p r z e p r o w a d z e n ia n a ty c h z ie m ia c h p le b is c y tu ( P P 19 7 0 , n r 9; 1 9 7 0 , n r 2 7 ; 19 7 0 , n r 33), o ra z w s p o m n ie n ie o k s ię d z u W a le n ty m B a r c z e w s k im ( P P 1970, n r 20). W p ie r w s z y m n u m e r z e z 1971 r o k u z n a jd u je m y k r ó t k i a r t y k u ł p o d p is a n y (b d ) - c z y li a u t o r s t w a B o h d a n a D z itk i - M ło d z i p i s a r z e a k t y w i z u j ą się , b ę d ą c y r e la c ją z s y m p o z ju m n a z a m k u w N id z ic y , z o rg a n iz o w a n e g o p rz e z K o r e s p o n d e n c y jn y K lu b M ło d y c h P i s a r z y ( P P 19 7 1 , n r 1). R o k 1 9 7 2 p r z y n ió s ł k r ó t k ą n o t a t k ę o s e s ji lite r a c k o - n a u k o w e j p o św ię c o n e j M ik o ła jo w i K o p e rn ik o w i, z o r g a n iz o w a n e j z o k a z ji R o k u K o p e rn ik o w s k ie g o (P P 19 7 2 , n r 42). W 1 9 7 4 r o k u „ P a n o r a m a ” z a w i a d a m i a ł a o j u b i l e u s z u 80. u r o d z in r e g io n a ln e j p o e tk i M a r ii Z ie n ta r y - -M a le w s k ie j ( P P 19 7 4 , n r 34), a w 1 9 7 5 r o k u p o d s u m o w a ła d o ro b e k p is m a
s p o łe c z n o - k u ltu r a ln e g o „ W a r m ia i M a z u r y ” w 20. ro c z n ic ę je g o i s t n i e n i a ( P P 19 7 5 , n r 20). W 1 9 7 7 r o k u p o ja w ia s ię z d e c y d o w a n ie w ię c e j a r ty k u łó w A n d r z e ja S t a n i s z e w s k ie g o d o ty k a ją c y c h w ą tk ó w n a le ż ą c y c h do h i s t o r i i p iś m ie n n ic tw a W a r m ii i M a z u r . B y ły to: K ie r m a s y W a le n te g o B a rc z e w s k ie g o (P P 19 7 7 , n r 31), K u l t M ic k ie w ic z a n a P o m o r z u , W a r m ii i P o w iś lu ( P P 19 7 7 , n r 5), S t e f a n ia S e m p o ło w s k a n a M a z u r a c h ( P P 1 9 7 7 , n r 12), s y lw e tk i T e o fila R u c z y ń - s k ie g o ( P P 19 7 7 , n r 39) i E m ilii S u k e r to w e j- B ie d r a w in y ( P P 19 7 7 , n r 49), o p is p r z e d w o je n n e j p o d ró ż y M e lc h io r a W a ń k o w ic z a po M a z u r a c h ( P P 1977, n r 4). Ze ś w i a t a l i t e r a t u r y o g ó ln o p o ls k ie j p r z e d s t a w i e n i z o s ta li: W ła d y s ła w B r o n ie w s k i ( P P 19 7 7 , n r 8), J ó z e f I g n a c y K r a s z e w s k i ( P P 19 7 7 , n r 17), L e o p o ld S t a f f ( P P 19 7 7 , n r 2 3 ) i T a d e u s z B o r o w s k i ( P P 1 9 7 7 , n r 46). W o s t a t n i m n u m e r z e te g o r o c z n ik a z n a jd u je m y r e p o r ta ż H a lin y K u r o w s k ie j o Z b ig n ie w ie N ie n a c k im w J e r z w a łd z ie ( P P 19 7 7 , n r 51 /5 2 ). M o ż n a p o w ie d z ie ć , ż e o b e c n o ść t r e ś c i l i te r a c k ic h w l a t a c h 1 9 7 8 - 1 9 8 1 z o s t a ł a z d o m in o w a n a p rz e z p r o b le m a ty k ę r e g io n a ln ą . N a p o c z ą tk u 1978 r o k u u k a z a ł się w y w ia d z n e s t o r k ą o ls z ty ń s k ie g o ś r o d o w is k a lite r a c k ie g o M a r ią Z ie n ta r ą - M a le w s k ą , p r z e p r o w a d z o n y p rz e z A n n ę G a s p e ro w ic z ( P P 1978, n r 2). W ty m s a m y m c z a s ie S ta n is z e w s k i p i s a ł o r e p o r t a ż a c h L e o n a S o b o c iń s k ie g o ( P P 1 9 7 8 , n r 4) i K a r o la M a łłk a ( P P 19 7 8 , n r 12), p o e z ji A n d r z e ja S a m u lo w s k ie g o z S z ą b r u k a ( P P 19 7 8 , n r 16), r e p o r t a ż a c h W o jc ie c h a K ę tr z y ń s k ie g o ( P P 1 9 7 8 , n r 21). O p ró cz te g o p r z y k o ń c u r o k u p o ja w iły się o m ó w ie n ia tw ó rc z o ś c i S t a n i s ł a w a P i ę t a k a ( P P 1 9 7 8 , n r 3 1 ), M ir o n a B ia ło s z e w s k ie g o ( P P 19 7 8 , n r 47), S t a n i s ł a w a Ig n a c e g o W itk ie w ic z a ( P P 1978, n r 49 ) i T a d e u s z a N o w a k a ( P P 19 7 8 , n r 50). W k i l k u n u m e r a c h „ P a n o r a m y ” p u b lik o w a n o w y p o w ie d z i h is to r y k ó w n a t e m a t r e g io n a liz m u w p iś m ie n n ic tw ie ( P P 19 7 8 , n r 7; 19 7 8 , n r 8; 1 9 7 8 , n r 10). R o k p ó ź n ie j t r w a ł a d y s k u s ja n a t e m a t k o n d y c ji s z k o ln ic tw a n a W a r m ii i M a z u r a c h , je j u c z e s tn ik a m i b y li W o jc ie c h W r z e s iń s k i ( P P 1 9 7 9 , n r 20), O ty lia G ro to w a ( P P 19 7 9 , n r 2 1 ) i J a n B o e n ig k ( P P 19 7 9 , n r 23). W 19 8 1 r o k u w y d r u k o w a n o f r a g m e n t a u to b io g r a f ii S o k r a t a J a n o w ic z a ( P P 19 8 1 , n r 17) o ra z d w u k r o t n e p o ja w iła s ię s y lw e tk a M ic h a ła K a jk i ( P P 19 8 1 , n r 3 0 i 19 8 1 , n r 40).
N a ła m a c h „ P a n o r a m y P ó łn o c y ” p o c z ą tk o w o n ie z a jm o w a n o się w w y ją tk o w y sp o só b l i t e r a c k ą tw ó rc z o ś c ią o g ó ln o p o ls k ą . W 19 7 1 r o k u d w u k r o t n i e n a w ią z a n o do K o n s ta n te g o I ld e f o n s a G a łc z y ń s k ie g o , p ie r w s z y r a z , g d y b y ła m o w a o z w ią z k a c h te g o p o e ty ze S z c z e c in e m ( P P 1 9 7 1 , n r 6), d r u g i, g d y d r u k o w a n o f r a g m e n t k s i ą ż k i A n d r z e ja D r a w ic z a G a łc z y ń s k i n a M a z u r a c h ( P P 19 7 1 , n r 29). O d 1 9 7 4 r o k u z a c z ą ł w p r o f e s jo n a ln y sp o só b o m a w ia ć l i t e r a t u r ę A n d rz e j S ta n is z e w s k i. Z n a la z ł a tr a k c y j n y d l a te g o c z a s o p is m a sp o só b p r e z e n t o w a n i a w ie d z y o p is a r z a c h , ic h tw ó rc z o ś c i i ż y c io w y c h p e r y p e tia c h . P r z e z k o le jn e l a t a s tw o r z y ł k i l k a s ta ły c h s e r i i a r ty k u łó w , w k tó r y c h z a p o z n a w a ł c z y te ln ik ó w z n a jw a ż n ie js z y m i tw ó r c a m i l i t e r a t u r y , k u l t u r y i h is t o r i i . W r u b r y c e „ K o b ie ty ic h ż y c ia ” p r z e d s t a w i ł S t e f a n a Ż e ro m s k ie g o ( P P 19 7 4 , n r 44), H e n r y k a S ie n k ie w ic z a ( P P 1 9 7 4 , n r 47), J u li u s z a S ło w a c k ie g o ( P P 1 9 7 4 , n r 48), B o le s ła w a P r u s a ( P P 19 7 4 , n r 49)
Z aw artość lite ra c k a „P anoram y Północy” 3 15 i T a d e u s z a B o y a -Ż e le ń s k ie g o ( P P 19 7 4 , n r 50). W 1 9 7 5 r o k u r u b r y k a z m ie n i ł a n a z w ę n a „ M ę ż c z y źn i ic h ż y c ia ” i o d te j p o r y z a g o ś c iły w n ie j s ła w n e p is a r k i: E liz a O r z e s z k o w a ( P P 19 7 5 , n r 7), M a r ia K o n o p n ic k a ( P P 1975, n r 8), Z o fia N a łk o w s k a ( P P 1 9 7 5 , n r 9) o ra z k o b ie ty w s z e c h c z a s ó w , od K le o p a t r y ( P P 19 7 5 , n r 21), po Z ofię z F r e d r ó w S z e p ty c k ą ( P P 19 7 5 , n r 17). N a s t ę p n i e p o w s ta ła s z p a l t a „D zie ci w ie lk ic h ojców ”, w k tó r e j z n a la z ły się in fo r m a c je o k ilk u d z ie s ię c iu p o s ta c ia c h z n a n y c h d z ię k i s w o im r o d z i com . R ó w n o c z e ś n ie p o w s ta ły a r t y k u ł y z w ią z a n e z r o c z n ic a m i u r o d z in lu b ś m ie r c i p is a r z y z P o ls k i i ś w ia ta . W 1 9 7 6 r o k u S t a n is z e w s k i k o n ty n u o w a ł p r z e d s t a w i a n i e s y lw e te k r e p r e z e n t a n t ó w l i t e r a t u r y p o ls k ie j od o ś w ie c e n ia po w s p ó łc z e s n o ś ć . W g r o n ie ty m z n a le ź li się: S t a n i s ł a w S ta s z ic ( P P 1976, n r 7), I g n a c y K r a s ic k i ( P P 19 7 6 , n r 12), J o a c h im L e le w e l ( P P 1 9 7 6 , n r 2), A le k s a n d e r F r e d r o ( P P 19 7 6 , n r 31), H e n r y k S ie n k ie w ic z ( P P 19 7 6 , n r 46), K a z im ie r z i W ło d z im ie rz T e t m a j e r ( P P 1 9 7 6 , n r 8), S te f a n Ż e ro m s k i ( P P 19 7 6 , n r 50), Z o fia N a łk o w s k a i M a r ia D ą b r o w s k a ( P P 1976, n r 3) o ra z J ó z e f S z a n ia w s k i ( P P 19 7 6 , n r 6). W ś ró d a u to r ó w o b c o ję z y c z n y c h p o ja w ili się: L o rd B y ro n ( P P 19 7 6 , n r 33), J a c k L o n d o n ( P P 19 7 6 , n r 2) i B e r to lt B r e c h t ( P P 19 7 6 , n r 34). B y ły te ż p r e z e n ta c je d z ia ła c z y r e g io n a ln y c h : W o j c ie c h a K ę tr z y ń s k ie g o ( P P 1 9 7 6 , n r 4 8 ) i J e r z e g o L a n c a ( P P 1 9 7 6 , n r 49). W 1 9 7 9 r o k u m o ż n a n a d a l o b s e rw o w a ć o d e jśc ie od z a i n t e r e s o w a n i a r e g io n e m n a rz e c z t e m a t y k i b a r d z ie j u n iw e r s a ln e j. W k o le jn y c h s z k ic a c h S ta n is z e w s k ie g o p o ja w iły s ię lite r a c k i e s y lw e tk i T e o d o r a P a r n ic k ie g o ( P P 19 7 9 , n r 1), T a d e u s z a R ó ż e w ic z a ( P P 19 7 9 , n r 2), J ó z e f a C z e c h o w ic z a ( P P 19 7 9 , n r 3 - 4 ) , a po k ilk u m ie s ię c z n e j p r z e r w ie A l e k s a n d r a P u s z k i n a ( P P 19 7 9 , n r 31), T a d e u s z a G a jc e g o ( P P 19 7 9 , n r 33), J u l i u s z a S ło w a c k ie g o ( P P 19 7 9 , n r 36). P o w s ta ła te ż r u b r y k a „Ż ony s ła w n y c h m ę ż ó w ”, w k tó r e j S ta n is z e w s k i p r z e d s t a w i ł m ię d z y in n y m i ż o n y s ła w n y c h p i s a r z y 6. P o z a ty m w k i l k u ro z m o w a c h p o z n a ć m o ż n a b y ło o p in ie n a t e m a t k r y t y k i l i t e r a c k i e j 7, w s p ó łc z e s n e j p o e z ji8 i w s p ó łc z e s n e j l i t e r a t u r y d la d z ie c i i m ło d z ie ż y 9. W lis to p a d z ie 1 9 8 0 r o k u S ta n is z e w s k i z a p r e z e n to w a ł s y lw e tk ę l a u r e a t a
6
Wśród nich znalazły się: Zofia Tołstojowa (PP 1979, nr 38), Maria Kasprowiczowa (PP 1979, nr 43), Anna Dostojewska (PP 1979, nr 45), Dagny Przybyszewska (PP 1979, nr 47), Dorota Kochanowska (PP 1979, nr 49) i Elżbieta Krasińska (PP 1979, nr 50). Cykl był zresz tą kontynuowany przez następne dwa lata i wśród żon sławnych pisarzy pojawiły się jeszcze: Maria Kossak (PP 1980, nr 2), Teodora Teofila Wyspiańska (PP 1980, nr 5), Celina Mickiewi czowa (PP 1980, nr 6), Aurelia Reymontowa (PP 1980, nr 17), Oktawia Żeromska (PP 1980, nr 21), Bronisława Orkanowa (PP 1980, nr 23), Zofia Fredrowa (PP 1980, nr 24), Maria Ze gadłowiczowi (PP 1980, nr 25), Jadwiga Rydlowa (PP 1980, nr 27) i Maria Lenartowiczowa (PP 1980, nr 30). Z literatury obcej: Jessie Conrad (PP 1980, nr 7), Olga Knipper-Czecho- wa (PP 1980, nr 8), Adela Hugo (PP 1980, nr 9), Lady Byron (PP 1980, nr 16), Katarzyna Dickens (PP 1980, nr 22) i Katia Mann (PP 1980, nr 28).7
Czy wierzyć krytyce literackiej? „PP” rozmawia z Krzysztofem Nowicki, zastępcą dyrektora naczelnego tygodnika „Fakty”, poetą, prozaikiem i krytykiem literackim (PP 1979, nr 5).
8
Jak czytać współczesną poezję? „PP” rozmawia z Janem Brudnickim, autorem książkio Tadeuszu Nowaku (PP 1979, nr 8).
9
Współczesna literatura dla dzieci i młodzieży. Jaka jest? „PP” rozmawia ze ZbigniewemN a g r o d y N o b la , C z e s ła w a M iło s z a ( P P 1 9 8 0 , n r 34). W o s t a t n i m r o k u w y d a w a n i a „ P a n o r a m y P ó łn o c y ”, 19 8 1 , u k a z a ło s ię k il k a n a ś c i e sz k ic ó w S t a n i s z e w s k ie g o d o ty c z ą c y c h p r z e d s ta w ic ie li p o ls k ie j l i t e r a t u r y w s p ó łc z e s n e j10.
*
„ P a n o r a m a P ó łn o c y ” j e s t p r z y k ła d e m p r z e d s ię w z ię c ia w y k r a c z a ją c e g o p o z a p r z e c ię tn e in ic ja ty w y m e d ia ln e w c z a s a c h P R L -u . J e j z a ło ż y c ie la m i b y li i n t e l e k t u a l i ś c i o ls z ty ń s c y , u c ie k a ją c y w 19 5 7 r o k u od p ro w in c jo n a li- z m u i z a ś c ia n k o w o ś c i n a rz e c z s p r a w o g ó ln o ś w ia to w y c h . K ilk a p ie r w s z y c h l a t w y c h o d z e n ia p is m a p o k a z a ło d u ż e m o ż liw o ś c i i u m ie ję tn o ś c i te g o ś ro d o w is k a , a n a s t ę p n e l a t a , w c z a s ie k tó r y c h k o n s e k w e n tn ie s t a r a n o s ię u t r z y m a ć o g ó ln o p o ls k i p r o fil p is m a , b y ły d o w o d e m n a n ie ś m ia łe p ró b y d e c e n t r a liz a c ji p r a s y p o ls k ie j.
S u m m a r y
L i t e r a r y c o n te n t s o f “P a n o r a m a P ó łn o c y ”
The project of th e m agazine going beyond th e region w as born in O lsztyn am ong th e jo u rn a lists connected w ith “Głos O lsztyński” and “W arm ia i M azury” (“Voice of O lsztyn” and “V arm ia and M asu ria”). The first issue of “P an o ram a Północy” (“P anoram a of N o rth ”) appeared on A ugust 4, 1957, th e la st on D ecem ber 13, 1981. Its founders w ere O lsztyn intellectuals escaping in 1957 from provincialism an d localism for the benefit of all-Poland and worldwide m a tters, going beyond average m edia initiative in th e days of com m unist Poland. The first few y ears of th e issue of th e m agazine showed big capabilities an d knowledge of th is circle and th e next years, w hen they tried to keep th e all-Poland profile of th e m agazine were th e proof of tim id tria ls of decentralisation of th e Polish press. The lite ra ry tex ts took a sm all percentage of each issue of th e m agazine from th e very beginning. However, th e ir exem plification shows th e range of u n d e rta k e n topics an d th e ir form. It also points out th e su rn am es of th e jo u rn a lists who were th e au th o rs of in te re stin g lite ra ry critical analysis
10 Byli to: Juliusz Kaden-Bandrowski (PP 1981, nr 18), Marek Hłasko (PP 1981, nr 22), Kazimierz Wierzyński (PP 1981, nr 23), Andrzej Bursa (PP 1981, nr 24), Rafał Wojaczek (PP 1981, nr 25), Witold Gombrowicz (PP 1981, nr 26), Edward Stachura (PP 1981, nr 28), Czesław Miłosz (PP 1981, nr 29), Antoni Słonimski (PP 1981, nr 30), Jan Twardowski (PP 1981, nr 31), Zbigniew Herbert (PP 1981, nr 32), Sławomir Mrożek (PP 1981, nr 35), Tadeusz Różewicz (PP 1981, nr 36), Ernest Bryll (PP 1981, nr 37), Jerzy Sito (PP 1981, nr 40), Jan Józef Szczepański (PP 1981, nr 41).
