Czesław Strzyżewski,Zbigniew
Szułczyński,Włodzimierz Błaszczyk
Moraczewo, gm. Łubowo, woj.
poznańskie. Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 12, 182-184
182
m ieszkalny znacznych ro zm iaró w . Zachowany Jego fra g m en t, k tó ry e ta nowi około połowę w ielkości, m a 2,90 m x 3,40 m , W te j c z ę ś c i bada nego tere n u o dsłonięte zostały w czesnośredniow ieczne w arstw y kultu row e o m ią ż sz o śc i dochodzącej do 1 ,5 0 m , w których obrębie odkryto d a lsz e frag m en ty palisady^ w yznaczające z a się g p rz e strz e n n y n a jw c ze ś niejszy ch faz osadnictw a.
Uzupełnieniem badań dokonanych w z a k re sie re k o n s tru k c ji p ie r wotnego założenia k ościoła, było szczegółow e przebadanie etyku apsydy tra n se p tu z p re z b ite riu m , gdzie uzyskano n iezap rzeczaln e dowody o jednorodnym założeniu architektonicznym w postaci prawidłowego w iązania północnej ściany p rez b ite riu m z apsydą północnego ra m ie n ia tra n se p tu .
N ajisto tn iejsze o d k ry cia dotyczące późnośredniow iecznych faz osadnictw a, dokonane zostały na ode. 110, gdzie odsłonięto re lik ty fun damentów kam iennych, interp reto w an e jako p ozo stało ści po b a s z c ie , k tó ra stanow iła punkt obronny i widokowy od stro n y przepraw y m ostow ej. Zachowane fundam enty stanow ią w rz u c ie kw aterę wielkoś ci 5,0 m x 4 ,2 0 m /w y m iary w ew nętrzne m u ró w /. Od stro n y południowej zachowane s ą fundam enty p rzypory. N atom iast od stro n y w schodniej o dkryte re lik ty łą c z ą s ię w jeden ciąg obronny z odsłoniętym i w latach ubiegłych funda m entam i k lasztornych m urów obronnych. Obok odkrytych fragm entów b a szty , stw ierd zo n e zostały ślady drogi dojazdowej prow adzącej do p rz e praw y m ostow ej. S zerokość drogi umocnionej po bokach słu p a m i, wyno s iła 3 m . O dkrycia te uzupełniają o b raz późnośredniow iecznych fo rty fik a cji k la sz to ru .
W z a k re sie badań nad bezpośrednim zapleczem o sadniczym z e s połu k laszto rn eg o , kontynuowano badania podjęte w latach poprzednich w rejo n ie je z io ra m ogileńskiego. P ra c e archeologiczne przeprow adzone zostały na cm en tarzu p rzy kaplicy św , K lem ensa, gdzie założono wykopy o c h a ra k te rz e sondażowym. M iejsce to zakwalifikowano do badań ze względu na X II-w ieczną m etry k ę kościoła św. K lem ensa, k tó ry w ym ienio ny je s t w rzekom ym dokum encie fundacyjnym k lasz to ru m ogileńskiego. W wyniku przeprow adzonych p ra c nie stw ierdzono jednak zalegania w arstw kulturowych w cześniejszych n iż nowożytne.
MORA С ZE WO, gm. Łubowo Muzeum A rcheologiczne woj. poznańskie w Poznaniu
Stanowisko 1
Badania prow adzili m gr C zesław S trzyżew ski i m gr Zbigniew Szułczyński pod kierunkiem d r, W łodzim ierza B łaszczyka. Finansow ał WKZ w Poznaniu, D rugi sezon badań. G rodzisko.
183
-P ra c e wykopaliskowe przeprowadzono na m ajdanie o ra z wew n ę trz n ej stro n ie walu w części wschodniej grodzisk a. Rów nocześnie r e a lizowano szczegółow e p race powierzchniowe i sondażowe /o d w ierty św idrem /n a tere n ie grodziska i w jego okolicy.
2 Badania prowadzone w 13 wykopach o łączn ej pow ierzchni 305 m w yjaśniły c h a ra k te r pasm bruków kamiennych odsłoniętych w ubiegłym ro ku , jak rów nież rozplanow anie obiektu i jego konstruk cję. Okazało s ię , 4e najpierw zbudowano m n iejszy gród, którego w ał widoczny częściowo w cen traln ej p a rtii późniejszego grodu posiadał u swej podstawy ławy kam ienne. Między kam ieniam i odsłonięto ślady spalonej konstrukcji drew nianej wału. W odległości około 1,5 - 2 m od kam ieni tw orzących podstawę wału znajdował s ię cen tralnie zlokalizowany budynek, u k ieru n kowany z północy ku południu, o w ym iarach około 12 x 8 ,5 m , w zniesiony w konetrukcji słupow ej. Nie nosił on śladów sp alen ia. R esztk i wału 1 częściow o wye к s ploro wane go budynku s ta rsz e g o grodu odsłonięto w w a r stw ie IV pod grubą w arstw ą żwiru /w a rstw a III/. W c z ęśc i wschodniej stanow iska eksplorow ano frag m en t fosy., która w czasie przebudowy g ro du w X wieku zo sta ła zasypana. Stwierdzono, ża calec w tej c z ęśc i g ro dziska występuje na głębokości około 3, 5 m od pow ierzchni, podczas gdy w p a rtii zachodniej je s t już na głębokości około 0 ,9 m .
N ieliczny m a te ria ł, głównie ułam ki naczyń glinianych, które s t a nowią tylko 6, 5% ca ło śc i znalezionej c e ra m ik i, pozwala w stępnie datować powstanie grodu s ta rs z e g o na VIII - VUI/IX wiek, Z tego poziomu pochodzą poza tym 2 fragm enty noży żelaznych.
Gród m łodszy, którego po zo stałości odkryto w w arstw ie II, nosi ślady sp alen ia. Widoczne to je s t na konstrukcjach drew nianych wału, na budynku naziemnym o w ym iarach 14,1 x 10, 5 m , postawionym w m iejscu chaty s ta r s z e j o ra z w pół ziem iance. Stwierdzono, że podczas przebudowy grodu zniwelowano wschodnią c z ęść wału grodu s ta rs z e g o , pow iększając w ten sposób pow ierzchnię w ew nętrzną obiektu. Ponadto wały podwyższono. Ślady в palonej k o n stru k cji drew nianej znajdującej s ię w ce n traln e j c z ęśc i gro dziska w skazują, że główny budynek, w c z ęśc i zachodniej, był dodat kowo oddzielony od niżej położonej p a rtii dobudowanej w X wieku,
W w arstw ie II w ystąpiło ponad 65% wydobytej c e ra m ik i naczynio wej, blisko 40% kości zw ierzęcych, jak rów nież fragm enty noży, półkoska, szydło, 2 o stro g i i 2 sp rz ą c z k i żelazne, o sełk a, gładzidło kam ienne o raz pacio rek szklany. M ateriał ceram iczn y pozwala datować ten poziom na X - X /X I wiek.
W czasie badań powierzchniowych odkryto 22 nowe stanow iska w M oraczewie i Lednogórze, datowane głównie na o k res w czesno śred nio wieczny i średniow ieczny. Stwierdzono występowanie intensywnego o sa d nictw a w o k re sie w czesnośredniow iecznym bezpośrednio po północno- zachodniej, zachodniej i północno-wschodniej stro n ie grodzisk a, gdzie zlokalizowano kilkanaście siln ie zniszczonych obiektów.
184
M ateriały z badań wykopaliskowych 1 pow ierzchniow ych znajdu ją s ię w Muzeum A rcheologicznym w Poznaniu.
Badania będą kontynuowane. i »
MYŚLIBÓRZ M yślib orskie Tow arzystw o woj. gorzow skie Społeczno-K ulturalne
B adania prow adził m gr Bogusław Bo janow ski. F i nansowało M yśliborskie Tow arzystw o Społeczno- K ulturalne. D rugi sezon badań. G rodzisko w c zes nośredniow ieczne /v n i- X I I w. / o ra z ślad y o s a d nictwa z o k resu h a lsztack o -lateń sk ieg o /? / .
2
B adania na grodzisku objęły o b sz a r o pow ierzchni 67,5 m . Wykop III. W odkopanej w ew nętrzn ej c z ęśc i wału uchwycono kam ienne l i co, zbudowane w fo rm ie m u ru , na który nakładane były kolejno w arstw y ziem i o ra z drewna' w postaci faszyny. Pod kam ieniam i znajdow ała się czaszka psa stanow iąca fo rm ę o fia ry zakładzinow ej. W c z ę ś c i przyw ało- wej zaleg ała w arstw a osadnicza o m ią ż sz o śc i około 1, 5 m - w k ształcie niecki. P rz ec h o d z iła ona bardzo łagodnie w m ajdan grodu, na którym nie natrafiono na żadne ślady zabudowy. Badania w te j c z ęśc i g ro d zisk a d o s ta rc z y ły znaczne ilo śc i m a te ria łu ceram icznego* m , in, praw ie w c a ło śc i zachowane' dwa naczynia, w których znaleziono dużą ilo ś ć łu se k i kręgów ry b ich . Zabytki m etalow e stanow iły poważny pro cen t. Wydobyto m . in, s re b r n e kabłąezki skroniow e, brązow y naszyjnik z d ru tu , noże żelazne, dwa s ie rp y w bardzo dobrym sta n ie , groty s tr z a ł, klam ry . Z p rzed m io tów kościanych i rogowych z w racają uwagę opraw y noży, szy d ła, igły i grzeb ień kościany - zdobiony.
Wykop IV. Założono go po uprzednim oczyszczeniu n iem ieck ieg o wykopu sondażowego. O dkryta tu półziem ianka znajdow ała s ię w c z ę ś c i południo wej wykopu i usytuow ana była prostopadle do biegu w ału. Jed n a ze ścian krótkich zniszczona z o sta ła p rzez wykop niem iecki, druga znajdow ała s ię w profilu w schodnim . Zachowane w ym iary: 5 x 2, 5 m , W ewnątrz od kryto półkę glinianą, jam ę w fo rm ie piwniczki o ra z ognisko o śred n icy 0, 5 m . P ółziem ianka zagłębiona była około 1 m w z ie m ię , je j dłuższe ścian k i obłożone były drew nem i przykryw ał ją dach dwuspadowy, czy tel ny w profilu w schodnim . Dach zaw alił s ię szczytem do w n ętrza obiektu i na profilu rysow ał s ię w k ształcie lite ry V, W ewnątrz pom ieszczenia odkryto w śród inw en tarza ruchom ego m . in. p rz ę ś li ki gliniane, c ię ż a re k , kam ienny-zdobiony, noże, cera m ik ę i kości zw ierzęce.
W o dległości około 2 m na północ od pół ziem ianki znajdowało s ię je s z c z e jedno palenisko o śred n icy około 1 m , wyłożone gliną i kam ieniam i. Na to m ia st w o dległości 2 ,5 m od wyżej wspomnianego paleniska jam a dwu poziomowa ze ścian k am i wyłożonymi patykam i. W wypełnia ku jam y odkryto
