Jacek Rydzewski
Witów, gm. Koszyce, woj. kieleckie.
Stanowisko I
Informator Archeologiczny : badania 14, 75-77
75
obiektów "Łużyckich" występują jam y gospodarcze, paleniska i budyn ki m ieszkalne o konstrukcji słupowej. Liczn y m a teriał ceram iczn y
pozwala datować osadę na IV/V okres epoki brązu.
Osadę wczesnośredniowieczną wyznaczają liczn e paleniska o raz jam y gospodarcze i półziem ianki. K oliste f>ale niska za w ierają bogaty m a teriał ceram iczn y, a ponadto gro cik i żelazn e, p rzę ś lik l i noże że lazne. W jednym z palenisk znaleziono stopione placki ołowiu. Obiekty każdej z osad rozrzucon e są na całej pow ierzchni wykopu z tym, że osada ludności kultury łużyckiej zlokalizowana je s t b ard ziej na połud nie od osady w czesnośredniow iecznej. Ponadto na Btanowisku zlo k a li zowano pojedyncze obiekty kultury trzc in ie c k le j, p rzew orsk iej i z okresu no w ożytnego.
W n ajbliższych latach obiekt ulegnie lik w idacji w związku z pra cam i prowadzonymi p rzy budowie zbiornika "J e2io re k o ",
Badania na stanowisku 2 zostały w całości zakończone.
W IE R ZB IC A patrz
w oj. radom skie paleolit i m e zo lit Stanowisko " Z e le "
Polska Akadem ia Nauk Instytut H is to rii Kultury M aterialnej
Zakład A rch eolo gii M ałopolski Badania prow adził dr Jacek Rydzew ski, Finanso wał W KZ w K ielcach. P iąty sezon badań. Osada kultury łużyckiej z epoki brązu.
W lipcu 1980 r . przeprowadzono na stanowisku 1 w W itowie r a townicze badania wykopaliskowe. Stanowisko I położone je s t na potęż nym cyplu wysoczyznowym , wcinającym się głęboko w widły W isty i Szreniawy. Było ono znane ju ż p rzed wojną, jednak p ierw sze*w ięk sze badania wykopaliskowe o charakterze ratowniczym podjęto w roku 1960 /S. Zemełka/, a następnie w latach 1961-1963 /J, M arciniak/, w zw ią z ku z podjętą na w ielką skalę eksploatacją żwiru. Wymienione akcje ba dawcze koncentrowały się w m iejscu najbardziej zagrożonym , w b e z pośrednim sąsiedztw ie żw irow ni. S tw ierdziły one istnienie ro z le g łe j osady kultury łużyckiej, w czesnej fazy, być m oże obronnej, na co m ia łoby wskazywać odkrycie dwóch rowów, co do których wysuwano suge stie, że m ogły m ieć funkcję obronną. P oza za sięgiem tamtych badań pozostało jednak zakończenie cypla w form ie tarasowatego stopnia, n iższego w stosunku do m ie jsc a , w którym znajdowała się żw irownia. Rozpoznanie sytuacji osadniczej w tej właśnie partii w zgó rza było ce W ITÓW, gm. K oszyce
w o j,k ie le c k ie Stanowisko I
76
-lem tegoroczn ej akcji. P otrzeb ę konserwatorską badali stw arzał po nadto fakt postępującej cią gle - pomimo istniejących zakazów - d zi kiej eksploatacji piasku i żwiru.
Szczupłe środki finansowe zm usiły do zrealizow ania planu m in i mum, tzn. do uzyskania o rie n ta c ji w zasięgu strefy osady w badanej p artii cypla. Założono więc sześć wykopów o łącznej powierzchni
202 m2, usytuowanych w czterech częściach badanego obszaru: na siodle terenowym pom iędzy strefą dawnych badań i strefą badaną obecnie /2 x 10 m2/, w centralnej c zę śc i wypłaszczenia /50 m2/, p rzy urwisku na stronie południowej /50 m2/ oraz na wschodnim krańcu cypla, przy urwisku /50 i 32 m2/. Takie usytuowanie wyko pów pozw oliło z jednej strony na rozpoznanie sytuacji osadniczej na obszarze całej badanej form y terenow ej, z drugiej strony natomiast na określen ie stopnia zniszczenia obiektów w różnych częściach osady.
W trakcie badań odsłonięto i przekopano 30 obiektów zabytko wych, Były to niem al w yłącznie jam y osadowe o k ształcie trapezow a- tym i średniej głębokości około 1 m. Z aw ierały one dość sporo m a teriału, głównie ceram iczn ego, nieco kości zw ierzęcych , kilka n arzę dzi kościanych. Odkryto także niezidentyfikowany przedm iot brązow y. Na podstawie dotychczasowej oceny m a teriał ten prawie w całości po chodzi z III-IV okresu epoki brązu, tylko w jednym obiekcie wystąpiła ceram ika z przełom u V okresu EB i okresu HaC. Obiektem wyjątko wym był natomiast rów , odkryty tylko częściow o na ćw iartce D aru 220, w centralnej p artii badanego obszaru. Usytuowany je s t on ukośnie w stosunku do osi cypla, wzdłuż lin ii W -E . Jego szerokość w części stropowej można szacować na około 6 m, głębokość wynosi 70 cm od pow ierzchni. P r o fil nieckowa ty, w dnie brak śladów umocnień d rew nianych. Jest on podobny m orfologiczn ie do rowów odkrytych p rze z J. M arciniaka podczas poprzednich akcji, jednak w tej chw ili nie b liż szego o nim nie można pow iedzieć z uwagi na zbyt wyrywkowe r o z poznanie.
Obiekty zabytkowe w różnym Stopniu uległy zniszczeniu wskutek e r o z ji pow ierzchniowej. N ajbardziej zniszczone znajdowały się w m ie j scu położonym najw yżej, przy urwisku południowym - chwytano tam praktycznie dna jam . W partiach położonych niżej zachowane były nieco le p ie j, a pod warstwą akumulacji niem al całkowicie.
Ogólnie można więc stw ierd zić, że osada witowska rozciągała się na całej powierzchni końcowej p artii cypla, począw szy od je j kul m inacji w rejo n ie w ybierzyska żw irow ni, zajmując w sumie p rzestrzeń kilku hektarów. Sądząc po obecnym k ształcie cypla i rozm iarach zn isz czeń przem ysłowych, zachowało się tylko około 50% powierzchni osady. Aby w obecnej sytuacji można było rozw iązać problematykę stanowiska, tzn, ro zstrzygn ą ć, czy osada witowska m iała charakter obronny czy otw arty, należałoby przede w szystkim wyjaśnić stosunek odkrytego r o wu do pozostałych obiektów, tj. je go p rzebieg, chronologię i funkcję o ra z zorientować się w rozplanowaniu obiektów na teren ie osady. W
y-77
maga to sporych nakładów finansowych, pozwalających na p rze p ro wadzenie badań gzerokopłaszczyznow ych. N a le ż y p odkreślić, że w ska zany je s t tu pośpiech z uwagi na ciągle postępującą dziką eksploata cję piasku i żw iru na teren ie stanowiska. Stanowisko Z w W itowie, ze względu na swoje położenie 1 ro zm ia ry , z całą pewnością zasłu guje na gruntowne przebadanie.
ZBROJE WSKO, gm . L ip ie patrz
w oj. częstochow skie ' późne Średniowiecze Stanowisko 1
ZBROJE WSKO, gm. L ip ie U niw ersytet Jagielloński w oj, częstochow skie Instytut A rch e o lo gii
Stanowisko 3
Badania prowadził p ro f. dr hab. M arek Gedl. Kontynuacja badań wykopaliskowych zapoczątko wanych w 1961 roku. Finansował W KZ C zęsto chowa, Cm entarzysko grupy górn ośląsko-m ało polskiej kultury łużyckiej z epoki brązu.
P ra c e wykopaliskowe skoncentrowano w północnej c zę śc i stano wiska. M ia ły one na celu wyjaśnienie zasięgu występowania grobów, aby w latach następnych można było przystąpić do zakrojonych na w iększą skalę prac badawczych zm ierzających do całkowitego p rzeko pania cm entarzyska. Przebadano p rzestrzeń o powierzchni 300 m2
i odkryto 12 obiektów archeologieznych /nr 643-654/. Były to w w ięk szo ści groby ciałopalne - albo bezpopielnicow e, w których przepalone k ości złożono w prost w piasku, albo pochówki popielnicowe. Na pod
stawie inwentarza ceram iczn ego można odkryte groby za liczy ć do w czesnej fazy podgrupy częstoch ow sko-gliw ickiej grupy górnośląako- m ałopolskiej kultury łużyckiej i datować w przybliżeniu na schyłek III i na IV okres epoki brązu.
