View of “The Liturgical Preaching for Children—Opportunities and Threats.” Homiletic Symposium. Nysa and Opole, 21-22 October 2013
5
0
0
Pełen tekst
(2) ENIA” Sympozjum homiletyczne Nysa–Opole, 21-22 pa dziernika 2013 roku. Stowarzyszenie Homiletów Polskich wraz z Instytutem Liturgiki, Muzyki i Sztuki Sakralnej Uniwersytetu Opolskiego, Katedr Homiletyki, Mediów i Komunikacji Wydziau Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego oraz we wspópracy z Katedr Komunikacji Religijnej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawa II w Krakowie zorganizowao w dniach 21-22 pa dziernika 2013 r. sympozjum homiletyczne pt. „Liturgiczne przepowiadanie dla dzieci – szanse i zagroenia”, które odbywao si w Nysie i Opolu. Pierwszy dzie sympozjum, rozpoczty Eucharysti, której przewodniczy ks. dr hab. Jan T w a r d y, mia miejsce w Nysie. Sympozjum otworzy ks. dr hab. Hubert y s y z UO, który przywita wszystkich uczestników i prelegentów, a szczególnie obecnego na sali ks. bpa Antoniego D u g o s z a (laureata Orderu Umiechu – odznaczenia, które przyznaa mu Midzynarodowa Kapitua Orderu na wniosek czstochowskich dzieci). Nastpnie wprowadzi w tematyk, krelc trzy odsony pierwszego dnia. Pierwsza to cz teoretyczna w postaci wykadów, druga praktyczna, która ukazuje przepowiadanie do dzieci oraz opinie ekspertów: biblisty, liturgisty, jzykoznawcy, psychologa oraz pedagoga. Ostatni akcent to przedstawienie Teatru „A” z Gliwic. Ks. ysy zwróci równie uwag na kontekst przepowiadania do modego suchacza, który yje w wirtualnym wiecie, std te pomys plakatu informujcego o sympozjum – mona na nim dostrzec zdjcie dzieci z parafii w. Józefa Robotnika we Wrzoskach, gdzie jest proboszczem. Wiara rodzi si ze suchania i t prawd mona dostrzec w drugim obrazie (Jezus nauczajcy dzieci), który jest dekoracj ambony z kocioa w. Mikoaja w Raciborzu. Nastpnie gos zabra ks. Krzysztof T r e m b e c k i, dyrektor Diecezjalnego Domu Rekolekcyjnego w Nysie, który wprowadzi zgromadzonych w histori miasta, podkrelajc jego walory, a szczególnie miano lskiego Rzymu. Kolejnym mówc by ks. prof. Wiesaw P r z y c z y n a, przewodniczcy Stowarzyszenia Homiletów Polskich. Po pozdrowieniu, zwracajc si do zebranego gremium, zwróci uwag, e do celów tego spotkania naley zdiagnozowanie kontekstu przepowiadania homilii dla dzieci w Polsce oraz wypracowanie odpowiednich metod. Ko czc swoj wypowied , poda komunikaty zwizane z konferencj. ANDRZEJ MAKOWSKI CSsR – doktorant w Instytucie Liturgiki i Homiletyki KUL oraz Prefekt Tirocinium Pastoralnego Redemptorystów, Lublin ROCZNIKI TEOLOGICZNE 61 : 2014 z. 12.
(3) SPRAWOZDANIA. 173. Pierwszej czci przewodniczy ks. prof. Jan T w a r d y. Otworzy j ks. dr hab. Henryk S a w i s k i z UPJPII w Krakowie, który wygosi wykad pt. Msza w. i homilia w Dyrektoriach o Mszach w. z udziaem dzieci (aktualno Dyrektorium w 40. rocznic powstania). Prelegent ukaza krótk genez Dyrektorium. Korzeniami siga ono powszechnej praktyki Kocioa, w której dziecko przez stulecia uczestniczyo w liturgii eucharystycznej dla wszystkich wiernych. Papie Pius X w motu proprio o muzyce kocielnej (1903 r.) wprowadzi pojcie „aktywnego uczestnictwa”, a Konstytucja o liturgii witej Sacrosanctum Concilium zwrócia uwag na konieczno przystosowania liturgii do rónych grup wiernych (KL 38), instrukcja Actio Pastoralis z 1969 r. wprowadzia zrónicowanie odnonie Mszy w. dla maych grup. Temat liturgicznych adaptacji dla dzieci pojawi si take we Wprowadzeniu ogólnym do Nowego Mszau Rzymskiego. Po konsultacjach powstao Dyrektorium o Mszach z udziaem dzieci, które zostao zatwierdzone przez papiea Pawa VI 27 X 1973 r. i opublikowane 1 XI 1973 r. Ks. Sawi ski przedstawi róne formy celebracji Mszy w. z udziaem dzieci, takie jak np. Eucharystia, w której bior udzia doroli razem z dzie mi oraz Msza dla dzieci, którym towarzyszy niewielka liczba dorosych. Zwróci uwag na potrzeb zaangaowania dzieci w przygotowanie celebracji liturgicznej oraz ich udzia w liturgii (mistagogi). Prelegent wskaza na aktualno Dyrektorium, porównujc go z instrukcj Redemptoris sacramentum (RS) z 2004 r. Podkreli bardzo wan rol homilii, która moe by dialogiem kapana z dzie mi, opartym na wizualizacji, wzbogaconym poprzez obrazy zrobione przez dzieci. Homilia moe by goszona tyko przez celebransa (RS 64), nigdy za osob wieck (RS 65, 66). W podsumowaniu doda, aby wystrzega si legalizmu, prowadzcego do mylenia ograniczonego jedynie do rubryk, a zwróci uwag na duchowe dobro wiernych, do czego zachca papie Franciszek. Po wystpieniu Prelegenta nastpia krótka dyskusja. Kolejny referat, pt. Homilia do dzieci w polskiej posoborowej teorii i praktyce homiletycznej, wygosi ks. dr hab. Hubert y s y. Rozpocz od krótkiego ukazania teorii homiletycznej. Zauway, e od 1973 r. do lat 90. ukazay si liczne publikacje dotyczce samego przepowiadania do dzieci, uwzgldniajce cel, tre , tematyk oraz form przekazu do tej grupy wiekowej. Prelegent zwróci uwag na form przekazu, poprzez któr homilista ma dotrze do dzieci z Boym przesaniem. Sowo Boe ma dziecko zbawi , a nie zabawi . Trzeba uwaa , by powszechnie stosowane rodki multimedialne nie stechnicyzoway z natury interpersonalnego wydarzenia. Przepowiadanie jest ze swej istoty, jak podkreli Prelegent, spotkaniem mówicego Boga ze suchajcym czowiekiem poprzez kaznodziej. Std te ma rodzi si szacunek do Misterium Sowa. W swoim dalszym przedoeniu dokona podziau kaza dla dzieci oraz ukaza rol jzyka uywanego przez kapanów w homilii. W Polsce teksty homiletyczne ukazuj si w takich czasopismach jak: „Biblioteka Kaznodziejska”, „Materiay Homiletyczne”, „Wspóczesna Ambona” czy materiay Duc in altum. Nie sposób w opracowaniu kaznodziejstwa dla dzieci pomin swoistego medium, jakim jest Internet. Niestety mona w nim znale niewiele polskojzycznych materiaów..
(4) 174. SPRAWOZDANIA. Ks. ysy przedstawi dziesi postulatów dla liturgicznego i pozaliturgicznego przepowiadania dla dzieci, wród nich najwaniejsze to opracowanie odrbnego lekcjonarza do Mszy dla dzieci i jak najlepszy przekaz tekstów biblijnych. Po przerwie drug sesj poprowadzi ks. dr hab. Stanisaw D y k, prof. KUL, a ks. dr hab. bp Antoni D u g o s z, prof. Akademii Ignatianum w Krakowie, przedstawi prezentacj pt. Audiowizualizacja homilii dla dzieci. Prelegent po krótkiej przedmowie o pomocach wizualnych podczas dwóch filmów ukaza, jak realizuje treci Dyrektorium w praktyce. Audytorium obejrzao katechez bpa Dugosza dla dzieci przedszkolnych oraz homili podczas Mszy w. w ramach zjazdu Podwórkowych Kóek Róa cowych na Jasnej Górze. Kolejnym referentem by ks. dr Andrzej Z i ó k o w s k i CM, który podj temat Przekaz treci biblijnych dla dzieci. Podkreli, e w przepowiadaniu naley zintegrowa wszystkie trzy teksty biblijne czyta mszalnych, ze szczególnym uwzgldnieniem Ewangelii. Wan rol w wyjanianiu, zwaszcza trudniejszych tekstów czy sów, jest obrazowanie, które przykuwa uwag. Obraz biblijny jest bardzo nony. Naley podejmowa prób tzw. teatru religijnego, przekadajc Ewangeli na jzyk zrozumiay dla dzieci. Ks. Ziókowski zauway, e dzieci mog przychodzi na Msz w. z dorosymi. Wtedy moliwe s dla homilisty dwie opcje: jedna to Msza dla dzieci z homili tylko dla nich, druga za to ta, w której po krótkim sowie dla dzieci nastpuje homilia skierowana do dorosych. Drug cz zako czy redaktor naczelny czasopisma dla dzieci „Anio Stró”, br. Tadeusz R u c i s k i FSC, który w swoim wystpieniu pt. Jestemy w opowieci podkrela walory metody narracyjnej, która doskonale przemawia do umysu wspóczesnej modziey i dzieci. Kolejnej sesji, pt. Homilie do dzieci w opinii…, przewodniczy ks. dr hab. Leszek S z e w c z y k, prof. U. W tej czci biblista, ks. dr Wacaw B o r e k z UO, podda ocenie kilka homilii zamieszczonych na YouTube. Kryterium oceny stanowio uwzgldnienie obecnoci rodziców w czasie homilii, zwrócenia uwagi na godno dziecka, prawidowej formacji duchowej, celowoci stosowanych porówna oraz waciwe zachowanie czynnoci symbolicznych. Uczuli na race bdy homilisty, który niejednokrotnie w przepowiadaniu do dzieci sprowadza si do roli showmana. Zwróci uwag na potrzeb formacji biblijnej dzieci. Z kolei liturgista, ks. dr hab. Erwin M a t e j a, prof. UO, podkreli trosk o liturgiczn formacj eucharystyczn, a w niej na rol i postaw kapana celebrujcego Msz w., czas homilii, milczenie. Wskaza na homilie dialogowane jako pozytywne zjawisko w obecnym przepowiadaniu, poniewa angauj dzieci w liturgi, zauway istnienie palety rónorodnych pomocy w postaci ilustracji, wizualizacji, z zastrzeeniem, e naley zachowa umiar w ich stosowaniu. Jzykoznawca, dr Aneta Z a a z i s k a z UJ, w swoim wystpieniu mówia o roli jzyka w homilii oraz wskazaa na cztery aspekty, jakie powinien wzi pod uwag kaznodzieja w kontekcie przepowiadania do dzieci. Pierwszy to dostosowanie jzyka do kompetencji jzykowych dzieci. Drugim jest specyfika gatunku, jakim jest.
(5) SPRAWOZDANIA. 175. homilia, i jej odrbno od kazania, które jest przepowiadaniem pozaliturgicznym. Kolejnym jest rozrónienie mowy od tekstu pisanego. Mowa róni si od pisma pod wzgldem strukturalnym. Do dzieci powinno si mówi , nie odczytywa dosownie tekst napisany. Interaktywno sytuacji komunikatywnej któr powinien wzi pod uwag homilista, to ostatni aspekt przepowiadania. Kaznodzieja ma wzi pod uwag, e spotkanie odbywa si w przestrzeni liturgicznej, a ta wymaga odpowiedniego zachowania. Dr Zaazi ska zauwaya, e w polskim przepowiadaniu do dzieci obecnie popularny jest dialogowy model homilii. Pokazaa kilka bdów, jakie mog si pojawi w takim przepowiadaniu. Do nich zaliczya pozorowanie dialogu, pytania urwane, dialogowe przerywniki, powtórzenia, potocyzm, stosowanie slangu modzieowego, zdrobnienia, argon kaznodziejski, jak i du schematyczno . Wskazaa równie na pozytywne praktyki, takie jak: cenne wykorzystywanie realnych odpowiedzi dzieci, zwroty do dzieci i modziey oraz nawizywanie do codziennoci. Podsumowujc, Prelegentka wnioskowaa o rozsdek przy stosowaniu jzyka przez kaznodziejów, bo przez swoj posug Sowa peni on równie rol dydaktyczn. Dr Maria L i g z a z UPJPII w Krakowie spojrzaa na homilie dla dzieci z perspektywy psychologa. Plan swego wystpienia nakrelia w czterech punktach. W punkcie pierwszym, zatytuowanym Stosowana psychologia rozwojowa, ukazaa trzy fazy okresu dzieci stwa oraz waciwoci wieku i cechy indywidualne dzieci, które naley bra pod uwag w przepowiadaniu. Drugi to Przygotowanie do uczestnictwa w Eucharystii. Prelegentka wskazaa tu na rodzin jako „Koció domowy”, w którym wane jest wychowywanie religijne. Powinno ono by systematyczne, krok po kroku. Wan rol w tym procesie odgrywaj religijne wzorce zachowa rodziców, wspólna modlitwa z dzieckiem, przekaz wiedzy religijnej oraz oswajanie z miejscem odprawiania Eucharystii i udzia w katechezie przedszkolnej. W czci Odpowiedzi psychologa na wane pytania dotyczce sprawowania Mszy w. dla dzieci dr Ligza przedstawia, jak powinna wyglda Msza dla dzieci od 3 lat, akcentujc krótki czas trwania celebracji, krótk homili z wyjanieniem symboli religijnych oraz odpowiedni dobór pieni. Ko czc swoje wystpienie, podaa nastpujce sugestie: do przepowiadania do dzieci powinien by wyznaczony dobry osobowo kapan, Msza w. ma by pozbawiona elementów zabawowych, a do uczestnictwa zobowizani s oboje rodzice, razem ze swoim dzieckiem. Ostatni z referatów pt. Spojrzenie pedagoga na homilie dla dzieci przedoya s. dr hab. Anna W a l u l i k CSFN. W przepowiadaniu do dzieci na liturgii dochodzi do zderze dwóch wiatów: dziecka i rodzica. Homilia jako sytuacja wychowawcza ma za zadanie w sposób bardzo poprawny przekazywa ordzie dla dzieci. Kiedy homilista bdzie przemawia w sposób modelowy, nauczy rodziców, jak maj mówi o Bogu swoim pociechom. Homilie s poprawne wtedy, zaznaczya prelegentka, kiedy kierujc sowo do dzieci, pomagamy dorosym w przekazie wiary. Po referacie nastpia dyskusja. Dzie zako czy spektakl teatru „A” z Gliwic zatytuowany Stworzenie wiata i Ewangelijne przypowieci..
(6) 176. SPRAWOZDANIA. Nastpnego dnia uczestnicy Sympozjum zgromadzili si w kociele pod przewodnictwem ks. bp. Antoniego Dugosza na celebracji Eucharystii. Po niadaniu wszyscy udali si do Opola, gdzie na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego odbya si debata pt. Wiara ze suchania czy ze suchania i widzenia – w homiliach do dzieci? Debata na temat szans i zagroe przepowiadania homilijnego dla dzieci. Uczestnikami byli prelegenci i uczestnicy sympozjum oraz studenci. Poprowadzi j ks. prof. dr hab. Wiesaw P r z y c z y n a. Po sympozjum odbyo si spotkanie homiletów zrzeszonych w Stowarzyszeniu Homiletów Polskich. Temat podjty przez ostatnie sympozjum homiletyczne jest zagadnieniem wanym i aktualnym. Sympozjum doskonale wpisao si w 40. rocznic wydania przez Kongregacj Kultu Boego Dyrektorium o Mszach w. z udziaem dzieci. Liczni specjalici dali praktyczne wskazówki, jak gosi sowo Boe do dzieci, oraz uzmysowili zebranym wag zagadnienia. Sympozjum homiletyczne byo dobr okazj do spotkania i wymiany myli przedstawicieli rónych polskich rodowisk naukowych. Uczestnicy sympozjum zwrócili take uwag na konieczno powstania polskojzycznego lekcjonarza mszalnego dla dzieci, którego nadal brakuje, mimo e od wydania Dyrektorium mino tyle lat. W opinii niektórych homiletów w referatach zabrako nawizania do tekstów euchologijnych, zwaszcza trzech modlitw eucharystycznych, przeznaczonych na Msze w. z udziaem dzieci. Stanowi one wane ródo homilii oraz s szko poprawnej mistagogii, której tak czsto brakuje wspóczesnemu przepowiadaniu. Jest to tym bardziej wane, e modlitwy te zostay one dostosowane do poszczególnych etapów psychologicznego rozwoju dzieci.. KS. LESZEK PINTAL. SPRAWOZDANIE Z DZIAALNOCI NAUKOWO-DYDAKTYCZNEJ INSTYTUTU LITURGIKI I HOMILETYKI KUL W ROKU AKADEMICKIM 2013/2014 1. ETATOWI PRACOWNICY INSTYTUTU (12) A. Nauczyciele akademiccy zatrudnieni na stanowisku: – profesora zwyczajnego: ks. Czesaw Krakowiak; – profesora nadzwyczajnego: ks. Stanisaw Dyk, ks. Zdzisaw Janiec, ks. Bogusaw Migut; ks. Waldemar Packi MSF; Ks. dr LESZEK PINTAL – adiunkt Katedry Homiletyki Fundamentalnej w Instytucie Liturgiki i Homiletyki na Wydziale Teologii KUL; adres do korespondencji: Aleje Racawickie 14, 20-950 Lublin; e-mail: lpintal@kul.pl ROCZNIKI TEOLOGICZNE 61 : 2014 z. 12.
(7)
Powiązane dokumenty
koncernów farmaceutycznych, które ubiegają się. o .rejestracje .w .nowych .wskazaniach .terapeutycznych. Biorąc pod uwagę ograniczenia takich badań, nie na- leży nie
Otrzymaliśmy zeszyt sygnalny „Medycyny Nowożytnej" — czasopis- ma, które w zamyśle Redakcji stanie się dla historyków medycyny forum wymiany nie tylko faktów, lecz
Rozumienie natury przez Bojanowskiego nie ograniczało się jednak tylko do rozmiłowania w przyrodzie, albowiem w jego koncepcji pedagogicznej bardzo ważne miejsce w
Konferencja zorganizowana zo- staa przez Centrum Naukowe Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Aka- demii Nauk i Uczelni azarskiego, Instytut Gospodarki Amerykaskiej i Sto-
odbyło sie˛ spotkanie naukowo-dydaktyczne pracowników naukowych Katedry z pracownikami pomocy społecznej i osobami zaj- muj ˛acymi sie˛ opiek ˛a socjaln ˛a w Janowie
The book is the result of four scientific sessions organized in 2013–2016 as part of the annual Society Congress which for several years focused in its
Wydaje mi siê, ¿e po 1945 r., a zw³aszcza po 1948 r., to pañstwo jest postrzegane jako obce przez ogromn¹ czêœæ spo³eczeñstwa, zw³aszcza tych, którzy odczuwali silne zwi¹zki
Przydałaby się również jakaś forma rekapitulacji najważniejszych wątków w poszczególnych rozdziałach (przynaj- mniej niektórych), gdyż czytelnik może się nieco zagubić
