View of Uwagi co do okoliczności zaproszenia docenta Mariana Kucały na KUL w 1974 roku

Pełen tekst

(1)356. WSPOMNIENIA. ZENON LESZCZY+SKI. UWAGI CO DO OKOLICZNO'CI ZAPROSZENIA DOCENTA MARIANA KUCA Y NA KUL W 1974 ROKU. To zaproszenie zostao poprzedzone naszym osobistym poznaniem sprzed dziewitnastu lat i póniejsz znajomo ci. Na przeomie sierpnia i wrze nia 1954 roku dosza do mnie wiadomo , e Joanna Zamo ciska1, asystentka prof. Kazimierza Nitscha w Krakowie, któr poznaem na pierwszym roku moich studiów w Lublinie jako asystentk prof. Wadysawa Kuraszkiewicza, wychodzi wkrótce za m za Mariana Kuca. To nazwisko mogem ju zauway w „Jzyku Polskim”. 'lub Kucaów odby si na Pomorzu na pocztku wrze nia. W tym samym miesicu zaczo si moje drugie do wiadczenie krakowskie. Tym razem w Zakadzie Jzykoznawstwa PAN, w jego Pracowni Atlasu i Sownika Gwar Polskich na ul. Mikoajskiej 9, gdzie ju bya zatrudniona Joanna Zamo ciska-Kucaowa, a od paru miesicy pracowaa tam te, zaproszona przez prof. Nitscha jako uznana eksploratorka Maego atlasu gwar polskich i autorka artykuu w „Jzyku Polskim”, przywoywanego w ywej wtedy dyskusji o pochodzeniu polszczyzny, Irena Winkler, dobrze mi znana z lubelskich wspólnych wypraw dialektologicznych. A i z reszt pracowników z Mikoajskiej nietrudno byo si zy . Sprzyjaa temu ju nawet codzienna praca we wspólnym nierozlegym pomieszczeniu. Kontakty z kolegami piszcymi Sownik staropolski w bratniej pracowni, odlegej o kilka ulic, byy luniejsze.. 1. Joanna Zamo ciska(-Kucaowa) po stau lubelskim bya od roku 1950 w Krakowie. Tam zostaa asystentk prof. Kazimierza Nitscha w Pracowni Atlasu i Sownika Gwar Polskich Zakadu Jzykoznawstwa PAN. W wyniku eksploracji dialektologicznej opracowaa osiem punktów do Maego atlasu gwar polskich, zapisaa znakomite teksty gwarowe (por. K. NITSCH, Wybór polskich tekstów gwarowych, wyd. 2., Warszawa 1960), zgromadzia w terenie materiay do opisu gwar Kociewia. W pracowni dialektologicznej oprócz prac sownikowych okazaa si autork bez maa jednej szóstej (98/601) map Maego atlasu gwar polskich i po jego ukoczeniu zostaa wraz z innymi laureatk Zespoowej Pastwowej Nagrody Naukowej I Stopnia w 1972 r. za to dzieo. Nastpnie przesza do Pracowni Sownika Staropolskiego pod kierunkiem prof. Stanisawa Urbaczyka. ROCZNIKI HUMANISTYCZNE 63:2015 z. 6. DOI: http://dx.doi.org/10.18290/rh.2015.63.6-23.

(2) WSPOMNIENIA. 357. Miejscem pracy Mariana Kucay bya wówczas Pracownia Sownika Staropolskiego przy ul. Sawkowskiej 17, równie naleca do Zakadu Jzykoznawstwa PAN. Spotykali my si z nim na ul. Mikoajskiej z okazji seminariów Nitscha dla pracowników Zakadu. Poza tym na innych publicznych zebraniach naukowych. Z rzadka byway te spotkania prywatne. Marian Kucaa przygotowywa wtedy pod kierunkiem prof. Nitscha pioniersk prac dialektologiczn, Porównawczy sownik trzech wsi maopolskich2. Miaa by prac doktorsk. Wydana zostaa w 1957 roku, ale prof. Nitsch, wskutek miertelnej choroby, nie zdy zosta jej promotorem. Przej t funkcj prof. Witold Taszycki i poleci doczy do podstawy doktoratu jeszcze dwa artykuy doktoranta: Nazwy terenowe z kilku wsi w powiecie mylenickim i O sownictwie ludzi wyzbywajcych si gwary. Rozpraw habilitacyjn M. Kucay jest Rozwój iteratiwów dokonanych w jzyku polskim (Wrocaw 1966). Irena Winkler-Leszczyska i Zenon Leszczyski (maestwo od 1956 roku) byli gorco zapraszani przez prof. Tadeusza Brajerskiego, kierownika Katedry Jzyka Polskiego KUL, do powrotu do Lublina. Z aktywn zacht wystpili te profesorowie literaturoznawcy, Stefan Sawicki i Maria Jasiska-Wojtkowska. Po naszych doktoratach (1964 i 1965) przyjli my zaproszenie w 1967 roku (od drugiego semestru roku akademickiego 1966/67). Niestety, KUL nie zdoa zapewni nam mieszkania, mimo obietnic. Do 1973 roku dojedali my na zajcia z Krakowa w cyklu dwutygodniowym, na przemian. Dopiero wtedy, ju jako prorektor KUL, prof. Stefan Sawicki potrafi speni obietnice poprzedników. Mogli my wic, majc ju gdzie zamieszka w Lublinie, od nowego roku akademickiego 1973/1974 przystpi do zaj cotygodniowych. Profesor Brajerski móg odetchn z ulg. (Sens poprzednich dwu akapitów wobec tytuowych uwag wyja ni si dalej). Kiedy plan zaj Katedry Jzyka Polskiego na rok akademicki 1974/75 by gotowy, znaczcy w nim udzia by przewidziany dla dr Zofii Klimaj, która miaa wróci z Belgii, gdzie „kadencjonalnie” prowadzia lektorat jzyka polskiego. Ale prof. Brajerski otrzyma niespodziewan wiadomo o jej decyzji pozostania w Belgii – jak si okazao – na stae. Zgina te w wypadku samochodowym, jadc autostopem z Warszawy do Lublina na lub koleanki, Hanna Koodziej, angaowana na etat asystencki w Katedrze Jzyka Polskiego. Profesor znalaz si w kopocie. Zwierzy si z niego m.in. nam. Po krótkim namy le zaproponowali my z najbliszego nam krakowskiego rodowiska 2. Dokadne dane bibliograficzne cytowanych prac Kucay zob.: ZYGMUNT GA ECKI, Bibliografia prac Mariana Kucay opublikowanych w latach 1951-1992, „Roczniki Humanistyczne” 39-40(1991-1992), z. 6, s. 7-24..

(3) 358. WSPOMNIENIA. Kuca, bdcego ju nawet po habilitacji. Oczywi cie, gdyby si sam zgodzi i uzyska z Instytutu Jzyka Polskiego, który by jego pracodawc, zgod na dojazdy do Lublina. Do wskazania Mariana Kucay jako ewentualnego nowego pracownika Katedry Jzyka Polskiego KUL skonia nas wiadomo jego kwalifikacji. Pewne znaczenie dla wyboru wa nie jego miaa obecno w jego yciu Joanny z d. Zamo ciskiej, absolwentki KUL-u i swego czasu asystentki w tej Katedrze. Znajc od bliskiej osoby obraz KUL-u i Katedry Jzyka Polskiego, a w szczególno ci jej kierownika, prof. Tadeusza Brajerskiego, móg by mniej skonny do obaw przed niekorzystnymi osobistymi skutkami swojej wspópracy z KUL-em, wypywajcymi z nieyczliwego stosunku ówczesnych wadz pastwowych do tej uczelni, ni ewentualni inni kandydaci, dla których dotd KUL by terra ignota, jeeli nie non grata. Prof. Brajerski przyj ten pomys z rezerw. Na pewno nie ze wzgldu na osob ewentualnego kandydata. Raczej przez uczucie znuenia utrzymujcym si przez dojazdy systemem dwutygodniowego cyklu zaj . Przed picioipóletnimi naszymi dojazdami byy jeszcze kilkuletnie dojazdy Zbigniewa Goba z Krakowa, nie mówic o podobnych pielgrzymkach do innych katedr, sekcji czy wydziaów, bo to ju bya cura aliena. W kocu jednak Profesor uleg perswazji. Upowani mnie do wybadania przed wszczciem oficjalnych kroków, czy sam docent Kucaa bdzie zainteresowany t propozycj. By. Dyrektor IJP przychyli si. Po latach przyzna si, e niezupenie legalnie („Jzyk Polski” 73(1993), s. 347). Prof. Stanisaw Urbaczyk zdawa si sugerowa , e wyrazi zgod, bo mia wzgld na to, e Katedra Jzyka Polskiego KUL „bez profesora czy docenta jzykoznawstwa nie byaby moga nadawa stopni w zakresie jzyka polskiego”. Spytaem go (kiedy to jeszcze byo moliwe): „A Tadeusz Brajerski?” Lekko si zarumieni: „O! zawsze si co lapnie”. Przez pierwszy semestr dojazdów doc. Kucaa mia tu prace zlecone. Pod koniec semestru zwróci uwag, e znajomi krakowscy, jeeli maj dodatkowe zatrudnienie, to w formie (cz ci) etatu. Przekazaem to prof. Brajerskiemu, który nada bieg sprawie i wkrótce Marian Kucaa zosta zatrudniony na KUL-u w wymiarze poowy etatu docenta, a nastpnie profesora, do emerytury. Z przerw z powodu wyjazdu do Stanów Zjednoczonych na stypendium uzyskane za po rednictwem KUL-u. Prof. Marian Kucaa wypromowa na KUL-u rzesz magistrów i dwoje doktorów: Beat Kuak i przede wszystkim (co do czasu i co do wagi relacji) Zygmunta Gaeckiego..

(4)