Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 64 (8), 1055-1058, 2008

Medycyna Wet. 2008, 64 (8) 1055

Praca oryginalna Original paper

Zieleñ malachitowa (MG) jest syntetycznym barw-nikiem trójfenylometanowym, który ze wzglêdu na wysok¹ skutecznoœæ dzia³ania przeciw grzybom, pier-wotniakom paso¿ytniczym, bakteriom chorobotwór-czym znalaz³ zastosowanie w hodowli ryb, skorupia-ków i miêczaskorupia-ków (5). Po zastosowaniu zieleñ mala-chitowa szybko wch³aniania siê do organizmu ryby g³ównie przez skórê i skrzela. Na efektywnoœæ tego procesu wp³ywa gatunek, wiek i stan fizjologiczny ryb oraz czynniki abiotyczne, przede wszystkim stê¿enie i czas ekspozycji barwnika oraz w³aœciwoœci fizyko-chemiczne wody (10). W organizmach ¿ywych MG jest redukowana do bezbarwnej zieleni leukomalachi-towej (LMG). Forma ta ze wzglêdu na wysok¹ lipofil-noœæ bardzo d³ugo pozostaje w organizmie ryby, a szyb-koœæ jej eliminacji zale¿y od zawartoœci tkanki t³usz-czowej (2, 12).

Budowa chemiczna zieleni malachitowej i jej g³ów-nego metabolitu, zieleni leukomalachitowej oraz ba-dania przeprowadzone na zwierzêtach laboratoryjnych sugeruj¹ mo¿liwoœæ powstawania odleg³ych efektów dzia³ania genotoksycznego, w tym: mutagennego,

kan-cerogennego i teratogennego (8). Z tego te¿ wzglêdu stosowanie tego barwnika w hodowlach ryb przezna-czonych do spo¿ycia stanowi ryzyko wystêpowania toksycznych pozosta³oœci w produktach spo¿ywczych zwierzêcego pochodzenia, co stanowi powa¿ne ryzy-ko zagro¿enia zdrowia ryzy-konsumentów.

W œwietle obowi¹zuj¹cych przepisów prawnych MG nie jest zarejestrowana jako weterynaryjny produkt leczniczy i jej stosowanie u ryb hodowlanych jest nie-dozwolone (4). Zieleñ malachitowa jest substancj¹, która nie powinna wystêpowaæ w miêœniach ryb prze-znaczonych do konsumpcji w najmniejszym nawet stê-¿eniu. Poniewa¿ laboratoria oznaczaj¹ce MG i LMG stosuj¹ metody o ró¿nej sprawnoœci analitycznej, de-cyzj¹ Komisji 2004/25/EC (3) wprowadzono wyma-gany minimalny poziom oznaczania (MRPL – Mini-mum Required Performance Limit) dla sumy MG i LMG, który wynosi 2 µg/kg. Znalezione stê¿enia sumy zwi¹zków powy¿ej tej wartoœci kwalifikuj¹ prób-kê jako niezgodn¹, a w konsekwencji ¿ywnoœæ jako nie nadaj¹c¹ siê do obrotu i konsumpcji.

Mimo ¿e dostêpne s¹ informacje na temat losów zieleni malachitowej w organizmie ró¿nych gatunków ryb, jednak brak jest danych na temat

rozmieszcze-Rozmieszczenie i kinetyka zanikania

zieleni malachitowej i zieleni leukomalachitowej

w tkankach i narz¹dach karpia*

)

KAMILA MITROWSKA, ANDRZEJ POSYNIAK, JAN ¯MUDZKI

Zak³ad Farmakologii i Toksykologii Pañstwowego Instytutu Weterynaryjnego – Pañstwowego Instytutu Badawczego, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy

Mitrowska K., Posyniak A., ¯mudzki J.

Tissue distribution and persistence of malachite green and leucomalachite green in common carp Summary

Malachite green (MG) is a synthetic triphenylmethane dye that has been used worldwide as a fungicide and ectoparasicide in cultured fish eggs, fingerlings and adult fish since the 1930s. Due to its potential animal carcinogenicity, mutagenity, and teratogenicity, MG is not registered for veterinary use in many countries, including the European Union. The aim of this study was to investigate the tissue distribution and persistence of MG and its main metabolite, leucomalachite green (LMG), in carp after a therapeutic bath. On day 0, MG concentration in all tissues exceeded the initial concentration in therapeutic water (2 mg/l). Subsequently, the dye was rapidly and extensively metabolized to LMG, which was slowly eliminated from the tissues. Higher concentrations of MG and LMG were detected in the gills, liver and kidneys than in the spleen and muscles. The parent compound was more persistent in kidneys, liver and spleen (up to 112 days) than in the gills and muscles (up to 56 days). LMG concentrations declined more slowly in all tissues, being still detectable in kidneys and muscles 252 days after treatment.

Keywords: malachite green, leucomalachite green, tissue distribution, persistence, carp

Medycyna Wet. 2008, 64 (8) 1056

nia i kinetyki zanikania zieleni malachitowej w tkankach i narz¹dach karpia, najbardziej po-pularnego gatunku ryb hodowlanych w Polsce. Maj¹c na uwadze ochronê zdrowia konsumen-ta, przeprowadzono doœwiadczenie na karpiach okreœlaj¹ce rozmieszczenie i kinetykê zanikania zieleni malachitowej w tkankach i narz¹dach karpia.

Materia³ i metody

Doœwiadczenie przeprowadzono na narybku kar-pia królewskiego (Cyprinus carpio L.) pochodz¹ce-go z hodowli, w której nie stosowano zieleni mala-chitowej. Na wykonywanie doœwiadczeñ na zwie-rzêtach pozwolenie wyda³a Lokalna Komisja Etycz-na do Spraw Doœwiadczeñ Etycz-na Zwierzêtach (numer opinii 33/2004). W trakcie doœwiadczenia ryby znaj-dowa³y siê w akwariach Zak³adu Chorób Ryb PIWet-PIB w Pu³awach. Karpie (n = 100, œrednia masa 100 ± 11 g) umieszczono w zbiorniku z wod¹ napowie-trzan¹ i filtrowan¹ za pomoc¹ zewnêtrznych filtrów kube³kowych (Ehime, Niemcy). Po siedmiu dniach adaptacji ryby k¹pano przez 3 godziny w roztworze zieleni malachitowej o stê¿eniu 2 mg/l. Jest to typo-we postêpowanie stosowane w zwalczaniu ichtiofti-riozy (5). Nastêpnie op³ukano je w strumieniu bie-¿¹cej wody i przeniesiono do zbiornika z czyst¹ na-tlenion¹ wod¹. Podczas doœwiadczenia temperatura wody waha³a siê w granicach od 14°C do 17°C, a wartoœci pH pozostawa³y w zakresie od 7,5 do 8,1. Oprócz stanu zaniepokojenia ryb nie zaobserwowa-no ¿adnych widocznych objawów klinicznych wska-zuj¹cych na toksyczne dzia³anie barwnika. Podczas trwania doœwiadczenia ryby karmione by³y mieszan-k¹ karmy suszonej z larw wodzienia i ochotki z su-ch¹ karm¹ dla ryb akwariowych (Supervit Tropical, Polska). Ryby (n = 6) by³y losowo wy³awiane i usy-piane w 0., 1., 3., 7., 14., 21., 28., 42., 56., 84., 112., 140., 196., 252. i 308. dniu po zakoñczeniu ekspo-zycji na zieleñ malachitow¹. Przed k¹piel¹ szeœæ ryb losowo wy³owiono i traktowano jako kontrolê. Z ka¿dej ryby wyizolowano: skrzela, nerki, w¹trobo-trzustkê, œledzionê oraz miêœnie ze skór¹. Ponadto w 0., 10., 20., 30., 60., 90., 120., 150. i 180. minucie trwania k¹pieli w zieleni malachitowej pobierano próbki wody. Wszystkie próbki pobrane podczas do-œwiadczenia do czasu analizy przechowywano w za-mra¿arce w temperaturze £ –18°C. Do oznaczania MG i LMG w pobranych próbkach wykorzystano metodê chromatografii cieczowej z detektorami absorpcji œwiat³a widzialnego i fluorescencyjnym (LC-VIS/FLD), której granica oznaczalnoœci (LoQ – Limit of Quantification) wynosi 0,5 µg/kg (11).

Wyniki i omówienie

Œrednie stê¿enia MG i LMG oznaczone w próbkach skrzeli, nerek, w¹trobotrzustki, œledziony i miêœni karpia po ekspozycji na zie-leñ malachitow¹ graficznie przedstawiono na ryc. 1-5. -1 0 1 2 3 4 0 1 3 7 14 21 28 42 56 84 112 140 196 252 308 czas [dni] log10 stê¿enia [µg/kg] MG_LMG LoQ

Ryc. 1. Œrednie stê¿enia MG i LMG w skrzelach karpia po k¹pieli w roztworze zieleni malachitowej

Ryc. 2. Œrednie stê¿enia MG i LMG w nerkach karpia po k¹pieli w roztworze zieleni malachitowej

-1 0 1 2 3 4 0 1 3 7 14 21 28 42 56 84 112 140 196 252 308 czas [dni] log10 stê¿enia [µg/kg] MG_LMG LoQ

Ryc. 3. Œrednie stê¿enia MG i LMG w w¹trobotrzustce karpia po k¹pieli w roztworze zieleni malachitowej

-1 0 1 2 3 4 0 1 3 7 14 21 28 42 56 84 112 140 196 252 308 czas [dni] log10 stê¿enia [µg/kg] MGLMG LoQ

Ryc. 4. Œrednie stê¿enia MG i LMG w œledzionie karpia po k¹pieli w roztworze zieleni malachitowej

-1 0 1 2 3 4 0 1 3 7 14 21 28 42 56 84 112 140 196 252 308 czas [dni] log10 stê¿enia [µg/kg] MGLMG LoQ

Ryc. 5. Œrednie stê¿enia MG i LMG w miêœniach karpia po k¹pieli w roztworze zieleni malachitowej

-1 0 1 2 3 4 0 1 3 7 14 21 28 42 56 84 112 140 196 252 308 czas [dni] log10 stê¿enia [µg/kg] MGLMG LoQ MRPL

Medycyna Wet. 2008, 64 (8) 1057 Analiza otrzymanych wyników pokazuje bardzo

szybkie przechodzenie barwnika z wody do wszyst-kich narz¹dów i tkanek ryby, a nastêpnie równie szyb-kie metabolizowanie substancji macierzystej do ziele-ni leukomalachitowej.

Najwy¿sze stê¿enia MG stwierdzono bezpoœrednio po zakoñczeniu k¹pieli (w dniu 0.) we wszystkich ba-danych narz¹dach i tkankach. W momencie zakoñcze-nia k¹pieli (dzieñ 0.) oznaczone stê¿ezakoñcze-nia MG w skrze-lach, nerkach i w¹trobotrzustce przekracza³y pocz¹t-kowe stê¿enie MG w wodzie w trakcie k¹pieli w zie-leni malachitowej. W analizowanych próbkach wody nie wykazano obecnoœci LMG, a stê¿enie MG w wo-dzie w trakcie przeprowadzania k¹pieli zmniejszy³o siê od wartoœci 2 mg/l do 1,5 mg/l.

Najwiêksze iloœci MG oznaczono w skrzelach (5845,50 ± 542,04 µg/kg), co dowodzi, ¿e narz¹d ten odgrywa g³ówn¹ rolê w procesie wch³aniania barwni-ka do organizmu ryby. W nerbarwni-kach stê¿enie MG rów-nie¿ by³o wysokie i wynosi³o 5531,44 ± 1004,34 µg/kg, co dodatkowo mo¿e t³umaczyæ skutecznoœæ zieleni malachitowej w przerostowej chorobie nerek. W w¹t-robotrzustce stê¿enie MG by³o nieco ni¿sze i wyno-si³o 2495,24 ± 851,61 µg/kg, w œledzionie 1956,09 ± 1863,67 µg/kg, a w miêœniach 341,30 ± 98,66 µg/kg. Uzyskane wyniki s¹ zgodne z danymi otrzymanymi w badaniach przeprowadzonych na pstr¹gu têczowym po k¹pieli w roztworze zieleni malachitowej o stê¿eniu 1,6 mg/l przez 40 min. w temp. 16°C przy pH 7,6 (1). Zieleñ malachitowa bardzo szybko metabolizowa-na jest do zieleni leukomalachitowej, metabolizowa-na co wskazuj¹ wyniki analiz próbek pobranych tu¿ po zakoñczeniu k¹pieli. Stwierdzono, ¿e we wszystkich narz¹dach i tkankach, oprócz skrzeli, stê¿enie LMG by³o wy¿sze od stê¿enia macierzystej substancji. Najwy¿szy stosu-nek LMG do MG zaobserwowano w w¹trobie, co œwiadczy o tym, ¿e narz¹d ten jest miejscem najbar-dziej intensywnych procesów metabolicznych (ryc. 6).

W czasie, gdy stê¿enie MG szybko mala³o we wszystkich narz¹dach i tkankach, stê¿enie LMG w w¹t-robotrzustce, œledzionie i miêœniach zwiêksza³o siê przez kilka pierwszy dni, a nastêpnie bardzo wolno siê zmniejsza³o. Równie¿ w skrzelach i nerkach, w któ-rych najwy¿sze stê¿enie LMG odnotowano bezpoœred-nio po zakoñczeniu k¹pieli, stwierdzono powolne zanikanie metabolitu.

Zaobserwowany w organizmie karpia szybki meta-bolizm MG do pozbawionej ³adunku i lipofilnej LMG pozostaje w zgodzie z wczeœniej opisanymi doœwiad-czeniami na pstr¹gu têczowym (6, 9), wêgorzu euro-pejskim (7) i sumie kana³owym (12).

Zieleñ malachitowa najd³u¿ej utrzymywa³a siê w nerkach (2,08 ± 0,54 µg/kg), w¹trobotrzustce (1,74 ± 0,47 µg/kg) i œledzionie (1,46 ± 0,49 µg/kg) (do 112. dnia), podczas gdy w skrzelach (4,81 ± 1,32 µg/kg) i miêœniach (5,85 ± 1,75 µg/kg) do 56. dnia trwania doœwiadczenia. W przypadku miêœni wyniki by³y zgod-ne z uzyskanymi przez Aldermana, który w doœwiad-czeniu na pstr¹gu têczowym (1) jako ostatni dzieñ wystêpowania MG w miêœniach wyznaczy³ dzieñ 7. W badaniach tych stosowano metodê analityczn¹, któ-rej granica oznaczalnoœci wynosi³a 20 µg/kg, czyli by³a znacznie wy¿sza ni¿ granica oznaczalnoœci metody wykorzystywanej w badaniach w³asnych, przeprowa-dzonych na karpiu królewskim (LoQ = 0,50 µg/kg). W innym doœwiadczeniu na pstr¹gu têczowym (6) stê-¿enie MG równe 1 µg/kg utrzymywa³o siê do 40. dnia. W badaniach na sumie kana³owym (12, 13) stê¿enia MG wynosz¹ce 6 i 12 µg/kg odnotowano w miêœniach w 14. dniu (LoQ = 5 µg/kg), a w doœwiadczeniach na wêgorzu europejskim (7) stê¿enie 2 µg/kg oznaczono w 62. dniu po k¹pieli (LoQ = 0,2 µg/kg). Odnoœnie do w¹trobotrzustki i nerek czas pozostawania MG w kar-piu jest nieco d³u¿szy ni¿ ten opisany dla pstr¹ga (1). W niniejszych badaniach zieleñ leukomalachitow¹ obecna by³a w nerkach i miêœniach jeszcze w 252. dniu od zakoñczenia eksperymentu, natomiast w skrzelach, w¹trobotrzustce i œledzionie w 196. dniu.

W dniu 252. œrednie stê¿enie LMG w miêœniach by³o ni¿sze ni¿ MRPL (2 µg/kg) i wynosi³o 0,60 ± 0,15 µg/kg. Ostatnim dniem, w którym wykazano obecnoœæ LMG w miêœniach w stê¿eniu przekraczaj¹cym MRPL by³ dzieñ 196. (2,85 ± 0,50 µg/kg). Natomiast okres, po jakim nie stwierdzano obecnoœci LMG w miêœniach w iloœciach przekraczaj¹cych LoQ u¿ytej metody, wy-nosi³ 308 dni.

Uzyskane wyniki pozostawania LMG w miêœniach karpia s¹ podobne do tych, które uzyskano podczas doœwiadczeñ przeprowadzonych na innych gatunkach ryb. W tkance miêœniowej pstr¹ga têczowego pozo-sta³oœci zieleni leukomalachitowej (2 µg/kg) utrzymy-wa³y siê nawet do 10 miesiêcy po zastosowaniu 6-dnio-wego leczenia w dawce odpowiadaj¹cej stê¿eniu 0,2 mg/l, natomiast po 12 miesi¹cach nie stwierdzono obecnoœci LMG przy LoQ stosowanej metody anali-tycznej równej 1 µg/kg (9). W doœwiadczeniu na

su-0 20 40 60 80 100

skrzela nerki _miêœnie

œledziona

w¹trobotrzustka

[%]

LMG MG

Ryc. 6. Stosunek MG do LMG w narz¹dach i tkankach kar-pia po zakoñczeniu k¹pieli w roztworze zieleni malachitowej (dzieñ 0.)

Medycyna Wet. 2008, 64 (8) 1058

Podsumowanie

Badania przeprowadzone na karpiach wykaza³y wysokie tempo absorpcji i rozmieszczenia zieleni malachitowej we wszystkich narz¹dach i tkankach, a nastêpnie szybkie metabolizowanie do zieleni leu-komalachitowej. Analiza stê¿eñ MG i LMG w rybach pozwala okreœliæ czas zanikania zieleni malachitowej na ok. 2 miesi¹ce oraz czas pozostawania zieleni leu-komalachitowej w tkance miêœniowej na ok. 1 mie-si¹c po trzygodzinnej k¹pieli ryb w roztworze zieleni malachitowej o stê¿eniu 2 mg/l.

Piœmiennictwo

1.Alderman D. J., Clifton-Hadley R. S.: Malachite green: a pharmacokinetic study in rainbow trout, Oncorhynchus mykiss (Walbaum). J. Fish Dis. 1993, 16, 297-311.

2.Allen J. L., Gofus J. E., Meinertz J. R.: Determination of malachite green residues in the eggs, fry, and adult muscle tissue of rainbow trout (Oncorhyn-chus mykiss). J.AOAC Int. 1994, 77, 553-557.

3.Anon.: Commission Decision 2004/25/EC of 22 December 2003 amending Decision 2002/657/EC as regards the setting of minimum required perfor-mance limits (MRPL) for certain residues in food of animal origin. Off. J. Eur. Commun. 2004, L 6, 38-39.

4.Anon.: Council Regulation 2377/90/EC of 26 June 1990 laying down a Com-munity procedure for the establishment of maximum residue limits of veteri-nary medicinal products in foodstuffs of animal origin. Off. J. Eur. Com-ment. 1990, L 224, 1-8.

5.Antychowicz J.: Choroby i zatrucia ryb. Wydawnictwo SGGW, Warszawa 1996.

6.Bauer K., Dangschat H., Knoppler H. O., Neudegger J.: Aufnahme und Aus-scheidung von Malachitgrün bei Regenbogenforellen. Arch. Lebensmittel-hyg. 1988, 39, 85-108.

7.Bergwerff A. A., Kuiper R. V., Scherpenisse P.: Persistance of residues of malachite green in juvenile eels (Anguilla anguilla). Aquaculture 2004, 233, 55-63.

8.Culp S. J.: NTP technical report on the toxicity studies of malachite green chloride and leucomalachite green (CAS Nos. 569-64-2 and 129-73-7) administered in feed to F344/N rats and B6C3F1 mice. Toxic. Rep. Ser. 2004,

71, 1-10.

9.Máchová J., Svobodová Z., Svobodnik J., Piaèka V., Vykusová B., Kocová A.: Persistence of malachite green in tissues of rainbow trout after a long-term therapeutic bath. Acta Vet. Brno 1996, 65, 151-159.

10.Mitrowska K., Posyniak A.: Zieleñ malachitowa – aspekty farmakologiczne, toksykologiczne i kontrola pozosta³oœci. Medycyna Wet. 2005, 61, 742-745. 11.Mitrowska K., Posyniak A., ¯mudzki J.: Determination of malachite green and leucomalachite green in carp muscle by liquid chromatography with visible and fluorescence detection. J. Chromatogr. A 2005, 1089, 187-192. 12.Plaks S. M., El Said K. R., Stehly G. R., Gingerich W. H., Allen J. L.: Uptake,

tissue distribution, and metabolism of malachite green in channel catfih (Ictalurus punctatus). 1996 Can. J. Fish. Aquat. Sci. 53, 1417-1433. 13.Plakas S. M., El Said K. E., Stehley G. R., Roybal J. E.: Optimization of

a liquid chromatographic method for determination of malachite green and its metabolites in fish tissues. J. AOAC Int. 1995, 78, 1388-1394.

Adres autora: dr Kamila Mitrowska, Al. Partyzantów 57, 24-100 Pu³awy; e-mail: kamitro@piwet.pulawy.pl a k n a k T / d ¹ z r a N Czaspozo_{(° )}st_DawaniaMG Czaspozo_{(° )}sta_DwaniaLMG a l e z r k S 1868 3038 i k r e N 1763 3906 a k t s u z rt o b o rt ¹ W 1763 3038 a n o iz d e l Œ 1763 3038 e i n œ ê i M 1868 3906

Tab. 1. Czas pozostawania MG i LMG w badanych narz¹-dach i tkankach karpia wyra¿ony w stopniodniach (°D)

mie kana³owym (12) stê¿enia LMG równe 19 µg/kg od-notowano w miêœniach w 42. dniu (LoQ = 5 µg/kg). Po 24-godzinnej k¹pieli wêgorza europejskiego (4,1 g) w roztworze MG o stê¿eniu 0,1 mg/l pozosta³oœci LMG utrzymywa³y siê na poziomie 15 µg/kg po up³ywie 100 dni (7). W tej samej pracy autorzy wykazali, ¿e wê-gorze europejskie (0,3 g) k¹pane w roztworze MG o stê¿eniu 0,15 mg/l po osi¹gniêciu masy cia³a 100 g w wieku 11 miesiêcy nie zawiera³y ¿adnych œladów MG i LMG przy stosowaniu metody, której LoQ wy-nosi³a 0,2 µg/kg. Dlatego autorzy sugeruj¹, by dopuœ-ciæ stosowanie zieleni malachitowej we wczesnym sta-dium rozwojowym ryb w okresie, gdy ryby s¹ najbar-dziej nara¿one na infekcje. Jednak po tym czasie ka¿-de stosowanie zieleni malachitowej mo¿e powodowaæ wystêpowanie pozosta³oœci barwnika w okresie, gdy ryba nadaje siê do sprzeda¿y.

Trudno jest porównywaæ dane pochodz¹ce z ró¿-nych doœwiadczeñ nie tylko z racji stosowania inró¿-nych metod analitycznych, ale g³ównie ze wzglêdu na ró¿-nice w dawce i w czasie ekspozycji na zieleñ malachi-tow¹ oraz ró¿n¹ temperaturê i pH wody u¿ytej pod-czas eksperymentów. Szybkoœæ eliminacji LMG, po-dobnie jak innych substancji lipofilnych, zale¿na jest od zawartoœci lipidów w tkankach, od wieku i stanu fizjologicznego ryb. Znaczny wp³yw maj¹ równie¿ czynniki abiotyczne, przede wszystkim temperatura wody, która warunkuje szybkoœæ procesów metabolicz-nych w organizmie ryby. Temperatura, twardoœæ, za-wartoœæ tlenu i pH wody warunkuj¹ stopieñ jonizacji cz¹steczek barwnika i wp³ywaj¹ na parametry farma-kokinetyczne. Poniewa¿ ryby s¹ organizmami zmien-nocieplnymi, szybkoœæ procesu absorpcji, dystrybucji i eliminacji zieleni malachitowej wzrasta wraz ze wzrostem temperatury wody. Ze wzrostem pH wody maleje stopieñ jonizacji cz¹steczki barwnika i wzra-sta stopieñ wch³aniania przez organizm ryby (12). Mo¿-liwoœæ pe³niejszego porównania wyników daje stoso-wanie jednostki uwzglêdniaj¹cej temperaturê wody. Wyniki badañ przeprowadzonych na karpiu wykazuj¹ 3906°D pozostawania LMG w miêœniach (tab. 1). Dane te s¹ zgodne z uzyskanymi w doœwiadczeniu na pstr¹-gu têczowym (9), u którego czas pozostawania LMG w miêœniach wynosi³ 3900°D. Po uwzglêdnieniu tem-peratury wody czas pozostawania LMG w sumie ka-na³owym by³ równy 882°D (12), a w wêgorzu euro-pejskim 2500°D (7).