R O C Z N IK I N A U K PR A W N Y C H T o m X , z e sz y t 1 - 2 0 0 0 J Ó Z E F JA N S K O C Z Y L A S W a rsza w a D O K O N Y W A N I E O B R O T U D E W I Z O W E G O W Y N I K A J Ą C E Z U S T A W Y Z D N I A 18 X I I 1 9 9 8 R O K U P R A W O D E W I Z O W E I. O B R Ó T D E W I Z O W Y
U staw a z dnia 12 grudnia 1998 r. - Prawo d ew iz o w e (D z.U . n r 160 poz. 1063) zgodnie ze swoim zakresem p rz ed m io to w y m u n orm ow a nym w art. 1 odnosi się do podstaw ow ej kategorii p ra w a dew iz o w eg o j a k ą są zasady obrotu dew izow ego. Nie sposób je d n a k snuć dalszych ro z w aża ń nad ró ż n y m i r o d z a jam i obrotu dew izow ego, nie wiedząc, czym jest sam obrót d e w iz ow y bądź obrót dew izow y z zagranicą. Z g odnie z d efinic ją legalną, w p ro w a d z o n ą przez art. 2 ust. 1 pkt. 10, obrót d e w iz ow y oznacza czynności praw ne i zda rze nia pow odujące lub m ogące spow odow ać płatność środkam i b ędącym i w a rto śc ia mi dew izow ym i lub też przeniesienie ich w łasności, p ra w a m ajątkow ego, przejęcie, przystąpienie do długu, którego przedm iotem są w artości dew izow e; tak więc w tej sytuacji mniej w ażne są sam e czynności, n atom iast istotny jest przedm iot d o konyw anych czynności, którym s ą w artości dew izow e. Innym i słowy z obrotem d ew iz ow ym m am y do czynienia w ów czas, kiedy w ystęp u je czynność pow odująca lub m ogąca p ow od o w a ć płatność środkam i d e w iz o w y m i (art. 2.1.4) lub płatność krajow ym i środkam i płatniczym i (art. 2. 1. 9). Nie jest to jed n ak jed y n a form a d o k o n y w a n ia obrotu dew izow ego. D ru g ą je s t ta, która uw zględnia zarów no podm iot, j a k i p rz edm iot tego obrotu. D ok o n y w a n e czynności, chociaż istotne, spełniają je d n a k rolę gdy się zważy, że ich katalog jest taki sam, ja k pow yżej, je d n a k z tym za znaczeniem , iż zdarzenie takie m a m iejsce pom iędzy rezydentem a nierezydentem , a jego prz edm iote m s ą k ra jo we środki płatnicze. W tej drugiej sytuacji p ierw s zo rzę d n ą rolę o d g ry w a podmiot tych czynności, bo gdyby zabrakło w nim o znaczonych p o d m iotów , to nie byłby to obrót dew izow y. T rz e c ią fo r m ą obrotu d ew iz ow ego je s t tra n s
fer w artości d ew iz o w y ch lub krajow ych środków płatniczych (definicja mieści się w art. 2.1.11). W tej form ie obrotu d ew iz ow ego najistotniejszy jest sposób d o k o n y w a n ia tej czynności który musi odbyć się poza granicą polską, oraz m iejsce p rz ezn a cze n ia prz em ieszcz anych środków. W tej sytuacji nie istotne jest czy obrót d ew iz ow y dok o n y w a n y jest w stosunkach m iędzy rezydentem a n iere zydente m , a także czy m am y do czynienia z krajow ym i środkami płatniczym i, czy też z w artościam i dew izow ym i.
Z kolei o m ó w ien ia w y m a g a instytucja obrotu dew izow ego z za granicą jako pew n a fo rm a obrotu dew izow ego. O brót dew izow y z zagranicą to właśnie obrót m iędzy re zydentem a nierezydentem i to wtedy, kiedy następuje płat ność w artościam i d ew iz o w y m i lub k rajow ym i środkami płatniczym i i transfer w artości d e w iz o w y ch lub krajow ych środków, płatniczych oraz tenże obrót d o k o n y w a n y przez rezy d en ta za g ra n ic ą i nierezydenta w kraju (art. 2. 1. 12).
Innym i słowy, w skład obrotu d ew iz ow ego z za g ran icą wchodzi obrót w stosunkach p o m iędzy rezydentem a nierezydentem , transfer, a także „obrót dew iz o w y d o k onany przez niere zydenta w kraju i rezydenta za g ra n ic ą”. Ta ostatnia form a obrotu d ew iz o w eg o w y m ag a krótkiego om ówienia. Jak się nie trudno zorientow ać, najistotniejsze przy tej form ie obrotu dew izow ego z za g ra n ic ą są m iejsce oraz p o d m io t dokonujący czynności, poniew aż same czynności, k tórych katalog jest zam ieszczony w punkcie 10, p ozostają bez zmian. Z ro z p atry w a n eg o p u nktu w id ze n ia mniej istotne jest to, czy m am y do cz ynie nia z k ra jo w y m i środkam i płatniczym i, czy też z wartościam i dew i zow ym i. Z atem gdyby nie fakt skojarzenia odpow iedniego podm iotu z miej scem, trudno b yłoby m ów ić o obrocie d ew iz ow ym z zagranicą.
Z p o w y ż sz y c h roz w aża ń w ynika, że każ da czynność pra w na (lub inne zdarzenie stanow iące), która p o w oduje lub zm ierza do w yw ołania skutków d e w iz o w o -p ra w n y c h w postaci płatności środkam i stanowiącym i wartości d e w iz o w e po p rz ez pow stanie, zm ianę lub ustanie skutku praw no-dew izow ego, je s t obrotem dew izow ym .
T rz e b a je d n a k zaznaczyć, że w szelkiego rodzaju reklamy, napisy i infor m acje itp. kiero w an e do ogółu lub poszczególnych osób, p odejm ow ane dla po w s ta n ia czynności (um ow y), nie są czynnościam i praw nym i, poniew aż nie w y w o łu ją skutku p ra w n eg o (z obow iązaniow ego) nie stanow ią obrotu dew izo w ego w m yśl p ra w a d ew iz ow ego. Inaczej jest z ofertą, k tórą oferent jest zw iązany. O brotem tym n a tom iast są czynności praw ne lub w yw ołujące stosu nek z o b o w ią zan io w y m ający za p rz edm iot środki stanowiące wartości dew iz o w e i k ra jow e środki płatnicze, o ile czynności te m ają miejsce w stosunkach m iędzy rezydentem i nierezydentem .
Inaczej rzecz ujmując, obrotem dew iz o w y m b ę d ą czynności d o k o n y w a n ia płatności środkami stanow iącym i w artości dew iz o w e lub przeniesienie w ła s ności wartości dew izow ych, bądź d o konyw anie płatności w w a lucie polskiej lub przeniesienie własności w aluty polskiej m iędzy re zy d en tem i nierezyden- tem. K olejną grupą czynności, które stan o w ią obrót dew izow y jest d o k o n y w a nie transferu wartości d ew iz ow ych lub krajow ych środków płatniczych.
Inne treści praw a d ew iz ow ego m ające p o d staw o w e znaczenie dla c a łk o w i cie now ego praw a dew izow ego zaw arte są w now ej definicji „obrotu d e w iz o w e g o ” .
II. O G R A N I C Z E N I A C Z Y N N O Ś C I D E W I Z O W Y C H W Y N I K A J Ą C E Z N O W E J U S T A W Y
- W Y M A G A J Ą C E Z E Z W O L E N I A
Z godnie z podstaw ow ym i zasadam i now ej ustaw y - P raw o dew izow e, która obow iązuje od 12 stycznia 1999 r, obrót d ew iz ow y m o że być sw o b o d nie dokonyw any przez rezydentów oraz nierezydentów .
W yjątek tu stanow ią reg la m en to w an e czynności obrotu d ew iz o w e g o ujęte przez ustaw odaw cę w rozdziale 2 art. 9 ustawy, które taksaty w n ie podlegają ograniczeniom dew izow ym . R ów nocz eśnie z w p ro w ad ze n ie m re g lam entacji dokonano w yłączenia ograniczeń w obrocie d ew iz ow ym m o c ą zw olnienia dew izow ego w ydanego w form ie aktu praw nego w randze ro z p o rzą d zen ia Ministra Finansów z dnia 8 stycznia 1999 r. w spraw ie w y k o n a n ia niektórych przepisów ustawy - Prawo dew iz o w e {Dz.U. Nr 1 poz. 2). Z e z w o le n ie to jest n o w ą instytucją prawno d e w iz o w ą i z dniem 12 stycznia 1999 r. tzn. od dnia wejścia w życie, przejęło funkcję w cześniej obow iąz u ją ceg o o gólnego z e z w o lenia dew izow ego.
W iększość ograniczeń dew iz o w y ch d o konanyc h przez usta w o d a w c ę m a charakter w zględny, co oznacza, że czynności obrotu d e w iz o w eg o p o d le g a ją cego reglam entacji m o g ą być d o k o n y w a n e w sposób w ażny i skuteczny d o piero po uprzednim udzieleniu jej uczestnikom indyw id u aln eg o zezw o len ia dew izow ego. Indyw idualne zezw olenia dew iz o w e u d zielane są d e c y z ją P rez e sa N a rodow ego Banku Polskiego.
N ajistotniejsza zm iana dok o n an a w ustaw ie P raw o d ew iz o w e z dnia 18 grudnia 1998 r. dotyczy czynności realizow anych w ra m a ch zró żn ico w a n y ch form obrotu dokonyw anego w stosunkach z zagranicą, e k o n o m icz n ie z o d rę b nym i częściam i bilansu płatniczego ( obrót bieżący i kapitałow y, a w ram ach obrotu kapitałowego: inwestycje bezpośrednie, portfelow e, obrót kredytow y,
gw arancyjny, d epozytow y i pozagospodarczy). U staw a w prow adziła podział obrotu kapitałow ego na siedem wyżej w ym ien io n y ch grup a cechą charakte ry sty cz n ą o kreślonych poszczeg ó ln y ch rodzajów obrotu kapitałowego jest to, że zaw sze o d n o sz ą się one rów nież do płatności i transferów dokonyw anych w zw ią zku z danym obrotem . Z takiej konstrukcji ustaw y wynika, że bardzo rzadko pojaw ia się k onieczność sam odzielnego reglam entow ania płatności i transferów.
W art. 2.1 pkt. 12 ustaw y P raw o d ew izow e z dnia 18 grudnia 1998 roku definiuje się pojęcie obrotu dew iz o w eg o z zagranicą jako obrót dew izowy m iędzy rezydentem i n ierezydentem , o którym m o w a w art. 2.1 pkt. 10 lit. a) - transfer w artości dew iz o w y ch lub krajow ych środków płatniczych, a także obrót d e w iz ow y d o k o n y w a n y przez nierezydenta w kraju i rezydenta za granicą.
D la pra w id ło w eg o interpretow ania ograniczeń zaw artych w kom entowanej u staw ie niezb ę d n e jest branie pod uw agę podstaw ow ych pojęć, jakim i są „obrót d e w iz o w y ” i „obrót d e w iz ow y z za g ran icą” . R ó żnica polega na tym, że w pojęciu „obrót d ew iz ow y z za g ran icą” dodano sform ułow anie „... obrót dok o n y w a n y przez n iere zydenta w kraju i rezydenta za g ranicą”.
O brót d ew iz ow y z za granicą jest szczególną częścią obrotu dewizowego. Dzieli się on na dwie kategorie: 1. obrót bieżący - tylko taki obrót dewizowy, który jest obrotem bieżącym art. 2. 1 pkt. 13, 2. obrót kapitałowy - obrót d ew iz ow y z zagranicą, który nie jest obrotem bieżącym art. 2. 1 pkt. 16.
Jak w y n ik a z definicji zaw artej w słow niczku wyrażeń w art. 2.1 pkt. 10 c ytow a nej ustaw y, obrót d ew iz o w y m oże być w ynikiem nie tylko czynności praw nej, ale rów nie ż innego zdarzenia stanow iącego skutki praw ne przew i dziane w przepisie. O brót m o że być dokonany w artościam i dew izow ym i oraz w w y n ik u płatności k rajow ym i środkam i płatniczym i, bądź przeniesieniem w artości takich środków . O becnie rów nież transfer krajow ych środków płatni czych jest obrotem dew iz o w y m , jeże li dok o n y w a n y jest m iędzy rezydentem a n ierezydentem .
Ja k wyżej zaznaczono, w y o d rę b n io n y został obrót dew izow y z zagranicą. O b rót ten w ystępuje wtedy, gdy doko n y w a n y jest pom iędzy rezydentem a niere zydente m zarów no w w artościach dew izow ych, ja k i w złotówkach, a także, Wów'czas gdy następuje transfer wartości dew izow ych lub krajowych środków płatniczych, lub gdy doko n y w a n y jest przez nierezydenta w kraju i re zy d en ta za granicą.
B ezp o ś re d n ią k o n se k w e n c ją podziału obrotu dew izow ego jest to, że obrót nie b ędący obrotem dew iz o w y m z za granicą nie podlega reglam entacji w y m ienionej w pkt. 1-8 art. 9 ustaw y, n atom iast pod leg a reglam entacji zawartej
w pkt. 9-12 tego artykułu (Por. M. N o g a j, O bró t dew izo w y i je g o ro d za je w now ym p ra w ie dew izow ym . M a teria ły z ko n fere n cji P ra w o d ew izo w e z dnia 28-29 kw ietnia 1999 r. P ałac Staszica w W arszaw ie, W a rsz a w a 1999, s. 4-7).
W dalszym ciągu utrzym ana jest w znacznej części re g la m en tacja obrotu kapitałowego jak o szczególnego rodzaju obrotu dew izow ego. W art. 2 ust. 1 pkt. 16 ustawy - Prawo dew izow e zam ie szcz ona została n eg a ty w n a definicja obrotu kapitałowego jako każdego obrotu dew iz o w eg o innego niż obrót b ieżą cy. Różne rodzaje w ystępujących grup obrotu d ew iz ow ego za w iera ją wiele niedookreślonych pojęć i luk, których sklasyfikow anie i w y jaśnianie w c ale nie będzie łatwe. C zęściow e zliberalizow anie kapitałow ych transakcji obrotu dew izowego jest k om prom isem ustaleń zo b o w iązaniow ych, które w y n ik a ją z um ów łączących P olskę i O E C D (E. F o j c i k - M a s t a l s k a , N o w e praw o d ew izow e, „Prawo B a n k o w e ”, 1999, nr 1, s. 101-102). W art. 9 ustaw y - Prawo d ew izow e zaw arto szczegółow y katalog czynności, których d o k o n y wanie w ym aga zezw olenia dew izow ego, osłabiając j a k b y deklaracyjny przepis art. 5 tej ustawy, dotyczący w łasności w artości dew iz o w y ch i sw o b o d n eg o ich obrotu.
Nowa ustaw a dew izow a, jak ju ż w spom niano na w stępie, daje dużo w ię k szą swobodę w prow adzonej przez rezydentów działalności gospodarczej jak również w życiu codziennym osób fizycznych niż poprzednia.
Trzeba przy tym brać pod uw agę p o d sta w o w ą zasadę, w e dług której, re z y d e n ci i nierezydenci m o g ą dokonyw ać obrotu d ew iz ow ego z za strzeżeniem o g ra niczeń określonych w przepisach tej ustawy. O znacza to, że d o k o n y w a n ie obrotu m oże odbyw ać się bez ograniczeń jeżeli takowe nie zostały w y m ie n io ne w tekście ustaw y lub aktach w ykonaw czych.
Nie ma w ięc ograniczeń np. w nabyw aniu w bankach w alut w y m ienialnych za posiadane złotówki zarówno przez rezydentów , jak i przez n iere zydentów , gdyż reglam entacji podlega jed y n ie transfer. R ezyde nt m oże wraz ze sw oim kontrahentem d ecydow ać o sposobie i term inie uregulow ania zobow iązań pieniężnych. U staw oda w ca nie zabrania rów nie ż p rz ek az y w an ia przez re z y denta środków pieniężnych należnych nierezydentow i - z tytułu zawartej um owy - na rachunek innego niere zydenta w celu w y k o n a n ia jego z o b o w ią zań wobec innego nierezydenta.
P rzedm iotow y zakres reglam entacji dew izow ej o bejm uje jed y n ie niektóre ściśle w ym ienione w ustawie P raw o dew iz o w e czynności obrotu dew iz o w eg o oraz warunki zw olnienia.
W ustawie P raw o dew izow e z dn. 18 XII 1998 r. określono zakaz d o k o n y wania bez ze zw olenia dew izow ego obrotu dew iz o w eg o za g ra n ic ą w n a s tę p u jących grupach obrotu kapitałowego. W y ró żn io n o siedem grup tego obrotu,
posługując się określeniam i: a) inwestycje bezpośrednie, b) inwestycje port felow e, c) obrót kredytow y, d) obrót depozytow y, e) obrót gwarancyjny, f) p o z a g o s p o d arc zy obrót kapitałow y, g) pozostały obrót kapitałowy.
W e w szystkich tych p rz ypadkac h reglam entacja m a ograniczony zakres ob o w iąz y w an ia, p o n iew a ż nie ro zciąga się na w szystkie czynności obrotu ani na każ d eg o z ich uczestników (M. N o g a j , O b ró t dew izow y i je g o rodzaje w now ym p ra w ie d ew izo w ym , „R adc a P ra w n y ” 1999, nr 4; J. J. S k o c z y- 1 a s, P ra w o d ew izo w e - ko m en ta rz, w: Praw o h andlow e, red. W. Pyzioł, J. J. S koczylas, T. K om osa, W. Opalski, W a rsza w a 1998).
Ad. a) I n w e s t y c j e b e z p o ś r e d n i e
Z go d n ie z art. 9 pkt 1 ustaw y w zakresie inwestycji bezpośrednich ogra n i czenia o b e jm u ją d o k o n y w a n ie inwestycji przez rezydentów w krajach nie b ę d ą c y c h członkam i O E C D lub w krajach, z którymi Polska nie zawarła um ó w o p o pieraniu i w zajem nej ochronie inwestycji. O graniczenia te m ają m iejsce j e d n a k ż e z w yłąc zeniem :
a) d o k o n y w a n ia w tych krajach przez rezydentów inwestycji bezpóśrednich w zakresie:
- p o ż y c z e k lub kredytów udzielanych spółce przez akcjonariuszy lub u d ziało w c ó w {§ 3 ust. 1, pkt 1 lit. a R ozporządzenia M inistra Finansów z dnia 8 sty czn ia 1999 r. w spraw ie w y konyw a nia ...);
- transferu za granicę k ra jow ych lub zagranicznych środków płatniczych na fin a n so w a n ie kosztów utrzy m a n ia lub przedstaw icielstw , w tym także w y n a g ro d z e ń p ra cow ników , delegacji służbow ych i kosztów leczenia za grani c ą oraz re m o n tó w za jm o w a n y ch pom ieszczeń i środków trwałych <§ 3 ust. 1 pkt. 1 lit. b R o zp o rz ąd ze n ia M inistra F inansów z dnia 8 stycznia 1999 r. w spraw ie w y k o n y w a n ia ...);
b) transakcji d o k o n y w a n y ch przez osoby fizyczne nie prow adzące działal ności gosp o d arcze j na kw oty do rów now artości 10 000 E U R O , objętych poję ciem obro tu poza g o sp o d arc zeg o , zdefiniow anym w art. 2 ust. 1, pkt 27 U sta wy, który nie pod leg a ograniczeniom .
W zakresie inwestycji bezpośrednich (czyli obejm ow anie bądź nabyw anie akcji lub udziałów w spółkach w ilości zapewniającej łącznie 10% głosów, dokon y w a n ie oraz zw rot dopłat, udzielanie spółce przez wspólników posiada jący c h tak ą ilość akcji lub udziałów - pożyczek lub kredytów, a także zaciąg nięcie przez tę spółkę kredytów oraz ich spłata oraz pozyskiwanie przychodów z likwidacji firm) u s taw odaw ca dał wręcz p e łn ą swobodę. R eglam entacją objął do k o n y w a n e przez rezydentów inwestycje w krajach nie należących do O rga
nizacji W spółpracy G ospodarczej i R ozw oju (O E C D ) lub w krajach, z którym i Polska nie zawarła um ów o popieraniu i w zajem nej ochronie inwestycji.
Do O E C D n ależ ą obecnie państwa: A ustralia, Austria, B elgia, C zechy, Dania, Finlandia Francja, G recja, H iszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Japonia, Kanada, L uksem burg, M eksyk, N iem cy, N orw egia, N ow a Z elandia, Polska, Portugalia, Stany Z jednoczone, Szw ajcaria, Szw ecja, T urcja, W ielka Brytania, Węgry, W iochy.
Spośród inwestycji bezpośrednich w z g lę d n y m zakazem d e w iz o w y m objęte jest kredytow anie n akładów inw estycyjnych w krajach, z którym i P olska nie zawarła dw ustronnych lub w ielostronnych um ó w m ięd z y n a ro d o w y c h o w s p ó ł pracy gospodarczej.
Zaznaczyć tu należy, że ograniczeniu w zakresie obrotu b ez pośredniego p odlegają płatności oraz transfery d o k o n y w a n e przez re zy d en tó w oraz niere- zydentów w yrażone w w alutach obcych lub złotych p rz ek ra cza ją ce ró w n o w a r tość 20 000 E U R O - m usi on się o dbyw ać za po śre d n ic tw em upow a żn io n eg o banku, sprawującego kontrolę d e w iz o w ą doko n an e g o transferu lub płatności.
Innymi słowy, z obow iązku u zyskania zezw o len ia d e w iz o w e g o M inister Finansów zwolnił inw estycje bezpośrednie d o k o n y w a n e przez re zy d en tó w w krajach nie należących do O B C D lub z którym i P olska nie za w arła um ow y 0 popieraniu i w zajem nej ochronie inw estycji w zakresie: a) p o ży c zek lub kredytów udzielanych spółce przez akcjonariuszy lub udziało w c ó w (poniew aż są to inwestycje bezpośrednie, akcjonariusz lub udziałow iec m usi d y sponow ać co najm niej 10% głosów na zg rom adzeniu w spólników ), b) transferu za g rani cę zagranicznych lub krajow ych środków p łatniczyc h na finan so w an ie u trzy m ania ich przedstaw icielstw (art. 9 pkt. 1 ustaw y P raw o dew izow e).
I n w e s t y c j e b e z p o ś r e d n i e to: obrót k apitałow y, p o le g a jący na dokonyw aniu nakładów p ienięż nych lub rzecz o w y ch w celu u s tan o wienia trwałych i bezpośrednich więzi ekon o m icz n y ch , p rz ejaw iają cy ch się w prow adzeniu p rz edsiębiorstw a przez p o d m io t d o k onujący takich n akładów lub w w yw ieraniu przez niego skutecznego w p ły w u na prz ed sięb io rstw o p ro w adzone przez inną osobę, a także na ro z p o rzą d zan iu m ajątkiem posiadanym w wyniku p row adzenia p rzedsiębiorstw a lub w w yn ik u doko n an y c h nakładów , którego przedm iotem jest w szczególności:
- nabyw anie przedsiębiorstw a lub je g o zo rganizow a nej części, tw orzenie 1 prow adzenie przedsiębiorstw a oraz d o k o n y w a n ie nak ład ó w na rozszerzenie prow adzonego przedsiębiorstwa;
- obejm ow anie bądź n abyw anie akcji lub u działów w spółkach, w ilości zapewniającej łącznie co najm niej 10% głosów na zgro m a d zen iu w spólników ;
- św iad c zen ie na rzecz spółki przed jej zarejestrow aniem oraz wypłata p rz ez spółkę w y n a g ro d zeń za te świadczenia;
- d o k o n y w a n ie i zw rot dopłat oraz udzielanie spółce przez wspólników p o s iad ają cy ch akcje lub udziały w ilości co najm niej 10% pożyczek i kredy tów, a także zaciąganie przez spółkę takich p ożyczek i kredytów oraz ich spłata;
- n ab y w a n ie w łasności i innych praw na nieruchom ości w zw iązku z p r o w a d z o n y m przedsiębiorstw em ;
- udzielanie i zaciąganie kredytów lub pożyczek o terminie spłaty nie krótszym niż pięć lat oraz ich spłata;
- u zy sk iw a n ie przy ch o d ó w z:
likw idacji spółki, a także roz porzą dzania udziałami lub akcjami w spółce bądź ich um orzenia,
ro z p o rz ą d z a n ia przedsiębiorstw em lub jego zorganizow aną częścią, a także likwidacji przedsiębiorstw a,
ro z p o rzą d zan ia w łasności i innym i praw am i na nieruchom ości w zw iąz ku z p ro w a d zo n y m przedsiębiorstw em ;
- płatności, przeniesienie w łasności i transfer (w yw óz, przywóz, w ysyła nie, p rzysyłanie, sprow adzanie, dokon y w a n ie m iędzyna rodow ych przekazów oraz w sze lkie inne sposoby p rzem ieszczania w artości dew izow ych lub krajo w y c h śro d k ó w p łatniczych przez granicę R zeczypospolitej Polskiej) wartości d e w iz o w y c h (czyli zagranicznych środków płatniczych walut obcych i dewiz, a także złota i platyny w stanie nie przerobionym oraz w postaci sztab, m onet bitych po 1850 r., półfabrykatów , z w yjątkiem stosow anych w technice den tystycznej, a także w yrobów ze złota i platyny zazw yczaj nie wytwarzanych z tych k ru sz có w oraz n o m in o w an e w w alutach papiery w artościow e nie będą ce za g ran icz n y m i środkam i płatniczym i (ustaw a - Prawo dew izowe z 18 XII 1998 r., art. 2, ust. 1, pkt. 4, M. W e s o i o w s k a, N ow a ustaw a d ew izo w a - o m ó w ien ie p ro je k tu , „Przegląd P o d a tk o w y ” 1998, nr 9)) lub krajowych śro d k ó w p łatniczyc h (czyli pieniędzy b ędących w kraju praw nym środkiem p łatn iczy m a także pełniących funkcję płatniczą: weksli, czeków , czeków p o d ró ż n ic z y c h , akredytyw , poleceń wypłat, p rzekazów i innych dokum entów b a n k o w y c h i finansow ych płatnych w w alucie polskiej (ustaw a - Prawo dew i zow e z 18 X II 1998 r., art. 2, ust. 1, pkt 9), w ynikające z czynności, o któ rych m o w a w yżej (ustaw a - P raw o d ew izow e z 18 XII 1998 r., art. 2, ust. 1, pkt 17).
Inw e stycje bez p o śred n ie w y m a g a ją ze zw olenia dew izow ego, o ile są doko n y w a n e przez re zydentów w krajach nie n ależących do O EC D lub w krajach,
z którymi Polska nie zaw arła um ow y o popieraniu i w zajem nej ochronie in westycji.
Z obow iązku uzyskania zezw olenia d e w iz o w eg o m inister finansów zwolnił inwestycje bezpośrednie d o k o n y w a n e przez rezydentów poza krajam i O E C D lub tymi, z którymi Polska nie zaw arła u m o w y o popieraniu i w z ajem nej ochronie inwestycji w zakresie:
1) P ożyczek lub kredytów udzielonych spółce przez akcjonariuszy lub udziałowców (poniew aż są to inw estycje bezpośrednie, a k c jona riusz lub udziałowiec musi dysponow ać co najm niej 10% głosów na zgro m a d zen iu w spólników),
2) Transferu za granicę zagranicznych lub krajow ych środków płatniczych na finansow anie utrzym ania ich przedstaw icielstw .
W aluty obce to pieniądze nie będące w kraju praw nym środkiem p ła tn i czym oraz m iędzynarodow e jednostki roz rac hunkow e (ustaw a - P raw o d e w i zowe z 18 XII 1998 r., art. 2, ust. 1, pkt 5).
Dew izam i są pełniące funkcję płatniczą: weksle, czeki, czeki podróżnicze, akredytyw y, polecenia wypłat, przekazy i inne doku m en ty b a n k o w e i fin a n s o we płatne w walutach obcych (ustaw a - P raw o dew iz o w e z 18 XII 998 r., art. 2, ust. 1. pkt 8).
W p odsum ow aniu m ożna stwierdzić, że inw estycje bez pośrednie c h a ra k te ryzują się trw ałym i gospodarczym charakterem . Zalicza się do nich w s z y s t kie nakłady: n abyw anie akcji, inw estow anie, w form ie pożyczki lub w form ie bezpośredniego zakupu akcji, a także przekształcenia p rz ed sięb io rstw a lub spółki. Inw estycją bez p o śred n ią będzie rów nie ż nieruchom ość w przypadku jej sprzedaży lub zam iany itp. R easum ując, inwestycji nie m o ż e m y d o k o n y wać w krajach, które nie należ ą do O E C D lub nie są na liście krajów , z którymi Polska zawarła um o w ę o popieraniu i w zajem nej ochronie inwestycji. W przypadku gdyby przedsiębiorcy chcieli dokonać inwestycji bezpośredniej (w w/w krajach), w ym agane jest indyw idualne zezw olenie dew izow e.
Ad. b) I n w e s t y c j e p o r t f e l o w e
Inwestycje te w ią ż ą się z giełdą, z inw esty cją szybką, chodzi tutaj o p a p ie ry w artościow e tyle tylko, że w ilości nie przekraczającej 10% udziałów (nabycie akcji powyżej 10% stanow i inw estycję bezpośrednią), dla charakteru tej inwestycji w ażne jest, j a k ą ilość papierów w artościow ych się nabyw a, a nie ja k ą sum ę płaci się za nie. Do inw estycji portfelow ych za lic za się j e d nostki uczestnictw a w zbiorow ych funduszach inw estow ania i p o c h o d n e in strumenty finansow e.
Inw estycje portfelow e o d n o s z ą się do tzw. uznanego rynku, na którym dok o n u je się obrotu papieram i w artościow ym i, jednostkam i uczestnictwa zbiorow ego, poch o d n y m i - w myśl przepisów szczególnych. W przypadku z d e finiow ania wyżej w ym ien io n y ch pojęć przez ustawę - P raw o dew izowe - to fu n k c jo n u ją one tylko dla danego aktu praw nego, a nie dla potrzeb innego aktu.
Zgo d n ie z art. 9 pkt 2 ustaw y praw o dew izow e zezw olenia w ym aga do k o n yw a nie przez rezydentów inwestycji portfelow ych w zakresie papierów war tościow ych e m itow anyc h przez nierezydentów , nie m ających miejsca zam iesz kan ia lub siedziby w krajach należących do O EC D lub krajach, z którymi R zec zp o sp o lita P olska nie zaw arła um ów o popieraniu i w zajem nej ochronie inw estycji, oraz je d n o stek uczestnictw a w funduszach zbiorow ego inw estow a nia nie m ając y ch siedziby w tych krajach, I n w e s t y c j a p o r t f e l o w a to obrót k apitałow y w zakresie papierów w artościow ych, jednostek u cz estnictw a w fu n d u sz ach zbiorow ego inw estow ania oraz pochodnych instru m en tó w finansow ych, z w yłączeniem obrotu akcjam i, w ilości zapewniającej łącznie co najm niej to 10% głosów na zgrom adzeniu w spólników. Jest to b o wiem inw estycja bezpośrednia), którego przedm iotem jest w szczególności:
- em itow anie, o bejm ow anie, n abyw anie i zbyw anie na uznanym rynku, um arz an ie je d n o s te k u cz estnictw a w funduszu inw estow ania objętych lub n abytych na uznanym rynku;
- e m itow anie, o b e jm ow anie , nabyw anie i zbyw anie poza uznanym ryn kiem;
- um arz an ie je d n o s te k uczestn ictw a w funduszu zbiorow ego inwestowania, innych niż objęte lub n ab y te n a uznanym rynku, płatności, przeniesienie w łasności i transfer w artości d ew iz ow ych lub krajow ych środków płatniczych, w y n ik ając e z czynności, o których m ow a wyżej (U staw a z dnia 18 grudnia 1998 r. - P ra w o d ew izow e, art. 2, ust. 1, pkt 18).
Pojęcie inw estycji p ortfelow ych jest także zupełnie now e i rów nież nie znajduje o d p o w ie d n ik ó w w poprzednio obow iązujących ustawach. Dlatego usta w o d a w c a stara się podać m ożliw ie d o k ład n ą jego definicję, chociaż w yda je się, że tak ogólnie sfo rm u ło w a n e pojęcia miały nadać elastyczność w p ro w ad zan y m przepisom . Ś w iadczy o tym używ any w ustawie zwrot: „w szcze g ó ln o śc i” (Por. ustaw a - P raw o d ew izow e z 18 XII 1998 r., art. 2, ust. 1, pkt 17).
Z a p e w n e będzie to ok az ja dla podm iotów stosujących przepisy ustawy do licznych interpretacji. P od m io ty prow adzące działalność go sp o d arczą z zagra n ic ą b ę d ą j ą interpretow ać zaw ężająco, udzielający zezwoleń rozszerzająco, a sądom i doktrynie p o zostanie dotarcie do prawdy, zgodnie ze starą m aksy
mą, iż prawo jest sztuką stosow ania tego, co dobre i słuszne. Z ez w o len ia dew izow ego w y m ag a ją inw estycje portfelowe:
1. dokonyw ane przez rezydentów w zakresie:
a) papierów w artościow ych e m itow anyc h przez niere zy d en tó w nie m a ją cych siedziby w krajach O E C D lub w krajach, z którym i P olska nie zaw arła umów o popieraniu i w zajem nej ochronie inwestycji;
b) jednostek uczestnictw a w funduszach z biorow ego in w esto w a n ia nie mających siedziby w krajach O E C D lub w krajach, z którym i P olska nie zawarła um ów o popieraniu i w zajem nej ochronie inwestycji;
2. D okonyw anie przez nierezydentów i re zy d en tó w w zakresie:
a) krótkoterm inow ych p apierów w a rtościow ych (tzn. o term inie w ykupu krótszym niż jeden rok);
b) pochodnych instrum entów finansow ych z w y łąc zen iem instrum entów będących przedm iotem obrotu na G iełdzie P apierów W a rto ścio w y ch S.A. w W arszaw ie, Polskiej Giełdzie F inansow ej S.A. w W a rsza w ie lub Centralnej Tabeli Ofert w Warszawie.
Z obow iązku uzyskania zezw olenia zw olnione je s t n ieodpłatne nab y w an ie przez rezydentów papierów w a rtościow ych w ystaw io n y c h za granicą.
U znanym rynkiem jest giełda lub inny rynek, gdzie obrót papieram i w a r tościowym i, jednostkam i u cz estnictw a w funduszu zb iorow ego inw estow ania oraz pochodnym i instrum entam i finansow ym i o d b y w a się zgodnie z regułam i określonym i przez przepisy kraju, w którym funk c jo n u je ten ry n e k (ustaw a - P raw o dew izow e z 18 XII 1998 r., art. 2, ust. 1, pkt 23).
Papieram i w artościow ym i są akcje i obligacje oraz inne papiery w a rto śc io we w yem itow ane na podstaw ie przepisów kraju m iejsca zam ieszkania, siedzi by em itenta lub kraju emisji oraz w ynikające z nich zb y w aln e p ra w a m a ją tk o we, z w yłączeniem jednostek uczestnictw a w fu n d u sz ach z biorow ego in w esto wania oraz pochodnych instrum entów fin an so w y ch (art. 2, ust. 1, pkt. 19). Jednostką uczestnictw a w funduszu zbiorow ego in w estow ania je s t tytuł do udziału w aktyw ach funduszu zarządzanego przez p o d m iot upraw n io n y do lokow ania pow ierzonych mu pieniędzy w papiery w arto ścio w e lub inne ak ty wa, zgodnie z przepisam i kraju, w którym d ziała (art. 2, ust. 1, pkt. 21). P ochodne instrum enty finansow e to praw a m ajątkow e, których cena zależy bezpośrednio lub pośrednio od ceny tow arów , w alut obcych, w aluty polskiej, złota dew izow ego, platyny dew izow ej lub papierów w arto ścio w y ch , albo od wysokości stóp p rocentow ych lub indeksów (art. 2. ust. 1, pkt. 22). Z e z w o lenia dew izow ego wym aga, w myśl art. 9 pkt 3 ustaw y P raw o dew izow e, dokonyw anie inwestycji p o rtfelow ych w zakresie krótk o term in o w y c h papierów wartościow ych oraz p o chodnyc h instrum entów finansow ych, z w yłączeniem
poch o d n y c h instrum entów finansow ych, będących przedm iotem obrotu na G iełdzie P apierów W a rtościow ych S.A. w W arszaw ie, Polskiej Giełdzie F i n ansow e j S.A. w W a rsza w ie lub C entralnej Tabeli Ofert S.A. w W arszawie. K ró tk o term in o w e papiery w arto ścio w e to obligacje i inne papiery wartościowe o ch a rakterze dłużnym , w ye m ito w an e na podstaw ie przepisów kraju miejsca za m ieszkania, siedziby em itenta lub kraju emisji, o terminie wykupu krótszym niż je d e n rok (art. 2, ust. 1, pkt. 20).
G ie łd ą naz y w am y zespół osób, urządzeń i środków technicznych, zorgani zo w any w ten sposób, że przy kojarzeniu ofert sprzedaży i nabycia papierów w arto ścio w y ch w szysc y uczestnicy rynku papierów w artościowych m ają j e d nak o w y dostęp do inform acji rynkow ej w tym sam ym czasie, przy zachow a niu j e d n a k o w y c h w aru n k ó w zb y w an ia i naby w an ia praw. G iełda Papierów W a rto ścio w y ch S.A. w W a rsza w ie została otw arta 2 kw ietnia 1991 r. i jest w z o ro w a n a na giełdzie w Lyonie. D ziała na podstaw ie ustawy z 22 marca 1991 r. - „Praw o o publicznym o brocie papieram i w artościowym i i fu ndu szach p o w ie r n ic z y c h ” (z p ew nym i zm ianam i w prow adzonym i przez ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 - „Prawo o p ublicznym obrocie papieram i w artościo w y m i” (M . Z d y b , P u b lic zn e , s. 355-358).
C entralna T ab e la O fert S.A. w W a rs za w ie pow stała w 1996 r. dając począ tek p o za g ie łd o w e m u rynkow i papierów w artościow ych. Inicjatorem jej p o w stania był Z esp ó ł D o m ó w M aklerskich Z w iązku Banków Polskich. Jest s p ó łk ą akcyjną. Jej celem jest orga n iz o w an ie regulow anego pozagiełdow ego p ubliczn e g o obrotu papieram i w artościow ym i. A kcje tej specyficznej spółki m o g ą być tylko akcjam i im iennym i i m o g ą je nabyw ać wyłącznie dom y m a klerskie, banki, to w arzy stw a funduszy pow ierniczych, zakłady ubezpieczeń oraz em itenci pap ieró w w artościow ych n o tow anych na rynku pozagiełdow ym , ci ostatni z p ew n y m i o graniczeniam i (M. Z d y b , P u b lic zn e , s. 350-352).
W p o d s u m o w an iu m ożna pow iedzieć, że do inwestycji portfelow ych zali czyć należy obrót w zakresie p apierów w artościow ych, jednostek uczestnictwa w funduszach zbio ro w eg o inw esto w a n ia oraz pochodnych instrum entów finan sow ych, z w y łąc zen iem obrotu akcjam i w ram ach inwestycji bezpośrednich. O brót ten m oże polegać na inw estow aniu, obejm ow aniu, nabyw aniu i zb y w a niu na uznanym ry nku oraz um arzaniu jed n o stek uczestnictw a w funduszach zbio ro w eg o inw estow ania, objętych lub nabytych na uznanym rynku lub innych. W ram ach tego obrotu m ieści się rów nież obrót obligacjam i oraz innym i papieram i w arto ścio w y m i o ch a rakterze dłużnym . U staw a reglam entuje d o k o n y w a n ie obrotu przez re zydentów w zakresie papierów w artościowych em ito w an y c h przez n iere zydentów nie m ających siedziby ani miejsca zam iesz
kania w krajach należących do O E C D oraz z którym i P olska nie zaw arła wyżej w ym ienionych umów.
U staw odaw ca zw alnia r ó w n o c ześn ie inw estycje portfe lo w e d o k o n y w a n e za pośrednictw em instytucji finansow ych na u zna nym rynku k ra jo w y m oraz nieodpłatne, nabyte przez rezydentów papiery w arto ścio w e w y s ta w io n e za granicą.
R easum ując, inwestycji p o rtfelow ych nie m ożna d o k o n y w a ć w tej trzeciej grupie krajów, które nie n a le ż ą do krajów O E C D , z którym i P o lsk a nie z a warła umów. R eglam entacja dotyczy p rz ep ro w a d zan ia prz ez re zy d en tó w i nierezydentów inwestycji k ró tkoterm inow yc h papierów w arto ścio w y ch , chyba że jest to rynek polski. R ezyde nt m usi posiadać indy w id u aln e z e zw olenie dew izow e w przypadku inw esto w a n ia za g ra n ic ą w k ró tk o te rm in o w e papiery wartościowe, natom iast w kraju nie musi posiadać takiego zezw olenia. W a rto podkreślić, że nierezydenci m o g ą sw obodnie dok o n y w a ć in w e sto w a n ia w Polsce.
Ad. c) O b r ó t k r e d y t o w y
Z ezw olenia dew izow ego zgodnie z art. 9 pkt 4 ustaw y praw o d ew iz o w e w ym aga d okonyw anie obrotu kredytow ego skutkującego po w stan iem długu, którego term in spłaty jest krótszy niż jed en rok oraz płatności, prz en iesien ia własności i transferu krajow ych lub zagranicznych środków płatniczych w y n i kających z tego tytułu. Nie odnosi się to je d n a k do:
- kredytów objętych gw a ran cja m i Rady M inistrów i N B P zaciąganych przez rezydentów w M ięd zy n a ro d o w y m B anku O d b udow y i R ozw oju, E u ro pejskim B anku O dbudow y i R ozw oju, Europejskim B an k u Inw e sty cy jn y m , N ordyckim B anku Inw estycyjnym prz ezna czonyc h n a finan so w an ie inwestycji w kraju (§ 3 ust. 1, pkt 3 lit. a R o zp o rz ąd ze n ia M inistra F in a n só w z 8 s ty cz nia 1999 r. w sprawie w y konyw a nia ...),
- pożyczek lub kredytów zaciąganych przez rezydentów w P o ls k o - A m e ry kańskim Funduszu Przedsiębiorczości lub jed n o stk ac h zależnych, k o n tro lo w a nych lub pow iązanych z F unduszem , b ędących n iere zydenta m i (§ 3 ust. 1, pkt 3 lit. b R ozporz ądze nia M inistra F inansów z 8 stycznia 1999 r. w spraw ie w ykonyw ania ...),
- pożyczek i kredytów udzielanych n ierezydentom prz ez k o n ce sjo n o w a n e przedsiębiorstwa, z którym i łącz ą ich pośrednio lub bezpo śred n io pow iąz an ia o charakterze kapitałow ym do w y sokości kw ot zgro m a d zo n y ch na rach u n k ac h bankow ych (§ 3 ust. 1, pkt 8 lit. d R o zp o rz ąd ze n ia M inistra F inansów z 8 stycznia 1999 r. w sprawie w y k o n y w a n ia ...),
- kredytów zaciąganych przez arm atorów od nierezydentów na cele inwes tycyjne, za b ezpieczone h ip o te k ą m o rs k ą {§ 3 ust. 1, pkt 9 lit. d R o zporządze nia M inistra F inansów z 8 stycznia 1999 r. w spraw ie w ykonyw ania ...),
- kre d y tó w zaciąganych przez arm atorów od nierezydentów na finansow a nie działalności eksploatacyjnej p row a dzonej za granicą o rów now artości do 50 000 000 E U R O (§ 3 ust. 1, pkt 9 lit. e R o zporządzenia M inistra F inan sów z 8 stycznia 1999 r. w spraw ie w yk o n y w a n ia ...).
O gra n icze n ie o bejm uje obrót kredytow y skutkujący pow staniem długu, którego term in spłaty je st krótszy niż rok (art. 9, pkt 4 U stawy) oraz płatnoś ci, p rz eniesienie w łasności i transferu krajow ych i zagranicznych środków płatniczyc h w y nikając ych z tego tytułu.
O b r o t e m k r e d y t o w y m jest obrót kapitałow y, którego p rzed m iotem są:
- p ożyczki, kredyty lub inne czynności o funkcjach kredytow ych, z w yłą cz en iem d o k o n y w a n ia i zw rotu dopłat oraz udzielania spółce przez w spó ln i ków po siad ają cy ch akcje łub udziały w ilości co najm niej 10%, pożyczek i kredytów , a także za ciągania przez spółkę takich pożyczek i kredytów oraz ich spłata (albow iem je st to działalność w ram ach inwestycji bezpośrednich - tam też została opisana), udziela nia i zaciągania kredytów lub pożyczek o term inie spłaty nie krótszym niż pięć lat oraz ich spłata (to także jest działal ność w ra m a ch inw estycji bezpośrednich), inwestycji portfelow ych oraz obrotu p o za g o sp o d arc zeg o (czyli obrotu kapitałow ego innego niż inwestycje portfelow e, obrót kredytow y, g w a rancyjny lub depozytow y, dokonyw any przez osoby fizyczne, nie p o zostający w zw iązku z pro w a d zo n ą działalnością g o sp o d a r c z ą lub w y k o n y w a n y m w olnym zaw odem , którego wielkość nie p rz ek ra cza je d n o ra z o w o rów no w arto ści 10 000 EC U lub którego przedm iotem są czynności w yliczone niżej (U staw a z dnia 18 grudnia 1998 r. - Prawo dew izow e, art. 2, ust. 1, pkt 27; M. W e s o ł o w s k a. N o w e , s. 38)) w formie:
- po d atk o w e j w roz um ie niu przepisów ustaw y o podatku od spadków i daro w izn (U sta w a z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn Dz. U. N r 16/1997, Poz. 89 z poz zm.) oraz udzielania i zaciągania pożyczek od czło n k ó w rodziny należ ący c h do I i II grupy takich pożyczek, a także płatności, p rz eniesienia w łasności i transferu wartości dew izow ych lub krajo wych śro d k ó w płatniczych, w y nikający z następujących czynności: własność i inne p ra w a na nieru c h o m o śc iach położonych w kraju, w łasność i inne prawa na n ieru c h o m o śc iach położonych za granicą, z zastrzeżeniem , że łączna cena nab y c ia nieru c h o m o śc i przez re zydenta nie p rzekroczy rów now artości kwoty, ok re ślone j przez M inistra F in a n só w w rozporządzeniu w ydanym na podstawie
niniejszej ustawy, spadku, zapisu lub zachow ku, zaciągania p ożyczek od członków rodziny należących do 1 i II grupy podatkow ej w roz um ie niu p rz e pisów ustawy o podatku od spadków i darow izn, likw idacji lub przeniesienia m ienia w zw iązku ze zm ia n ą statusu d ew iz ow ego,
- płatności, przeniesienia w łasności i transferu wartości dew iz o w y ch lub krajow ych środków płatniczych, w ynikając e z czynności opisanych powyżej (U staw a z dnia 18 grudnia 1998 r. - P raw o d ew izow e, art. 2, ust. 1, pkt. 24).
Zezw olenia na p odobne czynności w y m a g a ła także ustaw a poprz ed n ia (por. Ustawa z dnia 2 grudnia 1994 r. - P raw o d ew izow e, art. 9, ust. 1, pkt 3), jednak bez zastrzeżenia o term inie spłaty krótszym niż jed en rok.
Z obow iązku uzyskania zezw olenia d e w iz o w eg o zwolniono:
1. Z aciąganie przez rezydentów kre d y tó w o term inie spłaty krótszym niż rok, gw arantow anych przez R ząd lub N B P w M ięd zy n a ro d o w y m Banku O d budowy i Rozwoju, E uropejskim Banku O d b u d o w y i R ozw oju, Europejskim Banku Inw estycyjnym , Nordyckim Banku Inw estycyjnym , prz ezn a czo n y c h na inwestycje w kraju;
2. Zaciąganie przez rezydentów kredytów lub poży c zek o term inie spłaty krótszym niż rok w P olsk o -A m ery k a ń sk im F unduszu Przedsiębiorczości lub jednostkach zależnych, kontrolow anych lub po w iąz an y ch z funduszem , b ę d ą cych nierezydentami.
Należy więc zauważyć, że obrót kre d y to w y a raczej czynności tego obrotu na reglam entow ane i przeprow adzone sw obodnie u staw o d a w ca dokonał na podstawie kryterium term inu spłaty kredytu. R e g lam en tac ją zostały objęte jedynie krótkoterm inow e kredyty d ew izow e, które są spłacane w okresie krótszym niż rok. Bez znaczenia jest tutaj status uczestników kredytow ania. Zakres podm iotow y obejm uje zarów no re zydentów jak i nierezydentów . P o d mioty re glam entow anego stosunku k re d y to w eg o m u s z ą zarazem uczestniczyć w obrocie dew izow ym za granicą.
Zezw olono więc podm iotom go sp o d arczy m na sw o b o d n e zaciąganie k re d y tów dew izow ych (inaczej zw rotnego św iadczenia zw rotnego ustalonego lub płatnego w zagranicznych środkach płatniczych w ram ach stosunku praw nego opartego na um ow ie kredytow ej, gdzie k r e d y to d a w c ą m o że być w yłącznie bank) w kraju oraz za granicą.
Brak zakazu zaw ierania i w yk o n y w a n ia bez ze zw olenia dew iz o w eg o um ów kredytow ych nie oznacza jed n ak pełnej sw obody w fo rm u ło w a n iu treści sto sunku kredytow ego oraz w p o dejm ow aniu n iektórych czynności przez u cz est ników. O graniczenia polegają najczęściej na:
a) nakazie w yrażania zobow iązań pieniężnych pow stałych w o brocie d e w i zowym z zagranicą w yłącznie w w a lucie w ym ienialnej lub polskiej,
b) zakazie d o k o n y w a n ia bez zezw o len ia dew izow ego płatności wartościam i d e w iz o w y m i w o brocie w kraju,
c) naka zie d o k o n y w a n ia przez rezydenta transferu za pośrednictw em ban ków dew izow ych.
T rz e b a tu je d n a k p rzypom nieć o je d y n y m w prow adzonym zastrzeżeniu dla ban k ó w (art. 4 pkt. 3 lit b). Otóż, nie są one upraw nione do dokonyw ania obrotu k re d y to w eg o z niere zydenta m i, skutkującego pow staniem długu w w a luc ie polskiej, którego term in ostatecznej spłaty jest krótszy niż jeden rok, a w artość po jed y n cz y ch transakcji p rzekracza rów now artość w złotych 50 000 EU R O .
N ależy podkreślić, że obrót kre d y to w y w ym aga pozw olenia dew izow ego d la re zy d en tó w i n iere zydentów , jeże li termin spłaty kredytu nie przekracza je d n eg o roku. W obrocie kre d y to w y m nie m a pożyczek i kredytów u działow ców i akcjonariuszy, nie m a też kredytów długoterm inow ych pow yżej 5 lat, w przy p ad k u , jeżeli są zw ią zane z inw estycjam i bezpośrednim i. W tej grupie nie m ie s z c z ą się kredyty rodzinne, g dyż jest to obrót pozagospodarczy.
Ad. d) O b r ó t d e p o z y t o w y
Z ez w o le n ia dew iz o w eg o w ym aga , w m yśl art. 9 pkt 5 lit. a) - b) ustawy pra w o d ew izow e, d o k o n y w a n ie przez nierezydentów obrotu depozytow ego, jeżeli:
- obrót o b ejm u je d ep o n o w a n ie w aluty polskiej w form ie lokat term ino w y c h o term inie zapadalności krótszym niż 3 m iesiące i w kw ocie p rz ek ra czającej 500 000 zł lub
- w y m ia n a w aluty polskiej, zd e ponow anej w form ie lokat term inow ych o term inie zapadalności dłuższym niż 3 m iesiące i w kwocie pow yżej 500 000 zł, n a za graniczne środki płatnicze i transfer środków uzyskanych z takiej w ym iany, n astęp u je przed up ły w em 3 m iesięcy od daty zdeponowania.
O brót depo z y to w y to ob ró t kapitałow y, którego przedm iotem są: czynności w zakresie ra ch u n k ó w p ro w a d z o n y c h przez banki i inne upow ażnione instytu cje finansow e, płatności, przeniesienie własności i transfer wartości d e w iz o w ych lub k ra jo w y ch środków płatniczych, w ynikające z czynności opisanych pow yż ej (ustaw a - P raw o d e w iz o w e z 18 XII 1998 r., art. 2, ust. 1, pkt 26). Z e z w o le n ia d ew iz o w eg o w y m a g a też w edług art. 9 pkt 6) lit. a) - b) ustawy pra w o d ew izow e, d o k o n y w a n ie przez rezydentów obrotu depozytow ego, z w y jątkiem : obrotu zw ią zane go z nakład a m i ponoszonym i w ram ach inwestycji bez p o śred n ich łub p o rtfelow ych, których dokonyw anie nie w ym aga ze zw ole
nia dew izow ego, obrotu w zakresie ra ch u n k ó w posiadanych p rz ez osoby fizyczne w czasie pobytu za granicą.
Z obow iązku uzyskania zezw olenia dew iz o w eg o zw olniono obrót d e p o z y to wy dokonyw any przez rezydentów w zw iązku z:
1. finansow aniem kosztów u trzym ania przedstaw icielstw w k rajach nie należących do O EC D lub z którym i P olska nie zaw arła um ów o popiera n iu i w zajemnej ochronie inwestycji;
2. N ieodpłatnym nabyciem papierów w arto ścio w y ch w y staw io n y c h za granicą;
3. Finansow aniem kosztów u trzym ania prz edstaw icielstw dyp lo m aty czn y c h i konsularnych;
4. W ykonyw aniem za g ra n ic ą um ów o św iadczenie usług, w zakresie p rz y chodów uzyskanych z tych um ów , prz ezna czonyc h na finan so w an ie p o w s ta ją cych za g ranicą kosztów ich w ykonania.
W arto zaznaczyć, że ze zw olenia d e p oz ytow ego rów nie ż w y m a g a d o k o n y w anie przez nierezydentów obrotu d epozytow ego, którego p rz ed m io te m są czynności w zakresie ra chunków p row a dzonych przez banki i inne u p o w a ż nione instytucje finansow e. M im o że rachunki b a n k o w e n iere zy d en tó w m o g ą być p row a dzone zarów no w w alutach w y m ienialnych ja k i w złotów kach, to zezw olenia d ew iz ow ego w y m ag a d o k o n y w a n ie lokat term in o w y c h w w a lucie polskiej na term iny krótsze niż 3 m iesiące i w kw o c ie p rz ekraczającej 500 000 zł, ja k rów nież transfer za granicę tej samej kw oty w y m ien io n ej na z a graniczne środki płatności z lokaty zawartej na term in dłuższy niż 3 m iesiące, zerwanej przed term inem jej zapadalności.
Z ezw olenia indyw idualnego w y m a g a ją rów nie ż inne czynności obrotu depozytow ego z w yjątkiem depo n o w an y ch środków w ra m a ch inw estycji bezpośrednich i portfelow ych nie podlegających reglam entacji.
W ażne tutaj jest, że osoby fizyczne m ające status rezy d en ta m o g ą d o k o n y wać swobodnego obrotu w zakresie p o siadanyc h ra ch u n k ó w podczas pobytu za granicą.
W podsum ow aniu, w zakresie obrotu depoz y to w eg o koniecz n e je st z e z w o lenie dew izow e w przypadku lokat term inow yc h o term inie za p adalności krótszym niż 3 m iesiące i o w artości pow yżej 500 000 zł lub ze rw an ia d łu ż szej niż 3 m iesiące lokaty term inow ej i o w artości pow yżej 500 000 zl. Dla rezydentów obrót ten za g ra n ic ą jest zabroniony. N a tom iast osoby fizyczne m o g ą otwierać rachunki za g ra n ic ą w czasie sw ojego pobytu. Nadal u trz y m y wany jest w ym óg sp row adzania do kraju w artości d ew iz o w y ch w ciągu dwóch m iesięcy po p ow rocie do kraju.
Ad. e) O b r ó t g w a r a n c y j n y
Z e z w o le n ia d e w iz o w eg o w y m ag a również, zgodnie z brzm ieniem art. 9 pkt 7 ustawy pra w o dew izow e, d o k o n y w a n ie obrotu gw arancyjnego w zakresie wierzytelności, których pow stanie podlega ograniczeniom określonym w usta wie, z w y jątkiem w ierzytelności, na których pow stanie w prow adzone zostało zw olnienie lub u dzielone zezw olenie dew izow e, Obrotem gw arancyjnym jest obrót kapitało w y , którego p rzedm iotem są: osobiste i rzeczow e zabezpieczenie w ierzytelności, płatności, przeniesienie w łasności i transfer wartości dew izo wych lub k ra jo w y ch środków płatniczych w ynikający z osobistego i rzeczo w ego za be z p ie c z e n ia w ierzytelności (ustaw a - Prawo dew izow e z 18 XII
1998 r., art. 2, ust. 1, pkt 25).
D o k o n y w a n ie obrotu g w arancyjnego nie w ym aga zezw olenia dewizowego, o ile dotyczy w ierzytelności, których pow stanie podlega ograniczeniom prze w id zian y m w u staw ie praw o d ew izow e lub na których pow stanie w pro w ad zo ne zostało zw o ln ien ie lub udzielono zezwolenia.
Z p o w y ż sz e g o w ynika, że do obrotu kapitałow ego zaliczony jest obrót g w a rancyjny, którego p rz edm iote m są osobiste i rzeczow e zabezpieczenia w ierzytelności takiej, ja k poręczenie, gw arancja, zastaw czy hipoteka. Obrót ten nie został o bjęty re g lam entacją d e w iz o w ą w zakresie wierzytelności, których p o w stan ie pod leg a ograniczeniom określonym w ustawie. W yjątek tu sta n o w ią w ierzytelności, na których pow stanie w prow adzone zostało zw olnie nie bądź udzielo n e indyw idualne zezw olenie dew izow e.
T rz e b a tu zaznaczyć, że obrót gw arancyjny jest zakazany tylko w przypad kach w ierzytelności, których pow stanie w ym aga zezw olenia dewizowego.
M o ż n a udzielić gw arancji i poręczenia jeśli czynność obrotu dew izowego jest d o puszczalna. Jeżeli więc czynność p o d staw o w a w ym aga zezwolenia dew iz o w eg o , to obrót g w a rancyjny też w y m ag a zezw olenia, natom iast jeżeli cz y n n o ść nie w y m a g a zezw olenia d ew iz ow ego w ów czas gwarancja rów nie ż tego nie w ym aga.
Ad. ij O b r ó t p o z a g o s p o d a r c z y
O brót p o za g o sp o d a rc z y jest obrotem innym niż inwestycje portfelowe, innym niż obrót g w a rancyjny, depozytow y i kredytow y.
W ra m a ch p ozostałe go obrotu kapitałow ego i pozagospodarczego, a więc obrotu nie stan o w iąc eg o inwestycji bezpośrednich, inwestycji portfelowych, obrotu k re d y to w eg o , d epozytow ego, gw arancyjnego, dokonyw anego przez osoby fizyczne, nie p ozostające w zw iązku z p ro w a d z o n ą przez nich działal n o ś c ią g o s p o d a rc z ą lub w y k o n y w a n y m w olnym zaw odem , którego wielkość
nie przekracza jednorazow o rów no w arto ści 10 000 euro, lub którego p rz e d m iotem są:
a) własność i inne praw a na nieru c h o m o śc iach położonych w kraju; b) własność i inne praw a na nieru c h o m o śc iach p o łożonych za g ra n ic ą z zastrzeżeniem, że łączna cena nabyc ia nieruchom ości przez re zy d en ta nie przekroczy rówmowartości 50 000 E U R O ;
c) spadek zapis lub zachow ek,
d) zaciąganie pozyczek od członków rodziny należącej do I i II grupy podatkowej oraz udzielanie tych pożyczek, likw idacja lub p rz eniesienie m i e nia w zw iązku ze zm ian ą statusu d ew iz ow ego, płatność - p rz eniesienie w ła s ności i transler wartości dew iz o w y ch lub krajow ych środków p łatniczych w ynikających z w ym ienionych wyżej czynności nie podlega re g lam entacji dewizowej.
Obrót ten nie jest pow iązany ż a d n ą d ziała ln o śc ią gospodarczą, w artość jed n o ra zo w a jest określona do 10 000 E U R O lub są to je d n o ra z o w e c z y n n o ś ci, np. zakup mieszkania, n ieruc hom ośc i w Polsce lub za g ra n ic ą do r ó w n o wartości 50 000 EURO.
Ad. g) P o z o s t a ł y o b r ó t k a p i t a ł o w y
Pozostały obrót kapitałowy o bejm uje to w szystko co nie m ieści się w dotychczasow ych obrotach i czego na dzień dzisiejszy nie m ożna przew idzieć.
W zakresie pozostałego obrotu kapitałow ego o gra nic zenia o b e jm u ją c z y n ności, które nie zostały w ym ien io n e w d efinicjach zaw artych w art. 2 ust. 1, pkt 13, 17, 18, 24-27 U staw y, dotyczących:
- obrotu bieżącego (pkt 13),
- obrotu kapitałowego w zakresie inw estycji bezpośrednich (pkt. 17) i inwestycji portfelow ych (art. 18),
- obrotu kredytow ego (pkt 24), - obrotu depozytow ego (pkt 25), - obrotu gw arancyjnego (pkt 26),
- obrotu pozagw arancyjnego (pkt 27) z licznym i w yłączeniam i:
- nabyw anie bądź o b ejm ow anie przez niere zy d en tó w udziałów lub akcji w spółkach m ających siedzibę w kraju, a także otrzy m y w a n ia i transferu za granicę przychodów ze sprzedaży lub u m arzania tych udziałów , bądź p r z y c h o dów zw iązanych z likw idacją spółki (art. 9 pkt 8 lit a U stawy),
- przyjm ow ania przez rezydentów d arow izn od nierezydentów ( art. 9 pkt 8 lit. b Ustawy),
- transferu za granicę przez n iere zydentów będących osobam i fizycznym i zagranicznych środków płatniczych, zgłoszonych przy w jeździe do kraju urz ęd o w i ce lne m u lub przek az an y ch na ich rzecz z zagranicy (art. 9 pkt 8 lit. d U staw y),
- transferu za granicę przez re zydentów krajow ych lub zagranicznych środków p łatniczych na finan so w an ie kosztó w funkcjonow ania polskich przed staw icielstw d y p lo m aty czn y c h i k o nsularnyc h i innych polskich przedstaw i cielstw korz y sta ją cy ch z im m unitetów i przyw ilejów dyplom atycznych (w tym na w yp łatę w y n a g ro d zeń pra co w n ik ó w oraz na zakup nieruchom ości poło żo nej za g ra n ic ą (§ 3 ust. 1, pkt 6 lit, b R ozp. Min. Finansów z 8 stycznia 1999 r. w spraw ie w y k o n y w a n ia ...),
- transferu za granicę przez rezydentów krajow ych i zagranicznych środ ków p łatniczych na fin an so w an ie kosztów utrzym ania przedstaw icielstw Sil Z b ro jn y ch Polski, w tym także w yna g ro d zeń żołnierzy i p ra cow ników cyw il nych, k o sztów lecz en ia za g ra n ic ą oraz rem ontów zajm ow anych pom ieszczeń {§ 3 ust. 1, pkt 6 lit. c Rozp. M in .F inansów z 8 stycznia 1999 r. w sprawie w y k o n y w a n ia ... ),
- transferu za g ranicę przez n iere zydentów zagranicznych środków płatni cz ych zak u p io n y c h w bankach za w alutę p o lsk ą p o ch o d z ącą z udo k u m en to w a nej w y m ia n y w ban k u za g ranicznych środków płatniczych na w alutę polską {§ 3 ust. 1, p kt 6 lit. e R ozp. Min. F inansów z 8 stycznia 1999 r. w sprawie w y k o n y w a n ia ...),
- d o k o n y w a n ia przez re zydentów , będ ą cy ch pracodaw cam i, płatności w w alu tac h obcy c h na rzecz re zydentów i nierezydentów , będących osobam i fizycznym i, z tytułu podróży o d byw a nej p rz ez nich poza granicam i kraju w spra w ach p ra co d aw c y oraz transfer tych w alut za granicę (§ 3 ust. 1, pkt 6 lit. f Rozp. M in .F in an só w z 8 stycznia 1999 r. w sprawie w y konyw a nia ...),
- w y w o z u k ra jo w y ch lub za g ranicznych środków płatniczych przez re zy d entów i n iere zy d en tó w do rów no w arto ści 20 000 EURO,
- innych czynności pozostałego obrotu kapitałow ego (np.: udzielenie d aro w izny przez re zy d en ta na rzecz nierezydenta) d o konyw anych przez osoby fizyczne, nie po zo stają cy ch w zw iązku z p ro w a d z o n ą d ziała lnośc ią gospodar c z ą lub w y k o n y w a n y m w olnym zaw odem , których wielkość nie przekracza jed n o ra z o w o ró w n o w arto ści 10 000 E U R O .
Z ez w o le n ia d ew iz o w eg o (zgodnie z art. 9 pkt 8) ustaw y - Prawo dew iz o we) będ z ie w y m ag a ło d o k o n y w a n ie p ozostałego obrotu kapitałow ego, z w yjąt kiem n a b y w a n ia b ąd ź o b e jm o w a n ia przez nierezydentów udziałów w spółkach m ając y ch siedzibę w kraju oraz o trzy m y w a n ia i transferu za granicę p rz ycho dów ze sprzedaży lub um o rze n ia tych udziałów , bądź zw iązanych z likwidacją
spółki, p rz yjm ow a nia przez rezydentów darow izn od niere zy d en tó w , p rz e n ie sienia własności w artości d ew iz ow ych dokony w a n eg o z u d ziałem osób p ro w a dzących działalność k an to ro w ą na podstaw ie zezw olenia, o którym m o w a w art. 10 ust. 1, transferu za granicę przez nierezydentów , będą cy ch o sobam i fizycznymi, zagranicznych środków płatniczych z g ło s zo n y c h przy w jeździe do kraju urzędowi celnem u lub przekazanych na ich rzecz z zagranicy.
Przez pozostały obrót kapitałow y ustaw o d a w ca ro z u m ie obrót k apitałow y nie stanowiący inwestycji bezpośrednich, inwestycji portfe lo w y ch , obrotu kredytow ego, depozytow ego, gw arancyjnego lub p o z a g o s p o d arc zeg o {tamże, art. 2, ust. 1, pkt 28). Interpretacja tego rodzaju obrotu k a p itało w e g o będzie nastręczała wiele kłopotów.
W zakresie pozostałego obrotu kapitałow ego w y m a g a n e je s t zezw olenie. Istnieją od niego je d n a k ż e cztery wyjątki:
- przyjm ow anie przez rezydentów darow izn od n iere zy d en tó w (jeżeli darow izna jest otrzym yw ana nie m a problem ów , n a tom iast w sytuacji o d w ro t nej podlega to reglam entacji),
- handel w a lutą za pośrednictw em kantorów ,
- prz y p ad ek w w iezienia przez n ierezydenta w aluty do kraju (po zgłoszeniu tego faktu celnikow i) - m oże być ona w y w ie zio n a z pow ro te m za granicę.
- n ab y w an ie udziałów przez nierezydentów w spółkach p o siadających siedzibę w kraju.
III. O G R A N IC Z E N IE W Z A K R E S IE „ W E W N Ę T R Z N E G O O B R O T U D E W I Z O W E G O ”
W zakresie „w ew nętrznego obrotu d e w iz o w e g o ” , tj. d o k o n y w a n e g o w kraju - m iędzy rezydentem - ograniczenie obejmuje:
1. d okonyw anie w kraju płatności zagranicznym i śro d k a m i płatniczym i (art. 9 pkt 9 U staw y) z wyjątkiem:
- płatności w ynikających z obrotu d ew iz ow ego z z a g ra n ic ą oraz płatności dokonyw anych m iędzy osobam i fizycznym i, nie zw ią zan y c h z p ro w a d z o n ą przez nie d ziała lnośc ią g o s p o d arczą lub w y k o n y w a n y m w o ln y m zaw odem (art. 9 pkt 9 Ustawy),
- d okonyw ania przez rezydentów w płat w alut obcych n a rachunki b a n k o we w kraju pracow ników z tytułu w y nagrodzenia za pracę oraz innych św iad czeń zw iązanych z pracą, należnych im w zw iązku z w y k o n y w a n ą p ra c ą za granicą <§ 3 ust. 1, pkt 16 Rozp. M in.F inansów z 8 stycznia 1999 r. w sp ra wie w y konyw a nia ...),
- u stalania i uiszczania przez rezydentów , p row a dząc ych działalność g o s p o d a r c z ą lub w ykonu jąc y ch w olny zawód, składek w walutach w ym ienialnych w u m o w ac h ubezpieczenia zaw artych z instytucjam i ubezpieczeniowym i dzia łając y m i na podstaw ie przepisów o p row a dzeniu gw arantow anych przez Skarb P ań stw a ubezpieczeń kontraktów eksportow ych, a także pobierania o dszkodo w ania - w ram ach tych um ó w - w w alutach w ym ienialnych (§ 3 ust. 1, pkt 10 Rozp. Min. F inansów z 8 stycznia 1999 r. w sprawie w ykonyw ania ...).
2. S prze daż wartości dew iz o w y ch m iędzy rezydentam i (art. 9, pkt 10 U sta wy) z wyjątkiem :
- sprzedaży z udziałem kantorów , ban k ó w upow ażnionych lub innych p o d m io tó w finansow ych p osiadają cych takie uprawnienia,
- sprzedaży m iędzy rezydentam i b ędącym i osobam i fizycznymi, nie zw ią zanej z p ro w a d z o n ą działa ln o śc ią g o s p o d arczą lub w ykonyw aniem wolnego zaw odu.
Z akres regulacji dew izow ej, określony w o m aw iane j ustawie, został złago dzony przez M inistra F inansów , który w drodze rozporządzenia zwolnił z niek tó ry c h ograniczeń i obow iąz k ó w określonych w tej ustawie oraz określił w arunki tego zw olnienia. Z w o ln ien ie to zostało w prow adzone wobec o kreślo nej kategorii p o d m io tó w oraz rodzajow o o kreślonych czynności (R ozporządze nie M inistra F inansów z dnia 8 stycznia 1999 r. w sprawie w ykonania n ie których przepisów ustaw y - P raw o dew izow e, Dz.U. Nr 1 poz. 2). R ozporz ą dzenie to zostało w ydane na podstaw ie delegacji ustaw ow ej zawartej w art. 2 ust. 4 oraz art. 6 ustaw y z dnia 18 grudnia 1998 r. - Prawo dew izowe.
K o m e n to w a n e roz porzą dzenie normuje: a) górny pułap wartości n ieruc ho m ości p o łożonej za granicą, która m oże być nabyta przez rezydenta ( osobę fizyczną), bez z e zw olenia dew iz o w eg o (rozdz. 2), b) zw olnienie z ograniczeń w d o k o n y w a n iu obrotu d e w iz o w eg o określonych w ustawie oraz warunki tego zw o ln ien ia (rozdz. 3).
Ad. a) W ro z porzą dzeniu ok re ślo n a została kwota, której nie m oże prz e k ro c zy ć cena n ab y c ia n ieruchom ości położonej za granicą w ramach obrotu p o za g o sp o d arc zeg o . U stalono, że łączna cena nabycia nieruchom ości za grani c ą prz ez rezydenta będącego o so b ą fizyczną, w ramach obrotu pozagospodar czego, nie m oże przekroczyć rów now artości 50 000 euro. M ożna więc prz y jąć, że nabyc ie nieruchom ości o w artości przekraczającej ten limit stanowi tzw. „pozostały obrót k a p ita ło w y ” , którego d o konyw anie w ym aga uzyskania z e zw o len ia dew izow ego.
Ad. b) N ajlicz n ie jsz ą grupę zw olnień określonych w rozdz. 3 stanowią zw o ln ien ia dotyczące czynności, które dotychczas unorm ow ane były w o gól
nych zezw oleniach dew izow ych, a które nie zostały zlib eraliz ow ane w sam ej ustawie.
P rzewidziano więc następujące z w olnienia z ograniczeń o k re ślo n y c h w ustawie:
1. inwestycje bezpośrednie rezydentów w krajach nie n ależących do O E C D lub w krajach, z którymi nie łą c z ą P olski u m o w y o p opieraniu i w zajem n ej ochronie inwestycji: do inwestycji objętych tym przepisem należy w s zc zeg ó l ności nabyw anie przedsiębiorstw , naby w an ie lub o b ejm o w an ie akcji, lub udziałów w spółkach w ilości dającej m inim um 10% głosów na zgro m a d zen iu wspólników (akcjonariuszy), nabyw anie w łasności i innych praw do n i e ru c h o m ości w zw iązku z p ro w a dzonym przedsiębiorstw em , udzielanie zaciąganie lub spłata kredytów i poży c zek o m inim um , 5-letnim term inie spłaty;
2. inwestycje portfelow e rezydentów w zakresie p apierów w arto ścio w y ch em itow anych przez nierezydentów nie m ających m iejsca za m ie szk an ia (s ie d z i by) w krajach OECD, ani w krajach, z którym i łącz ą P olskę u m o w y o p o p ie raniu i ochronie inwestycji oraz je d n o stek u cz estnictw a w fu n d u sz ach zb io ro w ego inwestowania, nie m ających siedziby w tych krajach: do takich in w e sty cji należą w szczególności em itow anie, o bejm ow anie, naby w an ie i zbyw anie papierów w artościow ych, je d n o s tek uczestn ictw a w funduszach z biorow ego inwestowania, um arzanie je d n o stek u cz estnictw a w takim funduszu;
3. dokonyw anie inwestycji p ortfelow ych w zakresie kró tk o term in o w y c h papierów w artościow ych oraz p och o d n y c h instrum entów finansow ych, z w y łą czeniem tych instrum entów , które s ą prz edm iote m obrotu na G iełdzie P ap ie rów W artościow ych S. A. w W arszaw ie;
4. obrót kredytow y, skutkujący p o w staniem długu o term inie spłaty k ró t szym niż rok: chodzi tu o obrót kapitałow y, taki jak: pożyczki, kredyty i inne czynności kredytow e (prócz sytuacji określonych w pkt 17 lit. d .f pkt 18 i 27 lit. d. f, art. 2 ust. 1 ustawy), a nadto w ynikające z wyżej w y m ien io n y ch czynności płatności, przeniesienia w łasności i transfer w artości d ew iz o w y ch lub krajow ych środków płatniczych;
5. obrót depozytow y d o konyw a ny przez nierezydentów , jeśli obejm u je on deponow anie waluty polskiej w lokatach term inow ych, krótszych niż 3 m ie siące i w kw ocie ponad 500 000 P L N lub jeśli w y m ian a w aluty polskiej zdeponowanej w lokatach term inow ych ponad 3 m iesięcznych i kw ocie ponad 500 000 PLN na zagraniczne środki p łatnicze i transfer takich środków n a s tę puje przed upływ em 3 m iesięcy od zdeponow ania;
6. obrót depozytow y d o konyw a ny przez rezydentów , z w yjątk am i w y n ik a jącym i z ustawy; obrotem depo z y to w y m jest obrót kapitałow y, o bejm ujący czynności w zakresie ra chunków p ro w a d zo n y ch przez inne banki, u p o w a ż
