Władysław Filar
Problem wprowadzenia
wymienialności rubla transferowego
na waluty wymienialne krajów
kapitalistycznych
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 21, 367-375
A N N A L E S
U N I V E R S I T A T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N — P O L O N I A
V O L . X X I , 20 SE C T IO H 1987 Zakład Nauk Ekonomicznych Filii UMCS w Rzeszowie
W ł a d y s ł a w F I L A R
Problem wprowadzenia wym ienialności rubla transferowego na w aluty wym ienialne krajów kapitalistycznych
Проблемы конвертируемости переводного рубля в конвертируемые валюты капиталистических стран
The Problem of the Introduction of the Convertibility of the Transfer Rouble to the Convertible Currencies of Capitalist Countries
P o głębiający się stale m iędzynarodow y podział p łacy w k ra ja c h RW PG i w gospodarce św iatow ej zależy w dużym stopniu od w ielu u w a runk ow ań w sferze stosunków w alutow o-finansow ych, a w szczególności od procesu dalszego doskonalenia system u ru b la transferow ego, k tó ry przew idziany je st w K o m p le k s o w y m programie dalszego pogłębiania i doskonalenia współpracy i rozwoju socjalistycznej integracji gospodar czej k r a jó w czło nkow skich R W P G \ P ro g ram ten uw zględnia ponadto m ożliwość w pro w ad zen ia w ym ienialności ru b la tran sfero w eg o na inne w a lu ty 2. W ty m celu k ra je członkowskie RW PG b a d a ją w spólnie i p ra cują n a d stw o rzen iem odpowiednich w arunków i try b e m realizacji p rzed sięwzięć odnośnie do w prow adzenia w pierw szej kolejności w ym ienial ności w spólnej w a lu ty — ru b la transferow ego na w a lu ty narodow e k r a jów członkow skich R W PG i w zajem nej w ym ienialności w a lu t n arodo w ych. P on ad to n iero zstrzy g n ięta jak dotąd pozostaje k w estia w ym ienial ności poszczególnych w a lu t k rajó w RW PG na w a lu ty k ra jó w k a p ita li stycznych. Co p raw d a etap tw orzenia w arunków realizacji pierw szego z ty ch p o stu lató w (w ym ienialności ru b la transferow ego n a w a lu ty narodo
1 K o m p le k so w y program dalszego pogłębiania i doskonalenia w spółpracy i roz
w o j u socjalistycznej in tegracji gospodarczej krajów członkowskich RWPG. W arsza
wa, 1971, s. 55.
368 Władysław Filar
w e k ra jó w R W PG i w zajem na w ym ienialność tych w alut) przedłuża się, n iem n iej zagadnienie w ym ienialności w a lu ty jest jednym z ty ch tem atów , k tó re coraz częściej p rzyk u w ają uwagę zarów no ekonom istów , jak szero k iej rzeszy „niefachow ców ”. Jed n ą z przyczyn tego zain tereso w ania stała się ro la dziedziny h a n d lu zagranicznego jako jednej z kluczow ych gałęzi gospodarki n arodow ej naszego k raju . Zainteresow aniu ty m problem em tow arzy szy najczęściej przekonanie, że w kom ponow anie w ym ienialności w a lu ty w sy stem gospodarczy przyczyniłoby się do b ard ziej spraw nego fu n k cjo n o w a n ia gospodarki narodow ej.
P o jęcie w ym ienialności w alu ty oznacza, że w ym ienialność pieniądza istn ie je w tedy, gdy w k ra ju można legalnie sprzedaw ać i kupow ać a rty k u ły pochodzenia zagranicznego za pieniądze k rajow e czyli, jeśli istn ie je w n im leg a ln y ry n e k w alutow y. Je st to tzw . w ym ienialność m o n e ta r na s. Je d n ak ż e ściślej rzecz biorąc legalny ry n ek w aluto w y nie jest ko n ieczny dla w ym ienialności w aluty, w ystarczy respektow anie obow iązku w ym ienialności przez władze m onetarne.
W ym ienialność danej w alu ty na w alutę innego k ra ju um ożliw ia po siadaczow i w a lu ty w ym ienialnej w ym ianę jej nie tylko poprzez pieniądz, lecz rów nież przez to w ar (wymienialność h a n d lo w a )4. R ozróżnia się p rzy ty m w ym ienialność nieograniczoną (pełną) i ograniczoną (częściową). P ie rw sz a w y stę p u je wówczas, gdy tra n sa k c ji na ry n k u w aluto w ym nie m ogą zaw ierać w szystkie bez w y jątk u podm ioty i to bez w zględu na cel k u p n a — sprzedaży dewiz. W ym ienialność ograniczona w y stęp u je n a to m iast w p rzy p ad k u , gdy przepisy p raw n e zabraniają n iek tó ry m pod m io to m zaw ieran ia tra n sa k cji w alutow ych lub, jeśli z a b ra n ia ją zaw ie ra n ia ich w celu dokonyw ania określonego ty p u płatności.
W prow adzenie chociażby ograniczonej w ym ienialności w alu ty, w ym a ga, ab y w gospodarce w ystępow ały w arunki, k tó re pozw oliłyby na u trz y m an ie w zględnej rów now agi podaży i po pytu na ry n k u dewizowym . U praszczając, chodzi o to, że ktoś m usi zarabiać dewizy w tak iej m niej w ięcej ilości w ja k ie j — przy danym k u rsie w alutow ym — inni chcą je w yd aw ać za granicą, k tó ra nie da przecież swoich pieniędzy za darm o. Isto tn a je st rów now aga zewnętrzna.
Je d n y m z zasadniczych w arunków w prow adzenia w ym ienialności jest więc duży p o ten cjał eksportow y k raju oraz istnienie za granicą stałego zapotrzebow ania n a jego produkty. Drugim , w ażnym w arunk iem w p ro w adzenia w ym ienialności jest u trzym yw anie się w gospodarce w zględnej rów now agi w ew n ętrzn ej.
8 E. D r a b o w s k i: Rubel transferowy — m iędzy narodowa waluta k ra jó w
Problem w prowadzenia w ym ienialności rubla transferowego 3 6 9
D ecydując się n a w p row adzenie w ym ienialności sw ojej w aluty , jeśli powyższe w aru n k i nie są spełnione, d any k ra j m usi liczyć się ze znacz nym i społecznym i kosztam i takiego posunięcia. K oszty te p o w stają w zw iązku z koniecznością u k ształto w an ia dy n am ik i rozw oju k ra ju n a tak im poziomie, aby było m ożliw e u trz y m an ie rów now agi w ew n ętrzn ej. Im jed n ak rozw ój k ra ju je st szybszy, ty m silniejsze napięcia w y stę p u ją zazw yczaj w ew nątrz gospodarki, co n a tu ra ln ie m usi odbijać się na sto sunkach płatniczych z zagranicą. Stabilizow anie ty c h ostatnich w ym agać może obniżenia d y n am ik i w zrostu. S tw ierd zen ie to odnosi się szczegól nie do ty ch krajów , k tó ry c h rozw ój uzależniony je st od im po rtu. N ieza leżnie od dotychczasow ych rozw ażań pozostaje jeszcze do w yjaśnienia spraw a m ożliwości w ystępo w ania w ym ienialności w ram ach gospodarki socjalistycznej. W zw iązku z ty m , że w ym ienialność w a lu ty zo staje zapew niona przez działanie ry n k u dewizowego, je s t ona logicznym uzupełnieniem takiego sy stem u gospodarczego, k tórego działanie opiera się głównie na m echanizm ie ry n k o w y m ch ara k te ry sty c z n y m dla system u gospodarki k a p italisty czn ej. W k ap italizm ie z p r y w atn ej w łasności środków p ro d u k cji w ynik a autonom ia p rzedsię b iorstw w zak resie w y b o ru dostaw ców i sposobu użycia zasobów p ro d u kcyjny ch. P rzed sięb io rstw a w y bo ru tego dokonują w p rzew ażającej m ie rze na ry n k u , k tó ry sta je się w ten sposób zasadniczym m echanizm em rozdziału bieżącej p ro d u k cji i zasobów p ro d u k cy jn y c h m iędzy nim i. N ie kontrolow an e działanie ry n k u prow adzi do zabu rzeń gospodarczych i stą d od daw na w k ra ja c h k ap italisty czn y ch państw o p ró b u je p rzy pom ocy różnych m etod oddziaływ ać n a jego funkcjonow anie. W kap italizm ie r y n ek dew izow y zapew nia odpow iednio rozszerzenie sw obody p rzedsię b io rstw p rzy po dejm ow aniu decyzji gospodarczych, um ożliw iając im p rz e niesienie działalności za granicę oraz stw arza m echanizm rozdziału środków dew izow ych n a jb ard ziej w łaściw y tem u system ow i gospodar czem u.
N atom iast w ram ach gospodarki socjalistycznej istn ieje monopol w a lu to w y ro zum ian y jako wyłączność u p raw n ie ń p a ń stw a w dziedzinie w a lu tow ej bądź co n ajm n ie j jako jego d o m inująca g estia w ty m zakresie. M onopol ten obok m onopolu zagranicznego jest im m an en tn ą częścią sk ła dową socjalistycznej gospodarki planow ej. Je j elem entem isto tny m i n ie zbędnym s.
R easum ując dotychczasow e rozw ażania należy stw ierdzić, że w p ro w adzenie w ym ienialności z p u n k tu w idzenia jednego k ra ju , nie zaś w spól n o ty k ra jó w RW PG , w iązałoby się z n a stę p u jąc y m i korzyściam i:
5 M. O r ł o w s k i : K u r s y w alutow e — pieniądz — kapitał. PWE, W arszawa 1972 s. 169.
370 W ładysław Filar
— dopom ogłoby w podnoszeniu zdolności k o n k u ren cy jn ej n a ry n k ach zagranicznych. K ra j po siad ający w y m ien ialn ą w a lu tę dysponuje lepszym i m ożliw ościam i k red y to w y m i aniżeli k re d y ty bankow e, k re d y ty firm ow e, czy też k re d y ty u zy sk an e w drodze em isji obligacji.
— k ra j p o siad ający w a lu tę w y m ien ia ln ą m oże liczyć się z tym , że b an k i pozostałych k ra jó w będą p rzech ow y w ały jego w a lu tę — w o k re ślonej w ysokości — jako rezerw ę dew izow ą ew en tu aln ie zaś będą w yko rz y sty w a ły ją jako p ły n n y środek finansow y w o p eracjach k red yto w ych. U m ożliw ia to dokonyw anie przez k ra j posiadający w alu tę w ym ienialną w iększych w yd atk ó w niż w ynoszą w pływ y. W ym ienialność um ożliw ia rów nież tak ie operacje bankow e, dzięki k tó ry m m ożna przezw yciężyć przejścio w e zakłócenia w b ilan sie płatniczym .
— w ym ienialność um ożliw ia dok o ny w anie tak ic h zag raniczny ch lokat, dla k tó ry c h często przeszkodą jest b r a k w olnych dewiz.
Ponadto, n ależy uw zględnić n a stę p u jce w łaściw ości ch arak tery sty czn e dla w ym ienialności w alutow ej:
— w ym ienialność w ym aga dużej dyscypliny płatniczej i budżetow ej, zachow anie rów now agi może prow adzić do pow stania nieadekw atnego k u rs u w alutow ego. W w a ru n k a ch w ym ienialności zew nętrzna rów now aga gospodarki sta je się c e n traln y m zagadnieniem gospodarki danego k ra ju
— w ym ienialność w rezu ltacie pow oduje, że dana gospodarka sta je się bard ziej o tw artą. C zyni to ją dość po datną n a w p ły w y w yn ikające z w a h a ń gospodarczych, k tó re p o w stają n a ry n k u św iatow ym . W ym aga to u trzy m y w an ia stosunkow o znacznych rez e rw w alutow ych.
M im o iż k ra je członkow skie R W PG łącznie rea liz u ją stosunkow o n ie w iele sw ych obrotów tow arow ych z k ra ja m i k ap italisty czn y m i istnieją p rzy p ad k i, w k tó ry ch w zajem na w ym ienialność m iędzy w a lu tą socjali sty czn ą i k ap italisty czn ą okazuje się szczególnie korzystna. D otyczy to p rze d e w szystkim n a stę p u jąc y c h m om entów :
— K ied y bilans h a n d lo w y i p ła tn ic z y k ra jó w so cjalisty czn y ch jest u je m n y wobec k rajó w k ap italisty czny ch. Istn ien ie w ym ienialności w ty m w y p a d k u likw idow ałoby konieczność uzyskiw ania przez k r a je socjali styczne od k rajó w k ap italisty czn y ch k re d y tu , pok ry w an ie ujem nego sal d a b ilan su płatniczego — złotem , czy też zbędnym byłoby zw iększenie e k sp o rtu n a nie zawsze sp rzy jający ch w a ru n k ach w celu zm niejszenia lu b zlik w id o w an ia u jem n eg o salda;
— W n iek tó ry ch w ypad k ach , bardzo n iek o rzy stn y m dla danego k r a ju m oże okazać się p rzy m u s ograniczenia im p o rtu z k ra jó w k a p ita listy c z n y c h celem zrów now ażenia bilansu handlow ego i płatniczego. Z ekono m icznego p u n k tu w idzenia uzasadnione i celowe jest więc w prow adzenie w ym ienialności.
Problem wprowadzenia wym ienialności rubla transferowego 371
— W p rzy p ad k u gdy bilans handlow y i p łatn iczy k ra jó w socjali sty czn ych jest dodatni w stosunku do k rajó w kapitalistyczn y ch.
P rz y istnieniu w ym ienialności w alu ty socjalistycznej na w alu tę k a p i talisty c zn ą dodatnie saldo bilansu płatniczego m ogłoby w yrażać się w n a rodow ej w ym ienialnej w alucie pozostającej poza ty m k raje m , a więc dany k ra j m ógłby osiągnąć korzyści ekonom iczne zw iązane z funkcjono w aniem jego w a lu ty jako pieniądza m iędzynarodow ego.
N a podstaw ie w ystępującego w litera tu rz e ekonom icznej k ra jó w soc jalistycznych sposobu definiow ania pojęcia w ym ienialności w w a ru n k ach system u planow anej gospodarki socjalistycznej, planow ej w spółpracy gospodarczej m iędzy p ań stw am i członkow skim i RW PG , państw ow ego m onopolu h an d lu zagranicznego i m onopolu w alutow ego m ożna s tw ie r dzić, iż w prow adzenie w ym ienialności kolektyw nej w a lu ty ty c h k ra jó w — ru b la transferow ego na w a lu ty kapitalisty czne jest m ożliw e. Z d y sk u sji i m ateriałó w opublikow anych do chw ili obecnej w ynika, że w w a ru n k a ch ekonom icznych u stro ju socjalistycznego w ym ienialność może przyczynić się do doskonalenia planow ania i kierow ania gospodarką narodow ą, u m o żliwić inten syfikację ro li w spólnej w a lu ty — ru b la transferow ego jako w a lu ty m iędzynarodow ej zarów no w e w zajem nych stosunkach m iędzy k ra ja m i RW PG , jak i w stosunku do k rajó w trzecich, odpow iadać rea ln ej s y tu a c ji gospodarczej w k ra ja c h członkow skich RW PG oraz k o n k retn y m w arunk o m w łaściw ym dla poszczególnych etapów ich rozw oju. Rozpoczę ty już proces doskonalenia stosunków w alutow o-finansow ych w k ra ja c h RW PG , n akreślo n y w K o m p le k s o w y m Programie... o tw iera realn ą p e r spektyw ę stopniow ego w prow adzenia w ym ienialności z w y k o rzystan iem na początku pew nej ograniczonej jej form y.
G ospodarka socjalistyczna może zapew nić stabilność i rów nom ierność rozw oju gospodarczego w znacznie w iększym stopniu niż je st to m ożliw e do osiągnięcia w w a ru n k a ch ekonom iki kapitalistycznej, k tó re j fu n k cjo now aniu tow arzyszą ciągłe załam ania i k ry zy sy gospodarcze. P la n o w y c h a ra k te r gospodarki socjalistycznej stw arza możliwość zapew nienia ró w now agi zew nętrznej przez k ształtow anie w sposób planow y czynników w pływ ający ch na tę rów now agę. P lanow y c h a ra k te r rozw oju um ożliw ia osiąganie rów now agi b ilansu płatniczego i stabilizację k u rsu w alutow ego bardziej skutecznie niż jest to w stanie czynić gospodarka kap italisty czn a.
P lanow y c h a ra k te r gospodarki socjalistycznej o k reśla tak że podstaw ę, w oparciu o k tó rą k sz ta łtu ją się stosunki gospodarcze m iędzy k ra ja m i RW PG . Z p u n k tu w idzenia w ym ienialności ścisła w spółpraca tych k ra jó w w dziedzinie w alu to w o -k re d y to w e j stw arzałab y p rze słan k i p rzeciw działa n ia ew en tu aln y m zakłóceniom w funkcjonow aniu ich system u w a lu to wego. W spółpraca k ra jó w RW PG elim inuje ta k ż e m ożliw ość zaistnienia
372 W ł a d y s ł a w F i l a r
zjaw iska sp ek u lacji w alu to w ej, k tó ra m ogłaby naruszyć p raw id ło w e funkcjonow anie system u w alutow o-finansow ego w ty ch k ra ja c h o raz w y klucza pow stanie sp ek ulacji na tle politycznym , co m ogłoby powodow ać niepew ność i d ezorientację w sy tu a c ji gospodarczej i płatniczej poszcze gólnych krajów . Duże znaczenie dla funkcjonow ania w ym ienialności m a w spółdziałanie k ra jó w R W PG w sferze w alu to w o -k red y to w ej, poniew aż w zajem ne udzielanie k red y tó w pozw alałoby n a usuw anie przejściow ych trud no ści płatniczych w ty ch k raja ch . P ro b le m y zw iązane z w y m ien ial nością w a lu t socjalisty czn ych n a w a lu ty k a p ita listy c z n e łączą się więc ściśle z istotą i zasadam i socjalistycznego podziału p racy oraz z proce sem in te g rac ji socjalistycznej.
W w a ru n k ach ekonom icznych k ra jó w członkow skich RW PG w ym ie nialność m usi i m oże być środkiem , k tó ry sw ą fu n k cją będzie służyć u stro jo w i społecznem u w ty ch k raja ch , dlatego też zagadnienie w ym ie nialności w spólnej w a lu ty k rajó w R W PG — ru b la transferow eg o n a w a lu ty k rajó w k ap italisty czn y ch m usi być podporządkow ane ogólnym ce lom gospodarczym , przew id zian ym w stra te g ii rozw oju poszczególnych p ań stw członkow skich R ad y W zajem nej Pom ocy G ospodarczej. W związ ku z tym , że ekonom ika k ra jó w członkow skich R W PG opiera się n a za sadach gospodarki planow ej, nie m oże ona stw arzać w aru n k ó w niezbęd nych dla w ym ienialności rozum ianej w sensie tak im jak ekonom ika kapitalistyczna. J e s t więc rzeczą zrozum iałą, że isto ta w ym ienialności w gospodarce socjalistycznej m usi być w znacznym stopniu odm ienna oraz m usi uw zględniać c h a ra k te r społecznej w łasności środków p ro d u kcji, planow anie gospodarki w ew n ętrzn ej i pow iązania zagraniczne. W y n ik a to także z postanow ień z a w arty ch w K o m p le k s o w y m Programie, w k tó ry m p rzy p o d k reślen iu zasady, że jedynie w łaściw ą dla socjalizm u jest gospodarka planow a, ustalono w sposób w y raźn y , iż „rozw ój ko n ta k tó w handlow ych pom iędzy p ań stw am i członkow skim i RW PG będzie się n adal realizow ać n a bazie państw ow ego m onopolu zagranicznego przy w zm acnianiu i udoskonalaniu zasady planow ości. Rozwój k o n tak tó w handlow ych będzie ściśle zw izany z doskonaleniem koordynacji narodo w ych planów gospodarczych oraz stosunków dew izow o-finansow ych” \ Pow yższe postanow ienie Kom pleksow eg o Programu dotyczy rów nież w za jem nych k o n tak tó w k ra jó w RW PG z k ra ja m i trzecim i. S tą d też w prow a dzeniu w ym ienialności w k ra ja c h RW PG tow arzyszyć m usi określony sposób w ykonyw ania w ty ch k ra ja c h państw ow ego m onopolu h an d lu zagranicznego i m onopolu w alutow ego. Z m iana fo rm y m onopolu h an d lu zagranicznego zak ład ałab y tw orzenie w dalszym ciągu przez org an cen tra ln y tra k ta to w y c h ra m w y m ian y m ięd zyn aro do w ej o raz dysponow anie
Problem wprowadzenia wymienialności rubla transferowego 373
przez te n org an ekonom icznym i n arzędziam i oddziaływ ania n a decyzję jed n o ste k gospodarczych. W ładze cen traln e u sta la ły b y tak że s tru k tu rę o rg anizacy jn ą a p a ra tu h and lu zagranicznego, pełniąc jednocześnie fun kcję k o n tro ln ą . U m ożliw iając jednostkom gospodarczym prow adzenie handlu zagranicznego i wchodzenie w bezpośrednie zw iązki z p a rtn e ra m i zagra nicznym i oraz dysponow anie środkam i dewizowym i, organ c e n traln y m ó głby oddziaływ ać n a te jednostki p rzy pomocy in stru m e n tó w ekonom icz nych w ta k i sposób, aby w ykorzystanie środków dew izow ych było racjo n alne z p u n k tu w idzenia gospodarki narodow ej jak o całości.
M ożna przypuszczać, że stw orzenie m ożliwości w ym ian y należności w ru b la c h tran sfero w y ch na w a lu ty w ym ienialne, prócz tego, że dopom o głoby w rozw oju stosunków gospodarczych m iędzy k ra ja m i RW PG i przyczyniło się do udoskonalenia stosunków tow arow o-pieniężnych w ram a ch w spólnoty, oznaczałoby jednocześnie najlep szą m etodę pow ią zania m iędzy ru b lem tra n sfe ro w y m a tym i w alu tam i. M iałoby to duże znaczenie dla k ra jó w członkowskich RW PG oraz um ożliw iałoby podjęcie b ardziej w szechstro nn ej w spółpracy z k ra ja m i niesocjalistycznym i.
A by w prow adzenie w ym ienialności spełniało sw oje zadanie niezbędne są określone w aru n k i.
1. W ym ienialność w a lu t przede w szystkim katego rycznie staw ia p ro blem p a ry te tu w alutow ego. W prow adzenie w ym ienialności n ie m ogłoby n a stą p ić, zanim nie zostałby ustalony rea ln y p a ry te t ru b la transferow ego, czy li dopóty, dopóki nie p ow stałaby możliwość w y rażania przez tę w alu tę rzeczyw istego stosunku cen w obrocie m iędzy k ra ja m i RW PG do cen św iatow ych. W arunek te n może być spełniony tylko w tedy, gdy siła n a - .bywcza ru b la transfero w ego będzie odpow iadać jego p ary teto w i.
2. W prow adzenie wymienialności wymagałoby odejścia w k raja ch
H W PG od skom plikow anego i m ało skutecznego ak tu alneg o system u po p iera n ia ek spo rtu. Z aufanie do ru b la transferow ego jako w a lu ty w y m ie n ialn e j m u siało b y opierać się bow iem n a m ożliw ościach k ra jó w RW PG w zak resie d ostaw to w a ró w na ry n k i m iędzynarodow e. Poza tym , k ra je R W PG m u sia ły b y być obecne na ty ch ry n k ach z ta k ą podażą i s tr u k tu rą , to w aro w ą, k tó ra stan ow iłaby m a te ria ln y w a ru n e k stw orzenia rów now agi zew n ętrzn ej. W ym agałoby to podniesienia p o ten cjału go spodarczego k rajó w RW PG oraz, ja k już w skazano, zdolności do o trz y m y w a n ia rów now agi w ew nętrznej i zew nętrznej a tak że zh arm oni
zow ania i unow ocześnienia ich system ów k ształto w an ia cen i h an d lu za
granicznego.
3. K ra je o w alucie w ym ienialnej m uszą posiadać określone rezerw y w alu to w e n a w y p adek k ró tk o trw a ły c h zakłóceń w b ilansie płatniczym , albow iem p ew ne otw arcie gospodarki w ynikające z w prow adzenia w y
374 W ł a d y s ł a w F i l a r
m ienialności, um ożliw iałoby w p ły w na tę gospodarkę, zm ian k o n iu n k tu raln y ch, k tó re dokonują się na ry n k u św iatow ym .
Dokonane rozw ażania i p rzed staw ian e uw aru nk ow an ia w sk azu ją jed n a k na to, że p o stu la t w p row adzenia w ym ienialności w a lu t k ra jó w RW PG na w y m ien ialn e w a lu ty k rajó w k ap italisty czny ch posiada c h a ra k te r n a d er przyszłościow y poniew aż w chw ili obecnej n ad al b ra k w aru nk ów niezbędnych dla jego realizacji.
B I B L I O G R A F I A
1. E. Drabowski: Rubel transferow y — międzynarodowa w aluta krajów RWPG, PWN, Warszawa 1974.
2. E. Drabowski: W ym ienialność w alu ty krajowej, „Gospodarka Planowa”
1978/12.
3. Z. Fedorowicz: Problemy w spólnej w alu ty krajów socjalistycznych. Konferen cja N aukowa „Problemy M onetarno-W alutowe”, Warszawa, grudzień 1973. 4. I. Hajek: Problematyka w ym ienialności w alut w krajach socjalistycznych. „Fi
nanse U ver” 1973/7. Tłum aczenie Instytutu Finansów.
5. Kom pleksowy program dalszego pogłębiania i doskonalenia w spółpracy i roz w oju socjalistycznej integracji gospodarczej krajów członkowskich RWPG. KiW, Warszawa 1971.
6. A. Larionow: Dwa mira — dwie w aljutnyje sistiem y. „Finansy”, M oskwa 1973. 7. M. Orłowski: Kursy w alutow e — Pieniądz — Kapitał. PWE, W arszawa 1972. 8. J. Petriwalsky: D oskonalenie stosunków w alutow ych krajów RWPG — „Plano
w ane Hospodarstwi” 1972/2, Tłum aczenie Instytutu Finansów.
9. J. W esołowski: System w alutow y krajów RWPG. PWE, W arszawa 1977. 10. I. Vincze: Międzynarodowy system w alutow y RWPG, PWE, Warszawa 1981.
Р Е З Ю М Е Проведен короткий анализ возможности введения конвертируемости пере водного рубля, общей валюты стран СЭВ, на валюты капиталистических стран. Исходным пунктом анализа является интерпретация понятия конвертируемости валют и общие, необходимые для ее введения условия. Рассматривается роль конвертируемости валюты в функционировании хозяйства с точки зрения одной страны и вопросы её существования в рамках социалистического х озя й ства. Анализируются недостатки и достоинства возможной в будущ ем конверти руемости социалистической валюты на капиталистическую, а такж е условия, при которых введение конвертируемости валюты мож ет выполнить свою задач у. Представленные в статье взгляды опираются на предпосылке, что конвер тируемость валют — это выгодный и важный, но не единственный ф актор развития внеш ней торговли в странах СЭВ. Конвертируемость валют долж н а поддерживать и укреплять механизм планового хозяйства в этих странах, а н е
The Problem of the Introduction of the Convertibility of the Transfer Rouble... 3 75
S U M M A R Y
The article is an attempt to present a short analysis of the possibilities of in troducing convertibility of the common currencies of the countries of the Council for Mutual Economic Aid — the transfer rouble to the currencies of capitalist countries. The starting point is the interpretation of the notion of convertibility of currencies and general conditions necessary for its introduction. The role of the convertibility of the currency in the functioning of the economy, is presented from the point of view of one country, as w ell as the problem of its occurrence w ithin the socialist econom y w as shown. The shortcomings and advantages of a possible convertibility of the socialist currency to the capitalist one, as w ell as the condi- tons w hose existence is necessary in order to make convertibility fu lfil its functions* are presented.
The view s shown in the article are based on the assumption that the converti bility of currencies is a favourable and important factor, but it is not the only conditions for the developm ent of foreign trade in the countries of the Council for Mutual Economic Aid. The convertibility of currencies cannot replace, but only support and strengthen the m echanism of planned economy in the countries.
