Sesja Naukowa ku uczczeniu pamięci
Stanisława Pigonia.
Biuletyn Polonistyczny 13/37, 99-102
SESJA N A U K O W A K U U C Z C Z E N I U P A M IĘC I S T A N I S Ł A W A P I G O N I A W p ie r w s z ą r o c z n ic ę ś m ie r c i S ta n is ła w a P i g o n ia , p r o f e s o r a U n iw e r s y te tu J a g i e l l o ń s k i e g o , K a te d ra H i s t o r i i L ite r a tu r y P o l s k i e j t e j u c z e l n i z o rg a n iz o w a ła S e s j ę Naukową ku u c z c z e n iu J e go p a m ię c i. Do s p e c y f i c z n e j a tm o s fe ry S e s j i p r z y c z y n ił s i ę f a k t , że o b rad y j e j t o c z y ł y s i ę w A u li U n iw e r s y te tu J a g i e l l o ń s k i e g o p rz y u l . G o łę b ie j - w t e j sam ej w ięc s a l i , w k t ó r e j w r . 1914 o d b y ła s i ę prom ocja d o k to rs k a S ta n is ła w a P i g o n ia , a w r . 1964 - -u ro c z y sto ść od n o w ienia Jeg o d o k t o r a t u .
Program S e s j i , k t ó r ą o tw o rz y ł p r o f . Leon P ł o s z e w- s к i , obejm ował n a s tę p u ją c e r e f e r a t y :
p r o f . d r K a z im ie rz Wyka - Osobowość S ta n is ła w a P ig o n ia
d o c .d r Z o fia S te fa n o w sk a - S ta n is ła w P ig o ń - b a d a c z M ick iew icza
p r o f . d r M ieczysław P is z c z k o w s k i - S ta n is ła w P ig o ń jako b a d a c z tw ó r c z o ś c i F re d ry
p r o f , d r H enryk M arkiew icz - S ta n is la v / P ig o ń w kięgu Łlło-d e j P o l s k i
d o c .d r Z bigniew G o liń s k i - S z tu k a e d y to r s k a S t a n i s ł a wa P ig o n ia
d r Jadw iga K ucianka - S ta n is ła w P ig o ń ja k o ba d a c z l i t e r a t u r y ludow ej P r o f . W y k a , w r e f e r a c i e stanow iącym c z ę ś ć w iększej p r a cy p t . " S ta n is la v / P ig o ń . P róba r e k o n s t r u k c j i o so b o w o śc i"1 , Л
P ra c a t a u każe s i ę w W ydawnictwie L ite r a c k im w tom ie p o św ię conym p a m ię c i S ta n is ła w a P ig o n ia , pod r e d a k c ją H. U a rk ie w i- cz a i T .U le w ic z a .
100
-s t w i e r d z i ł , że ż o ł n i e r -s k i e d o ś w ia d c z e n ia i p r z e ż y c ia P i g o n ia , "abszytow anego k a p i t a n a ” , o d e g ra ły w ie lk ą r o l ę w ro z w o ju je g o postaw y ś w ia to p o g lą d o w e j, a ta k ż e wywarły s i l n y wpływ na je g o p i s a r s tw o : w ła ściw a tw ó rc z o ś ć , t a , k t ó r a p r z y n i o s ł a n a j c e l n i e j sz e w jeg o dorobku naukowym p r a c e , p rz y p a d a na l a t a pow ojenne. \1 s tu d i a c h l i t e r a c k i c h P ig o n ia z o s t a t n i c h 25 l a t ż y c ia z n a j d u je w yraz je g o s to s u n e k do w ojny ja k o z ja w is k a e g z y s t e n c j a l nego. Doc. S t e f a n o w s k a u k a z a ła w s k r ó c i e d z i e j e s t o sunku P ig o n ia do M ic k ie w icz a : od r . I9O I, k ie d y t o u c z e ń t r z e c i e j k la s y j a s i e l s k i e g o gim nazjum p r z e c z y t a ł po r a z p ie rw s z y ”Pana T a d e u sza ” , a n a s tę p n i e n a u c z y ł s i ę go na p a m ię ć, aż do r . 1 9 6 8, k ie d y n a jw ię k sz y w n a s z e j K u ltu rz e b a d a c z M ick iew icza o d s z e d ł ns zawsze od swego w a r s z t a t u p r a c y , p o z o s ta w ia ją c na b iu r k u n ie dokończony s z k i c o "D ziad ach ” .
D oszukując s i ę p rz y c z y n te g o " z a fa sc y n o w a n ia " P ig o n ia Mic k iew iczem , k t ó r e z n a la z ło w yraz w l i c z b i e p r a c jemu p o św ięco nych, a ta k ż e w t y t u ł a c h 'y ch p r a c - aż do sy m b o licz n e g o ju ż "Zawsze o Nim" - p r e l e g e n t k a p r z e d s t a w ił a ciekaw y p o g lą d , że przyczy n y t e tk w ią w f a k c i e s t r u k t u r a l n e g o p o d o b ień stw a obu i n d y w id u a ln o ś c i, a ta k ż e p o d o b ień stw a i c h b i o g r a f i i .
I n t e r e s u j ą c a b y ła ró w n ie ż prób a o d p ow iedzi na p y t a n i e , d l a czego P ig o ń , m ający p r z e c ie ż sw oją k o n c e p c ję M ic k ie w ic z a , a ta k ż e p o g lą d na k a żd ą spraw ę m ic k ie w ic z o w s k ą ,n ie n a p i s a ł mono g r a f i i p o e ty . D z i a ła ła tu /z d a n ie m p r e l e g e n t k i , n ie c h ę ć P ig o n ia do p ra c y k o m p ila c y jn e j. Na n a s tę p n y c h p o k o le n ia c h m ic k ie w ic z o - logów c ią ż y obow iązek p o d j ę c i a p ró b y r e k o n s t r u k c j i n ie n a p is a nego p r z e z P ig o n ia p o r t r e t u tw ó rcz e g o a u to r a "Pana T a d e u s z a " .
P r o f . P i s z c z k o w s k i omówił w swoim w y s tą p ie n iu d orob ek S ta n is ła w a P ig o n ia p ośw ięcony d ru g iem u , obok M ick iew i c z a , tw ó rcy stan o w iącem u p rz e d m io t Je g o z a in te r e s o w a n ia i umi ło w a n ia : A le k san d ro w i F r e d r z e . Dorobek t e n , w y ra ż a ją c y s i ę dwo ma tomami s tu d ió w : " S p u ś c iz n a l i t e r a c k a A le k s a n d ra F re d y " i "V/ p raco w n i A le k s a n d ra F r e d r y " , a p rz e d e w szy stk im 14-tomową k r y ty c z n ą e d y c ją ffPism " k o m e d io p is a r z a , s ta n o w i podstaw ę i zaw ie r a z a s a d n ic z e e le m en ty n ie n a p is a n e j p r z e z P ig o n ia - m onogra f i i F r e d r y . B ędzie s i ę na m u sia ł o p rz e ć i c z e rp a ć zeń p r z y s z ły m o n o g ra f is ta a u to r a " Z .-..-ty " .
U kazując P ig o n ia "w k rę g u żiło dej P olski*' p r o f . Łi a r - k i e w i с z iDrzypomniał słuchaczom f a k t , że n a l e ż a ł 'o n do g e n e r a c j i , d l a k t ó r e j Młoda P o ls k a n ie b y ła czymś zam kniętym , a l e w spółczesnym , czynnym, n a u c z y c ie lk ą ż y c ia . Był p r z e c iw n i kiem "m odernizm u" w tak im z n a c z e n iu , j a k i e mu d z iś n a d a ją ba dacze t e j e p o k i, z j e j s k ło n n o ś c ią do dekadentyzm u, • a l e j e j p r z e d s t a w i c i e l e b y l i mu b l i s c y , odczuwał w s to s u n k u do n ic h coś w r o d z a ju "powinowactwa z w y b o ru ": p i s a ł o S t.W itk ie w ic z u , o E l e u s i s ; ł ą c z y ł m iło ś ć do M ick iew icza z m ił o ś c i ą do W yspiań s k ie g o , k tó re g o n a jw a ż n ie js z e ?/ytyczne h i s t o r i o z o f i i z e s t a w i ł w o s ta tn im swoim o nim w y k ła d z ie z r . 1 9 5 7; d r u g i z teg o po k o l e n i a , wybrany z p o trz e b y s e r c a i m y śli - to O rkan, którem u p o ś w ię c ił - je d y n ą w swoim dorobku - m o n o g ra fię ; t r z e c i - to Ż ero m sk i, którym z a j ą ł s i ę d o p ie ro po o s t a t n i e j w o jn ie , a l e k tó r y zaw d zięcza mu wzorową e d y c ję sw oich p ism ; b l i s c y mu by l i i i n n i : M ic iń s k i, B e r e n t, A r tu r G ó rs k i.
Przedm iotem w y s tą p ie n ia d o c . G o l i ń s k i e g o b y ła s z tu k a e d y to r s k a P ig o n ia , k t ó r y p o z o s ta w ił w swoim d orobku ok. 200 p o z y c ji e d y to r s k ic h o g ło sz o n y c h w c ią g u 57 l a t » p r z y b l i ż a ją c p rzy sz ły m pokoleniom swego n a ro d u t o , co naród ma n a jc e n n i e j s z e g o : n i e z n i s z c z a ln e d z ie d z ic tw o jeg o l i t e r a t u r y .
C h a ra k te ry z u ją c p r a c e e d y to r s k ie .P ig o n ia p r e le g e n t s t w i e r d z i ł , że e d y to rs tw o uw ażał uczony za i n t e g r a l n ą c z ę ś ć b a d a n ia h i s t o r y c z n o l i t e r a c k i e g o , za c z y n n ik n ie z b ę d n y do p o z n a n ia p i s a r z a , p r z y b l i ż e n i a go s p o łe c z e ń s tw u p o p rz e z n a jw ie r n ie j s z e u k a z a n ie t e k s t u . D la te g o t e ż w p ra c a c h e d y to r s k ic h s t a w i a ł p rz e d so b ą c e le u n iw e rs a ln e .
Z a s tr z e g a ją c s i ę , że w ła ściw a ocena s z tu k i e d y to r s k ie j P i go n ia j e s t r z e c z ą n ie z m ie r n ie t r u d n ą , p r e l e g e n t na p r z y k ła d z ie e d y c j i "Pism " F re d ry u k a z a ł je d n ą z j e j c e c h : s to s u n e k u czo nego do z a g a d n ie n ia t e k s t u k a n o n ic z n e g o . W o s ta tn im r e f e r a c i e d r K u c i a n k a z a j ę ł a s ię s t u d ia m i P ig o n ia nad l i t e r a t u r ą ludową i je g o r o l ą w ro zw o ju t e j g a ł ę z i lit e r a tu r o z n a w s tw a . P ra c e z t e j d z ie d z in y , k t ó r ą uczo ny z a in te r e s o w a ł s i ę g ł ę b i e j w l a t a c h t r z y d z i e s t y c h i k t ó r e j p o z o s ta ł w ie rn y w l a t a c h o k u p a c ji i po w o jn ie , s ta n o w ią p r z e łom w z a k r e s ie p o l s k i e j f o l k l o r y s t y k i l i t e r a c k i e j . T e o r e ty c z ne podstaw y b a d a ń l i t e r a t u r y ludow ej s tw o rz y ł P ig o ń w wyda
102
-nych w r . 1946 "Głów-nych p ro b lem ach l i t e r a t u r y lu d o w e j" i. "Za r y s i e now szej l i t e r a t u r y lu d o w e j" .
x
Na m a rg in e s ie w yg ło szo n y ch r e f e r a tó w n a le ż y odnotow ać g ło sy uczniów S ta n is ła w a P ig o n ia z ró żn y c h l a t i z ró ż n y c h s z k ó ł. U kazały Go one ja k o w ie lk ie g o uczonego i w y b itn eg o wychowawcę, k tó r y p o t r a f i ł z a s z c z e p ić swoim wychowankom c z e ś ć i sz ac u n e k d la w i e l k i e j t r a d y c j i i k t ó r y okazywał zawsze t o l e r a n c j ę i z ro zum ienie wobec cudzych s ta n o w is k m e to d o lo g ic z n y c h ; ja k o C zło w ieka kochanego i szanow anego p r z e z w s z y s tk ic h , k t ó r z y m i e l i s z c z ę ś c ie z Nim pracow ać - b ez w zg lędu na r ó ż n ic e ś w ia to p o g lą dowe. Mgr A n ie la Piorunow a ■>3 t y t u t Badań L i t e r a c k i c h BIBLIO TEK A G D A Ń S K A P A N (P R A C E Z Z A K R E S U HISTO RII L I T E R A T U R Y I N A U K P O M O C N IC Z Y C H ) 1. Wanda A n d r u s i a k , B a rb a ra R a m o t o w s k a , An na Ś w i d e r s k a : B i b l i o g r a f i a Pomorza G dańskiego za ro k 1965» G dańsk-Poznań 1968. B i b l io t e k a Gdańska PAN. S e r ia K atalogów i B i b l i o g r a f i i , n r 8
2 . Wanda A n d r u s i a k , B a rb a ra R a m o t o w s k a , An na Ś w i d e r s k a : B i b l i o g r a f i a Pomorza G dańskiego za ro k 1966, G dańsk-Poznań 1969* B i b l io t e k a Gdańska PAN. S e r ia K atalogów i B i b l i o g r a f i i , n r 10
3. B a rb a ra C h r z a n o w s k a : W ładysław M orgulec / s y l w e tk a /. "Morze" 1968, n r 1
4. Paweł G r o t h : Klüwer /K lü v e r / F i l i p . H asło w P olsk im S ło w nik u B io g ra fic z n y m , t . X I I I
5 . Paweł G r o t h : Mało znane e k s l i b r i s y g d a ń s k ie i e l b l ą s k i e . " L ib r i Gedanerises" I , Gdańsk 1968
6. Anna J ę d r z e j o w s k a , H elena J ę d r z e j o w s k a , M aria P e l c ż a r o w a : P o lo n ic a X \I do X V III
