Wykład 7,8

(1)

Metody i systemy zarządzania

bezpieczeństwem i ryzykiem w

środowisku pracy

dr inż. Remigiusz Aksentowicz Instytut Inżynierii Materiałowej i Biomedycznej

(2)

Przebieg oceny ryzyka zawodowego Informacje potrzebne do oceny ryzyka

Przede wszystkim informacje na temat:

- lokalizacji stanowiska i/lub realizowanych na nim zadań; - osób pracujących na stanowisku;

- stosowanych środków pracy, materiałów i wykonywanych operacji technologicznych; - wykonywanych czynności;

- zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane i ich źródeł; - stosowanych środków ochrony;

- wypadków i chorób zawodowych; - wymagań przepisów prawnych i norm.

Metody i systemy zarządzania bezpieczeństwem i ryzykiem w środowisku pracy

(3)

Źródłami tych informacji mogą być:

- dane techniczne maszyn i urządzeń;

- procedury technologiczne i instrukcje robocze; - wyniki pomiarów czynników zagrażających; - rejestry wypadków i chorób zawodowych; - literatura naukowo – techniczna;

- akty prawne i normy techniczne.

(4)

Cennych informacji mogą dostarczyć:

- obserwacja środowiska pracy;

- obserwacja zadań (na stanowisku pracy i poza nim); - obserwacja przebiegu pracy;

- wywiady z pracownikami;

- obserwacja czynników zewnętrznych;

- analiza czynników psychologicznych, społecznych i fizycznych; - analiza organizacji działań.

(5)

Przebieg oceny ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń

ZAGROŻENIE to stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę!!!

1. Czynniki chemiczne (w tym także pyły). 2. Hałas:

 infradźwiękowy,  słyszalny,

 ultradźwiękowy.

(6)

Przebieg oceny ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń

3. Drgania mechaniczne. 4. Oświetlenie elektryczne.

5. Promieniowanie niejonizujące:

 promieniowanie podczerwone – widzialne i nadfioletowe,  pole elektromagnetyczne.

6. Promieniowanie jonizujące.

(7)

Przebieg oceny ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń 7. Obciążenie termiczne:  stres gorący,  stres zimny. 8. Zagrożenia mechaniczne. 9. Prąd elektryczny. 10.Czynniki biologiczne.

11.Ergonomiczne czynniki ryzyka oraz obciążenie dynamiczne. 12.Stres w pracy.

(8)

Przebieg oceny ryzyka zawodowego

Wyznaczenie dopuszczalności ryzykaz zawodowego

Poziom ryzyka Niezbędne działania

RYZYKO NIEAKCEPTOWALNE

Ryzyko istotne _{Pracy planowanej nie można rozpocząć do czasu zredukowania ryzyka. W tym}

celu może być konieczne zapewnienie odpowiednich zasobów.

Jeżeli ryzyko jest związane z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia należy podjąć natychmiast

Ryzyko nietolerowanie _{Praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana do czasu zredukowania} ryzyka. Jeżeli jest to niemożliwe pomimo zapewnienia odpowiednich zasobów, prac powinna zostać zakazana

wg BS 8800

(9)

Szacowanie ryzyka

- nadanie materialnej cechy elementom ryzyka, przyporządkowanie wartości parametrom ryzyka

• ocenianie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niebezpiecznego,

• określenie stopnia możliwych skutków (strat) związanych ze zdarzeniem.

(10)

STRATA

 ciężkość urazu

 rozmiar straty

Ciężkość urazu

– określa się najczęściej na trzech podstawowych poziomach jako: odwracalne, nieodwracalne i śmiertelne

Rozmiar straty

– liczba pracowników mogących doznać uszczerbku na zdrowiu w wyniku tego samego zagrożenia

(11)

PRAWDOPODOBIEŃSTWO STRATY prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia częstość i ekspozycja na zagrożenie

możliwość zmniejszenia lub ograniczenia straty

Prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia:

– jest miarą określającą jak często może wystąpić określone zdarzenie

Częstotliwość i czas narażenia:

– wynika z potrzeby przebywania pracowników w miejscach, w których narażeni są na zagrożenia

Możliwość uniknięcia lub ograniczenia strat:

– prędkość z jaką narasta zagrożenie,

– sposób w jaki pracownik nabył świadomość ryzyka, – możliwość wyeliminowania zagrożeń,

– wiedza i doświadczenie pracownika, …

(12)

Wartościowanie ryzyka

- nadanie wymiernej wartości ryzyku zawodowemu

Na etapie tym następuje podjecie decyzji odnośnie akceptacji poziomu ryzyk lub podjęcia kroków koniecznych do zmniejszenia ryzyka lub zapewnienia, że ryzyko pozostanie na akceptowalnym poziomie.

(13)

Wartościowanie ryzyka

- nadanie wymiernej wartości ryzyku zawodowemu

Na etapie tym następuje podjecie decyzji odnośnie akceptacji poziomu ryzyk lub podjęcia kroków koniecznych do zmniejszenia ryzyka lub zapewnienia, że ryzyko pozostanie na akceptowalnym poziomie.

Akceptowalne ryzyko

- ryzyko, które zostało zredukowane do poziomu, który może być tolerowany przez przedsiębiorstwo, mając na uwadze jego zobowiązania i przyjęte wytyczne kształtowania bezpieczeństwa pracy

(14)

Kryteria doboru metod oceny ryzyka zawodowego (1):

 pewność oraz poprawność i dokładność,  niezawodność,

 powtarzalność,

 przydatność i prostota,  szybkość oceny,

 dostosowanie danych do metody, Dobór metody oceny ryzyka zawodowego

(15)

Kryteria doboru metod oceny ryzyka zawodowego (2):

 ukierunkowanie i strukturyzacja procesu inwentaryzacji oraz oceny,  efektywność ekonomiczna,

 możliwość zbierania danych i dalszego ich wykorzystania,  wady metody

Dobierając metodę oceny ryzyka zawodowego należy wziąć pod uwagę: jakie doświadczenie posiada osoba lub zespół dokonujący oceny ryzyka zawodowego i jakie mogą być skutki braku tego doświadczenia

Dobór metody oceny ryzyka zawodowego

(16)

Szacowanie ryzyka zawodowego w skali trójstopniowej wg PN-N 18002

Prawdopodobieństwo Ciężkość następstw

mała ś_rednia _duża

Mało prawdopodobne małe 1 małe 1 ś_rednie 2 Prawdopodobne małe 1 ś_rednie 2 duże 3

Wysoce prawdopodobne ś_rednie 2 duże 3 duże 3 dopuszczalne

dopuszczalne (niezbędne działania korygujące) niedopuszczalne

(17)

Szacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej wg PN-N 18002

Prawdopodobieństwo Ciężkość następstw

mała ś_rednia _duża

Mało prawdopodobne bardzo małe 1 małe 2 ś_rednie 3 Prawdopodobne małe 2 ś_rednie 3 duże 4

Wysoce prawdopodobne ś_rednie 3 duże 4 bardzo duże 5 dopuszczalne

dopuszczalne (niezbędne działania korygujące) niedopuszczalne

(18)

Szacowanie ryzyka zawodowego (dla wartości „mierzalnych”) wg PN-N 18002

Wartość wielkości charakteryzującej narażenie ( P )

Oszacowanie ryzyka zawodowego

P > P_max duże

P_max ≥ P ≥ 0,5 P_max średnie

P < 0,5 P_max małe

Uwaga – P_max – wartość dopuszczalna wielkości charakteryzującej narażenie, ustalana na ogół na podstawie odpowiednich przepisów

( może to być odpowiednia wartość NDS lub NDN ). W przypadku braku ustalonych wymagań przy jej ustalaniu można wykorzystać opinie

ekspertów i / lub wziąć pod uwagę opinie pracowników.

(19)

Metoda RISK SCORE jest jakościową, wskaźnikową metodą oceny ryzyka, w której

prawdopodobieństwo skutków zdarzenia jest uszczegółowione i przedstawione przez dwa parametry ryzyka: ekspozycję na zagrożenie (E) i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia (P).

S – _{możliwe skutki zdarzenia (straty spowodowane zdarzeniem),}

E – _{ekspozycja na zagrożenie,}

P – _{prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.}

P

E

S

R

=

×

Wskaźnik ryzyka RISK SCORE

(20)

CHARAKTERYSTYKA WARTOŚCI PARAMETRÓW RYZYKA

S – skutki zdarzenia

Wartość S Szacowanie straty Straty ludzkie Straty materialne

100 poważna katastrofa wiele ofiar śmiertelnych > 30 mln zł 40 katastrofa kilka ofiar śmiertelnych 10 – 30 mln zl 15 bardo duża jedna ofiara śmiertelna 0,3 – 1 mln zł

7 duża ciężkie uszkodzenia ciała 30 – 300 tys. zł 3 średnia absencja 3 – 30 tys. Zł 1 mała udzielenie pierwszej pomocy < 3 tys. zł

(21)

E – ekspozycja na zagrożenie

Wartość E Charakterystyka

10 stała

6 częsta (codzienna)

3 sporadyczna (raz na tydzień) 2 okazyjna (raz w miesiącu) 1 minimalna (kilka razy w roku) 0,5 znikoma (raz w roku)

(22)

P – prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia

Wartość P Charakterystyka Szansa w % Prawdopodobieństwo

10 bardzo prawdopodobne 50 0,5 6 całkiem możliwe 10 0,1 3 praktycznie możliwe 1 0,01 1 mało prawdopodobne, możliwe 0,1 0,001 0,5 tylko sporadycznie możliwe 0,01 0,0001 0,2 możliwe do pomyślenia 0,001 0,00001 0,1 teoretycznie możliwe 0,0001 0,000001

(23)

R – wskaźnik, ryzyka

S – _{możliwe skutki zdarzenia (straty spowodowane zdarzeniem),}

E – _{ekspozycja na zagrożenie,}

P – _{prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.}

P

E

S

R

=

×

(24)

R – wskaźnik ryzyka (wariant I)

Wartość R Kategoria ryzyka Działania zapobiegawcze

R ≤20 akceptowalne wskazana kontrola 20 < R ≤70 małe potrzebna kontrola 70 < R ≤200 istotne potrzebna poprawa

200 < R ≤400 duże potrzebna natychmiastowa poprawa R > 400 bardzo duże wskazane wstrzymanie pracy

(25)

R – wskaźnik ryzyka (wariant II)

Wartość R Kategoria ryzyka Działania zapobiegawcze

R ≤ 1,5 zaniedbywalne wskazana kontrola 1,5 < R ≤48 akceptowalne potrzebna kontrola 48 < R ≤270 średnie potrzebna poprawa

270 < R ≤1440 poważne potrzebna natychmiastowa poprawa R > 1440 nieakceptowalne wskazane wstrzymanie pracy

(26)

Zebranie informacji potrzebnych do oceny ryzyka zawodowego

Identyfikacja zagrożeń

Oszacowanie ryzyka zawodowego Wyznaczanie dopuszczalności ryzyka zawodowego Czy są potrzebne działania korygujące lub zapobiegawcze Opracowanie planu działań korygujących lub zapobiegawczych Okresowe przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego Realizacja planu A n al iz a ry zy k a za w o d . O ce n a ry zy k a za w o d o w eg o Kolejność działań