"Macht, Recht, Gewissen in Kirche und Gesellschaft", Stephan H. Pfürtner, Zürich-Einsiedeln-Köln 1972 : [recenzja]

Zygmunt Perz

"Macht, Recht, Gewissen in Kirche

und Gesellschaft", Stephan H.

Pfürtner, Zürich-Einsiedeln-Köln

1972 : [recenzja]

Collectanea Theologica 44/2, 209-210

R E C E N Z J E

209

n ieod łączn ie z w ią za n y z ży ciem K ościoła. Z nalazło to sw ój w yraz m ięd zy in ­ n y m i w a rty k u le ö k u m e n is c h e B ew eg u n g , podającym dość zw ięzły zarys h i­ storyczn y ruchu ek u m en iczn ego i ö k u m e n is c h e T h eo lo g ie. P on ad to z n a jd u je­ m y też szerok ie opisy zarów no K ościołów w sch od n ich , jak też K ościołów p o ­ chodzących z reform acji. Z resztą w y m ia r ek u m en iczn y, jak to je s t dziś p ow szech n ie p rzyjęte, ob ecn y je st w e w szy stk ich teo lo g iczn y ch i h istoryczn ych artyk u łach słow n ik a.

Te p rzypadkow o dobrane p rzy k ła d y p ozw olą nieco zo rie n to w a ć s ię w treści słow n ik a, a także w przyjętej przez red ak torów m eto d zie polegającej na łą ­ czen iu p od staw ow ej in fo rm a cji teologiczn ej i p odaniu zasad n iczych źródeł te o lo g ii z n o w szy m i b ad an iam i, k tóre o d p o w ia d a ją p rzed e w szy stk im na p y ­ tania w sp ó łczesn e. W iadom o, że tego rodzaju zad an ie n ie jest ła tw e i n ie m o ­ że obejść się bez nap ięć, k tóre w sło w n ik u rów n ież się zaznaczają. N iek tóre b ow iem arty k u ły w y g lą d a ją jak gd yb y b y ły n ie tk n ię te przez d zisiejszą te o lo ­ gię, inne u w zg lęd n ia ją tylk o w sp ó łczesn ą p rob lem atyk ę, ale tego rodzaju u ję ­ cia są bardzo n ieliczn e. O statni tom zaw iera m ięd zy in n y m i obszerną lite r a ­ turę doprow adzoną do o statn ich czasów , w y k a z au torów w raz z h a sła m i oraz w y k a z sam ych h a seł z o d sy ła cza m i do podobnej tem a ty k i. Z w y k a zu autorów m ożem y się d ow ied zieć, że sam K arl R a h n e r n a p isa ł ok oło 120 h a seł na ogólną liczb ę 450, o sią g n ięcie w ię c n ie b y le jak ie, chociaż n ie w szy stk im od p o­ w ia d a ra h n ero w sk i sposób p isan ia, zw ła szcza jeżeli chodzi o p od staw ow ą in ­ form ację teologiczn ą. N ie u lega jed n ak w ą tp liw o ści, że w ie lk a zasłu ga w y d a ­ nia tak iego w ła śn ie sło w n ik a teologiczn ego w głów n ej m ierze jem u przypada.

K s. S te fa n M o ysa SJ, W a r sza w a

S tep h an H. PFÜ R T N E R , M ach t, R ech t, G e w isse n in K irc h e u n d G e sellsch a ft, Z ü rich -E in sied eln -K ö ln 1972, B en ziger V erlag, s. 276.

W yd aw n ictw o B en ziger V erlag podjęło in ic ja ty w ę p u b lik acji artyk u łów m oralisty z F ryburga szw ajcarsk iego, St. H. P f ü r t n e r a , które u kazały się na p rzestrzen i o sta tn ieg o d ziesięciolecia. W sw ojej tw órczości pisarsk iej autor trzym ał ręk ę na p u lsie życia K ościoła p osob orow ego i n a św ie tla ł w y ła n ia ją cą się p rob lem atyk ę od stron y teologiczn ej. D la teg o też za w y d a n iem p u b lik acji p rzem aw iała a k tu aln ość problem atyki.

M yślą p rzew od n ią tw órczości pisarsk iej P f ü r t n e r a jest w oln ość c z ł o ­ w iek a jako p o d sta w o w e jego praw o. W olność o so b y lu d zk iej jest jed n ak d w u ­ stron n ie u w aru n k ow an a: z jed n ej strony przez różnego rodzaju w ład zę, a z drugiej przez su m ien ie. A utor n ied w u zn a czn ie od p ow iad a się za p rio ry ­ tetem su m ien ia jak o au to ry ta ty w n eg o w y k ła d n ik a i p o ręczy ciela p raw osoby ludzkiej.

S w o je rozw ażan ia zgru p ow ał autor w p ięciu częściach , w których zajm uje się kolejno n astęp u jącym i zagadnieniam i: w oln ość relig ijn a i eku m en izm jakc praw a ch rześcijan ; su m ien ie jako praw o w oln ości; reform a K ościoła pod k ą ­ tem w id zen ia k ry ty czn ej w o ln o ści; p raw a czło w ie k a w K o ściele k a to lick im W trak cie rozw ażań dochodzą do głosu ta k ie k on k retn e spraw y jak spuścizna L u t r a a „reform a” K ościoła na II Soborze W atyk ań sk im , za g a d n ien ie k o n ­ flik tó w w e w n ą tr z K ościoła, sp raw a w d rażan ia do r elig ijn ej toleran cji na p r z y ­ k ład zie k on ta k tó w k atolick ich z m ason erią z ostatn ich lat, zagad n ien ie w o l­ ności badań teo lo g iczn y ch , celib a tu itp. P u n k t w y jśc ia dla su gerow an ych prze: autora ro zw ią za ń w im ię p raw w o ln o ści o so b y lu d zk iej stan ow ią w pew nyrr sen sie u jęcia d ok tryn aln e V atican u m II. A utor u k a zu je p ersp ek ty w y ro zw o ­ jo w e w y n ik a ją c e z p rzesła n ek n au k i soboru zw ła szcza z D e k la ra c ji o w o ln o ­

ści r e lig ijn e j. N ie w ą tp liw ie odnosi się k ry ty czn ie do w szelk iej w ła d zy o gra­

n iczającej w o ln o ść człow ieka. S w o je p ersp ek ty w iczn e rozw ażan ia naśw ietle h isto ry czn ie oraz a k tu a lizu je przez z a sto so w a n ie do w y d a rzeń z życia w

210

czesnego K ościoła. N ie sta n o w ią one dla n ieg o jed y n ie bazy p rzyk ład ow ej, lecz ok azję do p od jęcia tem atu .

P u b lik acja odzn acza się ra d y k a lizm em p ogląd ów na w z a je m n y sto su n ek w ładzy, p raw lu d zk ich oraz su m ien ia . W sw ych rozw ażan iach autor jest k on sek w en tn y, n a su w a się jed n a k zastrzeżen ie, czy n ie u le g ł p ew n ej jed n o ­ stronności. T eoretyczn a k o n sek w en cja b ow iem , n a w e t w im ię god n ości osoby ludzkiej, m oże b ardzo ła tw o przerodzić się w zb y tn ie u p roszczen ie n ie z m ie r ­ nie sk o m p lik o w a n eg o m ech a n izm u w ielo stro n n y ch ralacji, ja k ie sk ła d a ją się na ży cie czło w ie k a w sp ołeczn ości lu d zk iej. N ieza le żn ie od tej uw agi, o m a ­ w iana p u b lik acja m oże oddać duże u słu gi tym w szy stk im , którzy są z a in tere­ sow ani w w szech stro n n y m n a św ie tle n iu a k tu aln ych p rob lem ów p od yk tow an ych przez ży cie K ościoła p osoborow ego.

K s. Z y g m u n t P e r z SJ, W a r sza w a

i,eo SC H EFFC ZY K , W ir k lic h k e it u n d G eh eim n is d e r S iin d e, A ugsburg 1970,

tferlag W in fried -W erk, s. 212.

Jed n ym ze znam ion n a szy ch czasów , co w ięcej — zd an iem papieża P i u s a KII — n a jw ięk szy m g rzech em w sp ółczesn ości, je s t zatrata p ojęcia i poczucia grzechu. T ym czasem grzech w ią że s ię n ie ste ty n iero ze rw a ln ie z ży ciem c z ło ­ wieka, a p ojęcie z b a w ien ia w u jęciu ch rześcijań sk im po prostu zak ład a is tn ie ­ nie grzechu. D la teg o też n ie m ogło zab rak n ąć opracow an ia na ten tem at

v ram ach p op u larn on au k ow ej serii w y d a w n iczej pt. C h ris tlic h e s L eb en h eu te

Ż ycie ch rześcijań sk ie dzisiaj). O pracow anie za g a d n ien ia grzech u pow ierzon o :nanem u d ogm atyk ow i L eo n o w i S c h e f f c z y k o w i . P u b lik a cja p rzejaw ia :nam iona pracy zn aw cy przed m iotu i w y tra w n eg o teologa. N a leży ją za liczy ć lo op racow ań z zak resu teo lo g ii sy stem a ty czn ej z zasad n iczym n a sta w ien iem [ogm atycznym i sp ek u la ty w n y m . S k ła d a się z p ięciu części, w k tórych autor ajm u je się k o lejn o n a stęp u ją cy m i zagadnieniam i: istn ien iem , istotą, źródłem sk u tk am i grzechu, sp raw ą grzechu p ierw orod n ego oraz rolą grzech u w zb aw - zym p lan ie B oga. P u n k t w y jśc ia rozw ażań sta n o w i p rzed sta w ien ie problem u rzęchu w św ia d o m o ści w sp ó łczesn eg o człow ieka. A utor n a w ią zu je do w y p o ­ wiedzi z litera tu ry w sp ó łczesn ej, do św ia d ectw a h isto rii relig ii; w sk a zu je na enden cje ek strem isty czn e oraz p u n k ty zaczep ien ia dla ch rześcijań sk iej k o n - ep cji grzechu w św ie tle o sią g n ięć n auk an trop ologiczn ych .

P o d sta w ę op racow an ia sta n o w i jed n ak przede w szy stk im przekaz b ib lijn y, c h e f f c z y k p od ziela przek on an ie, że zarów no p raw da o istn ien iu jak ów nież o isto cie grzech u jest w dostępnej dla n as p ełn i zrozum iała jed y n ie

t św ie tle E w an gelii. J e st to po prostu praw da w iary, która ujaw n ia sw o je rłaściw e w y m ia ry w ram ach m isteriu m C hrystusa zb aw iającego człow iek a. >bok chrystologicznego zn a m ien ia grzechu autor w sk a zu je w y ra źn ie na a n - ropologiczny i sp o łeczn y a sp ek t problem u. Z u p ełn ie zrozu m iałe, że w ram ach ?go rodzaju op racow an ia n ie m ogło zabraknąć części p ośw ięcon ej sp raw ie

t

190n.). Sam k o n cen tru je u w a g ę n a za g a d n ien iu isto ty i p rzek azyw an ia rzęchu pierw orod n ego. K ończąc te u w agi n a leży stw ierd zić, że je st to p u b li- kcja, która uczy oraz w p rzystęp n y sposób u m o żliw ia w n ik a n ie w trudne ^gadnienie grzech u jako n ieod łączn ego m isteriu m n aszego życia.