Zbigniew Czarnuch
Towarzystwo Przyjaciół Archiwum i
Pamiątek Przeszłości
Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 1, 95-97
Towarzystwo Przyjaciół Archiwum...
95
Zb i g n i e w Cz a r n u c h
Witnica
TO W A R ZY STW O PR ZY JA C IÓ Ł ARCHIW U M I PA M IĄ TEK PR Z E SZ Ł O ŚC I
W czerw cu 1990 roku opinia publiczna wojew ództwa gorzow skiego została zbulw ersow ana inform acją o wypadku, jaki zda rzył się w A rchiw um Państwowym w Gorzowie, kiedy to w wyniku budow lanego partactwa i długotrwałych ulewnych deszczów zawalił się strop m agazynu, zalewając akta m iasta Gorzowa z XVIII i XIX wieku.
Od początku swego istnienia gorzow ski O ddział Dyrekcji Pań stwowego Archiwum w Poznaniu, a następnie w Szczecinie, nie cieszył się zbytnim szacunkiem tutejszych władz, co znajdow ało swój wyraz w braku własnego lokalu i kilku przeprowadzkach. W ypadek, jak i miał m iejsce w kolejnym dzierżaw ionym pom iesz czeniu przy ulicy Husarskiej, spow odow ał, że grupa ludzi życz liwych Archiwum , skupionych wokół ów czesnego posła na sejm, Ryszarda Dyraka, podjęła się zadania rozw iązania problem u zna lezienia lokum , które by stanowiło w łasność Archiwum i było należycie przystosow ane dla zabezpieczenia akt przed podobnymi zdarzeniam i. Pow stał Kom itet Z ałożycielski Towarzystwa P rzy jació ł A rchiw um i Pam iątek Przeszłości (TPAiPP), w skład któ rego weszli: Władysław Chrostowski, Zbigniew Czarnuch, Ryszard Dyrak, D orota Frątczak, Stanisław a Janicka, Krzysztof Jabłoński, Antoni K antecki, W łodzim ierz K iernożycki, W ładysław Komar- nicki, W iesław Lichwa, Danuta Sobkow, Jerzy Sygnecki, Ryszard W ilm iński, Krzysztof Spychaj i Jerzy Zysnarski. Towarzystwo zos tało zarejestrowane w Sądzie Wojewódzkim 28 listopada 1990 roku.
96
Zbigniew Czarnuch
W ybrany Zarząd Towarzystwa składa się z następujących osób: Ryszard Dyrak - przew odniczący, Jerzy Zysnarski - zastępca przew odniczącego, Zbigniew Czarnuch - sekretarz, Stanisława Janicka - skarbnik oraz członkowie zarządu: Zdzisław Linkowski i D ariusz Rymar.W wyniku starań TPAiPP i Dyrekcji Archiwum Państwowego w Szczecinie, władze m iasta przyznały A rchiw um obiekt starej zabytkow ej stodoły z pofolwarcznego zespołu dawnego majątku w M ałyszynie, znajdujący się przy ulicy G rottgera w Gorzowie. W ładze w ojew ódzkie przyznały odpow iednią kwotę na dokum en tację przebudow y i adaptacji obiektu na cele Archiwum i przy wybitnym wsparciu dyrektora Archiwum Państwowego w Szcze cinie, dr K azim ierza Kozłowskiego, dokum entacja taka została opracowana.
W trakcie finalizow ania tych działań okazało się, że istnieje m ożliw ość przejęcia przez Archiwum nie tylko stodoły zespołu pofolw arcznego, ale całego obiektu. Biuro Projektów Budownictwa W iejskiego opróżniało liczne pom ieszczenia, które mogły być od razu w ykorzystane do przeniesienia zbiorów z ulicy Husarskiej. R ozpoczęto starania o przejęcie całego zespołu zabytkow ych bu dynków. D ziałania te spotkały się z życzliwością władz miejskich i w ojew ódzkich. Rozpoczął się długotrw ały proces formalnych uzgodnień, który został uw ieńczony ostatecznym i decyzjam i w roku 1993. Nim zapadły decyzje, za zgodą władz, zbiory i siedziba Archiwum przeniesione zostały na ulicę Grottgera 24/5 już jesien ią 1991 roku.
W celu zw rócenia uwagi szerszej opinii społecznej na pracę Archiwum i poszanowanie zabytków Tow arzystw o przedsięwzięło szereg działań. Były wśród nich: popularyzacja ciekaw szych do kum entów na łamach „Ziemi Gorzowskiej” oraz akcja gromadzenia funduszy na przebudowę budynku stodoły. Wydrukowano cegiełki na ten cel. Funkcji głównego sponsora T ow arzystw a podjęła się firm a M arciniak ze spółki „GOBEX”. N iestety, pogarszająca się sytuacja ekonomiczna państwa odbiła się na nikłym efekcie finan sowym tych poczynań. Trzeba było odłożyć na lepsze czasy ideę przebudow y budynku stodoły i skupić się na udzielaniu pomocy kierow nictw u Archiwum w rozwiązywaniu bieżących problemów,
Towarzystwo Przyjaciół Archiwum..
97
mających na celu należyte zabezpieczenie archiw alnego zasobu. Zebrane pieniądze przeznaczono na zakup piecy akum ulacyjnych, chroniących akta przed zaw ilgoceniem oraz kserokopiarki dla spraw niejszego obsługiw ania interesantów .W śród celów statutow ych Tow arzystw a znalazły się zadania zw iązane z opieką nad zabytkam i w szerszym znaczeniu tego słowa. Poniew aż na ziem i gorzowskiej przew ażają zabytki ku l tury niem ieckiej, podjęto działania ukierunkow ane na budzenie społecznego szacunku do tych zabytków, ze szczególnym uw zg lędnieniem cm entarzy. Członkowie Tow arzystw a podjęli się za dania opracow ania szeregu publikacji na ten tem at na łamach „Ziemi G orzow skiej” oraz czasopism a „T rakt” . Nawiązano także kontakty z organizacją ziomkowską byłych mieszkańców Gorzowa o nazw ie B undesarbeitsgem einschaft Landsberg /W arthe Stadt und Land. Staraniem Towarzystwa w ydaw nictw a tej organizacji, zaw ierające w iele ważnych m ateriałów do dziejów regionu, zos tały rozprow adzone wśród instytucji zainteresow anych tymi spra wami. C zasopism o „Heimat B latt-V ietzer A nzeiger” przesyłane jest do Archiwum w Gorzowie, B iblioteki W ojew ódzkiej oraz
M uzeum, a także na kilka adresów pryw atnych.
Na obszarze działania Archiwum w Gorzowie zamieszkują osoby interesujące się dziejam i regionu i podejm ujące prace badawcze w tej dziedzinie. D ziała tu także szereg instytucji i stow arzy szeń, które zajm ują się zabytkam i i przeszłością tych obszarów. W celu stw orzenia płaszczyzny integracji środow iska historyków oraz um ożliw ienia druku ich opracow ań, jak też popularyzacji innych dokonań w tej dziedzinie, Tow arzystw o Przyjaciół A rchi wum i Pam iątek Przeszłości na swym dorocznym zebraniu, od bytym w dniu 2 kwietnia 1993 roku, podjęło uchwałę o przystąpieniu do wydaw ania N adw arciańskiego R ocznika H istoryczno-Archi- walnego.
