Perspektywy odkrycia złóż gazu ziemnego w utworach triasu monokliny przedsudeckiej w świetle wyników wiercenia strukturalnego Sulechów IG 1

nepeXvJI OT TH.nH'ł•HblX Jll:laiiHPOB ·Ha HaH6oJiee

IIO-·rpymeHHOM cesepv-soc'l'O'IHOM · y'l'a.cTKe MYJib,l\bi (Mo-rHJihHO, ,[{a.MacmmaK. Ba!Inro), K naccH-s-Hoi!: aH'l'HKJIH-HaJLH, pacrroJiomeHHoi!: JO.r\),3arra)~Hee OKOJIO .HHos~a. H aHTHKJIHHaJIH'M OHPOCTHOCTei!: Poru3bHa H TiKeMiKaJIH (pHC. 2). AHTHKJIHHaJib 'B pa.i!:oHe tMOCTHoci'ei!: HJia~K H CTWeJihHv MaJio .z:~o CHX oop H3Y'łeHa. HtaH6oJiee H·H-TeHCHBHhre JI'I!HiKeHHH CT-PYKTYP .npoHCXOA!łJIH, no BCei!: Bej)OHTHOCTH, B :Kei!:nepe, Jiei!:ace H, B MeHbWei!: CTeiie-HH, B .r:~orrepe. ,[{Ha.nHpV;Bhie crpyKTyphr noJI'BepraJIHCh CHJibHbl'M nOJIBH>JtKa'M 'l'aKiKe H Ha rpaH~e iMaJibMa H HumHero MeJia (,[{a.MacJiaBaK, MorHJibl!ło).

B o6-wlfpHOM ce.r:~HJMeH'l'a~HOHHOM óaccefiHe, o5pa3v-sasw~cH Ha nepH4JepHH ~eHTpa:JibHoesponei!:cRHX rep-QHHHJI C O):{IIOi!: CTOPI)Hbl, H BOCT'O'łHO-EBponefiC-KOi!: IIJiaT<PoPMhl C JU)Y'I'Oi!:, OCalR.,ltaJIHCb nepMCKHe H Me30-30i!:CKHe oca]:liKH. MornJihH\JIBICKHi!: CH·HKJIHHopHi!:

pa.crro-JiaraeTCH KaK-ÓYJITO B ~eHTpaJibHOfi 'łaCTH 3TOI'O 6ac-ceił-Ha. I.J;exwTeitHOBhie oópa3oBaH.HH, BCTpe'łeHHhie He-CKuJihKH!MH C:KBaiKHHaMH .B COJIHHbiX CT-PYI<Typax, ne-peACTaBJI8Hbl BCe'MH .1.\HKJI'OTeM'aMH OT 'Beppa IIO aJIJiep BKJIIO'łH'l'eJibHo. TpHacoBbie oópa:30BaHHH H3y'łeHbi OT-HOCJITeJihHo CJia6v. 3Ha'ł!łTeJibHO UOJip'OÓHee HCCJie]:IO-BaHbl !OpcKHe nopOJ\bi. B aToM CHtHKJIHoHopHH aaJiera!OT IIO'łTH 'BCe Hpycbi !Opbl, 'M'OIII;HOCTb KOTUpoi!: B nepH<l>e-pH"łOC-KOi!: 30He pasHa OKOJIO 2500 M.

CaMhre -MJra~-He MeJIOBbie llTJIOiKeHHH lllpeJICTa'BJte-Hhi Hiią>pa.saJiaHlKHHOM, BaJiaHlKHił'Ol)'l, ll'OTepH'BOM. aJih-ÓOM H BCeMH HpycaMH BepxHero MeJia no MaaCTpHXT BKJI!Otl·HTeJI·bHO.

HaCTOH~:aH paóvTa HBJIHereH oó~eHHeM pe3yJih-TaToB H'CCJie]:I'OBaHHi!: a'BTOPa. npOBOJIHMhiX ·B I:'OJibl

1952-61. a TaKme .z:~aHHhiX H3 onyómnwsaHHhiX pa-óoT.

STANISŁAW DEPOWSKI, JADWIGA KRÓLICKA, DANUTA

KU'HN

Instytut Geologiczny

PERSPEKTYWY ODKRYCIA GAZU ZIEMNEGO W UTWORACH TRIASU MONOKLINY PRZEDSUDECKIEJ

W SWIETLE WYNIKOW WmRCENIA STRUKTURALNEGO . SULECBOW IG-1

O

TWÓR SULECHOW IG l został odwiercony do projektowanej głębokości 1200 m w okresie 5.XII.1959 r. - l.VIU.1960 r. w zachodniej częśd monotk!litny pmeldsudeck'iej rw rejonie Zielonej Góry. Zaprojektowany •był w ramach I etapu podstawo-wych badań geologicznych na Niżu Polskim. Po wy-. konaniu w 1958 r. przez geofizykę Przemysłu

Nafto-wego regionaiJ.nego profilu sejsmicznego .Pila Trzciel, otwór Sulechów IG l został usytuowany na nim po pólnocnej stronie zarysowującego się lokal-nego wyniesienia utworów .triasowych w rejonie Kienicy. Wyniesienie to o amplitudzie ok. 40 m naj-lepie'j się zaznacza w głównym poziomie refleksyj-. nym wsP<>mriianego profilu sejsmicznego, który można odni~ć do .górnego pstrego piaskowca. Otwór leży ok. 4 km na pólnoc od centrum ·wyniesienia, które jest uchwycone dotychczas tylKo jednym pro-filem sejsmicznym refleksydnym. Wierceniem SUie-chów IG l zbadano profil stratygraficzno-litologiczny utworów triasu gómego, środkowego i wyższej części triasu dolnego oraz ustalono związek między reflek-sami sejsmicznym a poszczególnymi poziomami stra-tygraficzno-litologicżnymi. W ramach sys·tematycznych regionalnych prac ;badawczych prowadzonych przez Instytut Geologiczny otwór dostarczył cennych danych do określenia budowy geologicznej zachodniej części monokliny przedsudeckiej.

Dzięki 1000/o r<izeniowanil.i uzupełnionemu całko­ witym kompleksem wykonywanych aktualnie w Pol-sce prac badawczych z zakresu geofizyki wiertniczej, zestawiono profil stratygratficzny oraz ustalono cha-rakter zmian facjalnych i liwlogi:i utworów triasu górnego i środkowego a także wyrż;szej części triasu dolnego. Dodatkowe zbadanie poszczególnych pozio-rriórw Sikał iP'Ofl."'Watyoh i pir:Zepus2JCZalnytCh dOS;tal"':CIZyło cennych danych do właściwej oceny perspektyw roponośnośd i gazonośności triasu na monoklinie przedsudeckiej jak też poszerzyło nasze wiadomości. o wodach mineralnych triasu.

Budowa geoiogiczna obszaru polożonego na N od Zielonej Góry, w którego obrębie odwiercono otwór Sulechów IG l, dest bardzo słabo poznana. Ogólnie stwierdzić można, że utwory permu i zgodnie na n.kh leżące utwory triasu zapadają pod kątem ~o :ku NE. Profile sejsmiczne zasygnalizowały obecność loka[nych wY:niesień zarysowujących się w utworach triasu~ Ich budowę · trzeba jednak dopiero określić

szczegółowymi pracami geofizycznymi popartymi odpowiednią ilością wierceń strukturalnych.

. Ze względu na to, że węglowodory na-potkane w wiereeniu Sulechów IG l mogą migrować też i z permu, krótko omówJmy utwory ·permu i niższej części pstrego piaskowca, które nie były nawiercone powyższym otWO:rem.

Szkic sytuacyjny otworu Sute(:hów IG I. 1 - wyniesienie Klenicy, 2 - otwory odwiercone lub

wier-cone, 3 - profil sejsmiczn.y

Situatłon sketch of the Sutechów IG-1 bore-hote. 1 - elevatlon of Klenica, 2 - bore-holes already completed · or being· drilled, 3 - seismic profile

, Miąższość utworów permu można tu ocenić . na ok. 800 m, w tym utwory czerwonego spągowca wg M. Jaskowiak (3) miałyby miąższość ok. 300 m.

w

czerwonym spągowcu można wyróżnić trzy ogni-wa stratygraficzne. Dolne - tworz_ą &kały pjaskow~ cowe i ilaste z wkładkami łupków słabO · zmetamor-fiźowa'ny'ch, ·-środkowe -:-- skały wulkaniCzne· głóWilie porfiry i mel.alfi.r.y, . górne. --:: . czerwo~. piaskowce i zlepieńce miejsca~i .. arkozowe. z wkładkami mułow­ ców. Według J. Wyżykowskiego {10) ut~ry osadowe pod wytlewnymi. są' ··-:raczej wieku przedpermskiego, . seria ._utworów .. wY:le:wnych reprezentowałaby dolną część ~zerwonego spąg()'wca, a czerwone piaskowce

.

!

-~l~ień.~--. z· _wkładkami mułowców _górną część ~envonego spągowca. Pias:lrowce tej ostatniej serdi, dobrze izolowane utworami cechsztynu salinarnego, mogą być waożnym poziomem migraeyjnym i akumu .. lacyjnym dla węglowodorów. W rejonie Zielone!j

Góry i. Sule:cnowa .PQwiqięn występować również

tzw. biały 1~):> szary ·spągowiec. Jest

:to

kilkunasto-·metrowa łaV{iąa szarych piaskowców. •. Cechsztyn cizię~

Ki""WęlXJlKim· W:iereenioin w rejonie Wschowy jes-t j1Ui

dość dobrze poznany (9). Na podstawie analizy

ma-teriałów geofizycznych i geologicznych można

Wllio-slrować, że w rejonie wiercenia Sulechów IG l

wy-stępują wszystkie cztery cyklotemy:' Werra, Stassfurt, Leine, A:ller. Wykształcone będą w facji salinarnej analogicznie jak w rejonie Wschowy, a miążsZość

ich powinna sięgać 500 m. Z rtrzeoh ważnych dla

po-szukiwań złóż węglowodorów poziomów węglanowych

cechsztynu, a to dolomitów Werry oraz dolomitu

głównego i dol<iinitu płytowego, powinny być w re-jonie Suiechowa dwa pierwsze. ·

Triaś leży na ·monoklinie przedsudeckiej zgodnie na utworach cechsztyńskich. Według I. Gajewskiej (1)

w otworze Sule:chów IG l przewiercono kajper,

wa-pień muszlowy i jedynie część środkowego piaskowca

pstrego. Wykształrenie niższej części piaskowca pstrego. dest poznane otworami odwierconymi w re-jonie WSIChowy i Olbworem oporowym Gorzóvv;, Wlk.p.

IG l. Pstry piaskowiec reprezentują wszystkie trzy jego ogniwa: dolne, środkowe i górne (ret). Do~ny pstry piaskowiec .buduje seria pstrych iłowców

marglisto-dolomitycznych i mułowców wapnistych

z wkładkami wapieni oolitowych. Za osady środko­

wego pstrego piaskowca uznano wyżej leżący kom-pleks piaskowców z przewarstwieniami mUłowców

i iłowców z wkładkami wapieni oolitowych i

organo-detrytycznych. Spotyka s.ię dość często w tej ser.ii

wpryśnięcia anhydrytu. W recie Występują w

otwo-rze Sułeohów IG l w spągu anhydryty i sole z

prze-warstwięniami wapieni i dolomitów. Ku górze seria

ta

przechodZi·

w

osady wapnisto-margliste.

Po ~ończeniu wiercenia i przeanalizowaniu

ma-~eriliłów geologicznych i geofizycznych, autOrzy wy-:-konali projekt opróbowania otworu ze względu na

kóriieczność zóbadania wód występujących w triasie.

Liczono też na możliwość natrafienia na ślady gazu ziemnego, opierając się na pewnych analogiach

geo-log.i<:znych z. tymi obszarami NRD i NRF, w których obrębie odkryto w triasie złoża gazu ziemnego (4, 6). Przed przystąpieniem do prób otwór był zarurowany rurami 16" do głębokości 66,50 m i ·rurami lO" do

głębokości 445,80 ni. Rury te były cementowane. Dla

naileżytego opróbowania otworu należało zarurować

go do spodu i rementować rury z zakładką około 100 m w ruraoch 10", Ze względów technicznyrh moż­

na było zarurować otwór rurami 5" jedynie jo głę­

bokości 1001 m. Rury te zacementowano. W wyniku

takiej konstrukcji zbadano na przypływ od razu całą

nie zarurowaną Q.olną część otworu w interwale

.1200--1001 m. Był tu ret od 965;1 m do 1132,2 m i środkowy pstry piaskowiec od 1132,2. do. · 1200 m.

Po złyżlrowaniu .płuczki wJertniczed uzyskano

przy-pływ solanld, która po 3 dnia<lh podeszła do głębo­

kości ok. 103 m od powierzchni ziemi. Woda była

słabo zgazowana. iPróbkę gazu do analizy z braku

irinyeh możliwości technicznych pobrano z łyżki wiertniczej przez założenie lejka. Analiza gazu

wy-kazała, że gaz składa się z powietrza i 6,800/o

nad-miarowego azotu. Niemniej czuć było solankę węg-lo­ wodoramJ. Była to solanka 280/o typu

!!hlorkowo-wapnio~go.' Jodu nie stwierdzono, a brom był

V/ ilOści ?20 mgl'l.

Utwory wapienia muszlowego przewiercano od

głębokości 724,5 m do głębokości 965,10 · m. Można

w nich było wydzielić trzy serie, a to dolną, środko­

.wą i górną. Do utworów serii dolnej, przewiercanej

od 816,2 m do 965,10 m, zostały zaliczone jasnoszare wapienie faliste z przemazami ilastymi oraz

wapie-. nie g~czaste. środllrową serię wapieruia musmOlWego

przewiercono od 760,4 m do 816,2 m. Były tu

dolo-'mity oraz anhydryty z podrzędnie występującymi

w stropowej części tej serii wkładkami wapieni do-lomitycznych. Serię górną, w której wiercono od , 7M,5

m:

do 760,4. m, reprezentowały wapienie :Szare

.drobnoziarniste i skrytoziarniste z wkładkami wapie-·ni organodetrytycznych. W spągu stwierdzono

cha-·rakterystyczną ławicę piaskowca wapnistego,

głau-·~

Stratygrafia

Litologia

larurowani~

t:l

_ObjGWfj

i3

o

:-::: ::_:::·. '·:=

76'J

Czwartorząd

==---7oo

.-..

.

.

-.,.

.

.

..._

..

-...

..

66pFT

Trzeciorzęd

~--:-~

.

.

..

..

• ...

..

..

-

-Retyk

- - -

-

-1300

- - -

----

---4a

~

_-

_-

_,445.8 Q)

::r.

- - -

--~

sa

Q..

_C3"'

_'C>

E

~"':::::"' ~O'\ _---~

-

-!Ba;

-

-

-

-

-Kr;j~er

-

--CI)

.

..

~00

_o

d Vny

.

.

...

~

raoc

-

'C::

s

\....

·

Q)

-

..s:?

.._

Q..

_~

tJ ~

:s:

·::::,

E

lr.xx

1001 :::n::::Jr.~

•

11)

Pstry

~g:,

'loo

_piaskowiec

_{.::::::--:::__} ~ 1200 f::r;:J-~

~:;

.

:

:

:

:':

}

- 2

f.::.:-:-13

~

1-

;:15

bSd6

§7

t\1

§s~9~10~11

_ , 2

~13

'

Profil litologiczno-stratygraficzny Sulechów IG I. l - piaski, 2 - piaskowce, 3 - mułki, 4 - węgiel, 5 - iły,

6 - lłowce, 7 - mułowce, 8 - wapienie, 9 - wapienie

coli-towe, 10 - dolomity, 11 - anhydryty, 12 - przypływ

so-lanki, 13 - przypływ solanki ze śladami gazu Lithologic-stratigraphical profile oj the Sulechów

IG-1 bore-hole

l - sands, 2 - sandstones, 3 - silts, 4 - coal, 5 - clays,

6 - claystones, 7 - mudstones, 8 - llmestones 9 -

ooll-tic limestones, 10 - do!omites, 11 - anhydrites,' 12 - flow

of brine, 13 - flow of brine with gas J~howings

. konitowego. W wapieniu muszlowym wjbrano do oprObowania stosunkowo najbardziej porowaty po-ziom wapieni oolitowy-ch, w górnej części dolnego wapienia muszaowego występudący na głębokości

818-824 m. Po zacementowaniu dolnej części otworu rury 5" w powyższym poziomie s:Perforowano, a

na-stępnie storpedowano 5kg ładunkami dynamitu.

Ws:ku-tek torpedowania nastąpił przypływ słabo zgazowanej solanki. Zwierciadło jej ustaliło się po 3 dniach

w głębokości 267 m od powierzchni ziemi. Ilość

roz-puszczonego gazu wynosiła ,10,75 mi w przeliczeniu na litr wody. Oczywiście wąda przy pobieraniu łyżką

ulegała częściowemu odgazowaniu. Gaz wydzielono

i zanalizowano na aparacie Janalta w laboratorium.

P. P. "Poszukiwania Naftowe" w Krakowie.

Zawie-rał 3,160/o metanu i 96,830/o powietrza. Woda należała

do solanek typu ch~orkowo-wapniowego o nieco mniejszej mineralJzacji niż uprzednio, gdyż była tylko 160/o. Jo4u było 7,4 mgli, a bromu 400 mg/l.

głę-bokości 267 m od wierzchu. Stwierdzenie obecności

węg'lowodorów w wapieniu muszlowym jest faktem

o dużym znac~niu, gdyż dotychczas w NRF i w NRD nie odkryto w tym piętrze triasu ani jednego złO!!a

gazu czy też ropy (4, 6).

Osady kajpru podobnie jak wapienia muszlowego

i piaskowca pstrego były niemal w pełnym wykształ­

ceniu. Na iP<JIC)stlłiWie 'litologii wy.dzielOtllo ka:jper doliny i kajper górny. Utwory ka.jpru· dolnego przewiercono od 625 o m do 7·24 5 m. Zaliczono do nich kompleks

szarych zielonawy.~h i czerwonawy.ch iłowców i

mu-łowców' z wkładkami piaskowców glaukonitowych.

w

stropie występuje ław~ca jasnos.zarego dolomi~u

uznana za warstwę gramczną. KaJper górny lezy

od głębokości 356,·9 m do 625,0 m. 'Yykazuje on

wy-raźną trójdzielność. W części dolneJ od 538,4 m do 625 o m w tzw. serii gipsowej dolnej są iłowce .i

mu::-ło~ce szare lub brunatne miejscami dolomityczne,

· r; licznymi wkładkami i wpryskami anhydrytu i gipsu

oraz ~ienkimi wkładkami dolomitów. Na serię środ­

kową od 475.,5 ..

m

do. 538,4 m składają się ?lułowce

ciemnoszare miejscami piaszczyste .oraz . ~naskowce

drobnoziarniste z detrytem flory i z licznymi

blaszka-mi muskowitu. jest to tzw. poziom piaskowc.a

trzci-nowego. Seria górna od 356,9 m do 475,5 m

WY-ksŻtaic-eniem litolog.icznym przypomina serię dolną .

i nosi nazwę serii gipsowej górnej. Są tu więc rów-:

nież mułowce i iłowce szare lub pstre, miejscami

dolomityczne z wkładkami piaskowców, wkładkami

i soczewkami ddlomitów oraz z licznymi

przewar-stwieniami gipsów i anhydrytów. Te ostatnie są

zwłaszeza łiczne w stropowej partii tej serii.

w

kajprze pierwotnie miano przebadać jedynie

3 horyzonty,, a to w kajprze dolnym 715-711 m,

w piaskowcu trzcinowym 525-520 m i w górnym kajprze gipsowy.m poziom 493-480 m. Po stwierdze-niu <Śladów gazu ziemnego w horyzoncie 715-711 m

program badań poszerzono i dodatkowo otwarto jesz..;

cze dwa poziomy piaskowca. w kajprze dolnym,

a mianowicie 702-699 m i 667-662 m. Poziom

piaskowców szarych d~bnoziarnistych .. 715-71_1 m

sperforowano 50 strzałami. Po perf~ra<m na;;tąpJł na

trzeci dzień samowy.pływ zgazowaneJ solanki w il~

ok. 1,1 olfmin. \Nadciśnienie dochodziło do

+

1,4 m

słupa wody. Analiza wy.kazała, ~ ·~yła to solanka

chiorkowo-wapniowa o mtneralizae'ji 94,0535 gl'l.

Analiza gazu wy.kazała obecność w nim następują­

cych składników: 47,830/o CH4,· 1,040fo CzHs, ślady

C3H8, 0,200/o 02 , 39,000/o Nz, 11,930/o Hz. Zatem n~iaa.­

N2 wy.nosił 38,25°/o. Poza tym stwierdzono Jeszcze

śladową ilość d'rakcji, którą może być jeden z ga-zów szlachetnych.

Ze W7Jględu na powyższe ślady gazu w solance

do-da1Jirowo

\'3il)emorowaJ!lo IPXZY 'ZaS'tosowatirlu 30 strzałów

poziom piaskowca 702-699 m. Uzyskano przypływ

solanki zgazowanej. •Poziom jej ustalił się po 7 dniach ·w głębokości 7 m od wierzehu. Próbki ga~u do an~­

lizy nie udało się pobrać, stwierdzono Jednak, ze

gaz jest palny jak i z poprzedniego poziomu.

So-lanka naleiała wg analizy wykonanej w Głównym

Laboratorium Instytutu Geologicznego do typu

chlor-kowa-wapniowego; a jej mineralizacja wy.nosiła

88,3968. g/'1. Zawartość bromu określon~ na .50 mg/l,

a jodu na 1,8 mg/I. RóWnież dodatkowo sperforowarw

poziom piaskowca 667-662 m. Uzyskano z niego

przypływ solanki ze śladami gazu palnego, której

pciziom po 5 dniach obserwacji ustalił się w głębo­

kości 11,4 m od wierzchu. Analiza gazu wy.kazała,

±e był

on mieszaniną powietrza 94,730/o i metanu

5,270fo. Ilość rozpuszczonego gazu w przeliczeniu na

1 litr solanki wy.nosiła 18 ml, w tym metaną. 0,95 ml

i powietrza 17,05 ml. Solanka należała do typu

chlor-kowo-wapniowego. Mineralizacja jej wy.nosiła

94,127 g/'1. Jodu było 4,5 :mg/l; a bromu 70 mg/1.

Poziom 520-525 m, odpowiadający piaskowco'Yi

tmcilllowemu, w wyni.lru tperforaoj~ dał tp:J,"Zypły;w

so-lan!ki ze śladami gaaru ;palnego. Po 6 dni~h od

per-foraCji poziom solanki IUS'taiił się w głębokości 8, 7 m

dd IWlierzohu. Anailiza ;pobranej próbki gazu nie

WY-kazała jeldnak obecnośCi llll€łtanu, pomimo że gaz lrię palił nad otworem i IPachniał w~oW'Odoraani.

So-lanka była tYlpu chlOJ.'Ikowo-wapniowego o nieco

mniejszeti n~ ·~o milneraldzacji 53,8246 g/il.

Obecności dodu Jllie 9trwielid2lono. Bromu było 20 mg/ł.

Ostatnim badanym poziomem

były

piaskowce

kaj-pru górnego sperforowane w głębokości 481-490 m.

Po perforacji nastąpił przypływ solanki typu

chior-kowo-wapniowego o mineralizacji 46,525 g/I bez śla­

dów gazu. Poziom wody po 6 dniach od perforacji

ustalił się w głębokOOei 38,8 m od wierzchu:

Nad utworami ·kajpru górnego leżą zgodnie osady

dolnego retyku. Są to pstre iłowce, które przewier-cono od 249,0 do 356,9 m~ Seria ta uszczelnia utwory

triasu. Wkładek skał mogących być zbiornikami dla

wody lub węglowodorów w niej nie napotkano.

Po-wy.żej retyku (2) są utwory trzeciorzędu niezgodnie

na nim ułożone, reprezentowane w zasadzie przez

formację lignitową, którą przewiercono w ilnteńvale

125,2-249 m. Nad nią były utwory czwartorzędu. Ze

względu na wysoki koszt otwarto w otworze

Suie-chów IG l tylko jeden poziom wód w trzeciorzędzie.

Z powodu kurzawki nie udało się go zbadać całko­

wiele.

Poszezególne wodonośne · poziomy były po

perfo-racji .i opróbowaniu cementowane. Kaźdorazowo

rów-nież badano szczeLność korków cementowy.ch. Wodę

sczerpywano łyżką. Pewne trudności wobec braku

odpowiednich urządzeń· były z pobieraniem próbek

gazu. .Podane ilości gazu w l utrze solanki •nal~ży

wobec tego uważać za zbyt niskie. WNIOSKI

Zbadanie 7 .poZiomów w triasie ip07JW0liło na

olktre-ślenie charakteru .i stopnia mineralizacji wód pia-skowca pstrego, wapienia musZliowego i kajpru. Wody te należą do solanek typu chlorkowo-wapniowego,

przy czym ku górze stopień ininera.Uzacji Ulega

zmniejszeniu, jak to 'Wynika z danych żestawionych

w tabeoli. Solanki typu chiorkowo-wapniowego

na-leżą przy ty.m do wód towarzyszących złożom ropy czy teź gazu (8). Są

.w

nich również elementy

bio-filne J i Br, ch~rakterystyczne dla wód złożowy.ch

ropy i gazu. Ciśnienia napotkane w poszczególnych

poziomach wodonośnych były na ogół zbliżone do

hydrostatycznych, co meżna . uw.ąźać za korzystne

zjawisko, jeżeli chodzi o możliwości zachowania się

złóż węglowodorów. Przypływy. wód świadczą nato-:

miast o dobrych własnościach kolektorskich

pozio-mów triasowych. Większe lub mniejsze ślady gazów

ziemnych napotykano w sześciu badanych poziomach.

Oprócz metanu trias zawierał również cięższe węglo­

wodory. W sumie dane uzyska.rie z przeprowadzonych

Pa.dań pozwalają ·niewątpliwie pozytywnie ocenić

perspektywy gazonośności utworów triasowich · na

monokllnie przedsudeckiej (7, 8). Dodać naleźy, źe na

ślady gazu w triasie . na monokUnie przedsudeckiej

już uprzednio natrafiono. w otworach · Ostrzeszów 1, Polkowice S-96 i Polkow~ce S-97. Wszystkie

re

,ślady wiązały się ż utworami plaskowca pstrego {5). W

wa-pieniu muszlowym i kajprze po raz pierwszy na

monoklinole przedsrideckie'j ślady · gazu wy.stępowały

w otworze Sulechów IG

i.

·

·

Wyniki wiercenia· Sul~hów. IG l P<)winny ~tern

~chęaić do ~ęcia poszUk.iiwań złóź gazu

.ziem-nego w utworach triasu na monoklinie przedsu-deck.!.e.j. Oczywiście, pOwinny być one i>oprzedzone

szczegółowymi pracami geofizyczńymi, które umożli­ wiłyby wykrycie. form strukturalnych dogodnych dla

nagromadzenhi się

w.

nich gazu ziemriego, oraz

ANAUZY WÓD I GAZÓW POBRANYCH PODCZAS BAD J.~

Poziom

Wys. Przy- Oznaczenia chemiczne wód

wodo-Wiek Wykształce- Ciężar słupa pływ Temp.

nośny nie wody wody

głębokośc1 geologiczny litologiczne wł. wody1 1/24 o c CI'

J'

Br' HCO~ co; Sio;

s

o:

w m m godż.

I. piaskowiec dolomity, 1,1773 889,0 21 167 000 0,0 220 12 44

-

1179

1001- pstry środ- wapienie, -1200 kowy i ret iłowce

mu-łowe pi

as-kowce, an-hydryty, sól

II. wapień wapienie 1,1081 551,0

~--24 97 595,4

""""7,4

4003) 45,8

- -

-

lQ,l

1658,5 818-825 muszlowy .oolitowe,

torpedo- wapienie,

wany wkładki

824 iłowców

III. kajper dol- piaskowce, -T,0640

- - -

samo- 1600 17 56 204,1 5,1

-w)

36,6

21,0

.5,1 l 567,8

711-715 ny iłowce

wy-pływ

(+1,4) m

IV. kajper dol- piaskowce 1,0670 692,0

---

16 53100 1,8

--so--

~ - - --

-

2 800

702-699 ny zwkładk11mi mułowców i wtrącenia-mi anhydry-tów ("ocz-ka")

- -

-V ..

.

.

kajper dol- piaskowce, 1,0662 650,6

1 6

55 317,6 4,5

70S)

42,7

-

6,0 2 831,1

. 667-662 ny mułowce

- - -

-VI. kajper dol- piaskowiec 1,0421 -511,3

""""15

31500

o

2 0

---ss

-

-

3140

520-525 ny trzcinowy

- -

-VII, kajper dol- piaskowce _1,0354 442,2 15 25 000

o

--0-~

-

-

3 560

481-490 ny .z wkładka·

mi

mułow-c ów

l) Poziom hydrostatyczny liozony jest od stropu poziomu wodonomego, 2) N1+gazy szlachetne, 3) wg analizy wykonanej w Gł6wuym Laboratorium IG, 4) analizy wykoiiiiiUI w Gł6wnym LaboratOrium Przemysłu Naftowego przez: mgr I. Kozubka, M • .KucaJ~, mgr K; Pierzch~, 5) analizy wykonane w Głównym Laboratorium lna

LITERATURA

1. Gaj e w ska

r. -

Stratygrad:ia kajpru w <>tw<>-raeh Gorzów Wielkopolskich IG l oraz SU[echów IG · 1 w nawiązaniu d<> stratygrafii kajpru nie-m1eckieg<>. "Przegląd Geol<>giczny" 1962, nr 4. 2. G o r t y ń s k a S. - Wstępne wyniki wiercenia Sulechów IG l. "Przegląd Ge<>logiczny" 1001, nr 6. 3. Ja s k o w i ak M. - Bud<>wa geologiezna

syn-klinorium szczecińskiego "Przegląd Geol<>giczny" 1961, nr 8.

4. K ·o 1 b e l H. - Entwiclt'lung, Ergebn:isse und Perspektiven der Erkundung auf · Erdol und

. Erdgas im Gebiet der .Deutschen Demokratischen

· Republik. "Zeitschrift fiir Angewandte Geologie" 1957, nr 5/6.

5. Ł a s z

e

z B. - Siady ropy naftowej i · gazu ziemneg<> ·w południow<>-zachodniej częśCi m<>no-kliny przedsudeckiej w rej<>nie Lubin - Kożu­

chów - Wsohowa. "Kwartalnik Ge<>l<>giczny"

(Praca w druku). ·

6.-M a l z a h n E. - Ergetlrrlsse der Westdeutschen ErdOl- und Erdgasaufschlusstati~eit im Jahte 1960. -"Erdolzeltschrilft" 1961, nr -9.

7. Rostoweew N. N., Biełakowa E. E. -GazQwyj faktor podziemnych wod, kak w<>Zmoż­ . nyj kritierij dla poiskow niefti i gaza (na

pri-nuer1e Russk<>j płatformy i Zapadno-S~birskoj nirzlmi~). XX Mieżdnln<U.'<>.dinY':i Gieorogiczeskió Kongtriess. Matieriały IPO ~eoł~i nietllti I. Mo-skwa 1958.

8. S u c h a r i e w G. M. - O wodach miezozoj.S.kich

otłożenij Kawkaza w ~wiazi s ocienk<>j

pier-spiektiw nieftiegazonosoosti. "Gieol<>gija niefti

i gaza" 1961, nr 2.

9. T ok ar ski ·A. - P<>szukiwawcze znaczenie wiercenia· Mogilno l. "Nafta"· 1958, nr l. 10. Wyż y k o w ski J. - Północno-zachodni zasięg

krys.ta.linikum bloku przedsudeckiego i możli­

wości poszukiwań cechsztyńskich rud miedzi

w tym rejonie. "Przegląd Geologiczny" 1961, n,r 4 .

SUMMARY

Str:ucture dril!lin:g Sulechów IG-1 bas been situated on the regionaJ seilsmic profile in :the rwestern pa·l"t

of the Fore.sudeti.c MonooLine. The .bore-h<>le was

~lelted at a d~ of 1200 metres "after a -100

percent coring. In the result of analysis of the geologicall and goophysical marteriailis obtained from

.this bore-hole, one has decided

t<>

.

test the water-bearing horizons in :bhe Triassic deposits oocurriing here at. a depth frqm' 358,9 to 120Q metres. In all the horizons exai!Ili-ned, the ou'tflows of strongly mine-ralized brines of chloride-ealcie type have been

WYKONYWANYCH W OTWORZE SULECHÓW IG l

w mg/l

Minerali- Skład gazów w %% objętościowych8)

AI··· Na· _zacja

Fe·" _{Ca ..}

Mg" K· wody _CH,

+

_{N~> co. o. Ha} Powie- U w a g i

jako jako _mg/l c.H. trze

Fe .. Na·

6 6 936 1624 104 226 281247

-

-

6,8 ślady

_-

_-

93,2 Analiza IG6), solanka chlor-kowo-wapniowa 28%, słabo

zgazowana, zapach węglo-wodorów.

- - -

- - -

-~

9

009,4 2341,1 49 333,4 "160 410,9

3,16

-

-

-

-

-

96,84 Analiza P. N. 4), solanka chiorkowo-wapniowa 16%, zgazowana, gaz palny, za-pach węglowodorów.

- - -

-12,6

6105,1 147,1 29 935,0 94 053,5 47,8f

"1,04

39,0 -

o,20

11,93 - Analiza P.N., solanka

chlor-kowa-wapniowa· 9,5%, sil-·.

nie zgazowana,· gaz palny, zapach węglowodorów.

4380-

- - -

- -

-

- - -

-ślady 734 27 270 88 396,8

-

-

-

-

-

-

-

Analiza IG, solanka

chlor-kowo-wapniowa 8,8%, sil-nie zgazowana, gaz palny, zapach węglowodorów, K= 170 mg/l.

- - -

_-4246,0

- - -

---

- - -

---7,7 861,5 30 749,0 94136,1 5,27

-

-

-

-

-

94,73 Analiza P;N., solanka chlor-kowo-wapniowa 9,5%, , zga-zowana, gaz palny, zapach

- - - -

- - -

- - -

węglowodorów.

0,6 1300 409 ·17 470 53 894,6

-

-

-

-

-

-

100,00 Analiza IG, solanka chlor-,

kowo-wapniowa 5',4%,

zga-zowana, gaz palny, zapach

węglowodorów; były

trud-- trud-- trud--

- - -

- - -

-ności z pobraniem gazu do

analizy, K=70 mg/l

-0,9 2150 600 15 178 46 524,9

-

-

-

-

-

-

-

Analiza IG, solanka chlor-kowo-wapniowa 4,6%, sła-bo zgazowana, zapacl~ wę-glo'wodorów, K=78 mg/l

tytutu Geologicznego przez: mgr H. Jasińską, B. Michalską, mgr T. Latoszylllką,lnż. W. Zlelińsq, 6) analizy wykonane w Głównym Laboratorium Przemyalu

Naf-tow•go przez: mgr A. Czarnecką, mgr A. Kulczycką.

received. Pressure of waters . in the. in'Clividual

hori.zons was more or less :the same as hydrostatlc one. Both the cllaracter of btines and the presence of bio.phi:lic e1ements sueh as J aru:l Br a[[ow .to

·rega·rd these. br.iines as the warters acoompa:nying the oil and gas detpO'Siłs.

Along with waters aJso gases occurrJng in s.m.all quantities have been reoorded in three horizons exami.ned. Analyses of these gases have shOIWill the presenee of hydrocarbons. Bri!lles llind gases of the

other horizons have also smelt of hydrocarbons. The

examinations have permitted to estimate the possibilities of gas deposit discovering in the

Ftore-sud~ie Monocl.line area. The results enoourage alsO

to begi.n, on a latrger seaJe, tthe additi<ma!l exploration wor.ks in order to dis<:over the gas fields in the Triassic depos.i.ts of the Foresudetioc Monoolin.e.

PE310ME

CTPYKTYPHalł c~BalRHHa CyJiexyB H.r I

JIOOOJIH3Hpo-Ba:Ha Ha pernoHaJibHOM ceil:c·MH'iecKoM npO<ł>HJie B 3ana· .Q-Hvl!: qacTH IIpe.ą'Cy.QercKoil: MOHOKJIHHaJIH. CKBalRHH:a

npo6ypHBaJiacb c noJIHbDM 0'1'6opoM KepHa M rJiy611iHbi

1200 1)'1, Ha O'ClHOBaJHHH H3yqeHHH reoJIOTH'iecKHx H

reu-4JH3H'iec®HX ,QaHHbiX SToi!: C.!CBa.JKHHbł, 6blJ10 inpHHJłTO peweHHe HCCJie.QOBaTb BO.l{Hbie ropH30HTbi,. 3aJierQ!Olr(He B TpHaCOBblX !llOpO,QaX. IlpOii:,QeHHbłX B RHTepBaJie OT

358,9 M .QO 1200 M. Bo ocex rvpmioHTax o6aapymeHbi

CHJiblłO •MHJHepaJIH30BaHHblę paC1'BOpbl

XJIOpHCTQ-H3BecT-KOBOro THna. Jla~lJleHHe BvJt OT,QeJibHbiX ropH30HTOB

OOK npaBHJIO He OTJIH'iaJIOCb OT rH,QpOCTaTH'iOCKOrO

.QaBJieHHJł. Xapamep cvJilłHbiX pacTBopoB H

npHcyT-CTBHe B HHX 6H$JibHblX . SJieMeHTOIB J H Br. II103BO·

JI.HeT lllpeAITOJiaraTb, 'iTO OHH COTIYTCTBYIOT 3aiiemaMH HeQlTH H ra3a.

B Tpex HCCJie,QoBaHHblX ropH3VHTaX COBMecTiłfO C Bo-,~:taMH ·BCTpe"łaJioHCb B HeOOJibWOM KOJI.Ił'iecTBe .H ra3bl,

aoHaJIH3 KOTOpb!X BbUtBHJI TipHi:yrcTBHe yrJIOOO.QOpO,QI)B,

CoJIJłHbie pacTBopJJI H ra3bi •Bbi.QeJIJłJIH yrJieaO.QOpoWfbiil:

3ai1aX. IJpoBe,QeHHble HCCJie,QOBCłiHHH I103BOJłJłlOT 11\)JIO-lRHTeJibHO o~eHHTb nepa~eKTHBbi aaxom,qeHHH 3aJiemeil: ra3a B rrpe,qeJiax Ilpe.Qcy,l{eTCKoil: •MOIHOKJIHimJIH, H Y· Ka-3biBaiOT Ha ~eJiecoo6pa3HOCTb npoBe,~teHHJł B 6oJiee

WHJ>OKHX MaiCWTa6ax IlOHCKOBbiX pa60T, Ha!IIpaBJieHHbiX

aia BbHłBJieHHe ra30BbiX 3aJiemeil: B TpH·aJCÓBbiX