• Nie Znaleziono Wyników

"Biblioteka opactwa cystersów w Szczyrzycu do końca XIX stulecia: dziedzictwo wieków", Jolanta Małgorzata Marszalska, Tarnów 2007 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Biblioteka opactwa cystersów w Szczyrzycu do końca XIX stulecia: dziedzictwo wieków", Jolanta Małgorzata Marszalska, Tarnów 2007 : [recenzja]"

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

"Biblioteka opactwa cystersów w

Szczyrzycu do końca XIX stulecia:

dziedzictwo wieków", Jolanta

Małgorzata Marszalska, Tarnów 2007

: [recenzja]

Echa Przeszłości 9, 353-357

2008

(2)

J o la n ta M ałgorzata M arszalska, B iblioteka o p a ctw a cystersów w Szczy- rzycu do końca X IX stulecia. D ziedzictw o wieków, W ydaw nictw o D ie c e ­

zji T a rn ow sk iej B ib lo s, T arn ów 2007, ss. 432 [+8 illu str.].

K s i ą ż k a m i e ś c i s i ę w n u r c i e b a d a ń n a d d z i e j a m i k s i ą ż k i i k s i ę g o z b i o r ó w , k u l t u r y u m y s ł o w e j w d a w n e j P o l s c e i m o n a s t e r i o l o g i i , a d o t y c z y b i b l i o t e k i p r a d a w n e g o o p a c t w a c y s t e r s k i e g o w S z c z y r z y c u ( M a ł o p o l s k a ) , u f u n d o w a n e g o w 1 2 3 4 r. p r z e z w o j e w o d ę k r a k o w s k i e g o T e o d o r a G r y f it ę . N a j s t a r s z a w z m i a n ­ k a h i s t o r y c z n a o t e j ż e b i b l i o t e c e p o c h o d z i z a k t w i z y t a c j i k a r d . J e r z e g o R a ­ d z i w i ł ł a , b i s k u p a k r a k o w s k i e g o , p r z e p r o w a d z o n e j w s i e r p n i u 1 5 9 7 r o k u , n a ­ t o m i a s t p i e r w s z y p e ł n i e j s z y o p i s d o p i e r o z X I X w . R o z p r a w a t a j e s t z a t e m d z i e ł e m z z a k r e s u h i s t o r i i , d l a k t ó r e g o p u n k t e m w y j ś c i a i s p o i w e m z a r a z e m s t a ł a s i ę k s i ą ż k a r ę k o p i ś m i e n n a i t ł o c z o n a . B a d a n i a n a d d z i e j a m i k s i ą g i k s i ę g o z b i o r ó w n i e n a l e ż ą w p r a w d z i e d o n o w o ś c i w h i s t o r i o g r a f i i p o l s k ie j , a l e o s t a t n i e l a t a p r z y n i o s ł y p e w n e z m i a n y w i c h p r o w a d z e n i u , c o , j a k s i ę w y d a j e , n a l e ż y b e z p o ś r e d n i o ł ą c z y ć z p o s t m o d e r n i s t y c z n ą w i z j ą p o s ł u g i w a n i a s i ę ź r ó d ł e m , d y s k u t o w a n ą ż y w o z w ł a s z c z a o d p o c z ą t k u l a t d z i e w i ę ć d z i e s i ą ­ t y c h m i n i o n e g o s t u l e c i a . O w s z e m , a t r a k c y j n ą p o z n a w c z o c z ę ś c i ą t y c h ż e b a ­ d a ń j e s t n a d a l k s i ę g o z n a w s t w o i b i b l i o t e k o z n a w s t w o h i s t o r y c z n e , a l e u z n a ­ n i e m i p o w o d z e n i e m z a c z y n a j ą c i e s z y ć s i ę t a k ż e b a d a n i a k s i ą ż k i w k a t e g o ­ r i a c h f i l o l o g i c z n y c h i s o c j o l o g i c z n y c h , w k a t e g o r i a c h p r o c e s u k o m u n i k a c j i s p o ł e c z n e j i i n n y c h . W z w i ą z k u z t y m , b a d a n i o m n a d f e n o m e n e m k s i ą ż k i w p r z e s z ł o ś c i i o b e c n ie n i e w y s t a r c z a j ą j u ż m e t o d y w y ł ą c z n i e k s i ę g o p o z n a w - c z e i b i b l i o t e k o z n a w c z e . B a d a n i a n a d k s i ą ż k ą i k s i ę g o z b i o r a m i p r o w a d z o n e d z is i a j d o m a g a j ą s i ę z d e c y d o w a n i e c h a r a k t e r u i n t e r d y s c y p l i n a r n e g o , a c e n ­ t r a l n y m p o j ę c ie m s p a j a j ą c y m z a r ó w n o m a t e r i a l n e , j a k i d u c h o w e a s p e k t y k s i ę g i i k s i ą ż n i c y s t a j e s i ę t e r m i n kultura książki. T e r m in t e n s t w a r z a b o ­ w i e m m o ż l i w o ś c i w i e l o w ą t k o w e g o o p i s a n i a d z i e d z i c t w a k s i ą ż k i , j e j a s p e k t ó w m a t e r i a l n y c h i d u c h o w y c h , a z w ł a s z c z a j e j r o li k u l t u r o t w ó r c z e j , j e j u n i w e r s a ­ l i z m u i m u l t i f u n k c j o n a l n o ś c i . K s i ą ż k a t o w i s t o c i e s w o j e j d z ie j e s ł o w a p i s a n e ­ g o i d r u k o w a n e g o , c z y l i d z ie j e logosu, w o k ó ł k t ó r e g o j e d n i b u d o w a l i c a ł ą f i lo z o f i ę , i n n i z a ś t e o l o g i ę . Logos, a z a t e m s ło w o - p r z e d e w s z y s t k i m z a ś t o p i s a n e i d r u k o w a n e - m i a ł o o g r o m n y w p ł y w n a f o r m u ł o w a n i e k u l t u r y , n a p r o c e s y c y w i l i z a c j i . S t ą d b a d a n i a n a d n i m s ą n i e t y l k o u z a s a d n i o n e , a l e w p r o s t k o n i e c z n e . P r a c y t e j n a l e ż y s i ę z a i n t e r e s o w a n i e t a k ż e d l a t e g o , ż e o p a c t w o c y s t e r s k i e w S z c z y r z y c u b y ł o , j a k d o t ą d , p o m i j a n e w s z e r s z y c h b a d a ­ n i a c h n a u k o w y c h a lb o t r a k t o w a n e z b y t p o w i e r z c h o w n i e p r z e z h i s t o r y k ó w , p r z e z c o s t a n o w i n a j s ł a b s z e o g n iw o w ł a ń c u c h u d o t y c h c z a s o w e j k w e r e n d y n a d c y s t e r s a m i i i c h k u l t u r ą w P o l s c e . J e s t p r a w d ą , ż e n i e b y ł t o o ś r o d e k w a ż n y z p u n k t u w i d z e n i a a d m i n i s t r a c j i p a ń s t w o w e j i k o ś c i e l n e j . S t a n o w i ł z a w s z e n a j m n i e j l u d n y i z a s o b n y k o n w e n t c y s t e r s k i n i e t y l k o w M a ł o p o l s c e , a l e r ó w n i e ż w h i s t o r y c z n y c h g r a n i c a c h R z e c z y p o s p o l i t e j . J e g o o p a c i i m n i s i s t o s u n k o w o r z a d k o b r a l i u d z i a ł w w i e l k i c h w y d a r z e n i a c h p o l i t y c z n y c h i s p o ­ ł e c z n y c h . A l e m i m o w s z y s t k o w r e g i o n i e o p a c t w o o d e g r a ł o n i e z w y k ł ą r o lę

(3)

k u l t u r o t w ó r c z ą . B y ło n a j w a ż n i e j s z y m s k ł a d n i k i e m r e g i o n a l n e j i n f r a s t r u k t u r y s p o ł e c z n e j , o d p o ł o w y X I I I w i e k u w s p ó ł d z i a ł a ł o b e z p o ś r e d n i o w t w o r z e n i u t u s t r u k t u r p a ń s t w a i K o ś c io ł a . B y ł o t e ż n a s w ó j s p o s ó b i s w o j e m o ż l i w o ś c i k u ź n i ą k u l t u r y d u c h o w e j , u m y s ł o w e j , a r t y s t y c z n e j i a g r a r n e j . K s i ą ż k a l i c z y o g ó ł e m 4 3 2 s t r o n y p l u s 8 t a b l i c i l u s t r a c y j n y c h , n u m e r o w a ­ n y c h o d r ę b n ie . Z o g ó ln e j l i c z b y s t r o n 2 2 p r z y p a d a n a z a g a d n i e n i a w s t ę p n e ( s p i s t r e ś c i , w y k a z s k r ó t ó w , e t c ) , 2 2 0 - n a k o r p u s z a s a d n i c z y , 1 9 0 - n a z a k o ń c z e n i e , a n e k s y , b i b l i o g r a f i ę i i n d e k s o s ó b . K o r p u s z a s a d n i c z y r o z p r a w y p o d z ie l o n o n a c z t e r y r o z d z i a ł y w e d ł u g k o n c e p c j i i u k ł a d u r z e c z o w o - c h r o n o l o - g i c z n e g o , c o w t y m p r z y p a d k u w y d a j e s i ę n a j w ł a ś c i w s z y m r o z w i ą z a n i e m . S z k o d a j e d n a k , ż e a u t o r k a n i e w y d z i e l i ł a o s o b n e g o r o z d z i a ł u p o ś w i ę c o n e g o w y ł ą c z n i e b i b l i o t e c e , a z a g a d n i e n i a z w i ą z a n e z j e j l o k a l i z a c j ą , o r g a n i z a c j ą i w y p o s a ż e n i e m , s p o s o b a m i g r o m a d z e n i a k s i ę g o z b i o r u , o b s ł u g ą , p r ó b a m i o p r a c o w y w a n i a i k a t a l o g o w a n i a z b io r ó w u j ę ł a c z ę ś c i o w o w r o z d z i a l e d r u g im , k t ó r e g o t y t u ł b r z m i: Rękopisy i inkunabuły, c z ę ś c i o w o z a ś w r o z d z i a l e t r z e ­ c im : Druki z XVI-XIX wieku. D y s k u t o w a ł b y m t e ż n a d t y t u ł a m i t y c h ż e r o z ­ d z ia ł ó w , a z w ł a s z c z a n a d t r z e c i m , k t ó r y , m o i m z d a n i e m , j e s t n i e a d e k w a t n y d o z a w a r t o ś c i . U w a ż a m n a d t o , ż e b y ł o b y d o b r z e d l a d z i e ł a , g d y b y o s o b n y r o z d z i a ł m i a ł y r ó w n i e ż t a k i e k w e s t i e , j a k z a i n t e r e s o w a n i a k u l t u r a l n e z a k o n ­ n i k ó w n a p r z e s t r z e n i w i e k ó w w ś w i e t l e z g r o m a d z o n e g o p r z e z n i c h k s i ę g o ­ z b io r u o r a z p o d r o z d z i a ł z c z w a r t e g o r o z d z i a ł u , w k t ó r y m a u t o r k a u k a z a ł a b i b l i o t e k ę s z c z y r z y c k ą n a t l e i n n y c h b i b l i o t e k c y s t e r s k i c h w M a ł o p o l s c e , W i e l k i m K s i ę s t w i e L i t e w s k i m , W ie lk o p o ls c e , P o m o r z u i Ś l ą s k u . K o r p u s z a ­ s a d n i c z y z a m y k a z a k o ń c z e n i e , a c a ł o ś ć w i e ń c z ą o b s z e r n y a n e k s o r a z i n d e k s y i i l u s t r a c j e . W a r s z t a t n a u k o w y r o z p r a w y j e s t p r z y z w o i t y , n i e o d b i e g a o d z a ­ s a d p r z y j ę t y c h w m e t o d o l o g i i n a u k h i s t o r y c z n y c h o r a z n a u k b i b li o lo g i c z n y c h . A u t o r k a p o p r a w n i e , d o c i e k l i w i e i z u w z g l ę d n i e n i e m p e ł n e g o k o n t e k s t u h i s t o ­ r y c z n e g o a n a l i z u j e z b io r y k s i ą ż n i c y o r a z d o t y c z ą c e j e j a r c h i w a l i a , u m i e j ę t n i e j e i n t e r p r e t u j e , a n a s t ę p n i e s t o s u j e p o z y s k a n e z n i c h i n f o r m a c j e . N i e l ę k a s i ę p o l e m i k i a n i o d w a ż n e g o s t a w i a n i a w ł a s n y c h t e z . T e k s t n a p i s a n y j e s t p o p r a w ­ n ą p o l s z c z y z n ą . Z d a r z a j ą s i ę n a t o m i a s t p o t k n i ę c i a w c y t a t a c h t e k s t ó w ł a c i ń ­ s k i c h , z w ł a s z c z a w p r z y t a c z a n i u o d c z y t a n y c h n o t a t p r o w e n i e n c y j n y c h i i n ­ n y c h p o z o s t a w i o n y c h n a k s i ę g a c h p r z e z i c h ś r e d n i o w i e c z n y c h i p ó ź n i e j s z y c h u ż y t k o w n ik ó w . A l e , j a k w i a d o m o , ł a c i n a o r a z p a l e o g r a f i a n i e s ą d z is i a j m o c n ą s t r o n ą h i s t o r y k ó w , p r z e c i w n i e , z a c z y n a j ą s t a n o w i ć c o r a z b a r d z ie j p o w s z e c h n y i p o w a ż n y p r o b le m w a r s z t a t o w y . R o z d z i a ł p i e r w s z y w s p o s ó b s y n t e t y c z n y , a l e w n i k l i w y p r z y b l i ż a d z ie j e o p a c t w a s z c z y r z y c k i e g o o d f u n d a c j i w 1 2 3 4 r. d o r o k u 1 9 1 8 . J e g o z a s a d n o ś ć i u ż y t e c z n o ś ć j e s t n i e w ą t p l i w a . D a j ą c o b r a z p r z e s z ł o ś c i o p a c t w a , o p i s u j ą c j e g o b l a s k i i c i e n i e , k l ę s k i i o s i ą g n i ę c i a , s k ł a d o s o b o w y , a u t o r k a u m i e j ę t n i e w p r o ­ w a d z a w s p e c y f i k ę z a s a d n i c z e g o p r o b le m u , j a k i m w t y m p r z y p a d k u j e s t k s i ą ż n i c a k o n w e n t u a l n a o r a z s z c z e g ó ł o w a a n a l i z a i l o ś c i o w a i j a k o ś c i o w a je j z a s o b u . N a p o d k r e ś l e n i e z a s ł u g u j e t a k ż e t o , ż e w t r e ś c i z n a l a z ł y s i ę u s t a l e ­ n i a , k t ó r e s ą o w o c e m j e j n a j n o w s z e j k w e r e n d y . W r o z d z i a l e d r u g im o m ó w i o n e

(4)

z o s t a ł y r ę k o p i s y i i n k u n a b u ł y z n a j d u j ą c e s i ę w k s i ę g o z b i o r z e o p a c t w a s z c z y - r z y c k ie g o . Z b ió r k s i ą g r ę k o p i ś m i e n n y c h - 1 0 0 p o z y c j i o c h a r a k t e r z e t y p o w o u ż y t k o w y m , z k t ó r y c h n a j c e n n i e j s z y m j e s t A n ty fo n a r z d e te m p o re z p r z e ł o m u X I I /X I I I w . - n i e m i a ł d o t ą d p e ł n e g o o p r a c o w a n i a , a c z k o l w i e k p r z e z k i l k u b a d a c z y b y ł w z m i a n k o w a n y . A u t o r k a z w e r y f i k o w a ł a w i ę c d o t y c h c z a s o w e i n ­ f o r m a c j e , n a n o s z ą c w i e l e k o r e k t , p r o s t u j ą c b ł ę d n i e w y c i ą g n i ę t e w n i o s k i i p o d a j ą c d a n e o d p o w ia d a j ą c e r z e c z y w i s t e m u s t a n o w i . C z ę ś ć z a c h o w a n y c h w b i b l i o t e c e r ę k o p i s ó w - j a k w y n i k a z j e j a n a l i z y - p o c h o d z i z z e w n ą t r z , a d o s t a ł a s i ę t u d r o g ą k u p n a l u b d a r o w i z n . S p o r a c z ę ś ć j e d n a k z o s t a ł a w y ­ t w o r z o n a n a m i e j s c u , w c e l a c h z a k o n n i k ó w . T w ó r c z o ś ć r ę k o p i ś m i e n n a w z g r o m a d z e n i u c y s t e r s k i m w S z c z y r z y c u k w i t ł a j e s z c z e w X I X w . Z a w a r t e w t y m r o z d z i a l e u s t a l e n i a i z e s t a w i e n i a m a j ą o g r o m n e z n a c z e n i e d l a b a d a ń n a d k s i ę g ą r ę k o p i ś m i e n n ą w d a w n e j P o l s c e , a t a k ż e n a d m a ł o p o l s k ą k u l t u r ą a r t y s t y c z n ą ( m a l a r s t w o k s i ą ż k o w e ) i j e g o s z t u k m i s t r z a m i . S z k o d a j e d n a k , ż e r o z d z i a ł t e n z o s t a ł l e k k o z a c h w i a n y w s w o j e j s p ó j n o ś c i p o d r o z d z i a ł e m z o g ó l ­ n y m i u w a g a m i n a t e m a t s t a n u b a d a ń n a d s k r y p t o r i a m i c y s t e r s k i m i . U w a g i t e s ą n a t u r a l n i e u ż y t e c z n e , a l e , w m o i m p r z e k o n a n i u , m o g ł y z o s t a ć w ł ą c z o n e j a k o w s t ę p d o p o d r o z d z i a ł u d r u g ie g o a lb o d o p o d r o z d z i a ł u o s p o s o b a c h g r o ­ m a d z e n i a k s i ę g o z b i o r u , n i e z a ś s t a n o w i ć o d r ę b n y i n i e c o s z t u c z n y w t y m m i e j s c u u s t ę p . A j e ś l i j u ż p r z y s k r y p t o r i a c h s i ę z a t r z y m a ł e m , t o d o d a m j e s z ­ c z e , ż e z p e w n ą r e z e r w ą o d n o s z ę s i ę d o t w i e r d z e n i a a u t o r k i , j a k o b y w k l a s z ­ t o r a c h c y s t e r s k i c h i s t n i a ł y o d r ę b n e s k r y p t o r i a - d o k u m e n t o w e i k o d e k s o w e . W ie m , ż e t a k i e r o z r ó ż n i e n i e f u n k c j o n u j e w o p r a c o w a n i a c h w i e l u a u t o r ó w . P r o f . K a z i m i e r z B o b o w s k i w s w o i m c z a s i e w y s t ą p i ł n a w e t z p o s t u l a t e m b a ­ d a ń p o ś w i ę c o n y c h w y ł ą c z n i e s k r y p t o r i o m d o k u m e n t o w y m u c y s t e r s ó w . U w a ­ ż a m j e d n a k , ż e i s t n i e n i e w k l a s z t o r a c h , c y s t e r s k i c h c z y i n n y c h , o d r ę b n y c h s k r y p t o r i ó w d o k u m e n t o w e g o i k o d e k s o w e g o j e s t m a ł o p r a w d o p o d o b n e . S k r y p t o r i u m j e ś l i b y ł o , t o b y ł o z p e w n o ś c i ą j e d n o , a c z k o l w i e k w y k o n y w a ł o r ó ż n e p r a c e . Z b ió r i n k u n a b u ł ó w b y ł w p r a w d z i e j u ż w c z e ś n i e j o p i s a n y p r z e z a u t o r k ę w o d r ę b n e j p u b l ik a c j i , k t ó r a m i a ł a r e c e n z e n t a w o s o b ie z n a w c y te j p r o b l e m a t y k i - M i c h a ł a S p a n d o w s k i e g o (z o b . „ R o c z n ik B i b l i o t e k i N a r o d o ­ w e j ” , t . X X X V I I - X X X V I I I , 2 0 0 6 , s . 3 8 3 - 4 0 2 ) . O p is z a m i e s z c z o n y w te j p o z y c j i n i e j e s t j e d n a k m e c h a n i c z n y m p r z e d r u k i e m p o p r z e d n i e g o , l e c z z o s t a ł p o s z e ­ r z o n y o n o w e i n f o r m a c j e . R z e c z c i e k a w a , ż e w z b io r z e n i e m a a n i j e d n e g o i n k u n a b u ł u p o c h o d z ą c e g o z o f i c y n p o l s k i c h , z w ł a s z c z a k r a k o w s k i c h . A u t o r k a p r z y p i s a ł a t o je s z c z e sła b o r o z w in ię te j d z ia ła ln o ś c i ty p o g r a fic z n e j w P olsce ( s . 1 0 7 ) . O ś m i e l a m s i ę j e d n a k t w i e r d z i ć , ż e j e s t t o t y l k o c z ę ś ć p r a w d y . N i e w i e m , c z y n i e n a l e ż a ł o b y t e g o p r z y p i s a ć t a k ż e m a łe j r u c h l i w o ś c i i n t e l e k t u a l ­ n e j k o n w e n t u w o k r e s i e p ó ź n e j j e s i e n i ś r e d n i o w i e c z a . B r a k u j e b o w i e m z t e g o o k r e s u n i e t y l k o i n k u n a b u ł ó w t ł o c z o n y c h w p o l s k i c h o f i c y n a c h , a l e b r a k u j e t a k ż e r ę k o p is ó w . T y m c z a s e m b i b l i o t e k a n a p r z e s t r z e n i s w o i c h d z ie j ó w n i e p r z e ż y ł a w i e l k i c h d r a m a t ó w - p o ż a r ó w , k r a d z ie ż y , s k r a j n i e n i e r o z t r o p n e j d z i a ł a l n o ś c i c z ł o w i e k a e t c ., j a k n p . b i b l i o t e k i k r a k o w s k i e , a t r u d n o z a k ł a d a ć , ż e w s z y s t k i e r ę k o p i s y z n i s z c z o n o j a k o b e z u ż y t e c z n e a lb o z u ż y t o n a o p r a w y

(5)

p ó ź n i e j s z y c h k s i ą g . Z r e s z t ą w i e l e s p o ś r ó d o p i s a n y c h i n k u n a b u ł ó w t r a f i ł o t u d o p ie r o w X V I i w X V I I w . T a k i s t a n r z e c z y , w m o i m p r z e k o n a n i u , m o ż n a t ł u m a c z y ć t a k ż e - m o ż e p r z e d e w s z y s t k i m - t y m , ż e k l a s z t o r s t a ł n a z u p e ł ­ n y m u b o c z u , o t o c z e n i e z n a t u r y s w o j e j n i e s t a w i a ł o j e g o k o n w e n t o w i z b y t w y g ó r o w a n y c h w y m a g a ń d u s z p a s t e r s k i c h , a z a t e m n i e w y m u s z a ł o n a z a k o n ­ n i k a c h s z c z e g ó l n e j k w e r e n d y i n t e l e k t u a l n e j , n i e z m u s z a ł o d o u p r a w i a n i a w i e l k i e j n a u k i . S t ą d n o w o ś c i n i e z n a j d o w a ł y w j e g o m u r a c h o d b i o r c ó w t a k s z y b k o , j a k w i n n y c h k l a s z t o r a c h . W k a ż d y m r a z i e ś r e d n i o w i e c z e , a n a w e t r e n e s a n s r y s u j ą s i ę d o ś ć s k r o m n i e , j e ś l i c h o d z i o s z e r o k o p o j ę t ą k u l t u r ę k s i ą ż k i i k u l t u r ę u m y s ł o w ą w o p a c t w i e m n i c h ó w c y s t e r s k i c h w S z c z y r z y c u . J e s z c z e k a r d . J e r z y R a d z i w i ł ł w 1 5 9 7 r. z a s t a ł w k s i ą ż n i c y k o n w e n c k ie j z a l e d w i e 6 8 p o z y c j i, a p r a w i e p o ł o w ę z n i c h s t a n o w i ł y l i t u r g i k a ( s . 1 3 2 ) . C o w i ę c e j , t o d o p ie r o k a r d y n a ł n a k a z a ł o p a t o w i z a k u p i ć Opera omnia ś w . B e r ­ n a r d a z C l e r v a u x , a u t o r a d l a c y s t e r s ó w , z d a w a ł o b y s i ę , w a ż n e g o . N i e l e p i e j c h y b a b y ł o p ó ź n ie j , s k o r o w l a t a c h 1 8 2 6 - 1 8 6 9 b i b l i o t e k a w z b o g a c a ł a s i ę k a ż ­ d e g o r o k u z a l e d w i e o j e d n o d z ie ło ( s . 1 4 0 ) . R o z d z i a ł t r z e c i u k a z u j e , j a k g ł o s i j e g o t y t u ł , d r u k i z X V I - X I X w . W i s t o c i e j e d n a k t r a k t u j e o d z i e j a c h s a m e j b i b l i o t e k i i k s i ę g o z b i o r u . O m a w i a z a t e m t a k i e z a g a d n i e n i a , j a k i n w e n t a r z e , k a t a l o g i , p r z e c h o w y w a n i e z b io r ó w , p o m i e s z c z e n i a b i b l i o t e c z n e , k s z t a ł t o w a n i e s i ę z a s o b u , s p o s o b y j e g o g r o m a d z e n i a , p r o w e n i e n c j e i i n n e n o t a t y , t r o s k a o b i b l i o t e k ę , b i b li o t e k a r z y , o p r a w y k s i ą g i i c h u ż y t k o w a n i e n a p r z e s t r z e n i w i e k ó w , k o n s e r w a c j e k s i ą g . W m o i m p r z e k o n a n i u r o z d z i a ł t e n w i n i e n z n a l e ź ć s i ę z a r a z p o r o z d z i a l e p i e r w s z y m i n o s i ć z u p e ł n i e i n n y t y t u ł , c o j u ż z a z n a c z y ­ ł e m w c z e ś n i e j . J e ś l i n a t o m i a s t c h o d z i o j e g o z a w a r t o ś ć , t o t r z e b a p o w i e d z i e ć , ż e j e s t n i e z w y k l e b o g a t y w i n f o r m a c j e , c z a s e m w y j ą t k o w o c i e k a w e z p u n k t u w i d z e n i a b i b l i o t e k o z n a w s t w a i b i b l i o l o g i i , a t a k ż e k u l t u r y a r t y s t y c z n e j , w k t ó r e j k u n s z t o p r a w w i e l u k s i ą g z a j m u j e n a c z e l n e m i e j s c e . W r o z d z i a l e c z w a r t y m i o s t a t n i m d o k o n a n o a n a l i z y z a w a r t o ś c i t r e ś c i o w e j d r u k ó w o d X V I d o X I X w . w e d ł u g r e p r e z e n t o w a n y c h d z i e d z i n w i e d z y , o d b i b l i s t y k i i t e o l o g i i p o c z ą w s z y , a n a n a u k a c h ś c i s ł y c h i l i t e r a t u r z e p i ę k n e j s k o ń c z y w s z y . O p is n i e b u d z i z a s t r z e ż e ń p o z a t y m , ż e m ó g ł s t a n o w i ć c a ł o ś ć z p o d o b n ą a n a l i z ą r ę k o ­ p i s ó w i i n k u n a b u ł ó w , z a m i e s z c z o n ą w r o z d z i a l e d r u g im . K o r p u s z a s a d n i c z y z a m y k a s y n t e t y c z n e z a k o ń c z e n i e , w k t ó r y m z a b r a k ło j e d n a k p r z y n a j m n i e j j e d n e g o a k a p i t u z w n i o s k a m i s t a n o w i ą c y m i z w i e ń c z e n i e t a k w a ż n e g o s t u ­ d i u m n a u k o w e g o . C a ł o ś ć o p r a c o w a n i a d o p e ł n i a n a t o m i a s t o b s z e r n y a n e k s , z a w i e r a j ą c y f r a g m e n t k a t a l o g u k s i ą g k o n w e n t u a l n y c h z 1 7 5 5 r ., p e ł n y k a t a ­ l o g t y c h ż e k s i ą g z 1 8 2 6 r., k a t a l o g k o d e k s ó w r ę k o p i ś m i e n n y c h z r ó ż n y m i t r a k t a t a m i n a u k o w y m i , k a t a l o g r ę k o p i s ó w l i t u r g i c z n y c h , a t a k ż e i n d e k s z n o t a m i o p r o w e n i e n c j i , d a r c z y ń c a c h i s k r y p t o r a c h k s i ą g r ę k o p i ś m i e n n y c h . N a d z a s a d n o ś c i ą t a k d u ż e g o o b j ę t o ś c io w o a n e k s u m o ż n a n a t u r a l n i e d y s k u t o ­ w a ć . W m o i m j e d n a k p r z e k o n a n i u j e g o p u b l ik a c j a , z w ł a s z c z a w c z ę ś c i ź r ó d ł o ­ w e j , c z y l i d a w n y c h k a t a l o g ó w b i b l i o t e c z n y c h , b ę d z i e n i e w ą t p l i w i e s ł u ż y ć j a k o s p o r a p o m o c i u ł a t w i e n i e w p r a c y i n n y m n a u k o w c o m , p r z e d e w s z y s t k i m z a ś t y m , k t ó r z y n i e b ę d ą m i e l i m o ż l i w o ś c i b e z p o ś r e d n i e g o k o r z y s t a n i a z t e g o

(6)

k s i ę g o z b i o r u , d o d a l s z y c h b a d a ń n a d d z i e j a m i k s i ą ż k i , a t a k ż e n a d d z i e j a m i w i e l u d z i e d z i n n a u k i p o l s k i e j . U w a ż n a l e k t u r a k s i ą ż k i w j e j k o r p u s i e z a s a d ­ n i c z y m s k ł a n i a m n i e d o w y r a ż e n i a o p i n i i , ż e a u t o r k a d o b r z e z r e a l i z o w a ł a s w ó j z a s a d n i c z y c e l b a d a w c z y , c z y l i o p i s a ł a w y b r a n y p r z e z s i e b i e k s i ę g o z b i ó r k l a s z t o r n y z e z n a w s t w e m z a g a d n i e n i a . W o p i s i e z j a w i s k n i e m a b e z k r y t y c z ­ n e g o a p o l o g e t y z m u a n i p r z e s a d n e g o k r y t y c y z m u . T o o s t a t n i e n i e o z n a c z a n a t u r a l n i e , ż e r ó ż n i c e m i ę d z y u t r w a l o n ą w r e g u l e i s t a t u t a c h t e o r i ą a p r a k t y ­ k ą c o d z i e n n e g o ż y c i a n i e z o s t a ł y w y k a z a n e . I j e s z c z e j e d n o t r z e b a k o n i e c z n i e p o d k r e ś l i ć o c e n i a j ą c w a r s t w ę m e r y t o r y c z n ą t e g o o p r a c o w a n i a , a m i a n o w i c i e , ż e j e s t o n o d o b r z e u d o k u m e n t o w a n e ź r ó d ło w o . Z a k o n c y s t e r s ó w w d a w n y c h i w s p ó ł c z e s n y c h g r a n i c a c h R z e c z y p o s p o l it e j o d k i l k u d z i e s i ę c i o l e c i c i e s z y s i ę s z c z e g ó l n y m z a i n t e r e s o w a n i e m h i s t o r y k ó w , a p r z o d u j e w t y m o ś r o d e k u n i w e r s y t e c k i w P o z n a n i u . L i t e r a t u r a n a u k o w a p o w i ę k s z a s i ę z r o k u n a r o k , p r z y b l i ż a j ą c c o r a z t o n o w e o b s z a r y j e g o d u c h o - w o - m a t e r i a l n e g o f u n k c j o n o w a n i a i s z e r o k ie j d z i a ł a l n o ś c i , z w ł a s z c z a w ś r e ­ d n i o w i e c z u . M im o t o o p a c t w o s z c z y r z y c k i e , i s t n i e j ą c e n i e p r z e r w a n i e o d p i e r w s z e j p o ł o w y X I I I w ., n i e d o c z e k a ł o s i ę d o t ą d c a ło ś c i o w e j m o n o g r a f i i, a o p r a c o w a n i a , k t ó r e u k a z a ł y s i ę t u i ó w d z i e n a z n a c z o n e s ą d o ś ć o g r a n i c z o ­ n y m z a s o b e m i n f o r m a c j i. P i e r w s z y m h i s t o r y k i e m , k t ó r y p o d j ą ł g r u n t o w n i e j - s z e b a d a n i a n a d p r z e s z ł o ś c i ą t e g o o p a c t w a j e s t J o l a n t a M a ł g o r z a t a M a r s z a l - s k a . W p r o w a d z a j ą c r e g u l a r n i e w o b i e g n a u k o w y r e z u l t a t y p r o w a d z o n e j p r z e z s i e b i e k w e r e n d y , w f o r m i e k s i ą ż k o w e j o r a z w f o r m i e a r t y k u ł ó w z a m i e s z c z a ­ n y c h w r ó ż n y c h p e r i o d y k a c h , u n i w e r s y t e c k i c h i p o z a u n i w e r s y t e c k i c h , c z ę ­ ś c i o w o w y p r o w a d z i ł a t e n k o n w e n t z m a p y j e ś l i n i e z a p o m n i a n y c h , t o n a p e w n o p o m ij a n y c h . R ó w n i e ż o p i s a n a t u p u b l ik a c j a , k t ó r a j e s t z a r a z e m t r a k ­ t a t e m n a u k o w y m i p a s j o n u j ą c ą k r o n i k ą k u l t u r y u m y s ł o w e j m i n i o n e g o ś w i a ­ t a , o d s ł a n i a k o l e j n y f r a g m e n t t a j e m n i c z e g o i k l a u s t r a l n e g o ś w i a t a m n i c h ó w c y s t e r s k i c h . J e s t e m p r z e k o n a n y , ż e j a k o t a k a b ę d z i e b a r d z o p r z y d a t n a s a ­ m y m z a k o n n i k o m w p o z n a w a n i u s w e g o z g r o m a d z e n i a , a t a k ż e n a u c e p o l ­ s k i e j . W s z a k d z i e d z i c t w o k u l t u r o w e t e g o o p a c t w a t o p r z e c i e ż i n t e g r a l n a c z ę ś ć p o l s k i e g o d z i e d z i c t w a k u l t u r o w e g o . K a z im ie r z Ł a ta k ( W a r s z a w a - O ls z t y n )

Z b ig n ie w D u n in -W ilczy ń sk i, O rd er Św. S ta n is ła w a , A g en cja W ydaw ­

n ic z a C in d e r e lla B o o k s, W arszaw a 2006, ss. 259. F a l e r y s t y k a , j a k o d z i e d z i n a w i e d z y h i s t o r y c z n e j , a t a k ż e k o l e k c j o n e r ­ s t w a , p r z e ż y w a w P o l s c e s w o i s t e g o r o d z a j u r e n e s a n s . Z a i n t e r e s o w a n i e r ó ż ­ n y c h ś r o d o w i s k , n a u k o w y c h i p o z a n a u k o w y c h , t ą d z i e d z i n ą w i e d z y t ł u m a c z y f a k t , ż e o r d e r y , o d z n a c z e n i a , o d z n a k i i o z n a k i t o n i e t y l k o m n ie j l u b b a r d z ie j k u n s z t o w n e r e l i k t y p r z e s z ł o ś c i , l e c z t a k ż e i n t e g r a l n a c z ę ś ć w s p ó ł c z e s n e g o

Cytaty

Powiązane dokumenty

Jeśli przez mi- łość rozumie się akt woli, przez który strony wzajemnie się przekazują i przyjmują w celu ustanowienia wspólnoty małżeńskiej, to miłość jest tym samym,

„I zawsze czułam się samotna — czytamy dalej. „Ostatnie miesiące przed maturą i długą,

Badając jakość życia u chorych z par- kinsonizmem, możemy posłużyć się skalą Parkinson’s Disease Questionnaire (PDQ-39) oraz Parkinson’s Disease Quality of Life

Po drugim roku leczenia w całej badanej grupie obserwowano wzrost stopnia niespraw- ności u 31,3% chorych, z czego u 83,8% stwierdzono progresję zmian w obrazach RM.. U

Enige voorbeelden van deze dimensieloze kengrootheden zijn Re en Fr (indien voor model en fabriek gelijk, dan congruente snelheidsprofielen), Nu en Gr (indien

It will be his intention to direct the development of his designing capacity in the best manner, and he will feel the need of a vision that is universal so that it can lead to a

In figure 2 on the other hand, using just the information about the impedance values it was possible to prove the full recovery of the barrier properties of the chosen SH coating

Mc.Carthy and Cameron both identify the importance of the students working to a specific deadline and also the need to all staff time to work towards in depth feedback and allow