• Nie Znaleziono Wyników

Językoznawstwo słowiańskie w Polsce

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Językoznawstwo słowiańskie w Polsce"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

Stanisław Urbańczyk

Językoznawstwo słowiańskie w

Polsce

Biuletyn Polonistyczny 5/15, 70-72

(2)

= 70

-JĘZYKOZNAWSTWO SŁOWIAŃSKIE W POLSCE

* Osobne k a t e d r y f i l o l o g i i s ł o w i a ń s k i e j i s t n i e j ą t y l k o na U n i ~ w e r s y t e o i e J a g i e l l o ń s k i m i W ar sz aw sk i m ; k a ż d a z n i c h s k u p i a po k i l k a z a k ł a d ó w , o p i e k u j ą c y c h s i ę p o s z o z e g ó l n y m i j ę z y k a m i l u b d z i a ł a m i j ę z y k o z n a w s t w a ( n p * d i a l e k t o l o g i ą ) , n i e m ó w i ą c j u ż o z a k ł a d a c h h i s t o r i i l i t e r a t u r s ł o w i a ń s k i c h . * Na i n n y c h u n i w e r s y ­ t e t a c h . i s t n i e j ą co n a j w y ż e j z a k ł a d y f i l o l o g i i s ł o w i a ń s k i e j wew­ n ą t r z k a t e d r j ę z y k a p o l s k i e g o , s p e ł n i a j ą c w s t o s u n k u do n i e j g ł ó w n i e f u n k c j e u s ł u g o w e . F i l o l o g i a r o s y j s k a ma o s o b n e k a t e d r y na U n i w e r s y t e c i e W a r s z a w s k i m , W ro c ł a w s k i m i J a g i e l l o ń s k i m , b i a ł o r u s k a i u k r a i ń s k a - t y l k o na w a r s z a w s k i m . S l a w i s t y k a u ­ p r a w i a n a j e s t t a k ż e w Z a k ł a d z i e S ł o w i a n o z n a w s t w a PAN Cz pracow~ n i a m i w W a r s z a w i e , K r a k o w i e i P o z n a n i u ) * S l a w i s t y k ą z a j m u j ą s i ę w r e s z o i e j ę z y k o z n a w c y - p o l o n i ś c i , j a k z r e s z t ą , na o d w r ó t , s l a w i ś c i z a j m u j ą s i ę r ó w n i e ż j ę z y k i e m p o l s k i m . P r z e d m i o t e m b a d a ń p o l s k i c h s l a w i s t ó w s ą w s z y s t k i e j ę z y k i s ł o w i a ń s k i e . Bada s i ę i o h budowę g r a m a t y c z n ą , t a k w u j ę c i u o p i ­ sowym, j a k h i s t o r y c z n y m , g e o g r a f i ę j ę z y k o w ą ( d i a l e k t y ) , s ł o w ­ n i c t w o p o s p o l i t e i w ł a s n e ( o n o m a s t y k ę ) , j ę z y k w u t w o r a c h p i s a » n y c h d a w n i e j s z y c h e p o k i p o w i ą z a n i a j ę z y k a z p r z e s z ł o ś c i ą k u l ­ t u r a l n ą n a r o d ó w s ł o w i a ń s k i c h . B a r d z o po wa żn e m i e j s c e w b a d a n i a c h z a j m u j ą a t l a s y gw a ro w e , p r z e d e w s z y s t k i m z a ś o g ó l n o s ł o w i a ń s k i a t l a s gw ar ow y, p r z e d s i ę ­ w z i ę c i e m i ę d z y n a r o d o w e , u c h w a l o n e p r z e z IV K o n g r e s S l a w i s t ó w w Moskwie w r * 1 9 5 8 . P o l a c y b i o r ą b a r d z o żywy u d z i a ł w s t u d i a c h p r z y g o t o w a w c z y c h - g ł ó w n i e o ś r o d e k w a r s z a w s k i ( p o d k i e r u n k i e m i p r z y w s p ó ł p r a o y p r o f . p r o f * D o r o s z e w s k i e g o i S t i e b e r a ) * P r z y ­ g o t o w u j e s i ę t a k ż e a t l a s y m n i e j s z y c h t e r y t o r i ó w , a w i ę c a t l a s g w a r b i a ł o r u s k i o h w P o l s c e ( z e s p ó ł w a r s z a w s k i pod k i e r u n k i e m p r o f . O b r ę b s k i e j - J a b ł o ń s k i e j ) i gw ar k a s z u b s k i c h . , k t ó r e wpraw« d z i e w c h o d z ą w o b r ę b p o l s k i e g o j ę z y k a e t n i c z n e g o , a l e t w o r z ą w nim c a ł o ś ó s w o i s t ą i o d r ę b n ą , n a w i ą z u j ą c ą do w y m a r ł y c h gw ar p o m o r s k i c h . ( z e s p ó ł p o d k i e r u n k i e m p r o f . S t i e b e r a ) . S t o s u n k i na p o g r a n i c z u p o l s k o - c z e s k i m i p o l s k o - s ł o w a c k i m o p r a c o w u j ą o ś r o d ­ k i : w a r s z a w s k i , k r a k o w s k i i ł ó d z k i ( z e s p o ł y i p r a c o w n i c y i n d y = w i d u a l n i m . i a * p r o f * D e j n a , d o c . d o c . K a r a ś , S o b i e r a j s k i , Z a r ę b a ) o

(3)

71 -Z w i ą z k i g w a r ł u ż y c k i c h z w i e l k o p o l s k i m i ma p r z e d s t a w i ć d r Gruchmanowa ( a P o ^ s m i a ) * A t l a s u k r a i ń s k i c h g w a r ł e m k o w s k i c h , j u ż n i e i s t n i e j ą c y c h , w y d a ł ś w i e ż o p r o f . S t i e b e r * O p r a c o w u j e s i ę t e ż g w a r y Macedoń czy kó w o s i a d ł y c h w P o l s c e ( d r G o ł ą b , d o o . Z a r ę b a ) , j a k i gwary c z e s k i c h k o l o n i i ( p r o f * D e j n a , d r S i a t k o w s k i i i n . ) * W t e n s p o s ó b p o l s c y s l a w i ś c i g o d n i e p o d t r z y « m u j ą t r a d y c j ę z a ł o ż o n ą p r z e z B a u d o u i n d e C o u r t e n a y a , k t ó r y p r z e d 8 0 l a t y o p i s a ł s ł o w e ń s k ą g w a r ę R e z j a n . W i e l e u w a g i p o ś w i ę c a s i ę s ł o w n i k o m » S ą t o z a r ó w n o s ł o w n i k i d w u j ę z y c z n e (w c z ę ś c i j u ż w y d a n e ) , n p . p o l s k o - b u ł g a r s k i , b u ł - g a r s k o - p o l s k i , p o l s k o - r o s y j s k i l t d . ( w i e l u p r a c o w n i k ó w , n p . p r o f . p r o f * B a t o w s k i , F r a n o i ć , J a k u b o w s k i , H r a b e c , Kadewa, S ł a w s k i , Z w o l i ń s k i ) , j a k ś c i ś l e n a u k o w e . Mam na m y ś l i p r z e d e w s z y s t k i m t z w . s ł o w n i k p r a s ł o w i a ń s k i , z a m b i c j a m i z a r e j e s t r o ­ w a n i a i o b j a ś n i e n i a c a ł e g o s ł o w n i c t w a , k t ó r e m ogł o i s t n i e ó . w e p o c e p r a s ł o w i a ń s k i e j ( z e s p ó ł p r o f . p r o f . L e h r a - S p ł a w i ń s k i e - go i S ł a w s k i e g o ) . N ie ma p o t r z e b y t ł u m a c z y ć w i e l k i e g o z n a c z e ­ n i a t a k i e g o s ł o w n i k a d l a j ę z y k o z n a w s t w a i h i s t o r i i k u l t u r y S ł o w i a n . D o n i o s ł y m w y d a r z e n i e m b ę d z i e t e ż o g ł o s z e n i e ( d r u k r o z ­ p o c z ę t o ) s ł o w n i k a e t y m o l o g i c z n e g o j ę z y k a p o ł a b s k i e g o L e h r a - S p ł a w i ń s k i e g o i P o l a ń s k i e g o ; b a d a n i a n a d tym j ę z y k i e m , p o d ­ t r z y m y w a n e t e ż p r z e z p a r u m ł o d s z y c h s l a w i s t ó w , t o p o l s k a s p e ­ c j a l n o ś ć . Oba s ł o w n i k i w i ą ż ą s i ę ze s t a r o ż y t n i c z y m i z a i n t e r e « - s o w a n i a m i n a s z y c h s l a w i s t ó w . I c h w y r a z e m j e s t c z y n n y u d z i a ł j ę z y k o z n a w c ó w w w yd a w a n iu s ł o w n i k a s t a r o ż y t n o ś c i s ł o w i a ń s k i c h ( P r a c o w n i a Z a k ł a d u S ł o w i a n o z n a w s t w a w P o z n a n i u ) , p u b l i k a c j i o wyj ątk ow ym z n a c z e n i u , k t ó r a p o w i n n a s i ę s t a ó c h l u b ą p o l ­ s k i e j n a u k i (w d r u k u d r u g i z e s z y t ) . W pewnym z w i ą z k u z z a m i ł o w a n i a m i h i s t o r y c z n y m i s t o j ą p r a c e n a d w y m a r ł y m i d i a l e k t a m i S ł o w i a n p o m o r s k i c h , i l u b u s k i c h ( n p . d r d r J e ż o w e j i T a b o r s k i e j z W a r s z a w y ) . O p i e r a j ą s i ę one na f a k t a c h o n o m a s t y c z n y c h , n a l e ż ą w i ę c po c z ę ś c i do p i ę k n i e s i ę r o z w i j a j ą c e j p o l s k i e j o n o m a s t y k i , u p r a w i a n e j p r z e z w i e l u n a ­ s z y c h j ę z y k o z n a w c ó w . W ar to p o d n i e ś ć , ż e j e d y n e s ł o w i a ń s k i e c z a s o p i s m o p o ś w i ę c o n e o n o m a s t y c e w y c h o d z i w ł a ś n i e w P o l s c e ("O n o m a s t i c a ” , r e d . p r o f . T a s z y c k i ) . I n t e n s y w n i e p r a c u j e s i ę n a d bu do w ą g r a m a t y c z n ą , n a j w i ę c e j c h y b a na d s ł o w o t w ó r s t w e m i s k ł a d n i ą (w tym n a d r o s y j s k ą , n p .

(4)

p r a o e p r o f . p r o f * M i r o w i c z a , S a f a r e w i c z o w e j i ich. u c z n i ó w ) , c z y l i n a d m n i e j z n a n y m i d z i a ł a m i j ę z y k o z n a w s t w a s ł o w i a ń s k i e g o . S z c z e g ó ł y p o m i j a s i ę w tym s z k i c u , p r z e z n a c z o n y m d l a h i s t o r y ­ ków l i t e r a t u r y , k t ó r y o h b a r d z i e j i n t e r e s u j ą s t u d i a n a d z a b y t ­ k a m i d a w n i e j s z e j l i t e r a t u r y . N i e l i c z n e r o z p r a w y p o ś w i ę c o n e s ą z a b y t k o m j ę z y k ó w p o ł u d n i o w o s ł o w i a ń s k i c l i ; s t a r o c e r k i e w n y m , b u ł ­ g a r s k i m i s e r b o c h o r w a c k i m ( n p . p r a c e H o n o w s k i e j , L . M o s z y ń s k i e ­ g o , R u s k a , S t a o h o w s k i e g o , Wagnera - g ł ó w n i e w i ę c K r a k ó w ) ; n i e ­ l i c z n e s ą t e ż , a l e o h y b a na t l e s k ą p e j l i t e r a t u r y w a ż n i e j s z e , s t u d i a n a d z a b y t k a m i ł u ż y c k i m i ( K a d ł o w s k i e g o i S t a c h o w s k i e g o z Krakowa n a d T h a r e u s e m i M.A. F r e n c l e m ) ; j e s z c z e w a ż n i e j s z e - n a d z a b y t k a m i j ę z y k a s t a r o r u s k i e g o i u k r a i ń s k i e g o ( n p . z e s p o ­ łowe n a d B i b l i ą o s t r o s k ą , n a d s t a r o r u s k i m p r z e k ł a d e m s t a t u t ó w K a z i m i e r z a W. i J a g i e ł ł y , j ę z y k i e m P s a ł t e r z a Symeona P o t o c k i e ­ g o , n a d l e k s y k o n e m B e r y n d y - po c z ę ś c i p r a c e i n d y w i d u a l n e , po c z ę ś c i z e s p o ł o w e po d o p i e k ą p r o f . Z w o l i ń s k i e g o ) . Na o s o b n ą uwagę z a s ł u g u j ą p r a c e n a d z w i ą z k a m i m i ę d z y j ę z y k a ­ mi s t a r o p o l s k i m i s t a r o c z e s k i m . P o w o ł a n a do ż y c i a p r z e d s z e ś c i u l a t y k o m i s j a j ę z y k o z n a w o ó w p o l s k i c h , c z e s k i c h i s ł o w a c k i c h

p r z y PAN i CzSAH" p o s t a n o w i ł a wydawać s t a r o p o l s k i e p r z e k ł a d y fc j ę z y k a - c z e s k i e g o , - d o d a j ą c p a r a l e l n e t e k s t y o r y g i n a ł u c z e s k i e ­ g o . W d r u k u j u ż j e s t w y d a n i e B i b l i i k r ó l . Z o f i i ( p r o f * U r b a ń ­ c z y k , d r K y a s z B e r n a ) , p l a n o w a n e j e s t p o d o b n e w y d a n i e P s a ł ­ t e r z a f l o r i a ń s k i e g o i m a m o t r e k t ó w . Z e s t a w i o n e o b ok s i e b i e t e k ­ s t y - s t a r o p o l s k i p r z e k ł a d i j e g o c z e s k i o r y g i n a ł - u ł a t w i ą z b a d a n i e t e c h n i k i p r z e k ł a d u , z a p o ż y c z o n e g o s ł o w n i c t w a , a l e pomogą t e ż w y d z i e l i ć t o , co j e s t w p o l s z c z y ż n i e o r y g i n a l n e , a n a s t ę p n i e u m o ż l i w i ą p o z n a n i e k s z t a ł t u j ą c e g o s i ę p o l s k i e g o j ę z y k a l i t e r a c k i e g o . D o k ł a d n i e j s z e i n f o r m a c j e , w r a z z t y t u ł a m i w a ż n i e j s z y c h p r a c p r o w a d z o n y c h i o g ł o s z o n y c h w o s t a t n i c h l a t a c h , p r z y n o s i " B i u ­ l e t y n i n f o r m a c y j n y j ę z y k o z n a w s t w a p o l s k i e g o i s ł o w i a ń s k i e g o w P o l s c e ” (Wa rsz aw a 1 9 6 1 ) z r e d a g o w a n y p r z e z S t . U r b a ń c z y k a i J » R u s k a na z l e c e n i e w s p o m n i a n e j j u ż k o m i s j i p o r o z u m i e w a w c z e j j ę z y k o z n a w o ó w p o l s k i c h i c z e c h o s ł o w a c k i c h . P r a c e p l a n o w a n e r e ­ j e s t r u j e ”P l a n b a d a ń n a u k o w y c h na l a t a 1 9 6 1 - 1 9 6 5 , c z ę ś ć H .V . N a u k i s p o ł e c z n e (W a r sz a w a 1 9 6 1 , p o w i e l o n e do u ż y t k u w e w n ę t r z ­ n e g o ) . p r o f . S t . U r b a ń o z y k U n i w e r s y t e t J a g i e l l o ń s k i - 7 2 ~

Cytaty

Powiązane dokumenty

We wszystkich wojewódzkich miastach w Polsce prawa i obowiązki pasażerów oraz przewoź- ników zapisane są w przepisach porządkowych w zakresie przewozu osób i bagażu (Gorzów

[r]

Gościliśmy między innymi: Pana Władimira Abramowa Konsula Generalnego Federacji Rosyjskiej w Brześciu, Pana Jerzego Zimnego Konsula Generalnego RP w Brześciu, Panią

That is, all entries containing the moral weight should be analysed against the background of the personalistic philosophy and the moral teaching of the Catholic Church.. It has been

PODCZAS KOLOKWIUM NIE WOLNO UŻYWAĆ KALKULATORÓW Zadanie 70.. Uzasadnić poprawność

PODCZAS KOLOKWIUM NIE WOLNO UŻYWAĆ KALKULATORÓW Zadanie 70.. Dowieść, że funkcja f

Wróblewski.

(тргегц Раше, 1еп тПу згтегек ро раги Ьгохуагаск. Зез1 опа штезхсхопа па росх^ки хЫоги.. 8{уИ^1ука XVI ти та зТихус хпак