• Nie Znaleziono Wyników

Wpływ ekologicznych funkcji opakowań na zachowania konsumentów

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Wpływ ekologicznych funkcji opakowań na zachowania konsumentów"

Copied!
13
0
0

Pełen tekst

(1)

Lucyna Witek

Wpływ ekologicznych funkcji

opakowań na zachowania

konsumentów

Ekonomiczne Problemy Usług nr 74, 759-770

2011

(2)

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 662 EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG NR 74 2011

d r L U C Y N A W I T E K P o l i t e c h n i k a R z e s z o w s k a

WPŁYW EKOLOGICZNYCH FUNKCJI OPAKOWAŃ

NA ZACHOWANIA KONSUMENTÓW

S t r e s z c z e n i e

W artykule scharakteryzowano rolę opakowania w procesie dokonyw ania zakupu. Szczegól­ ną uwagę zwrócono na funkcje ekologiczne opakowań oraz podjęto próbę odpowiedzi, w jakim stopniu konsumenci zw racają uwagę na funkcje ekologiczne opakowań oraz jaki jest ich sposób postępowania z opakowaniam i w fazie pokonsumpcyjnej.

W s t ę p W w a r u n k a c h p e r m a n e n t n e j k o n k u r e n c j i o p o w o d z e n i u p r z e d s i ę b i o r s t w a n a r y n k u d e c y d u j e n i e t y l k o j e g o o f e r t a , a l e u m i e j ę t n o ś ć d o s t o s o w a n i a s ię d o z m i e n i a j ą c y c h s ię w y m a g a ń n a b y w c ó w . W o s t a t n i c h l a t a c h m o ż n a z a u w a ż y ć z a i n t e r e s o w a n i e k o n s u m e n t ó w s p r a w a m i o c h r o n y ś r o d o w i s k a , c o z n a j d u j e o d ­ z w i e r c i e d l e n i e w z a c h o w a n i a c h n a b y w c z y c h i p o s t ę p o w a n i u p o k o n s u m p c y j - n y m . K o n s u m e n c i c o r a z c z ę ś c i e j u ś w i a d a m i a j ą s o b i e , ż e i c h d z i a ł a n i a w p ł y w a j ą n a s t a n ś r o d o w i s k a n a t u r a l n e g o . P o d c z a s d o k o n y w a n i a z a k u p u z w r a c a j ą u w a g ę n a e k o l o g i c z n e a s p e k t y o p a k o w a n i a . C h c ą , a b y i c h z a k u p n i e p o w o d o w a ł s z k o ­ d l i w y c h n a s t ę p s t w d l a ś r o d o w i s k a . D l a p r z e d s i ę b i o r s t w a o p a k o w a n i e s t a n o w i j e d e n z i s t o t n y c h i n s t r u m e n t ó w o d d z i a ł y w a n i a n a n a b y w c ó w . J e s t w i z y t ó w k ą p r o d u c e n t a i j e d n y m z n a j w a ż ­ n i e j s z y c h e l e m e n t ó w t w o r z e n i a w i z e r u n k u p r o d u k t u i k r e o w a n i a j e g o o s o b o w o ­ ś c i. J e s t e l e m e n t e m p r z y c i ą g a j ą c y m u w a g ę k o n s u m e n t a i o d r ó ż n i a j ą c y m g o o d p r o d u k t ó w k o n k u r e n c y j n y c h . W w a r u n k a c h r o z w o j u s p r z e d a ż y s a m o o b s ł u g o ­ w e j , g d z i e k l i e n t w w i e l u p r z y p a d k a c h d o k o n u j e w y b o r u p r z e d p ó ł k ą s k l e p o w ą , o p a k o w a n i e s ta je s ię s k u t e c z n y m n a r z ę d z i e m k o m u n i k a c j i m a r k e t i n g o w e j . O d ­ p o w i e d n i j e g o k s z t a ł t , f o r m a , k o l o r y s t y k a , s z a t a g r a f i c z n a w p ł y w a j ą b e z p o ś r e d

(3)

-n i o -n a s z y b k i e r o z p o z -n a -n i e p r o d u k t u o r a z c h ę ć i w i e l k o ś ć z a k u p u . O p a k o w a -n i e s t a j e s ię c o r a z b a r d z i e j c e n i o n y m i n s t r u m e n t e m m a r k e t i n g u . O p a k o w a n i a p o u ż y c i u s t a j ą s ię o d p a d a m i i s t a n o w i ą ź r ó d ł o z a n i e c z y s z c z e ­ n i a ś r o d o w i s k a . O b e c n i e o c h r o n a ś r o d o w i s k a n a l e ż y d o s p r a w p r i o r y t e t o w y c h , a g o s p o d a r k a o p a k o w a n i a m i i o d p a d a m i o p a k o w a n i o w y m i j e s t t o w a ż n y e l e ­ m e n t p o l i t y k i e k o l o g i c z n e j . S y t u a c j a w y m u s z a n a p r z e d s i ę b i o r s t w a c h p o d e j ­ m o w a n i e w i e l o k i e r u n k o w y c h d z i a ł a ń z m i e r z a j ą c y c h m .i n . d o w y t w a r z a n i a p r o ­ d u k t ó w w o p a k o w a n i a c h p r z y j a z n y c h ś r o d o w i s k u p r z y r o d n i c z e m u o r a z i n f o r ­ m o w a n i a k o n s u m e n t ó w o t a k i c h w ł a ś c i w o ś c i a c h o p a k o w a ń . W y n i k i e m t e g o j e s t i c h o d p o w i e d n i e o z n a k o w a n i e , k t ó r e o d r ó ż n i a p r o d u k t y p r z y j a z n e ś r o d o w i s k u p r z y r o d n i c z e m u o d p r o d u k t ó w p o d o b n y c h , z a s p o k a j a j ą c y c h t e s a m e p o t r z e b y . F u n k c j e o p a k o w a n i a i i c h z n a c z e n i e w s t r a t e g i i m a r k e t i n g o w e j W o b e c w z r a s t a j ą c e j k o n k u r e n c j i o p a k o w a n i e s t a j e s ię j e d n y m z n a j s k u t e c z ­ n i e j s z y c h ś r o d k ó w k o m u n i k a c j i m a r k e t i n g o w e j i z w i ę k s z a s ię j e g o r o l a w p o z y ­ s k i w a n i u n o w y c h n a b y w c ó w . W z w i ą z k u z t y m p r z e d s i ę b i o r s t w a d o k ł a d a j ą l i c z n y c h s t a r a ń w p r o c e s p r o j e k t o w a n i a i z a r z ą d z a n i a o p a k o w a n i e m . O p a k o w a n i e j e s t d e f i n i o w a n e w r ó ż n o r a k i s p o s ó b . U s t a w a o o p a k o w a n i a c h i o d p a d a c h o p a k o w a n i o w y c h o k r e ś l a o p a k o w a n i a j a k o „ w p r o w a d z a n e d o o b r o t u w y r o b y w y k o n a n e z j a k i c h k o l w i e k m a t e r i a ł ó w , p r z e z n a c z o n e d o p r z e c h o w y ­ w a n i a , o c h r o n y , p r z e w o z u , d o s t a r c z a n i a l u b p r e z e n t a c j i w s z e l k i c h p r o d u k t ó w , o d s u r o w c ó w d o t o w a r ó w p r z e t w o r z o n y c h 1. B i o r ą c p o d u w a g ę r o l ę , j a k ą m a o n o s p e ł n i a ć w m a r k e t i n g u , o p a k o w a n i e o k r e ś l a s ię j a k o w y r ó b , k t ó r y 1 2: - z o s t a ł u ż y t y w t y m c e l u , a b y t w o r z y ć d o d a t k o w ą w a r s t w ę z e w n ę t r z n ą w s t o s u n k u d o i n n e g o w y r o b u , m a j ą c ą z a z a d a n i e o c h r o n ę p r o d u k t u o p a k o w a n i o w e g o p r z e d s z k o d l i w y m o d d z i a ł y w a n i e m c z y n n i k ó w z e w n ę t r z n y c h i o c h r o n ę o t o c z e n i a p r z e d e w e n t u a l n y m s z k o d l i w y m o d d z i a ł y w a n i e m p r o d u k t u , - u m o ż l i w i a i u ł a t w i a p r z e m i e s z c z a n i e p r o d u k t ó w w c z a s i e w y t w a r z a n i a , m a g a z y n o w a n i a , t r a n s p o r t u , s p r z e d a ż y i u ż y t k o w a n i a , - i d e n t y f i k u j e p r o d u k t i i n f o r m u j e o j e g o w ł a s n o ś c i a c h , s p o s o b i e u ż y c i a it p .,

1 Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych z 11 m aja 2004 r., D zU nr 63, poz. 639.

2 A. W alden-Kozłowska, Towaroznawcze aspekty badania i oceny wartości promocyjnej opa­ kowań jednostkowych towarów powszechnego użytku, Wyd. Akadem ii Ekonomicznej w K rako­ wie, K raków 2005, s. 21.

(4)

Wpływ ekologicznych funkcji opakowań na zachowania...

761 - o d d z i a ł u j e s ty m u lu j ą c o n a n a b y w c ę p o p r z e z o d p o w i e d n i ą k o n s t r u k c j ę , f o r m ę , k s z t a ł t , b a r w ę i o z n a k o w a n i e . W y c z e r p u j ą c a d e f i n i c j a o p a k o w a n i a p o w i n n a z a w i e r a ć c h a r a k t e r y s t y k ę n a j b a r d z i e j i s t o t n y c h j e g o c e c h , p o z w a l a j ą c y c h m .i n . n a 3: - o c h r o n ę p r o d u k t u w c z a s i e m a g a z y n o w a n i a , t r a n s p o r t u i u ż y t k o w a n i a , a w n i e k t ó r y c h w y p a d k a c h o c h r o n ę o t o c z e n i a p r z e d e w e n t u a l n y m i s z k o d l i w y m i w p ł y w a m i p r o d u k t u , - u ł a t w i e n i e p r o d u k o w a n i a , p r z e m i e s z c z a n i a , s p r z e d a ż y i u ż y t k o w a n i a p r o d u k t ó w , - i n f o r m a c j ę o p r o d u k c i e i j e g o p r z y d a t n o ś c i k o n s u m p c y j n e j , - o d p o w i e d n i e z a p r e z e n t o w a n i e p r o d u k t u o r a z o d d z i a ł y w a n i e p s y c h o ­ l o g i c z n e n a k o n s u m e n t a d z i ę k i w a l o r o m p r o m o c y j n y m . O p a k o w a n i e j e s t t o n i e o d ł ą c z n y e l e m e n t o g r o m n e j g r u p y p r o d u k t ó w k o n s u m p c y j n y c h , k t ó r y n a l e ż y p o t r a k t o w a ć j a k o s w o i s t e m e d i u m . P r z e k a z u j e i n f o r m a c j e o p r o d u k c i e i s t a n o w i n a r z ę d z i e p r o m o c j i . D o d a t k o w o s i ł a j e g o o d d z i a ł y w a n i a j e s t t y m w i ę k s z a , ż e o d d z i a ł u j e w m o m e n c i e p o d e j m o w a n i a d e c y z j i o z a k u p i e , c z y l i w m i e j s c u d o k o n y w a n i a z a k u p u 4. C o r a z c z ę ś c ie j o z a k u p i e p r o d u k t ó w i w y b o r z e o p a k o w a ń d e c y d u j ą c e c h y e k o l o g i c z n e . F a k t , ż e o p a k o w a n i e i p r o d u k t s ą p r z y j a z n e d l a ś r o d o w i s k a , z w i ę k s z a k o n k u r e n c y j n o ś ć p r o d u k t u i j e g o o p a k o w a n i a 5. O p a k o w a n i e m a s z c z e g ó l n e z n a c z e n i e , g d y r y n e k s t w a r z a m o ż l i w o ś c i d o k o n y w a n i a w y b o r u w ś r ó d w i e l u p r o d u k t ó w z a s p o k a j a j ą c y c h t ę s a m ą p o t r z e b ę , a k o n k u r u j ą c y c h z e s o b ą r o d z a j e m , z a k r e s e m i s i ł ą o f e r o w a n y c h k o n s u m e n t o m k o r z y ś c i . W t a k i e j s y t u a c j i w y w o ł a n i e i n t e n c j i z a k u p u d a n e g o p r o d u k t u z a l e ż y w d u ż e j m i e r z e o d s t o p n i a j e g o p o s t r z e g a l n o ś c i p r z e z p o t e n c j a l n e g o k o n s u m e n t a . P r o d u k t w y p o s a ż o n y w ł a t w o p o s t r z e g a l n e i n i e ­ p o w t a r z a l n e c e c h y z w r ó c i b a r d z i e j u w a g ę n a b y w c y n i ż p r o d u k t n i e t w o r z ą c y w ś w i a d o m o ś c i k o n s u m e n t a o k r e ś l o n e g o w i z e r u n k u 6. W z r o s t z n a c z e n i a o p a k o ­ w a n i a w y n i k a p r z e d e w s z y s t k i m z r o z s z e r z e n i a s ię f u n k c j i , j a k i e o n o s p e łn ia . W i e l e z t y c h f u n k c j i j e s t w s p o s ó b ś w i a d o m y i p r z e m y ś l a n y w y k o r z y s t y w a n e p r z e z j e d n o s t k i p r o d u k c y j n e , h a n d l o w e i u s ł u g o w e w s t r a t e g i i o r a z t a k t y c e

3 M. Lisińska-Kuśnierz, Postęp techniczny w opakowalnictwie, Wyd. Akademii Ekonom icznej, K raków 2003, s. 11.

4 A. W alden-K ozłowska, Towaroznawcze a sp e k ty ., s. 21.

5 M. Cichoń, Opakowanie w towaroznawstwie, marketingu i ekologii, Wyd. A kadem ii Ekono­ micznej, K raków 1996, s. 28.

6 A. Lim ański, K. Śliwińska, Marketingowe wyposażenie produktu, Wyd. Akadem ii Ekono­ micznej, Skrypty uczelniane, Katow ice 1994, s. 5.

(5)

d z i a ł a ń m a r k e t i n g o w y c h 7. W o b e c n y c h w a r u n k a c h s z c z e g ó l n ą u w a g ę k ł a d z i e s ię n a p r o m o c y j n ą r o l ę o p a k o w a ń , c o z w i ę k s z a k o s z t y w y t w a r z a n i a p r o d u k t ó w . M a n k a m e n t e m w i e l u o p a k o w a ń , n a w e t n o w o c z e s n y c h , j e s t t o , ż e m i m o ż e z w r a c a j ą u w a g ę n a a s p e k t y f u n k c j o n a l n e i e s t e t y c z n e , t o n i e m a l n a u b o c z u p o z o s t a j ą s p r a w y o c h r o n y ś r o d o w i s k a . W w a r u n k a c h z w i ę k s z a n i a s ię m a s y o d p a d ó w o p a k o w a n i o w y c h c o r a z w i ę k s z e g o z n a c z e n i a n a b i e r a e k o l o g i c z n a f u n k c j a o p a k o w a ń . P o d s t a w o w e d z i a ł a n i a z t y m z w i ą z a n e s ą o k r e ś l a n e j a k o k o n c e p c j a „ 4 R ” , k t ó r a p o l e g a n a 8: - z m n i e j s z a n i u m a s y o p a k o w a n i a (R educe), - u ż y w a n i u t e g o s a m e g o o p a k o w a n i a w i e l o k r o t n i e (R eu se), - p r z e t w a r z a n i u p o n o w n i e w y k o r z y s t a n e g o o p a k o w a n i a (R ecycle), - o d z y s k i w a n i u s u r o w c ó w z z u ż y t y c h o p a k o w a ń (R em o ver). E k o l o g i c z n a r o l a o p a k o w a ń n a b i e r a c o r a z w i ę k s z e g o z n a c z e n i a p o d w p ł y w e m r o z w o j u w y m i a n y m i ę d z y n a r o d o w e j i p o t r z e b o c h r o n y ś r o d o w i s k a p r z y r o d n i c z e g o . M o ż l i w o ś c i z b y t u p r o d u k t ó w n a r y n k a c h z a g r a n i c z n y c h c z ę s t o u z a l e ż n i o n e s ą o d d y s p o n o w a n i a c e r t y f i k a t e m s t w i e r d z a j ą c y m , ż e o p a k o w a n i e n a d a j e s ię d o p o n o w n e g o p r z e t w ó r s t w a i s p e ł n i a i n n e k r y t e r i a e k o l o g i c z n e 9. O c h r o n a ś r o d o w i s k a a o p a k o w a n i e K o n s u m e n c i z w r a c a j ą u w a g ę n i e t y l k o n a j a k o ś ć i c e n ę , a l e c o r a z c z ę ś c ie j b i o r ą p o d u w a g ę , j a k i e o b c i ą ż e n i e d l a ś r o d o w i s k a n a t u r a l n e g o s p o w o d u j e w y t w o r z e n i e p r o d u k t u i j e g o u s u w a n i e p o w y k o r z y s t a n i u , c o d o t y c z y t a k ż e o p a k o w a n i a , k t ó r e j e s t e l e m e n t e m p r o d u k t u . P r o b l e m a t y k a o p a k o w a ń b u d z i w i e l e k o n t r o w e r s j i z w i ą z a n y c h z o c h r o n ą ś r o d o w i s k a n a t u r a l n e g o . T e n d e n c j e d o n a d m i e r n e g o z u ż y c i a m a t e r i a ł ó w o p a k o ­ w a n i o w y c h s ą h a m o w a n e p r z e z d ą ż e n i e d o u t r z y m a n i a c z y s t o ś c i e k o l o g i c z n e j o t o c z e n i a 10 11. P r z e d s i ę b i o r s t w a m u s z ą k o n t r o l o w a ć n i e t y l k o e k o l o g i c z n e c h a r a k t e r y s t y k i s w o i c h p r o d u k t ó w , a l e r ó w n i e ż p r z e s t r z e g a ć e k o l o g i c z n y c h s t a n d a r d ó w o p a k o w a ń i p r o c e s u t e c h n o l o g i c z n e g o 11. P r o j e k t o w a n i e o d g r y w a i s t o t n ą r o l ę z a r ó w n o w z a p o b i e g a n i u p o w s t a w a n i a o d p a d ó w o p a k o w a n i o w y c h , j a k i w r a c j o n a l n y c h m e t o d a c h o d z y s k u j u ż p o w s t a ł y c h o d p a d ó w . W d o b o r z e w s z y s t k i c h e l e m e n t ó w s k ła d a j ą c y c h s ię n a

7 S. Sudoł, J. Szymczak, M. Haffer, Marketingowe testowanie produktów, PW E, W arszawa 2000, s. 32.

8 Ibidem , s. 33.

9 J.Altkorn, Podstawy marketingu, Instytut M arketingu, K raków 1996, s. 157.

10 C. F. Hales, Opakowanie jako instrument marketingu, PW E, W arszawa 1999, s. 127

11 Ph. Kotler, Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola, G ebethner & Ska, W ar­ szawa 1994, s. 149.

(6)

Wpływ ekologicznych funkcji opakowań na zachowania...

763 w ł a ś c i w e z a p a k o w a n i e w y r o b u p r z e d s i ę b i o r s t w o p o w i n n o u w z g l ę d n i ć r ó w n i e ż e t a p o d z y s k u o d p a d ó w ( r e c y k l i n g , s p a l a n i e z o d z y s k i e m e n e r g i i , b i o d e g r a ­ d a c j ę ) . W p o s z c z e g ó l n y c h f a z a c h p r a c p r o j e k t o w y c h n a l e ż y d ą ż y ć d o p o d e j m o ­ w a n i a d e c y z j i a k c e p t o w a n y c h z e k o l o g i c z n e g o p u n k t u w i d z e n i a . P r z y p r o j e k t o ­ w a n i u t e c h n o l o g i i p r o d u k c j i m a t e r i a ł u o p a k o w a n i o w e g o l u b o p a k o w a n i a n a l e ż y d o b i e r a ć t e c h n o l o g i e b e z o d p a d o w e l u b n i s k o o d p a d o w e , n i e p o w o d u j ą c e z a g r o ż e ń d l a ś r o d o w i s k a i k o n s u m e n t ó w . Z k o l e i p r z y p r o j e k t o w a n i u t e c h n o ­ l o g i i p a k o w a n i a n a l e ż y z w r ó c i ć u w a g ę n a 12: - e l i m i n o w a n i e n a d m i a r u o p a k o w a ń i u n i k a n i e p a k o w a n i a w i e l o s t o p n i o ­ w e g o t a m , g d z i e j e s t t o u z a s a d n i o n e i n i e w p ł y w a n a w ł a ś c i w e z a b e z ­ p i e c z e n i e w y r o b u , - d o b i e r a n i e o p a k o w a ń j e d n o s t k o w y c h , z b i o r c z y c h i t r a n s p o r t o w y c h d o s t o s o w a n y c h d o e k o n o m i c z n i e u z a s a d n i o n y c h t e c h n o l o g i i o d z y s k u ( w t y m r e c y k l i n g u ) , s y s t e m ó w s e l e k t y w n e j z b i ó r k i i p r z e p i s ó w d o t y c z ą c y c h g o s p o d a r k i o d p a d a m i w d a n y m p a ń s t w i e . N a t o m i a s t p r z y p r o j e k t o w a n i u o p a k o w a ń z a l e c a n e s ą n a s t ę p u j ą c e d z i a ł a n i a 13: - p r z e a n a l i z o w a n i e m o ż l i w o ś c i z a s t o s o w a n i a d o d a n e g o w y r o b u o p a k o w a n i a w i e l o k r o t n e g o u ż y t k u , - d o b i e r a n i e m a t e r i a ł ó w , f o r m k o n s t r u k c y j n y c h i w z o r n i c t w a o p a k o w a ń d o r o d z a j u p a k o w a n e g o w y r o b u , u w z g l ę d n i a j ą c m o ż l i w o ś ć o d z y s k u m a t e r i a ł ó w i e n e r g i i , - d o b i e r a n i e e l e m e n t ó w d o d a t k o w y c h ł a t w o u s u w a l n y c h , k t ó r e n i e o g r a n i c z a j ą p o n o w n e g o p r z e t w ó r s t w a , z a p e w n i a j ą c ł a t w o ś ć o d d z i e l a n i a p o s z c z e g ó l n y c h m a t e r i a ł ó w , - d o b i e r a n i e m a t e r i a ł ó w z a p e w n i a j ą c y c h d o b r e w ł a ś c i w o ś c i u ż y t k o w e , a l e c h a r a k t e r y z u j ą c e s ię n i s k ą m a s ą , - s t o s o w a n i e j e d n o r o d n y c h m a t e r i a ł ó w d l a o p a k o w a ń , k t ó r e s ą p r z e d ­ m i o t e m s e l e k t y w n e j z b i ó r k i p o d k ą t e m r e c y k l i n g u m a t e r i a ł o w e g o , - o g r a n i c z a n i e w o p a k o w a n i a c h z a w a r t o ś c i s z k o d l i w y c h d l a ś r o d o w i s k a s u b s t a n c j i , w t y m m e t a l i c i ę ż k i c h , - s t o s o w a n i e n a o p a k o w a n i a c h z n a k ó w i d e n t y f i k u j ą c y c h m a t e r i a ł o r a z z n a k ó w w s k a z u j ą c y c h n a s p e ł n i e n i e o k r e ś l o n y c h w y m a g a ń e k o l o ­

12 H. Żakowska, Nowe regulacje dotyczące opakowań i odpadów opakowaniowych, STO, Biel­ sko-Biała 2003, s. 35.

(7)

g i c z n y c h , n p . z n a k w s k a z u j ą c y n a p r z y d a t n o ś ć d o r e c y k l i n g u l u b p r z y d a t n o ś ć d o k o m p o s t o w a n i a itp . W c i ą g u o s t a t n i c h l a t n a s t ą p i ł o g r o m n y p o s t ę p w p r z e m y ś l e o p a k o w a ­ n i o w y m , s t y m u l o w a n y n i e t y l k o p r z e z w y m a g a n i a r y n k u i o c h r o n y ś r o d o w i s k a , l e c z t a k ż e p r z e z k o n i e c z n o ś ć r o z w o j u n o w y c h m a t e r i a ł ó w , m a s z y n , p r o c e s ó w t e c h n o l o g i c z n y c h , n i e w ą t p l i w i e p r z y c z y n i a j ą c y c h s ię d o u t r z y m a n i a p r z e d s i ę ­ b i o r s t w w d o b r y m s t a n i e w w a r u n k a c h g o s p o d a r k i r y n k o w e j 14. W y m a g a n i a s t a w i a n e n o w o c z e s n y m o p a k o w a n i o m w z w i ą z k u z o c h r o n ą ś r o d o w i s k a m a j ą z a r ó w n o c h a r a k t e r g o s p o d a r c z y , j a k i s p o ł e c z n y . T e n p i e r w s z y d o t y c z y z m n i e j ­ s z e n i a z u ż y c i a s u r o w c ó w n a t u r a l n y c h i e n e r g i i p o t r z e b n y c h d o p r o d u k c j i o p a k o w a ń ; d r u g i z a ś p o l e g a n a z a p o b i e g a n i u z a n i e c z y s z c z e n i a ś r o d o w i s k a o p a k o w a n i a m i z u ż y t y m i , k t ó r e s t a n o w i ą d u ż ą c z ę ś ć m a s y o d p a d ó w k o m u n a l n y c h 15. Z p u n k t u w i d z e n i a w y t w a r z a n i a i s k ł a d u s u r o w c o w e g o o p a k o w a n i a p o w i n n y b y ć 16: - w y t w a r z a n e w s p o s ó b z a p e w n i a j ą c y o g r a n i c z e n i e o b j ę t o ś c i i m a s y d o n i e z b ę d n e g o m i n i m u m z u w a g i n a b e z p i e c z e ń s t w o , w y m a g a n i a h i ­ g i e n i c z n e i o c h r o n ę w y r o b u o r a z a k c e p t a c j ę u ż y t k o w n i k ó w , - p r o j e k t o w a n i e , w y t w a r z a n i e i u ż y t k o w a n i e w s p o s ó b z a p e w n i a j ą c y w i e l o k r o t n e u ż y c i e l u b p r z y s z ł ą u t y l i z a c j ę , - w y t w a r z a n i e w s p o s ó b z a p e w n i a j ą c y m i n i m a l i z a c j ę z a w a r t o ś c i s u b ­ s t a n c j i ( m a t e r i a ł ó w ) n i e b e z p i e c z n y c h i u c i ą ż l i w y c h d l a ś r o d o w i s k a , a t a k ż e m i n i m a l i z a c j ę s u b s t a n c j i , k t ó r e m o g ą s t w a r z a ć z a g r o ż e n i e w c z a s i e u t y l i z a c j i s k ł a d o w a n i a n a w y s y p i s k a c h . P o n o w n e s t o s o w a n i e o p a k o w a ń d a j e p o z y t y w n e e f e k t y n a j c z ę ś c i e j t y l k o w p r z y p a d k a c h o p a k o w a ń w y k o r z y s t y w a n y c h w ś c i ś l e o k r e ś l o n y c h i p o w t a r z a l ­ n y c h r e l a c j a c h p o m i ę d z y d o s t a w c ą a o d b i o r c ą . R o z w i ą z a n i a t a k i e s t o s o w a n e s ą z p o w o d z e n i e m n p . w p r z e m y ś l e c h e m i c z n y m p r z y d o s t a w a c h p ó ł p r o d u k t ó w , w r a m a c h k o o p e r a c j i . Z e w z g l ę d u n a p r z y d a t n o ś ć d o p o n o w n e g o p r z e t w ó r s t w a z a l e c a n e j e s t s t o s o w a n i e o p a k o w a ń w y k o n a n y c h z j e d n e g o m a t e r i a ł u . E l i m i n u j e s ię t e ż s t o s o w a n i e m a t e r i a ł ó w o p a k o w a n i o w y c h z a w i e r a j ą c y c h m e t a l e c i ę ż k i e ( o ł ó w , k a d m , r t ę ć i c h r o m s z e ś c i o w a r t o ś c i o w y ) . O p a k o w a n i a p o w i n n y b y ć w y t w a r z a n e w s p o s ó b z a p e w n i a j ą c y m i n i m a l i z a c j ę z a w a r t o ś c i s u b s t a n c j i n i e ­ 14 C. F. Hales, Opakowanie..., s. 129.

15 M. Lisińska-Kuśnierz, M. Ucherek, Podstawy opakowalnictwa towarów, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Kraków 2004, s. 158.

(8)

Wpływ ekologicznych funkcji opakowań na zachowania...

7 65 b e z p i e c z n y c h i u c i ą ż l i w y c h d l a ś r o d o w i s k a , a t a k ż e s u b s t a n c j i , k t ó r e m o g ą s t w a r z a ć z a g r o ż e n i e w c z a s i e u t y l i z a c j i o r a z s k ł a d o w a n i a n a w y s y p i s k a c h 17. N o w e u r e g u l o w a n i a p r a w n e n a k ł a d a j ą c e n a p o d m i o t y g o s p o d a r c z e s f e r y p r o d u k c y j n e j o d p o w i e d z i a l n o ś ć z a p o w s t a j ą c e o d p a d y o r a z p o s t ę p w i e d z y w d z i e d z i n i e o c h r o n y ś r o d o w i s k a m o b i l i z u j e p r z e d s i ę b i o r s t w a d o p o s z u k i w a n i a n o w y c h , k o r z y s t n i e j s z y c h e k o l o g i c z n i e r o z w i ą z a ń 18. E k o e t y k i e t y i i c h r o l a w o d d z i a ł y w a n i u n a n a b y w c ó w D e g r a d a c j a ś r o d o w i s k a n a t u r a l n e g o , k o n i e c z n o ś ć j e g o s k u t e c z n e j o c h r o n y o r a z w z r a s t a j ą c y s e g m e n t k o n s u m e n t ó w p r o e k o l o g i c z n y c h p r z e m a w i a z a w p r o w a d z e n i e m p r z e z p o l s k i e p r z e d s i ę b i o r s t w a e k o e t y k i e t . P r o c e s t e n p o l e g a n a o z n a c z a n i u ( w e d ł u g o d p o w i e d n i e j p r o c e d u r y ) s p e c j a l n y m z n a k i e m p r o d u k ­ t ó w , k t ó r e p r o d u c e n t u z n a j e z a p r z y j a z n e d l a ś r o d o w i s k a p r z y r o d n i c z e g o , g d y ż s p e ł n i a j ą o n e o k r e ś l o n e k r y t e r i a 19. R o z w ó j e k o z n a k o w a n i a n a s t ą p i ł w l a t a c h d z i e w i ę ć d z i e s i ą t y c h i z a c z ę t o g o s t o s o w a ć w w i e l u k r a j a c h ś w i a t a . J e g o s p o ­ ł e c z n o - e k o n o m i c z n e z n a c z e n i e z a l e ż y w d u ż e j m i e r z e o d p o z i o m u ś w i a d o m o ś c i e k o l o g i c z n e j d a n e g o s p o ł e c z e ń s t w a , z a i n t e r e s o w a n i a p r o d u k t a m i e k o l o g i c z n y ­ m i o r a z d o c h o d ó w k o n s u m e n t ó w . N a d r z ę d n y m c e l e m e k o z n a k ó w j e s t a k t y w i z a c j a p o p y t u i w s p i e r a n i e p o d a ż y n a t a k i e p r o d u k t y , k t ó r e p o w o d u j ą m n i e j s z e o b c i ą ż e n i e d l a ś r o d o w i s k a p o p r z e z p r z e k a z y w a n i e n a b y w c y s p r a w d z a l n y c h , d o k ł a d n y c h i n i e w p r o w a d z a j ą c y c h w b ł ą d i n f o r m a c j i o a s p e k t a c h e k o l o g i c z n y c h w y r o b ó w , s t y m u l u j ą c j e d n o c z e ­ ś n i e p o p r z e z d z i a ł a n i a r y n k o w e c i ą g ł ą p o p r a w ę s t a n u ś r o d o w i s k a 20. I s t o t n ą p r z e s ł a n k ą e k o o z n a c z a n i a j e s t p o p r a w a k o n k u r e n c y j n o ś c i o r a z w z r a s t a j ą c y s e g m e n t k o n s u m e n t ó w w r a ż l i w y c h n a s p r a w y o c h r o n y ś r o d o w i s k a . E k o e t y k i e t a d l a k o n s u m e n t a j e s t g w a r a n c j ą , ż e p r o d u k t i o p a k o w a n i e n ie p r z y c z y n i a j ą s ię d o d e g r a d a c j i ś r o d o w i s k a , a f a k t i c h p r z y j a z n o ś c i j e s t z n a c z ą ­ c y m c z y n n i k i e m w p ł y w a j ą c y m n a d e c y z j ę z a k u p u . E k o z n a k p o w i n i e n b y ć c z y ­ t e l n y d l a k o n s u m e n t a , b y m ó g ł d o k o n a ć w ł a ś c i w e g o w y b o r u , z a ś k s z t a ł t p l a ­ s t y c z n y z n a k u p o w i n i e n k o j a r z y ć s ię z e ś r o d o w i s k i e m p r z y r o d n i c z y m , a l e n i e p o w i n i e n w p r o w a d z a ć w b ł ą d c o d o e k o l o g i c z n y c h c e c h w y r o b u . D l a p r z e d s i ę ­ b i o r s t w a m o ż e b y ć j e d n y m z c z y n n i k ó w d e c y d u j ą c y c h o j e g o p o z y c j i n a r y n k u .

17 S. Jakowski, Kierunki rozwoju przemysłu opakowaniowego w Polsce, „O pakowanie” 2005, nr 4, s. 62.

18 M. Lisińska-Kuśnierz, M. Ucherek, Podstawy opakowalnictwa..., s. 161. 19 L. W itek, Z ekologiczną gwarancją, „Ekoprofit”, 2004, nr 3, s. 56.

20 B. Czerniawski, Deklaracje ekologiczne oraz formy ich prezentowania, „Opakowanie” , 2002, nr 5, s. 42.

(9)

E t y k i e t y e k o l o g i c z n e p r z y n o s z ą z a t e m s z e r e g k o r z y ś c i z a r ó w n o p r o d u c e n t o m , j a k i k o n s u m e n t o m . P r z y c z y n i a j ą s ię m .i n . d o : - u ł a t w i e n i a s p r z e d a ż y o z n a k o w a n e g o t o w a r u , - w z b u d z e n i a z a u f a n i a d o p r o d u c e n t a i p r z y w i ą z a n i a n a b y w c y d o p r o d u k t ó w f ir m y , - z d o b y c i a p r z e w a g i k o n k u r e n c y j n e j i w z m o c n i e n i a p o z y c j i p r z e d s i ę b i o r s t w a n a r y n k u , - z a p e w n i e n i a b i e ż ą c e j i n f o r m a c j i o p r o d u k c i e ( w s k a z u j ą c e j n a j e g o e k o l o g i c z n e a s p e k t y ) , - p o d n i e s i e n i a ś w i a d o m o ś c i e k o l o g i c z n e j k o n s u m e n t ó w , s z c z e g ó l n i e g d y p r o c e s t e n j e s t w s p i e r a n y p r z e z k a m p a n i e r e k l a m o w e i p r o m o c y j n e , - o c h r o n y ś r o d o w i s k a w w y n i k u s t y m u l o w a n i a o d p o w i e d n i c h z a c h o w a ń z a r ó w n o k o n s u m e n t ó w , j a k i p r o d u c e n t ó w . P r z e k a z y w a n i e i n f o r m a c j i d o t y c z ą c y c h o c h r o n y ś r o d o w i s k a w f o r m i e c z y t e l n y c h z u n i f i k o w a n y c h i z n o r m a l i z o w a n y c h z n a k ó w g r a f i c z n y c h l u b p i k t o g r a m ó w , w o d r ó ż n i e n i u o d k o n w e n c j o n a l n e j i n f o r m a c j i p r z e k a z y w a n e j w f o r m i e o p i s o w e j , p o s i a d a w i e l e z a l e t . J e s t c i e k a w s z e w f o r m i e i ła t w i e j z a u w a ż a l n e , w y w o ł u j e o k r e ś l o n e s k o j a r z e n i a , d z i a ł a n a w y o b r a ź n i ę , s z y b k o d o c i e r a d o a d r e s a t ó w , j e s t o d b i e r a n e p r z e z d z i e c i i m ł o d z i e ż , m a w a l o r y e d u k a c y j n e o r a z m a r k e t i n g o w e 21. U z y s k a n i e z n a k u e k o l o g i c z n e g o j e s t k o s z t o w n e , a l e k o r z y ś c i s ą k i l k a k r o t n i e w y ż s z e . J e s t t o r ó w n i e ż d o b r y s p o s ó b n a b u d o w a n i e w i z e r u n k u f i r m y d b a j ą c e j o ś r o d o w i s k o n a t u r a l n e . E k o z n a k i z a t e m s p e ł n i a j ą n a s t ę p u j ą c e f u n k c j e w o d n i e s i e n i u d o k o n s u m e n t ó w 22: - e k o l o g i c z n ą - c e l e m j e s t o c h r o n a ś r o d o w i s k a n a t u r a l n e g o , c o w y n i k a z s a m e j i s t o t y s t o s o w a n i a t y c h z n a k ó w ; - i n f o r m a c y j n ą - i n f o r m u j ą k o n s u m e n t ó w o e k o l o g i c z n y c h c e c h a c h p r o d u k t ó w ( z n a k i t e u ł a t w i a j ą r o z p o z n a n i e i w y b ó r s p o ś r ó d g r u p y p r o d u k t ó w z a s p o k a j a j ą c y c h t e s a m e p o t r z e b y ) ; - e d u k a c y j n ą - p o s z e r z a j ą w i e d z ę k o n s u m e n t ó w o p r o d u k t a c h e k o l o ­ g i c z n y c h i k s z t a ł t o w a n i u ś w i a d o m o ś c i e k o l o g i c z n e j k o n s u m e n t ó w . Z n a k i e k o l o g i c z n e m o ż n a p o d z i e l i ć n a u n i j n e i n a r o d o w e . O z n a c z e n i e m u n i j n y m s t w o r z o n y m p r z e z K o m i s j ę E u r o p e j s k ą j e s t t z w . m a r g e r y t k a . I n n y m o z n a c z e n i e m j e d n o l i t y m d l a c a łe j U E j e s t z n a k p r o d u k c j i e k o l o g i c z n e j „ O r g a n i c f a r m i n g ” . N a t o m i a s t d o n a j b a r d z i e j z n a n y c h n a r o d o w y c h o z n a c z e ń w U E z a l i ­

21 H. Żakow ska, Znakowanie opakowań związane z ochroną środowiska, „O pakowanie” 2002, nr 7, s. 18.

22 Por. J. Leśniak, Ekologiczne znaki towarowe w ochronie środowiska przyrodniczego, „Eko­ nom ia i Środowisko” 2000, nr 19, s. 95.

(10)

Wpływ ekologicznych funkcji opakowań na zachowania...

7 67 c z a s ię n i e m i e c k i z n a k „ B ł ę k i t n y A n i o ł ” . W k r a j a c h s k a n d y n a w s k i c h s t o s o w a n y j e s t „ Ł a b ę d ź ” . S y s t e m S v a n e n j e s t o c e n i a n y j a k o j e d e n z n a j l e p s z y c h , n a j b a r ­ d z i e j k o m p l e k s o w y c h i o b i e k t y w n y c h s p o s o b ó w e k o e t y k i e t o w a n i a n a ś w i e c i e . S p e ł n i a o n w d u ż y m s t o p n i u w s z y s t k i e m o d e l o w e f u n k c j e e k o z n a k ó w : e k o l o ­ g i c z n ą , i n f o r m a c y j n ą , e d u k a c y j n ą , m a r k e t i n g o w ą o r a z s t y m u l a c y j n ą , p r z y c z y ­ n ia j ą c s ię d o r o z w o j u c z y s t y c h t e c h n o l o g i i , o c h r o n y k o n s u m e n t a i ś r o d o w i s k a n a t u r a l n e g o . W s z e c h s t r o n n e b a d a n i a o r a z u w z g l ę d n i a n i e g l o b a l n y c h i l o k a l n y c h u w a r u n k o w a ń o t o c z e n i a p o w o d u j e , ż e s y s t e m S v a n e n m o ż e b y ć b a r d z o d o b r y m p r z y k ł a d e m d o n a ś l a d o w a n i a p r z e z i n n e k r a je . P o d s t a w o w y m w a r u n k i e m s k u t e c z n e g o d z i a ł a n i a e k o l o g i c z n y c h z n a k ó w t o w a r o w y c h j e s t w y s o k a ś w i a d o m o ś ć e k o l o g i c z n a s p o ł e c z e ń s t w a . N a l e ż y j e d ­ n a k s t w i e r d z i ć , z e ś w i a d o m o ś ć e k o l o g i c z n a p o l s k i c h k o n s u m e n t ó w , p o m i m o ż e r o ś n i e , j e s t j e s z c z e c i ą g l e n i s k a . A s p e k t e k o l o g i c z n y w z a c h o w a n i a c h k o n s u m e n t ó w w o b e c o p a k o w a ń w ś w i e t l e b a d a ń S k u t e c z n o ś ć d z i a ł a ń p r o e k o l o g i c z n y c h n i e m o ż e b y ć o p a r t a j e d y n i e n a w y ­ m o g a c h p r a w n y c h . K o n i e c z n a j e s t p o w s z e c h n a e d u k a c j a i r o z w ó j ś w i a d o m o ś c i e k o l o g i c z n e j k o n s u m e n t a , k t ó r y s t a j e s ię w a ż n y m o g n i w e m w ł a ń c u c h u e k o l o ­ g i c z n y m . I s t o t n ą k w e s t i ą w y d a j e s ię z a t e m p o z n a n i e z a c h o w a ń k o n s u m e n t ó w w o b e c o p a k o w a ń . O p a k o w a n i e m a i s t o t n y w p ł y w n a d e c y z j e w y b o r u d a n e g o p r o d u k t u p r z e z k o n s u m e n t a , c o p o t w i e r d z a j ą l i c z n e b a d a n i a k r a j o w e i z a g r a n i c z n e . R ó w n i e ż p r z e p r o w a d z o n e b a d a n i e p o t w i e r d z a z n a c z e n i e o p a k o w a n i a w d e c y z j a c h n a - b y w c z y c h 23. A n k i e t o w a n i u z n a l i f u n k c j ę i n f o r m a c y j n ą o p a k o w a n i a z a n a j i s t o t ­ n i e j s z ą ( 3 9 ,5 % ) , a n a d r u g i m m i e j s c u z n a l a z ł a s ię f u n k c j a p r o m o c y j n a ( 3 4 % ) . E k o l o g i c z n e i o c h r o n n e w ł a ś c i w o ś c i o p a k o w a n i a m a j ą d l a k o n s u m e n t ó w m n i e j ­ s z e z n a c z e n i e . C o d r u g i r e s p o n d e n t s t o s u j e s ię d o z a l e c e ń w y s t ę p u j ą c y c h n a o p a k o w a n i u w z a k r e s i e p o s t ę p o w a n i a z o p a k o w a n i e m ( 5 3 % ) , w t y m n a j w i ę c e j b a d a n y c h z p r z e d z i a ł u w i e k o w e g o 1 6 - 2 5 l a t ( 5 8 ,8 % ) , o s ó b z w y ż s z y m w y ­ k s z t a ł c e n i e m ( 6 1 ,9 % ) o r a z r e s p o n d e n t ó w o c e n i a j ą c y c h s w o j ą s y t u a c j ę m a t e r i a l ­ n ą j a k o b a r d z o d o b r ą l u b d o b r ą ( 5 6 % ) . P r a w i e j e d n a t r z e c i a a n k i e t o w a n y c h ( 2 6 % ) p r z y z n a ł a , ż e n i e s t o s u j e s ię d o z a l e c e ń w z a k r e s i e p o s t ę p o w a n i a z o p a ­ k o w a n i e m . T a k i e d e k l a r a c j e z ł o ż y ł y o s o b y z p r z e d z i a ł u w i e k o w e g o 3 1 - 4 0 l a t ( 4 6 % ) o r a z r e s p o n d e n c i m i e s z k a j ą c y n a w s i ( 2 6 % ) i w m i e ś c i e ( 2 5 ,9 % ) . P o n a d

23 W rozdziale zaprezentow ano wyniki badań ankietowych, przeprowadzonych w maju 2010 r. Próbę badaw czą stanowiły 224 osoby, zam ieszkałe w wojew ództw ie podkarpackim. Badaniem objęto osoby powyżej 18. roku życia. Zastosow ano metodę kwotowego doboru próby badawczej.

(11)

p o ł o w a z n i c h t o o s o b y d e k l a r u j ą c e b a r d z o d o b r ą lu b d o b r ą s y t u a c j ę m a t e r i a l n ą ( 5 4 ,7 % ) . Z a n a j b a r d z i e j p r z y j a z n e ś r o d o w i s k u b a d a n i r e s p o n d e n c i u z n a l i o p a k o w a n i a z p a p i e r u i t e k t u r y ( 5 7 ,4 % ) . W te j g r u p i e z n a l a z ł y s ię o s o b y z w y k s z t a ł c e n i e m w y ż s z y m ( 8 0 ,3 % ) o r a z w y k s z t a ł c e n i e m ś r e d n i m ( 7 4 ,6 % ) . D u ż a g r u p a ( 6 5 % ) u z n a ł a o p a k o w a n i e s z k l a n e z a n a j b a r d z i e j p r z y j a z n e ś r o d o w i s k u . O p a k o w a n i a m e t a l o w e z a p r z y j a z n e d l a ś r o d o w i s k a u z n a ł o 2 4 , 6 % k o n s u m e n t ó w , t w o r z y w a s z t u c z n e - 6 ,5 % , o p a k o w a n i a a l u m i n i o w e - 2 ,7 % , n a t o m i a s t w i e l o m a t e r i a ł o w e - 1 ,2 % . P o n a d p o ł o w a b a d a n y c h ( 5 9 % ) w y b i e r a p r o d u k t y w o p a k o w a n i a c h z w r o t ­ n y c h i w i e l o k r o t n e g o u ż y t k u . D u ż a g r u p a n i e w s k a z a ł a z a k u p u t a k i c h p r o d u k ­ t ó w ( 2 1 ,5 % ) . P r a w i e j e d n a p i ą t a b a d a n y c h ( 1 9 ,5 % ) n i e m a z d a n i a n a t e n t e m a t . P r a w i e p o ł o w a r e s p o n d e n t ó w ( 4 3 % ) j e s t s k ł o n n a z a p ł a c i ć w i ę c e j z a p r o ­ d u k t , k t ó r e g o o p a k o w a n i e m o ż n a p o w t ó r n i e p r z e t w o r z y ć . N a b y c i e t o w a r u p o w y ż s z e j c e n i e d e k l a r o w a ł o 4 6 , 5 % m ę ż c z y z n i 3 9 , 6 % k o b i e t , o s o b y w w i e k u 2 6 - 3 0 l a t ( 4 8 % ) o r a z b a d a n i b ę d ą c y m i e s z k a ń c a m i m i a s t . N a t o m i a s t 4 2 % b a d a ­ n y c h o d p o w i e d z i a ł o , ż e n i e c h c ą p ł a c i ć w i ę c e j . W te j g r u p i e , n i e w y r a ż a j ą c e j g o t o w o ś c i z a p ł a c e n i a w i ę k s z e j c e n y z a p r o d u k t , k t ó r e g o o p a k o w a n i e m o ż n a p o w t ó r n i e p r z e t w o r z y ć , z n a j d o w a ł o s ię w i ę c e j k o b i e t ( 6 6 ,5 % ) , o s ó b w w i e k u p o w y ż e j 4 1 l a t ( 5 7 ,7 % ) o r a z m i e s z k a ń c ó w w s i ( 4 6 ,6 % ) . N a j w i ę k s z a g r u p a b a ­ d a n y c h ( 6 8 ,6 % ) w s k a z a ł a , ż e m o ż e d o p ł a c i ć d o 1 0 % c e n y p r o d u k t u . P r a w i e j e d n a t r z e c i a ( 2 7 ,9 % ) w s k a z a ł a g r a n i c ę 1 0 - 3 0 % , n a t o m i a s t t y l k o 1 ,5 % a n k i e t o ­ w a n y c h b y ł o b y s k ł o n n y c h z a p ł a c i ć p o w y ż e j 3 0 % c e n y p r o d u k t u . W o d y m i n e r a l n e a n k i e t o w a n i k u p u j ą n a j c z ę ś c i e j w b u t e l k a c h z t w o r z y w s z t u c z n y c h ( 8 7 ,5 % ) . T y l k o 1 0 % b a d a n y c h w s k a z a ł o n a b u t e l k i s z k l a n e , b y l i t o g ł ó w n i e m ę ż c z y ź n i ( 1 0 ,1 % ) , o s o b y w w i e k u 2 6 - 3 0 l a t o r a z m i e s z k a ń c y m i a s t ( 1 1 % ) . K a r t o n y o k a z a ł y s ię n a j b a r d z i e j p r e f e r o w a n y m p r z e z b a d a n y c h o p a k o ­ w a n i a m i s o k ó w ( 6 9 ,5 % o s ó b z a d e k l a r o w a ł o t a k i w y b ó r o p a k o w a n i a ) , n a d r u ­ g i m m i e j s c u z n a l a z ł y s ię b u t e l k i s z k l a n e ( 2 6 % ) . P r z y z a k u p i e s o k ó w b u t e l k i z t w o r z y w s z t u c z n y c h w s k a z a ł o j e d y n i e 3 , 5 % r e s p o n d e n t ó w . C o t r z e c i b a d a n y k u p u j e m l e k o n a j c z ę ś c i e j w o p a k o w a n i u k a r t o n o w y m ( 8 5 ,5 % ) . N i e w i e l k a g r u p a r e s p o n d e n t ó w ( 8 ,2 % ) p r e f e r u j e w o r e c z k i f o l i o w e . P i w o n a j c z ę ś c i e j j e s t k u p o ­ w a n e w b u t e l k a c h s z k l a n y c h ( 7 7 ,4 % ) . D o ś ć d u ż a g r u p a k u p u j e r ó w n i e ż w p u s z ­ k a c h ( 2 3 ,7 % ) . N i e z b y t d u ż ą p o p u l a r n o ś c i ą c i e s z ą s ię b u t e l k i z t w o r z y w s z t u c z ­ n y c h ( 1 ,5 % a n k i e t o w a n y c h ) . W y n i k i b a d a ń w s k a z u j ą , ż e r e s p o n d e n c i p r e f e r u j ą o p a k o w a n i a z b i o r c z e ( 8 4 ,5 % ) . U z n a j ą , ż e z a k u p i e n i e w i ę k s z e j i l o ś c i p r o d u k t u p r z e k ł a d a s ię n a n i ż s z ą

(12)

Wpływ ekologicznych funkcji opakowań na zachowania...

7 6 9 c e n ę j e d n o s t k o w ą . W y b i e r a j ą c p r o d u k t w w i ę k s z y m / z b i o r c z y m o p a k o w a n i u , n i e s p r a w d z a j ą i n i e p o r ó w n u j ą c e n j e d n o s t k o w y c h . D u ż a g r u p a k o n s u m e n t ó w c z y t a i n f o r m a c j e n a o p a k o w a n i u ( 7 7 ,4 % ) . P r a w i e p o ł o w a ( 4 9 ,3 % ) z a d e k l a r o w a ł a , ż e p r z y z a k u p i e z w r a c a u w a g ę n a z n a k i e k o l o ­ g i c z n e . D o te j g r u p y n a j c z ę ś c i e j n a l e ż a ł y o s o b y z p r z e d z i a ł u w i e k o w e g o o d 2 6 d o 3 0 l a t ( 6 8 % ) o r a z z w y k s z t a ł c e n i e m w y ż s z y m ( 6 4 ,8 % ) . N a j b a r d z i e j r o z p o ­ z n a w a n y j e s t z n a k r e c y k l i n g u ( 8 8 ,9 % ) . N i e z b y t d u ż a g r u p a b a d a n y c h ( 2 8 ,3 % ) z e d e k l a r o w a ł a s y s t e m a t y c z n ą s e g r e ­ g a c j ę o d p a d ó w o p a k o w a n i o w y c h . N a j c z ę ś c i e j r e s p o n d e n c i w s k a z y w a l i n a s e ­ g r e g a c j ę o p a k o w a ń p l a s t i k o w y c h i s z k l a n y c h . D u ż a g r u p a j e d n a k n i e p o d e j m u j e w o g ó l e s e g r e g a c j i ( 5 2 ,6 % ) , a o d c z a s u d o c z a s u s e g r e g u j e 1 9 ,1 % a n k i e t o w a ­ n y c h . O c e n i a j ą c z a c h o w a n i a k o n s u m e n t ó w w o b e c o p a k o w a ń , n a l e ż y z a u w a ż y ć k o n f l i k t m i ę d z y w a r t o ś c i a m i e k o l o g i c z n y m i a w a r t o ś c i a m i s t a n o w i ą c y m i a t r y b u t w s p ó ł c z e s n e j c y w i l i z a c j i o r a z i n n y m i w a r t o ś c i a m i , k t ó r e s ą p o w s z e ­ c h n i e u z n a w a n e . D o p r z y c z y n t e g o k o n f l i k t u n a l e ż y z a li c z y ć : - b r a k w i e d z y l u b w i e d z a i n t u i c y j n a n a t e m a t z a g r o ż e ń ś r o d o w i s k o w y c h i i c h s k u t k ó w ; - p o s t r z e g a n i e i n d y w i d u a l n e g o w k ł a d u w o c h r o n ę ś r o d o w i s k a j a k o m a r g i n a l n e g o o r a z u z a l e ż n i e n i e w ł a s n e g o p o s t ę p o w a n i a w s t o s u n k u d o ś r o d o w i s k a o d z a c h o w a ń i n n y c h k o n s u m e n t ó w ; - s p r z e c z n o ś c i w m o t y w a c h p o s t ę p o w a n i a k o n s u m e n t ó w ( m o t y w a c j a e k o l o g i c z n a a e k o n o m i c z n a , m o t y w a c j a e k o l o g i c z n a a u ż y t k o w a , m o t y w a c j a e k o l o g i c z n a a e s t e t y c z n a ) ; - p r z e n o s z e n i e o d p o w i e d z i a l n o ś c i z a ś r o d o w i s k o n a i n n e p o d m i o t y , n p . p a ń s t w o , s a m o r z ą d y , p r z e d s i ę b i o r s t w a itp .; - n a s t a w i e n i e n a z d o b y w a n i e d ó b r , w y g o d ę , f u n k c j o n a l n o ś ć , p r z y j e m n o ś ć , p o p r a w ę s t a n d a r d u ż y c ia . N a l e ż y z a u w a ż y ć , ż e w y r a z e m w y s o k i e j o d p o w i e d z i a l n o ś c i k o n s u m e n t ó w z a ś r o d o w i s k o j e s t n i e t y l k o w ł a ś c i w e p o s t ę p o w a n i e z o p a k o w a n i e m w f a z i e p o k o n s u m p c y j n e j , a l e t a k ż e o g r a n i c z e n i e z u ż y c i a o p a k o w a ń p o p r z e z z w r ó c e n i e u w a g i n a e k o l o g i c z n e a s p e k t y o p a k o w a n i a j u ż p o d c z a s z a k u p u p r o d u k t u . Z a k o ń c z e n i e K o n s u m e n c i s ą c o r a z b a r d z i e j ś w i a d o m i , ż e i c h z a c h o w a n i e m a w p ł y w n a s t a n ś r o d o w i s k a . N a l e ż y s t w i e r d z i ć , ż e ś w i a d o m o ś ć z a g r o ż e ń i i c h s k u t k ó w z e s t r o n y o p a k o w a ń r o ś n i e , a l e n a d a l n i e s t e t y j e s t n i s k a . P o m i m o ż e w y o d r ę b n i a

(13)

s ię g r u p a k o n s u m e n t ó w m ł o d y c h i w y k s z t a ł c o n y c h , k t ó r z y p r z y z a k u p i e z w r a ­ c a j ą u w a g ę n a e k o l o g i c z n e c e c h y o p a k o w a n i a i c h a r a k t e r y z u j ą s ię s k ł o n n o ś c i ą d o s e g r e g a c j i , t o n a o g ó ł k o n s u m e n c i s k ł a d a j ą t y l k o d e k l a r a c j e . W y s t ę p u j e r o z ­ b i e ż n o ś ć p o m i ę d z y d e k l a r a c j a m i n a t e m a t s z c z e g ó l n e j w a r t o ś c i p r z y r o d y i k o ­ n i e c z n o ś c i j e j o c h r o n y a z a c h o w a n i a m i n a b y w c z y m i i p o k o n s u m p c y j n y m i . D e k l a r a c j a j e s t m o d n a , p o w s z e c h n a i d o b r z e w i d z i a n a . N a p e r c e p c j ę k o n s u m e n t ó w w p ł y w a w d u ż y m s t o p n i u i n f o r m a c j a r y n k o w a i d z i a ł a n i a p o d e j m o w a n e p r z e z i n s t y t u c j e , k t ó r e j ą t w o r z ą , p r z e t w a r z a j ą i w y k o ­ r z y s t u j ą w o d d z i a ł y w a n i u n a k o n s u m e n t ó w . N a p o l s k i m r y n k u w y s t ę p u j e l u k a i n f o r m a c y j n a , i w z w i ą z k u z t y m n i e w y k o r z y s t a n y p o t e n c j a ł w z r o s t u 24. W i e l e b a d a ń w s k a z u j e , ż e k o n s u m e n c i m a j ą t y l k o o g ó l n ą z n a j o m o ś ć z a g a d n i e ń z w i ą ­ z a n y c h z p r o d u k c j ą e k o l o g i c z n ą . M o ż n a z a o b s e r w o w a ć u n i c h b r a k w i e d z y i r o z e z n a n i a n a t e m a t e k o l o g i c z n y c h o p a k o w a ń . N i e m a j ą w i e d z y o k o r z y ś c i a c h p ł y n ą c y c h z z a k u p u p r o d u k t ó w w o p a k o w a n i a c h e k o l o g i c z n y c h . M a j ą t e ż s c e p ­ t y c z n y s t o s u n e k d o o z n a c z e ń , c o p o w o d u j e k w e s t i o n o w a n i e i c h w i a r y g o d n o ś c i . I N F L U E N C E O F T H E E C O L O G I C A L F U N C T I O N S O F P A C K A G E S O N C O N S U M E R B E H A V I O R S u m m a r y

In this paper the packages role in the purchase process is described. The main attention is fo­ cused on the ecological functions of packages. The attempt to evaluate the level of impact of ecological functions of packages on consumer behaviors is made as well as the consumer beha­ vior in the post-purchase stage.

Cytaty

Powiązane dokumenty

48 i 59 § 1 KPK, nietrudno spostrzec, iż z definicji w nich zawartych wynika, iż pomiędzy dekretem a reskryptem zachodzi różnica wynikająca z inicjatywy związanej z wydawaniem

Scjentystyczny, ukierunkow any na faktografię opis ma w świetle powyższych rozważań głów nie dwie przyczyny: w yw odzącą się jeszcze z traktatów apodem icznych, a

Skład atmosfery w opakowaniach serów twarogowych zależnie od metody pakowania i czasu przechowywania..

Zdaniem ówczesnych ukraińskich pedagogów specyfika wychowania rodzinnego polegała przede wszystkim na tym, iż dziecko uczy się życia z zaufaniem i bez zastrzeżeń, reaguje

Pursuant to the research conducted, family enterprises constitute 36% of the SME sector 17 , but the share of family enterprises (in accordance with the adopted

Neutron spectra of 1,4-dimethoxy - 2,6-diraethylbenzene and I-trideuteromethoxy - 4- methoxy - 2,6-dimethylbenzene were measured at various temperatures in the solid and liquid

W chwili gdy prowadzące irackie pojazdy po- nownie skierowały się na południe ku obwodnicy nr 6, zostały nagle zaatakowane przez 7 batalion, który uderzył w prawe skrzydło oraz

Zależność pomiędzy strategiami (technikami) dyscyplinowania dzieci a rozwojem moralnym (internalizacja norm moralnych) badał m.in. Wyróżnił on trzy grupy