ARTYKUŁY
DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.15.2018.53.02
WSPOMNIENIE O PROFESOR
EWIE BOJENKO -IZDEBSKIEJ
8 października 2017 r. zmarła Profesor Ewa Bojenko -Izdebska, adiunkt w Kate-drze Stosunków Międzynarodowych i Po-lityki Zagranicznej w Instytucie Nauk Poli-tycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, uznana ba-daczka problematyki niemcoznawczej, autorka licznych publikacji naukowych, tłumaczka przysięgła języka niemieckiego.
Ewa Bojenko -Izdebska urodziła się 25 maja 1951 r. w Krakowie. Ukończyła V Liceum Ogólnokształcące im. Augusta Witkowskiego w Krakowie, a następnie podjęła studia na Uniwersytecie Jagiel-lońskim na kierunku filologia germań-ska. Zgodnie z obowiązującym w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej nakazem pracy po studiach została skierowana do Biura
Turystyki Młodzieżowej „Juventur”. Do jej zawodowych obowiązków należało m.in. pilotowanie przyjeżdżających do Polski grup z Republiki Federalnej Niemiec i Berlina Zachodniego. Grupy te przygotowywały na terenach byłych obozów koncentracyjnych Auschwitz -Birkenau, Stutthof i Majdanek projekty i wystawy dotyczące zbrodni nazi-stowskich (Akcja Znaku Pokuty – Służba dla Pokoju – Aktion Sühnezeichen – Frie-densdienste). Współuczestnictwo w pracach tych grup ukierunkowało zainteresowa-nia Ewy Bojenko -Izdebskiej i zaowocowało rozpoczęciem badań nad historią Niemiec i nazizmem, a także wzbudziło jej zainteresowania aktualną polityką międzynarodową.
20 Edyta Chwiej, Janusz Józef Węc POLITEJA 2(53)/2018
W 1979 r. Ewa Bojenko -Izdebska rozpoczęła studia doktoranckie w Instytucie Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie; w 1982 r. podjęła pracę na sta-nowisku asystenta, a następnie adiunkta w Katedrze Stosunków Międzynarodowych In-stytutu Nauk Politycznych. W instytucie tym pracowała przez 35 lat.
W pierwszej fazie badań zainteresowania naukowe Profesor Ewy Bojenko -Izdebskiej koncentrowały się głównie na działalności Młodych Socjalistów (Junge Sozialisten) – organizacji młodzieżowej SPD. Zagadnienie to zdecydowała się też uczynić tematem przyszłej pracy doktorskiej. Badania nad działalnością programową, koncepcjami dok-trynalnymi oraz praktyczną polityką tej organizacji prowadziła również w czasie sty-pendium naukowego, przyznanego jej przez Fundację im. Friedricha Eberta w 1981 r. Efektem tychże badań była obroniona w 1992 r. praca doktorska pt. Koncepcje doktry-nalne Młodych Socjalistów w SPD w latach 1969 -1981. Rok później za tę rozprawę dzie-kan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego przyznał Jej nagrodę indywidualną pierwszego stopnia.
Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora zainteresowania badawcze Ewy Bojenko--Izdebskiej uległy znaczącemu rozszerzeniu i koncentrowały się na niemieckim syste-mie partyjnym i politycznym, społecznej gospodarce rynkowej, polityce zagranicznej i bezpieczeństwa RFN, zagadnieniach niemieckiego federalizmu oraz transformacji ustrojowej w Niemczech Wschodnich. W 1991 r. otrzymała stypendium NATO De-mocratic Institutions Fellowship, które umożliwiło Jej podjęcie badań nad procesem wprowadzania systemu federalnego w NRD po zjednoczeniu Niemiec. W tym samym roku została członkiem Gesellschaft für Deutschlandforschung – organizacji zajmują-cej się kompleksowymi badaniami nad procesem transformacji w byłej NRD. Wyda-rzenia te zadecydowały o wyborze tematu przyszłej pracy habilitacyjnej, którym była właśnie transformacja polityczna w Niemczech Wschodnich.
W wyniku przeprowadzenia kompleksowych studiów nad tym zagadnieniem Ewa Bojenko -Izdebska napisała monografię pt. Przemiany w Niemczech Wschodnich 1989--2010. Polityczne aspekty transformacji. Ukazała się ona w 2011 r. i była podstawą do wszczęcia postępowania habilitacyjnego. W oparciu o cały dorobek naukowy i rozpra-wę habilitacyjną Rada Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwer-sytetu Jagiellońskiego nadała Ewie Bojenko -Izdebskiej w dniu 28 czerwca 2012 r. sto-pień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce.
Rozprawa habilitacyjna Ewy Bojenko -Idebskiej była pierwszą w Polsce i Niemczech analizą przemian na poziomie wszystkich tzw. nowych krajów związkowych, czyli te-rytorium dawnej NRD i Berlina Wschodniego. W książce tej Autorka dokonała re-konstrukcji przemian ustrojowych w Niemczech Wschodnich po 1990 r., badając spe-cyficzny przypadek transformacji przez zjednoczenie, jego konsekwencje dla ustroju zjednoczonych Niemiec, a także dynamikę zmian w poszczególnych krajach związ-kowych. Autorka wykazała w swej monografii, w jak specyficzny sposób przebiegały procesy transformacji politycznej i gospodarczej w Niemczech Wschodnich. Dokona-ła skrupulatnej i niezwykle rzetelnej analizy wszystkich istotnych uwarunkowań we-wnętrznych i międzynarodowych, czyli strategii zjednoczeniowej rządu RFN, wielomi-liardowej pomocy finansowej Niemiec Zachodnich dla nowych krajów związkowych,
21 POLITEJA 2(53)/2018 Wspomnienie o Profesor Ewie Bojenko -Izdebskiej
procesu integracji wschodnich landów ze Wspólnotami Europejskimi bez jakichkol-wiek warunków przedakcesyjnych oraz wpływu zjednoczenia Niemiec na wzmocnie-nie pozycji międzynarodowej tegoż państwa. Przyjęte w rozprawie hipotezy badawcze, w szczególności główna hipoteza opierająca się na założeniu, że transformacja w NRD, a potem w Niemczech Wschodnich miała charakter przypadku szczególnego (Son-derfall), zostały w sposób dobitny w tej monografii udowodnione i zweryfikowane na podstawie dostępnych materiałów źródłowych. Autorka przedstawiła w niej rów-nież wpływ przemian w dawnej NRD na strukturę systemu politycznego, społecznego i gospodarczego zjednoczonych Niemiec, podważając tym samym rozpowszechnioną zwłaszcza w pierwszym okresie po zjednoczeniu tezę, według której proces zjedno-czeniowy nie wpłynął w istotny sposób na zakorzenioną i ustabilizowaną już demo-krację zachodnioniemiecką. Autorka wykazała ponadto w swojej rozprawie, że nawet dwie dekady po zjednoczeniu naród i społeczeństwo niemieckie pozostają w dalszym ciągu pod wieloma względami podzielone. Z tych wszystkich powodów monografia Ewy Bojenko -Izdebskiej wniosła niezwykle istotny wkład w dotychczasowy stan badań niemcoznawczych w Polsce i za granicą.
Profesor Bojenko -Izdebska była autorką łącznie ponad 50 prac naukowych opubli-kowanych w kraju i za granicą. Uczestniczyła w ponad 40 konferencjach naukowych krajowych i międzynarodowych, zaś jej wystąpienia zawsze dowodziły rozległych ho-ryzontów badawczych. Oprócz przynależności do Gesellschaft für Deutschlandfor-schung była również członkiem Internationale Vereinigung für Germanistik, Stowarzy-szenia Germanistów Polskich, Polskiego Towarzystwa Studiów Międzynarodowych, a także Towarzystwa Polsko -Niemieckiego w Krakowie. Była mocno zaangażowana w rozwój współpracy naukowej z uczelniami w Niemczech, i to do ostatnich chwil. Nagła śmieć spowodowała, że Profesor Ewa Bojenko -Izdebska nie zdążyła już przystą-pić do realizacji międzynarodowego projektu z udziałem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu w Lipsku, Uniwersytetu w Pradze oraz Uniwersytetu w Budapeszcie za-tytułowanego „Managing multilevel transformation in Europe: An East Central Euro-pean perspective” – choć przecież była jedną z jego inicjatorek.
W dorobku Pani Profesor na uwagę zasługuje też różnorodna i bogata działalność dydaktyczna. Ewa Bojenko -Izdebska prowadziła związane także z tematyką swoich ba-dań liczne wykłady i ćwiczenia w Instytucie Nauk Politycznych i Stosunków Międzyna-rodowych na trzech kierunkach studiów: politologii, stosunkach międzynaMiędzyna-rodowych i bezpieczeństwie narodowym, a także wykłady w Instytucie Historii oraz Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dużym zainteresowaniem cieszy-ły się ponadto Jej seminaria magisterskie i doktoranckie. Studenci i doktoranci cenili zwłaszcza Jej otwartość i serdeczność, szybko niwelujące dystans w relacjach mistrz--uczeń. Ponadto Profesor Ewa Bojenko -Izdebska posiadała znaczący dorobek dydak-tyczny w postaci wykładów wygłaszanych w kilku uczelniach Republiki Federalnej Nie-miec, np. na Uniwersytecie Friedricha Schillera w Jenie, Uniwersytecie Bundeswehry im. Helmuta Schmidta w Hamburgu i Uniwersytecie w Lipsku, a także wykłady pod-czas seminariów polsko -niemieckich organizowanych we współpracy z Instytutem Go-ethego w Krakowie, Międzynarodowym Domem Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu
22 Edyta Chwiej, Janusz Józef Węc POLITEJA 2(53)/2018
i Domem Współpracy Polsko -Niemieckiej w Gliwicach. Od początku lat 90. do 2000 r. organizowała z Kołem Stosunków Międzynarodowych Instytutu Nauk Politycznych, a następnie Instytutu Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych coroczne międzynarodowe seminaria studenckie w ramach projektu „Europa Środkowa”, któ-rych była koordynatorem ze strony polskiej, we współpracy z uniwersytetami z Nie-miec, Austrii, Węgier, Słowenii i Czech.
Profesor Ewa Bojenko -Izdebska była również znakomitym tłumaczem przysięgłym języka niemieckiego. Jej dorobek w tym zakresie obejmował tłumaczenia symultanicz-ne przebiegu konferencji naukowych oraz tłumaczenia wielu tekstów naukowych. Po raz pierwszy przetłumaczyła na język polski napisane w języku niemieckim Listy pol-skiego szlachcica do niemieckiego publicysty autorstwa Antoniego Helcla. Tekst ten zo-stał zamieszczony w zbiorze O prawdziwym i fałszywym konserwatyzmie. Wybór pism1.
Za swoją pracę naukową i dydaktyczną Profesor Bojenko -Izdebska była kilkukrot-nie nagradzana Nagrodą Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w 2014 r. została od-znaczona Złotym Medalem za Długoletnią Służbę.
Pozostała w naszej pamięci nie tylko jako znakomita badaczka problematyki niem-coznawczej, zaangażowany naukowiec i wspaniały nauczyciel akademicki. Zapamiętali-śmy Ją przede wszystkim jako ciepłego, bardzo życzliwego i otwartego na innych czło-wieka. Z niezwykłą łatwością zaprzyjaźniała się z ludźmi, chętnie pomagała wszystkim, którzy pomocy potrzebowali. Zawsze uśmiechnięta, wiecznie gdzieś się śpiesząca Pani Profesor…
Edyta Chwiej Janusz Józef Węc
