Aktualne problemy zarządzania gospodarką i nauki o zarządzaniu w NRD

A C T A U N I V E R S I T Ä T I S L O D Z I E N S I S ___________________FOLIA OECONQMICA 20, 1982~

H o r s t S t e i n *

AKTUALNE PROBLEMY ZARADZANIA GOSPODARKĄ I NAUKI 0 ZARZĄDZANIU W NRD

'i. I n t e n s y f i k a c j a c y k lu przemysłowego i z a r z ą d z a n i a go spodarką

I n t e n s y f i k a c j a rozw oju s p o łe c z e ń s tw a s o c j a l i s t y c z n e g o w NRD wymaga w ysokiej J a k o ś c i i e fe k ty w n o ś c i p ra c y we w s z y s tk i c h z a -k ł a d a c h i -kom bin a ta c h . O s i ą g n i ę t o t o p rze d e w szystkim w szędzie tam, g d z ie u d a ło s i ę uruchomić sumę czynników s p r z y j a j ą c y c h i n t e n s y f i k a c j i . Zdobycze n a u k o w o -te c h n ic z n e , i c h s z y b k ie i w s z e c h stro n n e w yK orzystanio w p r o d u k c j i z ajm u ją p rz y tyra pozy-c j ę klupozy-czow ą. I t a k do roku 1980, na drodze oprac ow ania i d a -l e k o Idącego w y k o r z y s ta n ia wiedzy n a u k o w o - te c n n ic z n e j, p rz e w i-d z ia n o :

- o s i ą g n i ę c i e 60-70% w z ro s tu w ydajności p r a c y ,

- z a o s z c z ę d z e n ie r o c z n i e 220-280 min h p ra c y w p r ze m y śle i budow nictw ie,

- u z y s k a n ie 8054 o s z c z ę d n o ś c i m a te ria ło w y c h .

V/ NRD d r o g i prowadzące do podwyższenia m a t e r i a l n e g o i k u l -t u r a l n e g o poziomu ż y c i a w s z y s -tk i c h p r a c u j ą c y c h c h a r a k t e r y z u j ą s i ę tym, że i n t e n s y f i k a c j a s p o łe c z n e g o c y k lu przemysłowego s t a -ł a s i ę decydującym ogniwem d a ls z e g o ro z w o ju . Uznano, ż e t y l k o w t e n sposób można o s ią g n ą ć pianowy i t r w a ł y w z r o s t p o t e n c j a ł u g o s p o d a rc z e g o . Już samo uz m ysłow ienie s o b ie f a k t u n i e d o s t a t k u s i ł roboczych i r o s n ą c y c h wydatków na surowce b y ło b y w y s t a r

-P r o f . d r h a b i l . , I P r o r e k t o r U n i w e r s y te tu im . K. Marksa w L ip s k u .

c z a j ą c y m ar g u m e n t e m d l a u z a s a d n i e n i a u i n te n s y w n i e n ia g o sp o d a ro -wania s o c j a l i s t y c z n e g o . Bezwarunkowa k o n ie c z n o ś ć p o g ł ę b i e n i a p r o c e s u i n t e n s y f i k a c j i ma j e s z c z e d a l s z e p r z y c z y n y . Dysponuje- my g ó sp o d a rk ą o o k r e ś lo n y c h z d o ln o ś c i a c h w ytw órczych. J e s t ona w p o s i a d a n i u znacznego p o t e n c j a ł u n a u k o w o -te c h n ic z n e g o . Poziom k w a l i f i k a c j i w z r ó s ł, j e s z c z e b a r d z i e j i w ie lu d z ie d z in a c h o g r a -n i c z o -n e s ą m ożliw ości gospodarow a-nia e k stensyw nego. Rezerwy e - konomiczne n a l e ż y wyzwalać więc na drodze i n t e n s y f i k a c j i , po-niew aż w y ł o n i ły s i ę nowe skomplikowane problemy w g ospodarce

ś w i a to w e j . N ależy zw rócić t y l k o uwagę na rozwój kosztów surow-ców i p a li w , na r o s n ą c e wydatki e k s p l o a t a c j i w łasnych ź r ó d e ł surowców o r a z na k o n ie c z n o ś ć z w ię k s z e n ia e k s p o r t u w c e l u z a -p e w n ie n ia s o b i e długoterm inow ego im -p o r tu surowców.

Kompleksowe w y k o r z y s ta n i e ' czynników i n t e n s y f i k a c j i u k i e -runkowane J e s t zawsze na p o d n i e s i e n i e e fe k ty w n o ś c i jak o decy-d u j ą c e g o , .ekonomicznego warunku r e a l i z a c j i k o n s t y t u c j i ekonomi-c z n e j s o ekonomi-c j a l i z m u . ' J e d n a k ż e , J e ś l i b y pod p o jęciem e fe k ty w n o ś c i rozum iano t y l k o wynik ekonomiczny byłoby t o rozumowanie zawę-żone i j e d n o s t r o n n e . Wyższa efektyw ność musi znajdować Jedno-c z e ś n i e zawsze swój wyraz w pop raw ie warunków p r a c y i ż y c i a c z ło w ie k a . Nie można zaakceptow ać z w ię k sz o n e j e fe k ty w n o ś c i eko-n o m ic z eko-n ej kosztem warunków p r a c y i ż y c i a .

Kombinaty i p r z e d s i ę b i o r s t w a ponoszą dużą o d p o w ie d z ia ln o ś ć za r e a l i z a c j ę wytyczonych celów p o l i t y c z n o - g o s p o d a r c z y c h . S t a -ł e d o s k o n a l e n i e , o r g a n i z a c j i g o s p o d a rk i 1 p r o d u k c j i w z a k ła d a ch i k o m b in a ta c h , k w a l if ik o w a n ie o r g a n i z a c j i k i e r o w a n i a 1 zgodna z cfelem m o b i l i z a c j a i n i c j a t y w y l u d z i ’p r a c u j ą c y c h wymagają z a -równo od p r a k t y k i g o s p o d a r c z e j, j a k i od nauki odpowiedzi d a -j ą c y c h s i ę z a sto so w a ć w p r a k t y c e . Nasze d o ś w ia d c z e n ia dowodzą, że n a j l e p i e j można s p r o s t a ć temu, j e ś l i n a s t ę p u j e :

- wypracowanie podstaw t e o r e t y c z n y c h z a r z ą d z a n i a ,

- r e c j o n a l i z a c j a samego z a r z ą d z a n i a , s t a w i a j ą c a sobie. za c e l p o d n i e s i e n i e e f e k ty w n o ś c i c y k lu przemysłowego,,

- w y s z k o le n ie i d o s k o n a le n i e kadry k i e r o w n i c z e j Jako ważne-g o , subiektyw neważne-go warunku k i e r o w a n i a .

2 . Cechy c h a r a k t e r y s t y c z n e d a ls z e g o um acniania s i ę kombinatów

W rozw oju od państwowych zakładów przemysłowych do w i e lk i c h p r z e d s i ę b i o r s t w , kombinatów i in n y ch form z je d n o c z e ń produk-c y jn y produk-c h u w id a produk-c z n ia s i ę w z r a s t a j ą c y s t o p i e ń d o j r z a ł o ś c i s i ł wy-tw órczych i s o c j a l i s t y c z n y c h stosunków p r a c y . Ta wiodąca t e n -d e n c ja j e s t c h a r a k t e r y s t y c z n a d l a w s z y s tk i c h k rajów RWPG, Można s t w i e r d z i ć , że w y ja ś n ia ona o g ó ln ą zasadę rozw oju p r o d u k c j i i s i ł wytwórczych - p o s t ę p u j ą c e u s p o ł e c z n i e n i e p r o d u k c j i 1 .

Znaczne podwyższenie e fe k ty w n o ś c i i i n t e n s y f i k a c j ę d z i a ł a l -n o ś c i g o s p o d a rc z e j można uzyskać pop rze z p o s t ę p u j ą c ą k o n c e n tr a -c j ę i kom bina -cję , s p e c j a l i z a c j ę i k o o p e ra c ję zakładów. Te zwię-kszone wymiary s p o ł e c z n e j o r g a n i z a c j i p r o d u k c j i s ta n o w ią odpo-w ie d n ią bazę d l a rozwoju i w drożenia nowoczesnych t e c h n o l o g i i do p o s z cz e g ó ln y c h etapów p r o c e s u p r o d u k c j i . Z a c i e ś n i e n i e w ięzi między nauką i p r o d u k c j ą , ( z n a j d u j ą c e swój wyraz w różnorodnych, wypróbowanych formach w sp ó łp ra c y ), e f e k t y w n i e j s z a o r g a n i z a c j a k o o p e r a c j i zjednoczonych p r z e d s i ę b i o r s t w o r a z między producen-tem finalnym i dostaw cam i, wypracowanie wymaganej p r o p o r c j o n a l -n o ś c i między poszczególnym i fazami i elem entam ľ c y k lu przemy-słow ego, to t e c z y n n i k i , k t ó r e w warunkach p o s tę p u j ą c e g o uspo-ł e c z n i e n i a p r o d u k c j i , p rze d e w szystkim z a ś p o p r z e z u tw o rz e n ie wysoko wydajnych kombinatów przemysłowych, u z y s k a ł y nowe i r o z - s z o rz o n e z a k re s y d z i a ł a n i a .

W wyniku w y k o r z y s ta n ia t y c h , z w ię ź le naszkicow anych, wnios-ków t e o r e t y c z n y c h , w przem yśle HRD l a t s z e ś ć d z i e s i ą t y c h i po-c z ą t k u l a t s ie d e m d z i e s i ą t y po-c h n a s t ą p i ł o z ja w is k o t w o r z e n ia zna-c z n e j l i zna-c z b y kombinatów przem ysłowyzna-ch. Kombinaty t e r o z w in ę ły s i ę do ekonom icznie wydajnych j e d n o s t e k g o sp o d a rc z y c h . Same t y l k o 44 kombinaty i s t n i e j ą c e w ro k u 1975 i podporządkowane b e z p o ś r e d n io odpowiednim m in is te rs tw o m sumą 7 3 , 2 mld marek p r z y -n i o s ł y 39Ä p r o d u k c j i przem ysłu z a rz ą d za n e g o c e n t r a l n i e .

Z te g o t e ż powodu w spraw ozdaniu Kom itetu C e n tra ln e g o na IX Z j e ź d j i e SED można b y ło sformułować t w i e r d z e n i e , że komblrm-n» J Sprawozdanie Kom itetu C e n tra ln e g o SED na IX Z j e ź d z i e SED, b f e r lin 1 9 7 6, s . 8 3.

ty s t a ł y s i " g ł ó w n y m s k ła d n ik ie m s t r u k t u r y z a r z ą d z a n i a w p r z e -

, 2

m ysie w obecnym o k r e s i e rozwoju" .

O s i ą g n i ę t y s t o p i e ń k o n c e n t r a c j i ma bez w ą t p i e n i a i s t o t n y wpływ-na p o d n i e s i e n i e w ydajności p r a c y . Możliwości t e c h n i c z n o - - t e c h n o l o g i c z n e , związane z r o s n ą c ą w i e l k o ś c i ą zakładów, dopro-w a d z iły dopro-w 1976 r , do podwyższenia w ydajności n a 1 z a t r u d n i o -n e g o . Nie n a l e ż y je d n a k ż e wysnuwać z t e g o f a k t u wniosku, że p o ł ą c z e n i e zakładów w w iększą j e d n o s t k ę g o s p o d a rc z ą p rz y n o s i a u to m a ty c z n ie zwiększone k o r z y ś c i . Z a l e t y w i e l k o s e r y j n e j p r o -d u k c j i s o c j a l i s t y c z n e j f u n k c j o n u j ą p r z e d e wszystkim w sz ę d z ie tam , g d z ie ł ą c z y s i ę k o n c e n t r a c j ę p r o d u k c j i ze s p e c j a l i z a c j ą .

A n a l i z u j ą c dotychczasowy p r o c e s rozw oju kombinatów przemy-słowych s t a j e s i ę J a s n e , że gwałtownego w z r o s tu e fe k ty w n o ś c i ekonom icznej n i e można oczekiwać t y l k o w wyniku dokonanych zmian g o s p o d a r c z o - o r g a n iz a c y jn y c h . J e s t to w d e c y d u j ą c e j m ierze z a l e ż n e od- d o k ł a d n i e wypracowanych, dłu g o fa lo w y c h k o n c e p c ji i planów o r a z s t r a t e g i i w d ro ż e n ia , r e a l i z o w a n e j p r z e z naukę i t e -c h n ik ę w o d n i e s i e n i u do opra-cowywanego p r o f i l u p r o d u k -c j i , zmia-ny warunków p r a c y i ż y c i a , s t r a t e g i i z bytu i t d . Krótko mówiąc, w s z e c h s tr o n n e p r z y g o to w a n ie , w s z c z e g ó l n o ś c i kierowników i wszy-s t k i c h p r a c u j ą c y c h , do u tw o r z e n i a kom binatu j e s t warunkiem pod-stawowym w c e l u z ap ew n ie n ia s t a b i l n e g o c y k lu przemysłowego, z o rie n to w a n e g o na u z y s k a n ie wysokich wskaźników w z r o s tu . Wszę-d z i e tam, g d z i e n i e uw zględnia s i ę te g o podstawowego warunku, z a l e t y wzmożonej k o n c e n t r a c j i , s p e c j a l i z a c j i i k o o p e r a c j i p r o -d u k c j i na dro d ze tw o r z e n ia kombinatów n i e u j a w n i a j ą s i ę w pożą-d a n e j m ie r z e .

Większość i s t n i e j ą c y c h kombinatów obejm uje o b e c n ie t e r y t o -r i a l n i e o d l e g ł e od s i e b i e z a k ła d y lu b c z ę ś c i zakładów . Porów-n a Porów-n i a w sk a z u ją j e d Porów-n a k , że kombinaty l o k a l i z a c y j n i e s k o n c e n t r o -wane l e g i ty m u j ą , s i ę wyższą e f e k ty w n o ś c ią a n i ż e l i t e , k tó ry c h z a k ła d y p ro d u k c y jn e s ą " t e r y t o r i a l n i e z n a c z n ie od s i e b i e o d d a lo -n e . Owo r o z p r o s z e n i e t e r y t o r i a l n e można' p rze z w y c ięż y ć s t o p n i o -wo. Wypowiedź t a może s i ę o d n o s ić t y l k o do k i l k u kombinatów, ponieważ o s i ą g n i ę c i e t e r y t o r i a l n e j k o n c e n t r a c j i w s e n s i e z l o

-^ J . K o r ť a h , H. S t e i n , W i r t s c h a f t s l e i t u n g und I n t e n s i v i e r u n g d e s R e p r o d u k ti o n s p r o z e s s e s , " W i s s e n s c h a f t l i c h e Z e i t s c h r i f t d e r K a r l - M a r x - U n i v e r s i t ä t , G e s e l l s c h a f t s - u n d Sprach-w i s s e n s c h a f t l i c h e R eihe" 1977, z . 3» s . 175.

k a ll z o w a n la w s z y s tk i c h zakładów o r a z c z y ś c i zakładów kombinatu w jednym m ie js c u - wymagałoby n i e z m i e r n i e dużych wydatków. B ar-d z i e j i s t o t n e j e s t p o g ł ę b i e n i e p o d z i a ł u prac y p o p rz e z koncen-t r a c j ę i s p e c j a l i z a c j ę p r o d u k c ji w z a k ła d a c h wchodzących w s k ła d kom binatu, w c z ę ś c i a c h zakładów o r a z między n i m i . W NRD kon-sekwentne u k ierunkow anie na i n te n s y w n i e r o z s z e r z a n ą r e p r o d u k c ję w iąże s i ę z tworzeniem i umacnianiem kombinatów. Przy tym cho-dzi głów nie o s tw o r z e n i e p r z e s ł a n e k d l a ś c i ś l e j s z e g o pow iązania n auki i p r o d u k c j i , o r o z w i j a n i e p r o c e s u d a l s z e j k o n c e n t r a c j i , k o m b in a c ji, s p e c j a l i z a c j i i k o o p e r a c j i , o o b a r c z e n i e d y r e k t o -rów kombinatów zwiększoną o d p o w i e d z ia ln o ś c i ą z jednoczesnym przekazaniem ro zsz e rz o n y c h ^ u p ra w n ie ń do podejmowania d e c y z j i i w r e s z c i e o s tw o r z e n i e le p s z y c h m ożliw ości d l a p o k r y c i a zapo-t r z e b o w a n ia n a ro d o w o -g o sp o d a rcz e g o . '

Należy zatem zwiększać u d z i a ł pracy k o n c e p c y j n e j, wykonywa-n e j w tym c e l u w kom biwykonywa-natach, ponieważ kombinaty same ponoszą od p o w ie d z ia ln o ś ć za d a l s z e um acnianie i c h c y k lu przemysłowego. D a lszy rozwój s p o ł e c z n e j o r g a n i z a c j i p r o d u k c j i s k o n c e n t r u j e s ię , zdaniem a u t o r a , p rze d e w szystkim na n a s t ę p u j ą c y c h punktach wę-złowych:

1. P o d z ia ł pracy w ramach kombinatów n a l e ż y p o g ł ę b i a ć na drodze p o s t ę p u j ą c e j k o n c e n t r a c j i i s p e c j a l i z a c j i p r o d u k c j i .

2. Tą d r o g ą , a ta k ż e p o p rze z stopniow ą r e k o n s t r u k c j ę z a k ł a -dów produkcyjnych z o s ta n ą w sposób d ługofalow y p rze zw yciężone o- k r e ś l o n e , negatywne n a s tę p s tw a r o z p r o s z e n i a t e r y t o r i a l n e g o w ramach kombinatów.

3. Poprzez zgodne w s p ó ł d z i a ł a n i e z je d n o c z e ń , Rad Gospodar-czych w o k r ę g a c h i kom binatach n a l e ż y zw iększyć j e d n o l i t ą p r a -cę k iero w n ic tw a w ramach g a ł ę z i p rz e m y s łu . Należy t a k ż e udosko-n a l i ć sprawudosko-ność k o o r d y udosko-n a c ji b ra udosko-n ż o w e j.

4 . Zw iększenie o d p o w ie d z ia ln o ś c i kombinatów przemysłowych za j e d n o l i t e k ie r o w a n ie kompleksowym procesem r e p r o d u k c j i n a -s t ą p i po p rze z rozbudowę p r z e s ł a n e k m a te ria ło w y ch i finansowych.

5. Stopniowo b ę d z ie s i ę tworzyć nowe kombinaty podporządko-wane b e z p o ś r e d n io m in iste rstw o m przemysłowym, do k t ó r y c h z o s -t a n ą w łą c z e n i p r z e d e wszystkim dostaw cy, wpływający w decydu-j ą c y sposób n a p r o d u k c decydu-ję k o m binatu. Dalszemu u m acnianiu kombi-natów musi tow arzyszyć je d n o c z e sn y . d a l s z y rozwój w spółpra c y

między zakładami zarządzanym i c e n t r a l n i e i terenowo w ramach z r z e s z e ń producentów '5.

Z r z e s z e n i a producentów s k ł a d a j ą s i ę z zakładów o tym samym r o d z a j u p r o d u k c j i , n i e z a l e ż n i e od i c h podporządkow ania. P i e r -w o tn ie z o s t a ł y one utworzone w c e l u u ł a t w i e n i a z b ila n s o w a n ia organom b i la n s u ją c y m ( n a j c z ę ś c i e j z je d n o c z e n i a ’ l u b powołane p r z e z n i c h z a k ła d y ) o r a z , ażeby dać tym organom możliwość wywie-r a n i a wpływu n a z a k ła d y n i e n a l e ż ą c e do z j e d n o c z e n i a , a t o w i n t e r e s i e r e a l i z a c j i p r o d u k c j i mogącej s p r o s t a ć r.apotrzebow a- n l u . D zięki i n i c j a t y w i e zje d n o c z e ń o r a z powołanych zakładów w iodących, między połączonymi w t e n sposób zakładam i r o z w i j a j ą s i ę , na b a z i e wspólnych i n t e r e s ó w , ró żnorodne formy s o c j a l i s t y -c z n e j p ra -c y k o le k ty w n e j, p r z y c z y n i a j ą c e s i ę w i s t o t n e j m ierze do z w ię k s z e n ia p r o d u k c j i i p o d n i e s i e n i a w y d ajn o ści p r a c y .

W o p a r c i u o j e d n o l i t ą w łasność s o c j a l i s t y c z n ą można d z i ę k i k o o r d y n a c j i branżow ej c o ra z s k u t e c z n i e j wykorzystywać s p o łe c z n y ^ p o t e n c j a ł roboczy o r a z ś ro d k i p r o d u k c j i d l a celów e f e k t y w n i e j -s z e j p r o d u k c j i , mogącej s p r o s t a ć z a p o trz e b o w a n iu . Na c z o ło wy-suwa s i ę p rz y tym z m n ie js z e n ie r ó ż n i c w w ydajności i efektyw no-ś c i , i s t n i e j ą c y c h między dużymi p r z e d s i ę b i o r s t w a m i przemysłowy-mi zarządzaaym i c e n t r a l n i e a w i ę k s z o ś c i ą małych zakładów. Po-p i e r a j ą c Po-p r z e d s i ę b i o r s t w a wiodące i i n n e dużo z a k ła d y wchodzą-ce w s k ł a d z r z e s z e ń p ro d u c e n tó w , n a l e ż y J e d n o c z e ś n ie pam iętać o s tw o r z e n iu w m n ie js z y c h z a k ła d a c h t a k i c h warunków p ra c y i ży-c i a , k t ó r e um ożliw iłyby im u z y s k iw an ie w iększyży-ch o s i ą g n i ę ć .

Zróżnicowane podporządkowanie n i e s t o i na p r z e s z k o d z i e aktywnemu p o p a r c i u małych zakładów p r z e z przem ysł z a rz ą d z a n y c e n -t r a l n i e . , Poprzez z a s to s o w a n ie t a k i c h środków, j a k : u s ł u g i n a u -kowo- t e c h n i c z n e , z a o fe ro w a n ie w yposażenia p ro d u k c y jn e g o , pomoc w r a c j o n a l i z a c j i i s z k o l e n i u o r a z d o s k o n a le n iu k w a l i f i k a c j i p r a -cowników , można pcmóc małym zakładom. Chodzi t u n i e t y l k o o w sp ó łp ra c ę terenow ych organów państwowych- o r a z m i n i s t e r s t w od-pow ie d n ic h g a ł ę z i p rze m y słu , a l e t a k ż e o gotowość i n a s t a w i e n i e kierowników państwowych w p r z e d s i ę b i o r s t w a c h przemysłowych za-r z ą d z a n y c h c e n t za-r a l n i e .

Por.*. L e itu n g d e r s o z i a l i s t i s c h e n W i r t s c h a f t (E in fü h ru n g ), B e r l i n 1976.

3. Nauka o z a r z ą d z a n i u a d o s k o n a le n i e system u z a r z ą d z a n i a

Nieprzypadkowo to c z y s i ę o b e c n ie w NRD d y s k u s j a wokół samo-d z i e l n y c h , t e o r e t y c z n y c h basamo-dań nasamo-d z a rząsamo-dzaniem g o s p o samo-d a rk ą ^ . Ro-zwój ważnych z ja w is k ekonomicznych n a k ła d a zarówno d l a p r a k t y k i w d z i e d z i n i e z a r z ą d z a n i a , j a k i d l a nauki o z a r z ą d z a n i u , nowe i skomplikowane z a d a n i a . Równie n i e z a p r z e c z a l n y j e s t f a k t , że w d z i e d z i n i e t e o r i i o z a r z ą d z a n i u opracowano i s t o t n e w a r ia n t y r o -z w ią-zań d l a o k r e ś l o n y c h zadań k ie r o w n ic z y c h , k t ó r e z k o l e i 2 po-wodzeniem wypróbowano i poddano g e n e r a l i z a c j i w p r a k t y c e g o s -p o d a r c z e j . J e ś l i jedna k uwzględnimy, że nauka o z a r z ą d z a n i u g o sp o d a rk ą s o c j a l i s t y c z n ą bada obiektywne p raw id ło w o śc i tw o rze -n i a s i ę i rozw oju systemu z a r z ą d z a n i a o r a z k s z t a ł t o w a n i a i r o z woju powiązań k ie r o w n ic z y c h w g o sp o d a rc e s o c j a l i s t y c z n e j , a t a k -ż e opracow uje i g e n e r a l i z u j e p o t r z e b n e do teg o c e l u metody, p r o c e s y i n a r z ę d z i a , t o wówczas s t a n i e s i ę J a s n e , żo obiektywne p raw id ło w o śc i rozum iane w tym s e n s i e z o s t a ł y opracowane w n i e d o -s t a t e c z n e j m i e r z e . Nie j e s t t o ważne t y l k o d l a t e o r e t y c z n e g o u - z a s a d n i e n i a n a u k i o z a r z ą d z a n i u go sp o d a rk ą s o c j a l i s t y c z n ą , l e c z ►—^ t a k ż e d l a p r a k t y k i z a r z ą d z a n i a . Pra w id ło w o śc i z a r z ą d z a n i a f o r

-r ią z ań k o n k -re tn y c h zadań k ie -r o w n ic z y c h .

T e o r e t y c z n i e i p r a k t y c z n i e n i e da s i ę z a p r z e c z y ć , że z a r z ą -d z a n i e g o spo-darką s o c j a l i s t y c z n ą , s z c z e g ó l n i e z a ś p r z e d s i ę b i o r -stwami i kombinatami stanow i formę w y k o r z y s ta n i a praw ( z a s a d ) o b iek ty w n y c h . Wymogi obiektywnych praw ekonomicznych r e a l i z o w a -n e s ą p o p rze z -naukowo u z a sa d -n io -n e z a r z ą d z a n i e procesem r e p r o d u -k c j i (cy-klem przemysłowym). D la te g o t e ż m ożliw ie d o k ła d n a ^ . d a -l e k o i d ą c a znajomość praw o r a z wiedza n a t e m a t skomplikowanego mechanizmu d z i a ł a n i a p r a k ty c z n e g o u r z e c z y w i s t n i a n i a obiektywnych praw j e s t d e c y d u ją c ą p r z e s ł a n k ą naukówo podbudowanej d z i a ł a l n o -ś c i k i e r o w n i c z e j . N a to m ia s t n i e zawsze j e s t j a s n e , ż e celowe w y k o r z y s ta n i e obiektyw nych (ekonomicznych i i n n y c h ) praw

idłowo-ś c i dokonuje s i ę na d ro d ze ro zw iązyw ania różnorodnych s p r z e c z -n o ś c i . U r z e c z y w i s t n i e n i e wymogów praw obiektyw nych dokonuje s i ę w p r o c e s i e r o z p o z n a n ia ( u s t a l e n i a ) , a n a l i z y i r o z w ią z a n ia

• ' - »

U iułują bowiem z a s a d n i c z e ( n a w e t j e ś l i t y l k o o g ó l n e ) k i e r u n k i

s p r z e c z n o ś c i . Z a r z ą d z a n ie społecznym l u b przemysłowym procesem r e p r o d u k c j i , stanow i ważną formę rozw iązyw ania s p r z e c z n o ś c i . A- n a l i z a k o n k r e t n e j s y t u a c j i rozwojowej p r o c e s u r e p r o d u k c j i w p r z e d s i ę b i o r s t w i e ( d o ty c z y t o t a k ż e c a ł e j g o sp o d a rk i naro d o w ej) s ta n o w i niez m ie n n y warunek p o d n i e s i e n i a j a k o ś c i jeg o z a r z ą d z a -n i a i p la -n o w a -n ia .

Zwrócono p o p r z e d n io uwagę na t r u d n o ś c i zachodzące podczas b a d a n ia obiektyw nych p raw id ło w o śc i tw o r z e n i a s i ę i rozw oju sy-stem u z a r z ą d z a n i a i powiązań k ie r o w n ic z y c h . Wykrycie t a k i c h pra w id ło w o ś c i wymaga p r z e d e wszystkim dokładnego z b a d a n ia p r o -blemów z d z i e d z i n y z a r z ą d z a n i a , w y s tęp u ją c y ch w g o s p o d a rc e , aby w t e n sposób rozpoznać sp o ś ró d ró ż n o r o d n o ś c i z ja w is k elem enty n o s z ą c e znamiona ty p o w o ś c i, I s t o t n o ś c i i p o w t a r z a l n o ś c i . Drogi do niezawodnych zdobyczy p r a k ty c z n y c h i t e o r e t y c z n y c h n a le ż y szukać ^w n a s tę p n y c h l a t a c h w praktycznym t e s t o w a n i u d o ty c h c z a -sowych wiadortiości. Nauka i p r a k t y k a winny w k r y ty c z n y sposób zweryfikować p o g ląd y i u j ę c i a t e o r e t y c z n e i , po wnikliwym s p r a w d z i a n ie w p r a k t y c e g o s p o d a r c z e j , dokonać e w e n t u a l n ie nowe-go sfo rm u ło w a n ia .

Od k i l k u l a t prowadzono w kom binacie p rze m y słu odzieżowego b a d a n ia nad rozwojem s t a b i l n o ś c i p r o c e s u r e p r o d u k c j i o r a z wy-n ik a ją c y m i z t e g o , kompleksowymi konsekwencjami d l a d z i a ł a l n o -ś c i k i e r o w n i c z e j . C o f n i ę t o s i ę p r z y tym do l a t 1969/1970. W ba -d a n ia c h ty c h z a s a d n i c z y o k a z a ł s i ę problem związku zachodzącego między s t a b i l n o ś c i ą p r o c e s u r e p r o d u k c j i w kom binacie a d łu g o -f a l o w o ś c i ą s t r a t e g i i z a r z ą d z a n i a .

. Dla s c h a r a k te r y z o w a n ia s y t u a c j i (w końcu l a t s z e ś ć d z i e s i ą -t y c h kombina-t p rac o w ał ,w warunkach b ra k u ekonom icznej s t a b i l n o -ś c i planów ) n i e c h p o s łu ż y n a s t ę p u j ą c a ocena: w centrum 'p ra c y kierowników n i e znajdow ał s i ę c e n t r a l n y p l a n państwowy ja k o n a r z ę d z i e s ł u ż ą c e opanowaniu c y k lu przemysłowego. J a k o ść p la n u b y ł a n i e d o s t a t e c z n a i n i e z a p e w n ia ła rozw oju odpow iadającego wymaganiom gospodarki, n a ro d o w e j. Na p o sz cz e g ó ln y c h s z c z e b la c h z a r z ą d z a n i a prowadzono n i e d o s t a t e c z n ą walkę o o s i ą g n i ę c i e celów wytyczonych p r z e z p l a n . P r z e c i w n i e , s z e r z y ł a s i ę t e n d e n c j a o - c z e k i w a n i a na zmiany p la n u p r z e z z j e d n o c z e n i a . Ną s k u te k n i e rozw ią z a nego problemu z g ł ę b i e n i a i opanowania p l a n u komplekso-wego, k a d ra k i e r o w n i c z a z a k ła d u zajmowała s i ę p rze w aż n ie r o z -wiązywaniem zadań operatyw nych, w ynikających z rozw oju

wypad-ków, Zmniejszono p r z e z to do minimum u d z i a ł t w ó r c z e j , naukowej p r a c y k i e r o w n i c z e j .

K ierow nicy p r z y z w y c z a il i s i ę do te g o s t y l u p r a c y , t a k i ż najw yższy s z c z e b e l z a r z ą d z a n i a p r z e c ią ż o n y b y ł a k tu a ln y m i p r o -blemami operatywnymi po c z ę ś c i o z n a c z e n iu podrzędnym. Znajdo-wało t o wyraz w t r e ś c i n a r a d roboczych d y r e k to r ó w . W o k r e s i e od czerwca do l i s t o p a d a 1968 r . d y r e k t o r z a k ła d u p rz e p r o w a d z ił 16 n a r a d r o b o c z y c h . W t r ą k c i e t y c h n a r a d dokonano 472 u s t a l e n i a a więc p r z e c i ę t n i e 30 u s t a l e ń w wyniku k a ż d e j n a r a d y . Z punktu w id z e n ia t r e ś c i 2 Oft z n i c h by ło n a t u r y s t r a t e g i c z n e j , 80St> p r z y -p a d a ło na u s t a l e n i a o-peratyw ne, d o ty c z ą c e po c z ę ś c i problemów b ła h y c h lu b n a le ż ą c y c h do o b s z a r u zadań n i ż s z e g o s z c z e b l a z a r z ą -d z a n i a . Do tego d o c h o d z iły j e s z c z e u s t a l e n i a n a r a d i n f o r m a c y j -n y c h . Znaczna l i c z b a u s t a l e ń s y g n a l i z u j e , że w c a łk o w ic ie n i e -d o s ta te c z n y m s t o p n i u o d d z ie lo n o od s i e b i e sprawy i s t o t n e i n i e -i s t o t n e o r a z z a c i e r a n o problem o d p o w i e d z ia ln o ś c i za i c h r e a l i -z a c j ę . Nie funkcjonow ał żaden z organizow any system k o n t r o l i . Sy-stem i n f o r m a c j i b y ł s ła b o r o z w i n i ę t y . —

Badania t e p ro w a d z iły do sform ułow ania n a s t ę p u j ą c y c h wnio-< sków:

1. Między s t a b i l n o ś c i ą programu p r o d u k c j i i* c y k lu przemys-łowego w kom binacie a d ł u g o f a l o w o ś c ią s t r a t e g i i z a r z ą d z a n i a z a -chodzi n i e r o z e r w a l n y zw iązek.

2 . Ekonomicznie u s t a b i l i z o w a n y c y k l przemysłowy u ł a t w i a de -c y z j e -co do w i e l k o ś -c i okresów d ługofa low y-c h s t r a t e g i i z a r z ą -d z a n i a ,

3. Im b a r d z i e j n i e u s t a b i l i z o w a n y j e s t program i c y k l p r z e -mysłowy, tym k r ó t s z e są o k r e s y c z a s u , d l a k t ó r y c h można po-dejmować kompleksowe d e c y z je planowe p rzy g w a r a n c j i n i e w i e l -k ie g o ry z y -k a .

perm anentne z a k ł ó c e n i a w p r o c e s i e r e p r o d u k c j i z m ie n ia j ą na b i e ż ą c o i n f o r m a c j e wyjściowe i p r z e s ł a n k i d l a d ł u g o t r w a ł e j s k u t e c z n o ś c i procesów d e c y z y jn y c h . J e s t p raw ie niem o ż liw e o - p racow anie d łu g o te rm in o w ej s t r a t e g i i z a r z ą d z a n i a .

J e ś l i wymienione u o g ó l n i e n i a t e o r e t y c z n e powiążemy z dośw iad-c z en ia m i badanego kom binatu, wówiad-czas okaże s i ę , ż e od momeńtu po-w o ła n ia do ż y c i a(1 czerwca 1969 r . ) kom binat p o trz e b o w a ł około 4 l a t , aby na b a z i e u s ta b i li z o w a n e g o , dynam icznie rozbudowującego się program u p r o d u k c j i i c y k lu przemysłowego opracować d ługofa low e

s t r a t e g i e z a r z ą d z a n i a . Pierwszymi d ł u G o f a lo w o - s tr a te g ic z n y m i pracam i , kompleksowej d z i a ł a l n o ś c i g o s p o d a rc z e j b y ł y n a j p i e r w : program i n t e n s y f i k a c j i na l a t a 1974/1975 i k i l k a k r o t n i e p r e c y

-ibejmująca l a t a 1976/1980, j a k ro k u 1969— opracowano rów nież s t u d i a p r o g n o s t y c z n e , n p . n a t e -mat rozw oju budowy maszyn o r a z w y tw a rz an ia wy3okowartościowych m a te ria łó w (tworzyw) o d le w n ic z y c h . Były’ t o p o n ie k ą d k o n ieczne podstaw y d l á d ł u g o f a l o w e j s t r e t e g i i z a r z ą d z a n i a . R e a l i z a c j a kom-pleksow ych r o z w ią z a ń problemowych, n p . po p rze z p ro d u k cję i e k s -p o r t u r z ą d z e ń o d le w n ic z y c h , zmusza w ł a ś n ie do form ułow ania t a -k ic h długoterm inow ych z a m ie r z e ń . Przy tym w d u ż e j m ie rze (wsku-t e k d ł u g o (wsku-te r m in o w o ś c i) r o ś n i e s t o p i e ń n ie p e w n o ś c i , co n a l e ż y u - w z g lę d n ić p r z y podejmowaniu d e c y z j i planow ych. Niepewność t a uwarunkowana j e s t n i e t y l k o ewentualnymi zmianami w warunkach pozaekonom icznychf l e c z w pierwszym r z ę d z i e t a k ż e postępem n a -ukow o-technicznym . D ośw iadczenie n a s z e g o b a d a n i a w s k a z u je , że chodz i o j e s z c z e w iększe n i ż d o t y c h c z a s , stopniow e r o z s z e r z a -n i e h o r y z o -n tu czasowego p la-n o w a -n ia -n a u k i i t e c h -n i k i poza domi-n u j ą c e j e s z c z e d z i ś p ladomi-n o w a domi-n ie domi-na s k a lę r o c z domi-n ą . P o s tęp nauko-w o - t e c h n i c z n y , je g o planow anie i r e a l i z a c j a w s f e r z e p r o d u k c j i m a t e r i a l n e j wymagają zróżnicow anych okresów c z a s u , a przy tym n i e r z a d k o , n p . w d z i e d z i n i e budowy u r z ą d z e ń , o k r e s u c z a s u wy-k r a c z a j ą c e g o poza p la n p i ę c i o l e t n i . Zdaniem a u t o r a j e s z c z e na j e d e n problem w tym momencie n a l e ż y zw rócić uwagę, a mianowi-c i e : d łu g o fa lo w e s t r a t e g i e z a r z ą d z a n i a winny w większym s t o p -n i u ' o d -n o s ić s i ę do k o n k re tn y c h obiektów (przedm iotów ) l u b , do-k ł a d n i e j mówiąc, do kompleksowych zadań - Jak t o praktykowano ju ż w badanym k om binacie w s to s u n k u do wysokowartościowycH wy-robów o d lew n ic z y c h , maszyn i w yposażenia o dlew nic z e go i u r z ą -dzeń o d le w n ic z y c h ,

Tym samym w r ó c il i ś m y do p r o b l e m a t y k i . b a d a n i a obiektywnych p raw id ło w o ś c i w nau c e o z a r z ą d z a n i u go sp o d a rk ą s o c j a l i s t y c z n ą . Zdaniem a u t o r a zw iązek między s t a b i l n o ś c i ą program u p r o d u k c j i i warunków c y k lu przemysłowego a d ł u g o f a l o w o ś c ią s t r a t e g i i z a -r z ą d z a n i a j e s t związkiem p r a w id ł o w o ś c i . Wydaje s i ę , że w tym zWlązku wyraża s i ę j e d n a z p raw id ło w o ś c i n a u k i o z a r z ą d z a n i u . J e d n o z n a c z n e sform ułow anie t e j p raw id ło w o śc i wymaga jed n a k ż e

d a l s z e j w e r y f i k a c j i .

Rozważania n a tem a t d łu g o fa lo w o ś c i s t r a t e g i i z a r z ą d z a n i a w y ł a n i a j ą d a l s z e i n t e r e s u j ą c e problem y. Opracowując t a k i e p r z e -dmiotowo zw iązane, kompleksowe i długoterm inowe s t r a t e g i e z a -r z ą d z a n i a , n a l e ż y zwrócić uwagę n a n a s t ę p u j ą c e c z y n n ik i w yj-ściow e:

1) z a p o trz e b o w a n ie g o sp o d a rk i i p a rtn e ró w o r a z i c h rozw ój, 2) s ta n n a u k i , t e c h n i k i i t e c h n o l o g i i о га г prognozowane t e n d e n c j e rozwojowe,

3) w ie lk o ś ć środków kom binatu ( s i ł a r o b o c z a , m a t e r i a ł y , po-t e n c j a ł nauk o w o -te c h n ic z n y i t d . ) o r a z planowane wykrycie r e -zerw .

Bez i c h u w z g lę d n ie n ia (rów nież w od p o w ie d n iej k o l e j n o ś c i ) n i e można wdawać s i ę w żadne pomyślne w s k u tk a c h "rozw ażanie

d ł u g o f a l o w e " .

W ty ch g a ł ę z i a c h przem ysłu NRD, w k t ó r y c h i s t n i e j ą z je d n o -c z e n i a p r z e d s i ę b i o r s t w państwowych, one ponoszą o d p o w ie d z ia l-n ość za j e d n o l i t ą p o l i t y k ę t e c h n i c z n ą w d a n ej g a ł ę z i prze m y słu . W NRD i s t n i e j e n p . UUQ odlew niczych zakładów pro d u k cy jn y c h , w łą c zo n y c h g o s p o d a r c z o - o r g a n i z a c y j n i e do 269 sam odzielnych p r z e d s i ę b i o r s t w i kombinatów, do bu organów z a r z ą d z a j ą c y c h gos-p o darką i do 12 m i n i s t e r s t w , mających p o w ią z a n ie z o d l e w n ic t -wem. Z je d n o c z e n ie ponosi o d p o w ie d z ia ln o ś ć za j e d n o l i t ą p o l i t y -kę t e c h n i c z n ą . J e d y n i e n a k r e ś l e n i e dokładnych w i e l k o ś c i o r i e n -t a c y j n y c h , u w z g lę d n ia ją c y c h n a s tę p s tw a p o sz cz e g ó ln y c h m o ż li-wych wariantów rozwoju d l a ^ p r z e d s i ę b i o r s t w i kombinatów, Umoż-l i w i kombinatom i p r z e d s ię b io rs tw o m w n i e s i e n i e swojego wkładu w u r z e c z y w i s t n i e n i e p o l i t y k i t e c h n i c z n e j d a n e j g a ł ę z i .

Nie odnosi s i ę t o w żadnym przypadku t y l k o do o b s z a r u z a -dań w d z i e d z i n i e p o l i t y k i t e c h n i c z n e j . Równie duże z n a c z e n ie m ają d łu g o fa lo w e rozw a ża n ia s t r a t e g i c z n e , podejmowane p rz y o- pracowywaniu k o n c e p c j i z b y tu . B adania wykazują, ż e w ty c h kon-c e p kon-c j a kon-c h dokonuje s i ę oceny rozw oju z ap o trz e b o w a n ia we własnym k r a j u , zobowiązań w ynikających z umów rządowych, zadań mają-c ymają-ch na mają-c e l u z m n i e js z e n ie im p o rtu o r a z d a ls z e g o z ap o trz e b o w a n ia w d z i e d z i n i e e k s p o r t u , a t a k ż e sposobów i c h r e a l i z a c j i . Nader ważne J e s t zgodne z celem z a r z ą d z a n i e tym procesem p r z e d e

wszy-s tk i m d l a t e g o , że w o p a r c i u o k o n c e p cję z b y tu f o rm u łu ję s i ę i n n e , ważne d łu g o fa lo w e s t r a t e g i e z a r z ą d z a n i a .

h. Zwiększone konsekwencje

p rz y opracowywaniu 1 t e s t o a o w a n iu r o zw ią z a ń oferowanych p r z e z naukę o z a r z ą d z a n i u

Ś le d z ą c na p r z e s t r z e n i k i l k u l a t p u b l i k a c j e te o re ty k ó w 1

praktyków nauki o z a r z ą d z a n i u , n i e t r u d n o s t w i e r d z i ć , że na ogół t e same problemy są p r z e d s t a w ia n e , dyskutowane, l e c z n i e r o z -wiązywane. Z o s t a n i e t o z i l u s t r o w a n e n a p r z y k ł a d z i e c a łk ie m ak-t u a l n e g o z j a w i s k a . Od l a t w różnorodny sposób d y s k u t u j e s i ę na te m a t zadań k ie r o w n ic z y c h g e n e r a ln y c h z le c e n io b i o r c ó w (GAN) (pełnomocników) i głównych z le c e n io b i o r c ó w (HAN), u s t a l a j ą c cz ęśc iow o i c h prawną o d p o w ie d z ia ln o ś ć . Dokonując je d n a k w n i k l i -wszych bad a ń , stw ierdzam y, że sposób d z i a ł a l n o ś c i GAM/HAN n a j -c z ę ś -c i e j p r z e d s t a w ia n y J e s t k r y t y -c z n i e .

0 co Więc .c h o d z i? g a n/Ha n mają duże z n a c z e n ie w r o z w ią z y -w aniu problemó-w komplekso-wych 1 -w z a r z ą d z a n i u . Obserwuje

s i ę jed n a k c o r a z c z ę ś c i e j t e n d e n c j e do w y łą c z a n ia św iadczeń i d o sta w z z a k re s u u s ł u g GAN l u b HAN i " z w a la n ie " i c h n a z l e c e -n iodaw c ę, k t ó r y z e s w e j s t r o n y p r ó b u je w swoim z a k r e s i e u z u p e ł -n i ć b r a k u j ą c e ś w ia d c z e -n ia l u b -naw iązać s to s u -n k i k o o p e ra c y j-n e , z r e g u ł y podnoszące k o s z ty i n w e s t y c j i . Z a k res od p o w ie d z ia ln o śc i- z le c e n io d a w c y r o z s z e r z a s i ę więc o z a d a n i a k i e r o w n i c z e , w r o z w ią z a n iu k t ó r y c h n i e ma żadnych l u b t y l k o n i e w i e l k i e d o ś w ia d c z e n ia . S t o p i e ń ry z y k a podejmowanych d e c y z j i j e s t więc b a rd z o w y so k i. I s t n i e j ą c y system z a r z ą d z a n i a i o p i e r a j ą c a s i ę n a nim o r g a n i z a c j a i n f o r m a c j i n i e są n a s t a -wione n a t a k i e r o z s z e r z e n i e zadań k ie r o w n i c z y c h . Wprowadza s i ę zmiany, k t ó r e n a j c z ę ś c i e j kończą s i ę tym, że nowe z a d a n i a ( n a j - c z ę ś c i e j j e d n o c z e ś n i e skomplikowane) s k u p ia s i ę i n s t y t u c j o n a l -n i e w nowo tworzonych d z i a ł a c h , z e s p o ł a c h pełnomocników do s z c z e g ó ln y c h p o ru c z e ń o r a z wiąże s i ę z m ożliw ie najwyższymi s z c z e b la m i w s y s te m ie z a r z ą d z a n i a (p o n ie w a ż k i e r o w n ic y w ł a ś n ie tym zadaniom muszą p o ś w ię c ić s z c z e g ó ln ą Uwagę!}. R o z p ię to ś ć k ie r o w n ic tw a i k o n t r o l i kierowników r o z s z e r z a s i ę d a l e j i no-we o rg a n a z a r z ą d z a n i a o trz y m u ją n a j c z ę ś c i e j J e s z c z e s p e c j a l n e pełnom ocnictw o, p r z e d e w szystkim w c e l u u z y s k a n i a i n f o r m a c j i . S t a b i l n o ś ć system u z a r z ą d z a n i a z o s t a j e w t e n sposób o b n iż o n a . Tu w końcu tkwi przy c z y n a z w i ę k s z a n ia l i c z b y p e r s o n e l u k ie ró w

-n i c z e g o , ponieważ r e d u k c j a z a k r e s u dostaw i świadczeń GAN/HAN powoduje r e d u k c j ę s i ł ro b o c z y c h . N ierzadko dochodzą j e s z c z e za-k ł ó c e n i a w s t r u za-k t u r z e w ynag ro d z en ia , ponieważ k a d ry p o trz e b n e na sk u te k r o z s z e r z e n i a zadań k iero w n ic zy c h można zdobyć t y l k o "po najw yższych c e n a c h " . Chodzi więc o t o , by pohamować jak n a j -s z y b c i e j e g o is t y c z n e d ą ż e n ia d a n e j g a ł ę z i przem ysłu o r a z s p r o -wadzić d z i a ł a l n o ś ć g e n e ra ln e g o i głównego z l e c e n i o b i o r c y do J e j pie rw o tn e g o c e l u : zagw arantow ania w t r a k c i e i n w e s t y c j i r a c j o -n a l -n e j o r g a -n i z a c j i p r o c e s u rozczłonkowanego w wyniku p o d z i a ł u p r a c y .

Reasumując, n a l e ż y s t w i e r d z i ć , że t r z e b a k o n s e k w e n tn ie j i z uw zględnieniem j a s n o wytyczonego c e l u opracowywać ważne p r o -blemy z d z ie d z in y n a uki o z a r z ą d z a n i u . O k re ś lo n e , t e o r e t y c z n i e d o j r z a ł e r o z w ią z a n ia n a le ż y d o k ł a d n i e j i d ł u ż e j wypróbowywać w p r a k t y c e g o s p o d a r c z e j zanim dokona s i ę i c h g e n e r a l i z a c j i . Na-s t ę p n i e n a le ż y j e , przy zachowaniu k o n i e c z n e j d y s c y p li n y p r z e -forsow ać i p r z e s t r z e g a ć w p r a k t y c e .

W tym k o n t e k ś c i e można by poruszyć c a ł y s z e r e g problemów, k t ó r y c h r o z w ią z a n ie wymaga w yprzedzenia naukowego. Zwróćmy uwa-gę na ważny o b s z a r z a d ań . Chodzi o o r g a n i z a c j ę powiązań i n f o r -macyjnych w s y s te m ie z a r z ą d z a n i a .

Zdaniem a u t o r a w o s t a t n i c h 2 - 3 l a t a c h na pierwszym i d r u -gim s z c z e b l u system u z a r z ą d z a n i a praw ie n i e można odnotować wi-docznych, t e o r e t y c z n y c h i p ra k ty c z n y c h postępów w d z i e d z i n i e o r g a n i z a c j i zautom atyzowanej i n f o r m a c j i .

P o przez wprowadzenie różnych j a k o ś c i zautom atyzowanej t e -c h n i k i p r z e t w a r z a n i a dany-ch wywarto o k r e ś l o n ą p r e s j ę na o r g a n i -z a c j ę powiązań in fo r m a c y jn y c h . W p r z e c i w i e ń s t w i e n p . do z a u t o -matyzowanego s t e r o w a n i a p ro d u k cją można odnotować t y l k o n i e -w i e lk ą popra-wę lu b większy s t o p i e ń celowego ukierunkow ania p rzy g o to w a n ia i n f o r m a c j i d l a kierowników p ierw sz e g o l u b d r u -g i e -g o s z c z e b la zakładowych systemów z a r z ą d z a n i a . Oczekiwane i zapowiadane z w o l n ie n i e s i ł robocz yc h m iało m ie js c e t y l k o w o- g r a n i с zonym s t o p n i u .

P o p ra w ien ie ' o r g a n i z a c j i powiązań k ie r o w n ic z y c h p o l e p s z y ł o bez w ą t p i e n i a t a k ż e o r g a n i z a c j ę związków i n f o r m a c y jn y c h , p o n i e -waż p o w ią z a n ia k ie r o w n ic z e s ą zawsze j e d n o c z e ś n i e związkami i n -formacyjnymi , J e s t Jednak j e d n o c z e ś n i e z r o z u m ia łe , że w t e n sposób n i e można uchwycić w s z y s tk i c h ( p r z e d e wszystkim p o z l o

-mych) 2wiązków in fo rm a c y jn y c h i , że w s z y s tk i e "nonsensy" w po-w ią z a n ia c h k ie ro w n ic z y c h o d b i j a j ą s i ę n e g a ty w n ie na o r g a n i z a -c j i związków in fo r m a -c y jn y -c h .

O czyw iście widoczny J e s t p o s tę p w s t a n i e wiedzy na te m a t metodycznego p o d e j ś c i a do o r g a n i z a c j i związków in fo r m a c y jn y c h , a t a k ż e odnotowuje s i ę odczuwalne o d e j ś c i e od " u j ę ć t o t a l n y c h " w s to s u n k u do o r g a n i z a c j i związków in fo r m a c y jn y c h . D ziś

pow-s z e c h n i e wiadomo, ż e zapas i n f o r m a c j i nagromadzony "w gło w ie k ie ro w n ik a " n i e t y l k o " d a j e s i ę zorganizow aó", l e c z p o s ia d a t a k ż e n a d e r ważne z n a c z e n ie d l a J a k o ś c i d z i a ł a l n o ś c i k i e r o w n i -c z e j i może mieć i s t o t n e n a s t ę p s t w a d l a o r g a n i z a c j i z a r z ą -d z a n i a ( n p . n a w ie lk o ś ć sztabów k i e r o w n i c z y c h ) . P o d j ę to w i e l e wysiłków w c e l u o k r e ś l e n i a z a p o trz e b o w a n ia na i n f o r m a c j e d l a p o w z ię c ia o k r e ś lo n y c h d e c y z j i . J e s t t o możliwe w sz ę d z ie tam, g d z ie można dokonać ilo ś c io w e g o o d tw o r z e n ia p r o -blemów i . p r ę c e s ó w d e c yzyjnych i g d z ie i s t n i e j ą odpowiednie me-to d y m atem atyczne, s łu ż ą c e i c h o p rac o w an iu . W ramach z a k ła d o -wej o r g a n i z a c j i i n f o r m a c j i c h o d z i p rz y tym zawsze o r o z w ią z a n ia c z ą s tk o w e . To samo doty cz y t a k i c h systemów cząstk o w y c h , j a k n p .

"rachunkowość i s t a t y s t y k a " .

Od 2 -3 l a t n i e odnotowano d a l s z y c h prób naukowego z g ł ę b i e -n i a i p ra k ty c z -n e g o wypróbowa-nia metody b i o r ą c e j za podstawę wy-z n a c wy-z e n ie obszarów d e c yzyjnych d l a o r g a n i z a c j i związków i n f o r -m acyjnych.

H o r s t S t e i n

AKTUELLE FRAGEN DER WIRTSCHAFTSVERWALTUNG UND DER WISSENSCHAFT VON DER VERWALTUNGSARBEIT IN DER DDR v

Der B e i t r a g h a n d e l t von d e r I n t e n s i v i e r u n g d e s P r o d u k ti o n s -p r o z e s s e s . Das a n g e s t r e b t e Z i e l d e r Erwägungen i s t , d i e B edeut-s a m k e i t d e r a u f dem Wege d e r E f f e k t i v i t ä t edeut-s edeut-s t e i . ' . e r u n g zu e r r e i -chenden I n t e n s i v i e r u n g des g e s e l l s c h a f t l l c h - i n d u s t r i e l e n P r o d u k t i o n s z y k l u s zu v e r d e u t l i c h e n , wobei d i é E f f e k t i v i t ä t s -s t e i g e r u n g n i c h t n u r a l -s ökonomi-sche-s E rg o b n ie -sondern auch a l s G e s a m th e it d e r V eränderungen, d i e i n d e r V erb e sse ru n g d e r A r b e i t s - und Lebensbedingungen d e s Menschen zum Ausdruck kommen, a ü fg e f a & t i s t .

V e r f a s s e r den Kombinaten b e i . Es w ird g l e i c h z e i t i g a u f den b i s h e r i g e n Entw icklungsprozeft d e r Kombinate h in g e w ie s e n , wor-a u s e r s i c h t l i c h i s t , daß ' durch Änderungen w i r t s c h a f t l i c h o r g a -n i s a t o r i s c h e -n C h a r a k t e r s a l l e i -n k e in e a u ß e rg e w ö h n lic h r a s c h e

S t e i g e r u n g d e r E f f e k t i v i t ä t zu e r z i e l e n i s t . D arüber e n t s c h e i -d e t i n be-deuten-dem МаЬе e i n e e x a k te A u s a r b e itu n g l a n g f r i s t i g e r K onzeptionen und P lä ne sowie d i e a u f das a u s g e a r b e i t e t e P ro -d u k t i o n s p r o f i l b e z o g en e , durch W is s e n s c h a f t und Technik r e a l i -s i e r t e Ü b e r f ü h r u n g -s -s t r a t e g i e , d i e Änderung d e r A r b e i t s - und Lebensbedingungen, d i e A b s a t z s t r a t e g i e usw.

Der w e i t e r e T e i l des B e i t r a g s e n t h a l t e i n e Besprechung d e r W is s e n s c h a f t von d e r V e r w a l t u n g s a r b e i t und de re n G esetzm äßig-k e i t . <

Der I n h a l t d e r Abschlu&erwägungen b e z i e h t s i c h a u f Ausar-b e i t u n g und Prüfung d e r durch W is s e n s c h a f t von d e r Verwal-t u n g s a r b e i Verwal-t angeboVerwal-tenen Lösungen.