Alfons Skowronek
"Lernprozesse im glauben : ein
Arbeitsbuch für die
Erwachsenenbildung mit dem
Holländischen Katechismus", D.
Emeis, Freiburg 1970 : [recenzja]
Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 5, 298-300
298
RECENZJE
m e n ty m e to d y k i, n p . p rz y g o to w a n ie i p rz e p ro w a d z e n ie w y k ła d u , w s k a z a n ia d la p r o w a d z e n ia d ia lo g u (o b serw ac ja d ia lo g u z w y s n u w a n ie m w n io sk ó w ), p r a c a n a d a n a liz ą te k stó w , t e c h n ik a c z y ta n ia k siążek , p o s łu g iw a n ie się te c h n ic z n y m i ś r o d k a m i p o m o c n ic z y m i (a k u sty c z n e , w iz u a ln e , a u d io -w iz u a ln e itp .), z a g a d n ie n ia p r a c y z e s p o ło w e j, p r o b le m a ty k a w e rb o w a n ia d o u d z ia łu w k u rs a c h dla d o r o s ły c h itp .K sią żk ę k o ń c z ą dw a r o z d z ia ły tr a k tu ją c e o z in s ty tu c jo n a liz o w a n y c h fo rm a c h te o lo g ic z n e g o k s z ta ł c e n i a d o r o s ły c h (ró ż n e in s ty tu c je k s z ta ł c e n i a p rz y K u ria c h D ie c e z ja ln y c h , p r o w a d z e n ie s e m in a rió w te o lo g ic z n y c h itd .).
S u m a ry c z n ą i z k o n ie c z n o ś c i p o w ie rz c h o w n ą p r e z e n ta c ją k siążki E.—E. c h c ie lib y śm y z w ró c ić u w ag ę n a dw ie rze czy : n a n ie o d z o w n o ś ć s k o n c e n tr o w a n ia u w a gi n a s z y c h d u s z p a s te rz y w o k ó ł p ro b le m a ty k i re lig ijn e g o k s z ta łc e n ia d o r o s ły c h
o ra z n a p o m o c , p o k tó r ą p rz y ty c h r e f le k c ja c h m o ż n a się g n ąć . R y c h ło p o w i n ie n z n a le ź ć się tłu m a c z p o lsk i te g o p o d r ę c z n ik a , a p r z y n a jm n ie j je g o r o z d z ia ł u trz e c ie g o . Sądzę, że s p e c ja ln y m i a d r e s a ta m i tej k sią żk i — p o z a d u s z p a s te rz a m i — p rz e d e w sz y stk im w in n i b y ć w y k ła d o w c y k a t e c h e ty k i w S e m in a r ia c h . D u c h o w n y c h o raz s tu d e n c i te o lo g ii.
Ks. A lfons S k o w ro n e k
D . E m e is, L E R N P R O Z E S S E IM G L A U B EN . E IN A R B E IT S B U C H F Ü R D IE E R W A C H S E N E N B IL D U N G M IT D E M H O L L Ä N D IS C H E N K A T E C H IS M U S . M it B e iträ g e n v o n G . B itte r, K lau s Lang, W o lfg a n g R iess, L u d g er Z in k e u n d e in e m V o rw o rt v o n A. E x eler, F re ib u rg Br. 1970, H e r d e r , s. 336.
K sią żk a E. p o d e jm u je p r o b le m a ty k ę p o d r ę c z n ik a o m ó w io n e g o n a p o p r z e d n ic h s tr o n ic a c h . J e s t n ią p a lą c a p o trz e b a te o lo g ic z n e j fo rm a cji d o ro s ły c h . R ó w n ie ż i to d z ie ło z a a d r e s o w a n e j e s t do sa m y c h d u s z p a ste rz y . N ie w ia d o m o bo w iem , p o k tó r e j s tr o n ie im p a s, b ra k i i z a p o tr z e b o w a n ia s ą w ię k sz e — czy u d o r o s ły c h p ra g n ą c y c h , sw ą w ie d z ę re lig ijn ą p o g łę b ić , czy te ż p o s tr o n ie u c z ą c y c h , k tó rz y d y s p o n u ją c n a jle p s z ą w olą, n ie w iedzą, czego się p r a k ty c z n ie ją ć . Is tn ie je d o tk liw y b ra k p o m o c y dla k s z ta łc ą c y c h E. je s t z d a n ia , iż d o s k o n a łą o r ie n ta c ją m o ż e s łu ż y ć w szy stk im u c z ą c y m K a te c h iz m H o le n d e r s k i dla d o ro s ły c h , k sią żk a — m im o p e w n y c h n ie d o c ią g n ię ć — do tej- p o ry p rz e z ż a d e n in n y k a te c h iz m n ie z d y s ta n s o w a n a . T łu m a c z o n y n a w ie le ję z y k ó w je s t p rz y jm o w a n y z p e ł n ą sa ty sfa k c ją p rze z c z y te ln ik ó w in d y w id u a ln y c h . N ie s t a ł się je d n a k d o tą d k a t e c h e ty c z n ą p o d s ta w ą z e s p o ło w e g o k s z ta łc e n ia d o r o s ły c h . I to w ła ś n ie z a d a n ie p o d e jm u je k sią ż k a E. s t a n ę ł a n a p u n k c ie sw ego s ta rtu . K o m p e n d iu m to n ie z o s ta ło n a p is a n e z a z ie lo n y m sto lik ie m , m im o że z r o d z iło się w p r a c o w n ia c h u n iw e r s y te c k ic h . S tan o w i o n o p lo n w ie lo le tn ie g o d o ś w ia d c z e n ia z e s p o łu u cz ą
cy ch , p r a c u ją c y c h z d o r o s ły m i w ró ż n y c h o ś ro d k a c h .
D o k s z ta łc a ją c e d u s z p a s te rs tw o w śró d d o r o s ły c h je s t o ty le w aż n iejsze od k a te c h iz a c ji d ziec i i m ło d z ie ż y , że ty c h o s ta tn ic h m o ż e m y ju ż w y ch o w y w ać w n o w o c z e sn y m d u c h u p o so b o ro w y m , p o d c z a s gdy sta rs i ze swej n a u k i relig ii w y n o sili cz ę sto p r z e k o n a n ia s ta ty c z n e o K o ściele , in s ty tu c ji n ie p o d le g a ją cej z m ia n o m , o w ła ś c iw o ś c ia c h K o ś c io ła ja k o o p o k i zw y c ięsk o p rz e c iw sta w ia ją cej się n a w a łn ic o m czasów . T y m c zasem n a ic h o c z a c h d o k o n a ły się i d o k o n u ją z m ia n y dla n ic h re w o lu c y jn e . P o n ie w a ż n ie są w s ta n ie ty c h w sz y s tk ic h n o w o ści o g a r n ą ć i z a sy m ilo w a ć , n ie u m ie ją te ż w łą c z y ć się i żyć dzisiejszym ry tm e m
RECENZJE
299
K o ś c io ła . C zują się s p a ra liż o w a n i. S y tu a c ja te g o ro d z a ju n ie m o ż e n ie w strz ą sn ą ć s u m ie n ie m d u s z p a s te rz a św ia d o m eg o swej o d p o w ie d z ia ln o ś c i z a w szy stk ic h sobie p o w ie rz o n y c h .W tej p e r s p e k ty w ie K a te c h iz m H o le n d e rs k i o d d a ć m o ż e n ie w y m ie rn e u słu g i, gdyż: sam sta n o w i s y g n a ł p r z e m ia n n a s z y c h czasów , a po w tó r e — je s t c h a r a k te ry sty c z n y m d o k u m e n te m i św ia d e c tw e m ow y ch p r z e m ia n (s. 13). P o za tym o p e ru je ję z y k ie m tra fia ją c y m do m e n ta ln o ś c i dzisiejszego c z ło w ie k a d o r o s łe go n ie p o s ia d a ją c e g o g ru n to w n ie js z e g o w y k s z ta łc e n ia re lig ijn e g o . P o lsk ie m u C z y te ln ik o w i w in n i je s te ś m y m o ż e w y ja ś n ie n ie , że w e w n ę trz n y u k ł a d K a te ch izm u H o le n d e r s k ie g o o d b ie g a c a łk o w ic ie o d tr a d y c y jn ie z n a n e j form y k a t e chizm ów : z w ię z łe p y ta n ie i aż n ie p o k o ją c o ja s n a , a k r ó tk a o d p o w ie d ź (p rz y k ro jo n a do e w e n tu a ln e g o p r z y s w o je n ia p a m ię c io w e g o ). K a te c h iz m k a to lik ó w h o le n d e rsk ic h n ie je s t te k s te m do w y u c z e n ia się, ,,lecz s ta n o w i d o k u m e n t p o b u d z a ją cy do z a s ta n o w ie n ia się, d o p u sz c z a ją c y ró w n ie ż p y ta n ia k ry ty c z n e , z a w ierając y w y p o w ied zi, k tó r y m w o ln o w sp o só b u z a s a d n io n y ró w n ie ż się sp rze ciw ić ; je s t d o k u m e n te m o tw a rty m n a u z u p e łn ie n ia z w ią z a n e z d alszy m p o s tę p e m " (s. 14). T o w szy stk o je s t p ra w d ą . S tąd w y d aje się, że K a te c h iz m t e n b y łb y u n ik n ą ł w ie lu p e ry p e tii, gd y b y w je g o ty tu le w ogóle p o m in ię to sło w o „ k a te c h iz m ” , a o g ra n ic z o n o się do p o d ty tu ł u , k tó ry a d e k w a tn ie w y z n a c z a k ie r u n e k k o n c e p c y jn y tej z n a k o m ite j k siążki: „ P r z e p o w ia d a n ie w ia ry dla d o r o s ły c h " (,,G e lo o fsv e rk o n d i- ging v o o r d e v o lw a s s e n e n " ).
K o m p e n d iu m E. n ie je s t k o m e n ta r z e m do K a te c h iz m u H o le n d e rs k ie g o , sy s te m a ty c z n ie go in te r p r e tu ją c y m , r o z d z ia ł p o r o z d z ia le . S am i a u to rz y te g o K a te c h iz m u stw ie rd z a ją w e w s tę p ie do n ie g o , iż k sią ż k a ta n ie je s t p r z e z n a c z o n a do le k tu r y c ią g łe j, m a ra c z e j sta n o w ić ro d za j e n c y k lo p e d ii, p o k tó r ą się sięga w k o n k r e tn e j p o tr z e b ie i o d c z y tu je o d n o ś n y u s tę p (cz em u s łu ż y o b sz e rn y sk o ro w idz rzeczo w y , a p o n a d t o n a m a rg in e s a c h te k s tu p o d a n e z o s ta ją n u m e ry s tr o n ic o d sy ła ją c e c z y te ln ik a do in n y c h p a r tii książki, by m ó g ł w y ro b ić sobie p o g lą d n a c a ł o k s z t a ł t in te r e s u ją c e g o go z a g a d n ie n ia ) . M e to d y c z n a s tr u k tu r a k a te c h iz m u n ie z o s ta je w ię c z a c h w ia n a p rz e z to , że E. w y b ie ra sześć serii z a g a d n ie ń , n a n ic h k o n c e n tr u ją c u w ag ę n a u c z a ją c e g o d o r o s ły c h . S ą to n a s tę p u ją c e k ręg i p ro b le m ó w : 1) P ro b le m J e z u s a w św ie tle n o w e g o r o z u m ie n ia P ism a św.; 2. P rz e m ia n y w r o z u m ie n iu o d k u p ie n ia ; 3. W p o s z u k iw a n iu „ n o w e g o K o ś c io ła " ; 4. P rz e m ia n y w p o jm o w a n iu s a k ra m e n tó w ; 5. P rz e m ia n y w ro z u m ie n iu p o b o ż n o śc i; 6. P rz e m ia n y w z a p a try w a n iu n a m o ra ln o ś ć .
K ażd a z serii o b ejm u je sześć części r o z s z e rz a ją c y c h p r o b le m a ty k ę , ta k że w szy stk o ra z e m u k ł a d a się w p e ł n y o b raz w iary .
I n te r e s u ją c a je s t k o n s tr u k c ja p o s z c z e g ó ln y c h części k aż d ej z serii, k tó r a znów s k ła d a się z dw u je d n o s te k d y d a k ty c z n y c h . D la p r z y k ła d u : T e m a t trz e c ie j części se rii „ P r z e m ia n y w r o z u m ie n iu p o b o ż n o ś c i" b rz m i: ,,M o d 1 i t W a " . N a jp ie rw w s k a z a n e z o s ta ją o d n o ś n e fra g m e n ty le k tu ry K a te c h iz m u H o le n d e rs k ie g o , ta k że g ru p a p rz y c h o d z i n a s p o tk a n ie ze z n a jo m o ś c ią ty c h te k s tó w . N a s tę p u je a n a liza d y d a k ty c z n a , w e w s z y s tk ic h s e ria c h p rz e b ie g a ją c a w e d łu g te g o sam ego s c h e m a tu . W y k ła d tr a k t u je k o le jn o : o szerszy m tle m o d litw y , jej z n a c z e n iu dla s łu c h a c z y i d o s tę p ie u c z e s tn ik ó w do n ie j; n a s tę p n ie w y k ła d o w c a o m a w ia s tru k tu r ę tr e ś c io w ą m o d litw y a n a liz u ją c p o sz c z e g ó ln e jej e le m e n ty , w sk az u je n a łą c z ą c ą je w ięź, o d k ry w a r ó ż n e w a rstw y m o d litw y , w sk a z u je n a ź r ó d ła n asze g o w y o b c o w a n ia w m o d litw ie , p rz e c h o d z ą c w k o ń c u do a k tu a liz a c ji i ilu s tra c ji p ro b le m a ty k i; w szy stk o ra z e m w z ię te z m ie rz a k u u tr w a le n iu w a rto ś c i p o z n a w c z y ch w y n ie s io n y c h ze s p o tk a ń . D ru g a je d n o s tk a d y d a k ty c z n a u p ro filo w a n a je s t
