Piotr Kowolik
Erwin Gondzik : nauczyciel
akademicki, działacz oświatowy
Nauczyciel i Szkoła 2 (9), 256-258
Piotr K owolik
Erwin Gondzik — nauczyciel akademicki,
działacz oświatowy
Badania nad uczniam i zdolnym i na różnych szcze blach kariery edukacyjnej zw iązane są z nazw iskiem Er w ina G ondzika.
S w o ją ed u k a c ję ro z p o c z ą ł w w iejsk iej szk ó łce w Paprocanach. D alszą edukację kontynuow ał w Pryw at nym G im nazjum i Liceum w K atow icach.
Zainteresowania naukowe, rozbudzone w nieprofesjo nalnym ruchu naukowym w szkolnictwie, znalazły potwier dzenie w pracy magisterskiej, wykonanej pod kierunkiem prof. Józefa Pietera. Wyniki, dotyczące błędów w rozum ie niu treści lektur naukowych, opublikowane zostały w Zeszy tach Naukowych — „Prace Psychologiczne I” w 1967 roku. W latach 1967-1972 prow adził pogłębione badania longitudinalne w proble mie — diagnozy zdolności ogólnych i specjalnych w śród uczniów oraz szeroko ro zum ianej pracy nauczycieli z uczniam i zdolnym i w szkołach zaw odow ych. W re zultacie tych badań pow stała m onografia, która stała się podstaw ą do przeprow a dzenia przew odu doktorskiego. N a jej podstaw ie — w listopadzie 1972 roku — uzyskuje stopień doktora nauk hum anistycznych. Pracę obronił w Instytucie B a dań P ed ag o g icz n y ch w W arszaw ie. P ro m o to rem b y ł prof. T adeusz N ow acki, a dotyczyła karier edukacyjnych uczniów zdolnych szkół zaw odow ych.
Z wynikam i tych badań, ciągle pogłębianym i empirycznie, zapoznaje nauczy cieli na konferencjach naukow ych (K atow ice 1974, Erfurt 1978, B iałystok 1984). K olejny etap badań podłużnych (lata 1 9 72-1976) ogniskuje w okół ucznia zdolnego. W ypracow uje procedury w ychow aw cze odnośnie diagnozow ania — kształtowania i wykorzystywania zdolności uczniów zdolnych w karierze zaw odo wej. W ypracow ane procedury prezentuje na zebraniach i spotkaniach O gólnopol skiego Sem inarium Pedagogiki Pracy. O wocem tych dyskusji je st praca pt.: K arie
ry szkolne uczniów zdolnych (WSiP, W arszawa 1976).
W dalszej fazie badań — w latach 1976-1981 — interesuje się transferem jednostkow ych karier uczniów zdolnych z pozycji um iejętności (poznaw czych, współżycia, uczenia się, w spółdziałania i profesjonalnych). Zależności między
wy-Piotr K ow olik — Erwin G o n d zik — nauczyciel a ka dem icki, działacz ośw iatowy 257
nikam i edukacyjnym i i zaw odow ym i potw ierdza em pirycznie w pracy K ariery
edukacyjne uczniów zdolnych a pow o d zen ie w p ra c y zaw odow ej. „Prace N auko
w e US1 w K atow icach” , nr 525. Teoretyczne w nioski z tych badań opublikow ane zostały w „Studiach P edagogicznych” (t. 43, O ssolineum , 1981).
U koronow aniem szeroko rozum ianej działalności badaw czej w problem aty ce ucznia zdolnego je s t praca Sukces i kariera człowieka ( 1993). Stanow i ona syn tetyczne ujęcie w yników badań em pirycznych na tem at zw iązków m iędzy osią gnięciam i edukacyjnym i uczniów zdolnych a pow odzeniem zaw odow ym .
Popularyzacja w iedzy naukow ej staje się jeg o p a sją życiow ą. Od 1965 roku organizuje w środowisku tyskim eksperym ent z uczniam i zdolnym i w Szkole Pod staw ow ej nr 17 w Tychach („Prace P edagogiczne I” , nr 31). Z liczby 8 tysięcy uczniów organizuje klasę liczącą 48 uczniów, których losy zaw odow e śledził do kariery zaw odowej 1998 roku.
O d 1976 roku je s t aktyw nym członkiem kierow nictw a O gólnopolskiego Se m inarium Pedagogów Pracy. Od 1974 roku w chodzi w skład Rady R edakcyjnej ro czn ik a „S zkoła — Z aw ód — P raca” , w ydaw anego przez IK Z w W arszaw ie. U czestniczy w badaniach prow adzonych przez prof. Z. W iatrow skiego (CPBP, 08.17) — K ształcenie i doskonalenie nauczycieli szkó ł zaw odow ych. N a kanw ie tych opracow ań pow staje charakterystyka zaw odow a, która je s t w ażnym narzę dziem w kształceniu zawodowym . C harakterystykę w ykorzystano: w górnictw ie („W iadom ości G órnicze” 1990, nr 7), w nauczaniu początkow ym ( Teoretyczne
odniesienia...,Wyd. „Śląsk” , K atow ice 1994), dla potrzeb kształcenia kursow ego
ZDZ („Zeszyty M etodyczne” , nr 3, Wyd. ZDZ w K atow icach).
W pracy dydaktycznej w yprom ow ał ponad 350 m agistrów pedagogiki, zreda gow ał kilka zeszytów metodologicznych (m.in.: „D ojrzew anie M etodyczne”, „Ze szyty M etodyczne” , W arszawa 1974, Wyd. W KC; Z D Z w K atow icach w służbie
gospodarki, Katowice 1986), zrecenzow ał ponad 20 pozycji książkow ych i progra
m ów kształcenia kursowego. A ktualnie zw iązany je s t z pracą dydaktyczną i dzia łalnością naukow ą w Z akładzie Psychologii G órnośląskiej W SP w M ysłow icach. W ażniejsze prace i artykuły dotyczą problem atyki ucznia zdolnego, efektyw ności organizacyjnej procesu kształcenia i wychowania w różnych formach kształ cenia zaw odow ego.
W ybór pism Erw ina G ondzika A. Pozycje zw arte
M etody i fo r m y p ra cy z uczniem zdolnym , Wyd. IKNIBO, K atow ice 1973. Praca z uczniem zdolnym. Z badań nad m łodzieżą szkó l zaw odow ych, Wyd. ZNP,
258 N auczyciel i Szkoła 2(9) 2 0 0 0
K ariery szkolne uczniów zdolnych, Wyd. WSiP, W arszawa 1976.
K ariery edukacyjne uczniów zdolnych a pow odzenie w p ra c y zaw odow ej, Wyd.
UŚ1, „Prace N aukow e” nr 525, K atow ice 1982.
N ow atorstw o pedagogiczne nauczycieli m ista Wodzisławia SI., W odzisław Śląski
1991 (w spólnie z P. K ow olikiem ).
Sukces i kariera człowieka, Wyd. UŚ1, K atow ice 1993.
P oradnik p edagogiczny dla w ykładow ców i kursantów , B ydgoszcz 1999.
B. A rtykuły
Błędy w rozumieniu lektur naukowych, „Prace Psychologiczne” nr 1, Katowice 1976. U sprawnienie m etod badania rozumienia treści lektury, Wyd. „Śląsk” , 1970. Praca nauczyciela z uczniem wybitnym, „Prace Pedagogiczne” nr 1, Katowice 1972. Kariera szkolna wybitnie uzdolnionych absolwentów średnich szkó l zaw odow ych,
„Przegląd Pedagogiczny” 1973, nr 1-2.
D oskonalenie kadry kierowniczej, [w:] K ształcenie perm anentne, Wyd. TWP, K ra
ków 1973.
K ariery szkolne uczniów zdolnych szkól zaw odow ych, „C how anna” 1974, nr 2. U czniowie uzdolnieni w opinii rodziców, nauczycieli i absolw entów szkó ł zaw odo
wych, „Przegląd Pedagogiczny” 1974, nr 3.
Schullaufbahnen begabter Schuler, „Padagogik-Psychologie” , E rfurt 1978, H. 6. K ariery zaw odow e uzdolnionych absolw entów szkó l zaw odow ych, „Ruch Pedago
giczny” 1979, nr 5.
Sukcesy edukacyjne zdolnych, „C how anna” 1982, nr 1.
Sukcesy edukacyjne zdolnych studentów , „Życie Szkoły W yższej” 1987, nr 5. P odstaw y psychologii, pedagogiki i zasady dydaktyki dla kursantów m istrzow
skich (w spółautor z K. C zarneckim i S. K arasiem ), W ydanie II, W arszawa
1987.
N owatorstwo pedagogiczne nauczycieli, [w:] N owatorstw o pedagogiczne w re gionie, red. H. Pelczar, Wyd. IKN, ODN w R zeszow ie, W arszawa 1986. P owodzenia i niepowodzenia absolwentów katow ickiej fir m y sym ulacyjnej, „E du
kacja D orosłych” 1998, nr 1.
D ojrzewanie naukow e p o p rzez sem inarium ped a g o g iki pracy, [w:] N ow y w ym iar edukacji zaw odow ej i ustawicznej, red. H. Błażejow ski, B ydgoszcz 1998.
