View of Amazing God’s Presence

R

E

C

E

N

Z

J

E

Tom LXII, zeszyt 7 – 2015

KS. MARCIN SKADANOWSKI *

PRZEDZIWNA BOA OBECNO

Nikolaos CHATZINIKOLAOU. Tam, gdzie nie wida Boga. Tum. El bieta Niczy-poruk. Zaleszany: eski Dom Zakonny pw. w. Wielkomczennicy Katarzy-ny 2013 ss. 208. ISBN ISBN 978-83-937673-0-4.

W wielu sytuacjach ludzkiego ycia wiara – przynajmniej taka, jak gosi chrzecijastwo – nie jest ani atwa, ani oczywista. Dotyczy to zwaszcza konfrontacji prawdy o Bogu dobrym, kochajcym, o ywiajcym i przebaczajcym z obecnymi na wiecie ró nymi postaciami za, sporód których tylko pewn cz mo na uzna za zo bezporednio lub porednio zawinione przez czowieka. Niesprawiedliwe cierpie-nie, dotykajce osób niewinnych, zawsze stanowi wyzwanie dla chrzecijanina. Czy wobec takiego za, dotykajcego ludzi bez ich winy, mo na dalej wierzy w dobrego Boga? A jeli tak, to czy mo na wierzy w Bo  Opatrzno, w to, e Bóg nie wy-cofa si z grzesznego wiata, lecz rzeczywicie w nim pozostaje, jest obecny i dzia-a? S to pytania nie tylko teologa, ale przede wszystkim ka dego zwyczajnego chrzecijanina. Staj si one palce wtedy, gdy konkretny czowiek konfrontowany jest w swoim yciu ze zem, którego przyczyn i sensu nie mo e poj.

Ten problem wybija si na pierwszy plan w ksi ce niezwykego czowieka – metropolity Nikolaosa Chatzinikolau. Na wyjtkowo ksi ki wpywa oryginalno drogi yciowej jej autora. Metropolita Nikolaos ukoczy najpierw studia fizyczne na Uniwersytecie Arystotelesa w Salonikach. Nastpnie studiowa astrofizyk na Uniwersytecie Harvarda oraz mechanik pynów w Massachusetts Institute of Tech-nology (MIT). W studiach doktoranckich, prowadzonych w ramach wspólnego pro-gramu Harvard University i MIT podj zagadnienia in ynierii biomedycznej. Po

Ks. dr hab. MARCIN SKADANOWSKI – Katedra Teologii Protestanckiej Instytutu Ekume-nicznego KUL; adres do korespondencji – e-mail: skladanowski@kul.pl

RECENZJE 214

studiach pracowa w Bostonie – w laboratorium angiologicznym, w klinice anestezjo-logii oraz na oddziale intensywnej terapii szpitala pediatrycznego. Po powrocie do Grecji w latach 90. XX wieku prowadzi wykady na Krecie i w Atenach. Poza stu-diami z dziedziny in ynierii biomedycznej autor podj tak e studia z teologii prawo-sawnej w Holy Cross Greek Orthodox School of Theology w Bostonie i na Uniwer-sytecie Arystotelesa w Salonikach. To biomedyczne i teologiczne przygotowanie umo liwio mu zao enie w 1993 roku pierwszego w Grecji Centrum Etyki Bio-medycznej i Deontologii. Drodze naukowej towarzyszyo w yciu autora odkrywanie innego powoania. W 1989 r. zosta mnichem i kapanem. Od 2004 r. jest metropolit Mesogaias i Lavreotikis w Grecji.

Ksi ka Tam, gdzie nie wida Boga jest zatem publikacj teologa, bioetyka, in yniera z obszaru biotechnologii oraz praktyka, majcego dowiadczenie pracy szpitalnej, stykajcego si w niej z najtrudniejszymi przypadkami, z wielkimi drama-tami ludzkimi, z nieuchronnym cierpieniem wielu osób i ze mierci. Nie jest to wic dzieo pene piknych i wzniosych, cho pustych, sów o cierpieniu. Metropolita Nikolaos odwouje si do konkretnych przypadków cierpienia niezasu onego i niepo-jtego, aby – jako chrzecijanin – szuka istnienia i dziaania Boga, nadajcego sens temu, co dla czowieka wydaje si pozbawione wszelkiego sensu.

Ksi ka metropolity Nikolaosa nie stanowi teologicznego ani tym bardziej me-dycznego wykadu. Rzecz jasna zawiera niezbdne wyjanienia medyczne oraz pewne elementy nauki chrzecijaskiej, jednak e nie na tym polega jej oryginalno. Metro-polita zbudowa swoj ksi k jako zbiór wielu konkretnych przypadków. Nie s to bynajmniej „przypadki” w statystyce medycznej, lecz konkretne osoby, czasem rodziny, z którymi w czasie zo onej drogi yciowej metropolita spotka si – zarów-no w Ameryce, jak i w Grecji. Opisuje cierpice na przewleke, niekiedy nieuleczalne choroby dzieci, osoby mode i starsze. Mówi o rodzinach dowiadczanych niezasu- onym cierpieniem: o prze ywajcych dramat, ból i rozpacz matkach i ojcach. Wspo-mina cierpicych duchownych. Ka dy z przypadków jest inny. Niekiedy skompli-kowana terapia prowadzi do wyleczenia, innym razem tak e lekarze zauwa aj nie-pojte Bo e dziaanie – cud uzdrowienia, w jeszcze innych sytuacjach choroba i pienie prowadz do mierci. Niezale nie od losów indywidualnych ludzi, ka de cier-pienie – nawet jeli skoczy si wyleczeniem czy uzdrowieniem – stanowi wyzwanie dla wiary chrzecijaskiej. Metropolita przedstawia bardzo konkretne sytuacje, w któ-rych – jak mówi tytu ksi ki – „nie wida Boga”, Bóg goszony przez Koció – kochajcy, dobry i miosierny – wydaje si zupenie nieobecny.

W obliczu niezasu onego cierpienia ludzie stawiaj liczne pytania: dlaczego dobry, wszechmogcy Bóg dopuszcza ból i cierpienie? dlaczego, jeli ju cierpienie musi by na wiecie, Bóg nie rozdziela go po równo, skoro s niewinni ludzie, którzy cierpi strasznie, ponad mo liw do pojcia miar? dlaczego cierpi dzieci, które nie zawiniy ani wobec Boga, ani wobec innych ludzi? dlaczego konkretne cierpienie spotkao wanie mnie? Autor nie daje tutaj banalnych, sztampowych odpowiedzi.

RECENZJE 215

Mo na mie wra enie, e w zasadzie nie usiuje ich wymyla. Wiele razy opisuje po prostu wasne trwanie z cierpicymi, wiadectwo wiary i modlitwy, ale te wia-dectwo wasnych rozterek i pyta wobec Boga.

Ksi ka metropolity Nikolaosa pokazuje wielko cierpienia i umierania. Nie jest jednak pochwa cierpitnictwa, nie usiuje znajdowa sensu w zu czy te usprawie-dliwia niezasu onego cierpienia niezbadan wol Bo . Wielko cierpienia ujaw-nia si w wielkoci cierpicych. W tej historii niekiedy nawet dzieci, prze ywajce dramat choroby, staj si bohaterami i nauczycielami wiary i nadziei. Nie znaczy to, e najtrudniejsze pytania czowieka o Boga w obliczu cierpienia pozostaj na uboczu. Bynajmniej – z wszystkich opowiedzianych historii wyania si jedna, najwa niejsza odpowied, jak jest w stanie da chrzecijastwo w obliczu za obecnego w wiecie stworzonym przecie przez dobrego Boga. Bóg rzeczywicie jest obecny w wiecie i w ka dym konkretnym ludzkim yciu, nawet jeli s takie sytuacje, w których Go nie wida. Bóg ukazuje si w krzy u Jezusa Chrystusa, który jednak nigdy nie jest kultem cierpienia ani jego usprawiedliwieniem – krzy Chrystusa prowadzi do wiata zmar-twychwstania. Zo sprzeciwia si dobroci Bo ej, nie sposób go zaakceptowa ani do niego si przyzwyczai. Jednak chrzecijanin, który wierzy, e Chrystus zmartwych-wsta i przez swoje zwycistwo umierci mier, nie pozwoli zatryumfowa cierpieniu w swoim yciu. Wszystkie przykady osób cierpicych daj zamiast wielu ludzkich, niewystarczajcych odpowiedzi – jedn, t, któr wskazuje Chrystus ukrzy owany i zmartwychwstay. Jak mówi Autor w ostatnim zdaniu ksi ki, „prawdziwa, niewinna, dziecica wiara w bosko Chrystusa ukazuje Boga tam, gdzie Go nie wida”.