Cztery metody realizacji dodatkowego dużego zadania produkcyjnego (ddzp)

(1)

Streszczenie

W artykule przedstawiono cztery metody realizacji produkcji przy dodatkowym duym zadaniu produkcyjnym (ddzp) w zakładzie produkcji stolarki budowlanej – konstrukcji aluminiowych (zpsb). Opisano eksperckie metody produkcji wyrobów na zamówienie, dla rónych zada produkcyjnych – rozliczanych za wykonan pro-dukcj: wg kryterium czasu potrzebnego do wykonania poszczególnych czynnoci al-bo wg kryterium za gotowy wyrób. Metody rozgranicza take sposób zorganizowania pracowników: w ramach ustalonej w zakładzie struktury produkcyjnej, albo poprzez wydzielenie odrbnej jednostki produkcyjnej. Przedstawiono definicj ddzp, oraz wybrane przykłady zmian – wymuszonych dyskretnymi uwarunkowaniami podczas realizacji ddzp – przyjtych pocztkowych załoe w metodzie.

Słowa kluczowe: produkcja, zarzdznie produkcj, produkcja wyrobów na zamówienie, dodatkowe due zadanie produkcyjne

1. Wprowadzenie

Cech charakterystyczn dla brany; tj. dla budownictwa – jest sezonowo produkcji. Nato-miast specyfik zakładu produkcji stolarki budowlanej – konstrukcji aluminiowych (zpsb), jest spitrzanie si zamówie w „wysokim sezonie”; tj. zwykle w okresie: VIII-XII. Realizacja tych zamówie jest koniecznoci ekonomiczn i rynkow przedsibiorstwa (zpsb). W tym okresie wpływaj do firmy (zpsb) dorane – pojedyncze due jednostkowe zamówienia; tj. takie, które ze wzgldu na swoj wielko potrzebuj od ok. jednego do ok. 4–5 miesicy okresu realizacji – np.dostaw na budowany obiekt. Zwykle brak jest wczeniejszej wiedzy, co do zakresu albo terminu danego kontraktu, albo nawet brak jest wczeniej informacji o kontrakcie. Wyklucza to długoter-minowe, wczeniejsze przygotowanie si organizacyjne firmy (zpsb). Przyjmujc do realizacji ta-kie dodatkowe due zadanie produkcyjne (ddzp), zakład (zpsb) musi jednoczenie realizowa, wpływajce na bieco, zamówienia stałych klientów. Przyjte do realizacji ddzp, przy pełnym obłoeniu biecej produkcji, odbywa si równolegle z produkcj innych wyrobów, produkowa-nych na zamówienie – zwykle w róprodukowa-nych systemach profili aluminiowych (Alu). Profile te stano-wi półprodukt, do wytwarzania wszelkich konstrukcji lusarki/stolarki budowlanej, za decyzja o wyborze konkretnego systemu profili aluminiowych (np. Yawal, Schuco, Aluprof, itp., …) jest zwykle firmie (zpsb) narzucona przez inwestora czy architekta. Czasem decyzj o wyborze systemu profili Alu podejmuje zpsb. Cech immanentn produkcji zpsb jest jednoczesna produkcja rónych konstrukcji Alu (drzwi, okna, fasady,…), dla rónych klientów, w ramach rónych zamó-wie – w rónych systemach profili Alu. Poszczególne systemy profili Alu rónia si m.in.

(2)

zarów-no konstrukcyjnie, jak i tym, e ich obróbka ma rón pracochłonzarów-no, czasochłonzarów-no i róny stopie trudnoci.

Terminowo i krótkie cykle dostaw, elastyczno reagowania na zmienne w czasie i zróni-cowane dania klientów oraz jako produkcji, stanowi niewtpliwie podstawowe czynniki de-terminujce konkurencyjno na rynku i rozwój przerdsiebiorstwa, musz wic zosta uwzgldnio-ne w organizacji i zarzdzaniu produkcj [1].

Podstawowym zadaniem zakładu produkcji stolarki budowlanej – konstrukcji aluminiowych (zpsb) jest wyprodukowanie i ekspedycja w wyznaczonym czasie i oznaczonego co do iloci, ro-dzajów i parametrów technicznych produktów m.in.: okien, drzwi, fasad, itp., stanowicych zada-nie produkcyjne – zlecezada-nie, bdce realizacj zamówienia klienta. Jest to typowy przykład podsta-wowego rodzaju produkcji – tj. produkcji „na zamówienie” [4]. Produkcja „na magazyn” [4] w omawianym zpsb – czy brany – niemal nie wystpuje.

Z przeprowadzonych bada – na bazie zrealizowanych zada produkcyjnych – wynika, e: op-tymalizacja planowania i sterowania produkcj w realizacji ddzp, nastpuje ju w sytuacji podjcia decyzji o przyjciu do realizacji ddzp. A nawet wczeniej, tj. z chwil wpłynicia do przedsibior-stwa (zpsb) zamówienia bd zapytania ofertowego z rynku, gdy przeprowadzana jest analiza przy-jcia (bd nie przyprzy-jcia) do realizacji ddzp. Czyli, gdy zaistnieje potrzeba wykonania ddzp – wówczas nastpuje analiza moliwoci wykonania ddzp poprzez odpowiednie planowanie i stero-wanie produkcj. Przy realizacji ddzp powstaj procedury i dokumentacja metody, jak wypraco-wano i posłuono si do realizacji danego, kolejnego ddzp. Powstała wówczas dokumentacja pro-dukcyjna, kadrowo-płacowa i ksigowo-zaopatrzeniowa jest dorobkiem trwałym. Dokumentacja taka w przedsibiorstwie jest przechowywana wedle potrzeb firmy, albo potrzeb odpowiednich pracowników; albo wedle nadrzdnie obowizujcych wymogów prawno-administracyjno-ksigowych. Za wiedza dotyczca zrealizowanego ddzp pozostaje w umysłach pracowników fir-my, biorcych udział w realizacji ddzp. Natomiast algorytm odpowiedniego doboru i sterowania ddzp pozostaje ju tylko w wiadomoci i pamici osób zarzdzajcych przedsibiorstwem i pro-dukcj. Dokumentacja, wiedza, algorytm s pomocne przy odpowiednim planowaniu i sterowaniu nastpnym ddzp. Realizacja ddzp nabiera charakteru zarzdzania projektem. Zarzdzanie produk-cj przy ddzp wymaga szerokiej wiedzy, umiejtnoci i elastycznoci w produkcji „na zamówie-nie”; gdzie wystpuje zwykle produkcja małoseryjna i jednostkowa [4], o wysoce nieustabilizowa-nym charakterze produkcji; co do asortymentu i iloci w czasie. Czyli wysoka zmienno produk-tów, przy niskich (jednostkowych) ilociach poszczególnych produktów; take w danych rodzajach produktów; „high variety / low volume”. Mamy tu niecigły (dyskretny) przepływ materiałów i procesu produkcyjnego, szerokie stosowanie specjalizacji technologicznej i niepotokowych form organizacji procesu produkcyjnego. Wystpuj procesy produkcyjne mieszane (integracyjno-dezintegracyjne) o wielorakich powizaniach i nawrotach, take w powizaniach kooperacyjnych firm z łacucha dostaw. Przedmioty pracy s obrabiane partiami, zwykle w nieregularnych odst-pach czasu. Elastyczno w zachowaniu si przedsibiorstwa oraz produkcji i przepływu produkcji (sterowania oboma procesami) [4] implikuje take zastosowanie Elastycznych Systemów Produkcji (ESP), w ramach posiadanych przez firm maszyn CNC, wystpuje w firmie ESP dla produkcji wyrobów na zamówienie [4]. W przedsibiorstwie – proces produkcji „na zamówienie”, to przy-kład działa wg pojcia „rozwijania zamówie”; implikuje to wzrost zakresu i rangi planowania i sterowania produkcj dla triady: zaopatrzenie (tutaj wg: Just in Time) – przepływ produkcji –

(3)

zbyt (tutaj: ekspedycja – wg tras wysyłek, albo harmonogramu prac na budowie), poszerzonej o kadorazowe techniczne i kosztowe przygotowanie produkcji, pozyskanych zamówie z rynku; w stopniu – niemale – jak dla rozruchu nowej produkcji [4] – z jego koniecznymi krokami: plan-rozruch-uczenie si-pełnia zdolnoci produkcyjnych-nowe uruchomienie. Zarzdzanie w przedsi-biorstwie produkcj przy ddzp, uwzgldnia odpowiednie dla produkcji „na zamówienie” zorgani-zowanie gospodarek pomocniczych dla rozruchów produkcji nierytmicznej. W przedsibiorstwie, a take w kadej z metod realizacji ddzp – miały i maj miejsce nadal procesy „uczenia si”; take wg formuły „learning by doing”[4], ale – w zalenoci od zamówienia – formuły s modyfikowane do sytuacji i potrzeb; take dla ddzp. Kadorazowo pojawiaj si bazy wiedzy, dot. sterowania produkcj, specyficzne dla kadej metody ddzp, ale z modyfikacjami wobec wykorzystywanych w danej metodzie: technologii, narzdzi, oprzyrzdowania dla danego systemu profili ALU, itp.

Istotowo w przedsibiorstwie powica si duo uwagi pracownikom; z triady celów produkcji [4]: rzeczowe-ekonomiczne-socjalne; metodyczna i stale rozszerzana polityka informacyjna, szko-leniowa, BHP-owska, motywacyjna wobec pracowników; jako najwaniejszego czynnika efektyw-nej realizacji tak wysoko skomplikowaefektyw-nej, zmienefektyw-nej produkcji [4] jest w przedsibiorstwie przed-miotem b.wysokiej dbałoci. Firma posiada b. dobr kadr pracownicz, dziki której moe po-dejmowa si nowych, dodatkowych, coraz trudniejszych i ilociowo wikszych, zmiennych zada produkcyjnych. Warunkiem moliwoci realizacyjnych firmy, jej rozwoju w warunkach rynkowych – jest maksymalne dostosowanie działalnoci produkcyjnej przedsibiorstwa do wymaga klienta i nadanie klientowi priorytetu w hierarchii celów przedsibiorstwa [4], poprzez:

• presja rynkowa (klienta); terminowo, krótkie cykle realizacji i dostaw, konieczno realiza-cji zamówie klientów w krótkim czasie – czsto w czasie krótszym ni cykl produkcyjny, • presja ekonomiczna; racjonalizacja kosztów, optymalizacja zatrudnienia, minimalizacja

za-mroenia kapitału w zapasach (tutaj: głównie zaopatrzeniowych), z uwagi na „ssanie” ekspe-dycji wyrobów gotowych,

• uwarunkowania wewntrzne w firmie; metody zarzdzania produkcj (JiT), techniczno-organizacyjne, społeczne (ludzkie).

Firma dla swojej zmiennej sezonowo wielkoci produkcji, zatrudnia optymaln ilo pracow-ników. Nie wystpuj przerosty zatrudnienia w okresach małej iloci zamówie. Raczej niedobór przy wikszej iloci zamówie. Pozyskanie tylko na par miesicy sezonowych pracowników ra-czej nie jest moliwe ze wzgeldu na wysoko specjalistyczn i zmienn produkcj. Potrzebnych i odpowiednich pracowników brakuje na rynku pracy dla doranego zatrudnienia.

Logistyka dostaw wyrobów gotowych [4] jest właciwoci i koniecznoci sterowania prze-pływem materiałów w przedsibiorstwie oraz wpływ partii transportowej na czas zakoczenia i długo cyklu produkcyjnego [4]. I obok głównego sterowania terminem wyprodukowania (do-stawy), w przedsibiorstwie obowizuje sterowanie integracyjne [4] wynikiem ekonomicznym oraz sterowanie operatywne, tj. najwikszym priorytetem. Z dyskretnego charakteru produkcji wynikaj niecigłoci produkcyjne, które s ujmowane w sposobie planowania produkcji. Take wystpuj-c metod sterowania produkcj w przedsibiorstwie, zwłaszcza przy ddzp, jest sterowanie ze wzgldu na typ produkcji (jednostkowa, małoseryjna).

Koniecznoci systemow dla tak skrajne niecigłej produkcji, połczonej z wymogiem wyni-ku ekonomicznego tj, zyswyni-ku, s „eksperckie” [4] sposoby planowania i sterowania produkcj, za produkcja „na zamówienie” implikuje „podejcie procesowe” dla realizacji poszczególnych

(4)

zamówie. I cho efektem produkcji jest produkt (o wysokiej rónorodnoci) – to „de facto” pro-duktem kocowym firmy jest zrealizowane w danym czasie zamówienie klienta. W przedsibior-stwie tak funkcjonujcym istniej metody sterowania produkcj wg „Wnioskowania logicznego”, co daje wraz z „Teori ogranicze” (np.utrudniajce terminowe realizacje zamówie okresy ocze-kiwa na dostawy (wg JiT) podzespołów (np. szyby – „na wymiar”, profile ALU – wg systemu i koloru, okucia – wg „funkcji” okien, drzwi,…), na które przedsibiorstwo ma róne – czsto zmienne okresy oczekiwa na dostawy.

W przedsibiorstwie nie były przeprowadzane dotychczas rozwizania wspomagania zarz-dzania przedsibiorstwem uwzgldniajce „Algorytmy genetyczne”, czy „Rozmyty model lingwi-styczny” [4]

Wystpujce w literaturze, np. [4] „systemy uruchamiania partii w produkcji przemiennej” – w przedsibiorstwie (zpsb), jako ddzp, jest prowadzone równolegle z biec produkcj. Za decy-zja o przyjciu do realizacji ddzp – zwykle w „wysokim sezonie” dla firmy – po zbadaniu moli-woci produkcyjno-organizacyjnych, jest poddawana analizie ekonomicznej – i ona ostatecznie decyduje o przyjciu zamówienia do realizacji. Podjcie decyzji o realizacji zwykle nie uwzgldnia moliwoci negocjacji terminu realizacji. Na podstawie przeprowadzonych bada stanu wiedzy mona okreli, e dotychczasowe prace nie zajmuj si metodami realizacji ddzp, za na podsta-wie wyników empirycznych, tj. na bazie zrealizowanych w zakładzie ddzp – wynika, e poszcze-gólne ddzp róni si midzy sob, ale jednoczenie w rónych metodach realizacji ddzp, wystpu-j pewne powtarzawystpu-jce si i wspólne cechy, które dan metod mog definiowa. Std potrzeba opracowania metod realizacji produkcji przy ddzp, oraz ich zalgorytmizowania.

2. Definicja

Dodatkowe due zadanie produkcyjne (ddzp), to (def.): realizowany przez zakład produkcyjny zakres produkcji:

• okrelony co do:

o _{iloci i rodzaju produktów,} o _{okresu realizacji,}

o _{harmonogramu dostaw gotowych produktów,} o _{ceny za poszczególne produkty i za cały kontrakt,} • objty odrbnym zamówieniem dla konkretnego klienta, • prowadzony równolegle z biec produkcj zakładu,

• osobno rozliczany (etapowo jak i kocowo) wg specjalnie okrelonych i uzgodnionych z pra-cownikami zasad:

o _{wynagradzania pracowników,} o _{rozliczania zrealizowanej produkcji,}

• wykonywany w okresie realizacji ddzp (or ddzp) od jednego do 4–5 miesicy** – w zasadzie – w oparciu o posiadanych przez zakład:

o _{pracowników,}

o _{technicznej infrastruktury produkcyjnej,} o _{technologii i}

(5)

• z uwzgldnieniem moliwych podczas jego realizacji zmian: o _{wprowadzanych przez klienta, np. co do iloci, terminów, …,} o _{wynikajcych z zaburze w dostawach półproduktów.}

** Przy czym – przyjta w definicji długo okresu realizacji ddzp (or ddzp) – jest uzaleniona od oceny czy: jeszcze nie jest (bd ju jest) – racjonalne ekonomicznie – np. powikszenie stanu zatrudnienia – z powodu sezonowoci brany. Spodziewany „niski” sezon, zapewne nie przyniesie wystarczajcej iloci zamówie dla powikszonej iloci pracowników. Okres realizacji ddzp (or ddzp) jest cech danej brany, danego zakładu (zpsb). Dla innej brany czy zakładu, take wytwarzajcego produkt(-y) na zamówienie, które składaj si na reali-zacj całoci zadania, bdcego ostatecznie finalnym produktem – okresy realizacji ddzp (or ddzp) bd inne. Przykładem innej brany s stocznie, produkujce zarówno bardzo du-e statki, jak i małe stocznie jachtowe.

3. Metody realizacji ddzp – załoenia i determinanty

Cztery metody realizacji ddzp s pochodn dwóch odrbnych sposobów rozliczania produkcji: „za gotowy wyrób” i „za czas na poszczególne czynnoci”. Pierwszy sposób był wyranie podpo-rzdkowany wymogom logistycznym; tj. rytmicznej ekspedycji gotowych wyrobów, za drugi spo-sób uwzgldnia wieksz elastyczno ekspedycji gotowych wyrobów, oraz ewentualnoci zaburze w dostawach półproduktów. Co zaprezentowano schematycznie na rys. 1, oraz charakteryzujc szczegółowo kolejne metody.

Rysunek 1. Schemat czterech metod realizacji ddzp ródło: Opracowanie własne.

Metoda 1:

1. Produkt: powtarzalny, jednakowy, jednego rodzaju,

2. Znajomo produktu(-ów): dotychczas w zakładzie nie wykonywany, 3. System ALU: Schuco

4. Znajomo danych produkcyjnych w zakładzie dla tego produktu: • technologia – nie,

ddzp

rozliczanie produkcji za gotowy wyrób

rozliczanie produkcji za czas na poszczególne czynnoci

1. dorana, nowa jed-nostka produkcyjna 2. w obecnej strukturze produkcji 3. pracownik na swoim stanowisku pracy 4. pracownik na ró-nych stanowiskach pracy

(6)

• czasy operacyjne czynnoci składowych – nie, • wydajno – nie

5. Co to za produkt(-y)?: segmenty, moduły elewacyjne aluminiowe,

6. Sposób zorganizowania produkcji; brygadowo-gniazdowy (doranie: gniazdowo-potokowy), 7. Umiejscowienie produkcji ddzp: nowa, dorana jednostka produkcyjna – na osobnej linii, hali –

tylko dla ddzp,

8. Pracownicy realizujcy ddzp: • tylko realizujcy ddzp, oraz

• realizujcy ddzp + realizujcy biec produkcj,

9. Ilo (i rodzaje) poszczególnych produktów: znane od pocztku oraz zmienne (co do iloci) w czasie realizacji ddzp,

10. Sposób raportowania wykonanej produkcji:

• raporty dzienne: brygady; zmienne co do składu pracowników, • codzienne personalne okrelenie składu brygady,

• codzienne wykazanie iloci przepracowanych rbg przez kadego pracownika, członka bryga-dy,

• zapłata za gotowy wyrób,

• codzienne wykazanie iloci gotowych i zapakowanych na stojaki transportowe modułów – jako kryterium uznania gotowego wyrobu do zapłaty.

• drugie konieczne kryterium wypłaty za gotowe moduły – tj. krotno 5 modułów na stojaku transportowym – wymóg logistyczny.

• wysyłka z zakładu produkcyjnego: staraniem i na koszt zamawiajcego w cile uzgadnianych dniach odbioru i w ilociach stojaków transportowych (po 5 modułów kady),

• codzienne wyliczenie „wspólnego mianownika” – tj.: dziennej stawki rb na raporcie dzien-nym brygady, dla danego dnia,

• stały dostp wszystkich członków brygady do zbioru raportów dziennych brygady.

• produkcja modułów – z materiałów powierzonych przez zamawiajcego (ryzyko nierytmicz-noci dostaw półproduktów, komponentów i akcesoriów),

• ryzyko nierytmicznoci dostaw stojaków transportowych – std ryzyko niedotrzymania termi-nów i iloci ekspedycji gotowych produktów (nie ma na czym ekspediowa),

11. Wyliczenie, okrelenie i podanie przed rozpoczciem realizacji ddzp – pracownikom realizuj-cym ddzp kwoty zapłaty za kady wykonany „na gotowo” moduł, jako zasada systemu wy-nagrodzenia, oraz wyliczona, podana pracownikom i przyjta – ilo rbg na wykonanie po-jedynczego modułu. Wynagrodzenie wartociowo korzystniejsze, ni płaca za biec pro-dukcj.

12. Nie wszyscy pracownicy zakładu mogli bra udział w realizacji ddzp, 13. Konieczno zwikszenia zatrudnienia,

14. Konieczno adaptacji dodatkowej hali na potrzeby realizacji ddzp (osobna jednostka produk-cyjna),

15. Zasady prowadzenia pozostałej, biecej produkcji przy realizacji ddzp: • organizacja produkcji: jak dotychczas; tj. system brygadowy,

(7)

16. Okres realizacji ddzp: 3 miesice.

Na samym pocztku realizacji ddzp zmianie uległ sposób zorganizowania produkcji: przyjty system gniazdowo-potokowy został zamieniony na brygadowo gniazdowy, który dawał potrzebn na placu budowy zwłaszcza na pocztku realizacji ddzp wiksz ilo gotowych modułów. Man-kamentem (systemu brygadowo gniazdowego) było jednak konfliktowy system rozliczania dzien-nego wykonanej partii ddzp, zwłaszcza przy niecigłoci w dostawach półproduktów. Za dodat-kow zalet była mimo braków niektórych komponentów – moliwo prowadzenia produkcji ddzp chocia w niektórych gniazdach [2]. Metoda właciwa, ze wzgldu na znaczco due gabary-ty produktów, niemoliwe do pomieszczenia razem z produktami z biecej produkcji o mniej-szych gabarytach.

Metoda 2:

1. Produkt: powtarzalny, jednakowy w danym rodzaju, kilka rodzajów produktów (4 rodzaje), 2. Typ produktu(-ów): dotychczas w zakładzie wykonywany,

3. System ALU: Pural,

4. Znajomo danych produkcyjnych w zakładzie dla tego produktu: • technologia – tak,

• czasy operacyjne czynnoci składowych – tak, • wydajno – nie

5. Co to za produkt(-y): okna energooszczdne; cztery róne grupy modeli okien, 6. Sposób zorganizowania produkcji: brygadowy i brygadowo-zadaniowy,

7. umiejscowienie produkcji ddzp: na wspólnej hali i na wspólnych maszynach dla realizacji ddzp i dla realizacji biecej produkcji, poród realizacji biecej produkcji,

8. pracownicy realizujcy ddzp:

9. ilo (i rodzaje) poszczególnych produktów: znane od pocztku i nie zmienne w czasie realizacji ddzp,

• sposób raportowania wykonanej produkcji: • raporty dzienne: brygady,

• codzienne personalne okrelenie składu brygady,

• codzienne wykazanie iloci przepracowanych rbg przez kadego pracownika, członka bryga-dy,

• codzienne wykazanie iloci gotowych i zapakowanych na stojaki transportowe modułów – jako kryterium uznania gotowego wyrobu do zapłaty,

• zapłata za gotowy wyrób,

• drugie konieczne kryterium wypłaty za gotowe moduły – tj. wymagana, okrelona ilo goto-wych produktów na stojakach na dzie ekspedycji z zakładu,

• wysyłka z zakładu produkcyjnego : staraniem i na koszt producenta (zpsb) w uzgadnianych dniach odbioru i w ilociach gotowych produktów na stojakach transportowych (drewnianych bezzwrotnych i metalowych zwrotnych),

• codzienne wyliczenie „wspólnego mianownika” – tj.: dziennej stawki rbg na raporcie dzien-nym brygady,

(8)

• stały dostp wszystkich członków brygady do zbioru raportów dziennych brygady.

• produkcja: z materiałów własnych zamawiajcego (take ryzyko nierytmicznoci dostaw pół-produktów, komponentów i akcesoriów – z uwagi na szybki termin wejcia na produkcj), 11. Wyliczenie, okrelenie i podanie przed rozpoczciem realizacji ddzp – pracownikom

realizuj-cym ddzp kwoty zapłaty za kady wykonany „na gotowo” rodzaj produktu – wartociowo korzystniejsza ni płaca za biec produkcj, oraz wyliczona i przyjta ilo rbg na wyko-nanie kadej z czterech wersji okna,

12. Wszyscy pracownicy zakładu mogli bra udział w realizacji ddzp, 13. Nie było koniecznoci zwikszenia zatrudnienia,

14. Brak konieczno adaptacji dodatkowej hali na potrzeby realizacji ddzp, 15. Okres realizacji ddzp: 2 miesice.

Prowadzenie odrbnie rozliczanego i wynagradzanego ddzp (za gotowy wyrób), poród bie-cej produkcji, prowadzonej systemem brygadowym, z wynagradzaniem wg rbg dla danego pra-cownika – spowodowało błdy i braki w wypełnianiu osobowych dziennych kart pracy poszcze-gólnych pracowników [3], zwłaszcza przy niecigłociach w dostawach półproduktów.

Metoda 3:

1. Produkt: powtarzalny, jednakowy w rodzaju, kilka rodzajów produktów (6 rodzajów), 2. Typ produktu(-ów): dotychczas w zakładzie wykonywane, ale nie wszystkie w tym systemie, 3. System ALU: Schuco, Yawal,

4. Znajomo danych produkcyjnych w zakładzie dla tego produktu: • technologia – czciowo znana,

• czasy operacyjne czynnoci składowych – czciowo znane, • wydajno – nie

5. Co to za produkt(-y): okna, drzwi, drzwi ppo, fasady, wietliki dachowe, 6. Sposób zorganizowania produkcji: brygadowy i brygadowo-zadaniowy,

7. Umiejscowienie produkcji ddzp: na wspólnej hali i na wspólnych maszynach dla realizacji ddzp i dla realizacji biecej produkcji,

8. Pracownicy realizujcy ddzp:

9. Ilo (i rodzaje) poszczególnych produktów: znane od pocztku i nie zmienne w czasie realizacji ddzp,

• miesiczna (z wyszczególnieniem wszystkich dni) karta zbiorcza Szefa produkcji ze wszyst-kimi pracownikami, z codziennym (narastajcym) podawaniem do wiadomoci wszystkich pracowników: iloci przepracowanych rbg kadego pracownika od pocztku miesica w ka-dym dniu.

• miesiczne indywidualne karty pracy (dla kadego pracownika) z wyszczególnieniem wszyst-kich dni roboczych – do zaznaczania rbg przepracowanych przy realizacji ddzp, z codzienn akceptacj szefa produkcji i brygadzisty,

• codzienne wykazanie iloci przepracowanych rb przez kadego pracownika, członka brygady – na forum całej brygady; tablica informacyjna,

(9)

• konieczne kryterium wypłaty za gotowe moduły – tj. wymagana, okrelona ilo gotowych do ekspedycji produktów na uzgodniony wczeniej dzie ekspedycji z zpsb,

• ostateczne rozliczenie godzinowo-płacowe – po całkowitym zrealizowaniu ddzp,

• wysyłka z zakładu produkcyjnego (zpsb): staraniem i na koszt producenta (zpsb)w uzgadnia-nych dniach odbioru i w ilociach gotowych produktów na stojakach transportowych (drew-nianych bezzwrotnych i metalowych zwrotnych),

• stały dostp wszystkich pracowników do raportów dziennych godzin kadego pracownika od pocztku miesica dot. realizacji ddzp.

• produkcja: z materiałów własnych zpsb (take ryzyko nierytmicznoci dostaw półproduktów, komponentów i akcesoriów – z uwagi na szybki termin wejcia na produkcj), oraz niesolid-no systemodawcy, oraz zmiany w kolejnoci produkcji z powodu braku asortymentu pro-duktów, potrzebnych w danej chwili na placu budowy,

11. Wyliczenie, okrelenie i podanie przed rozpoczciem realizacji ddzp – pracownikom realizuj-cym ddzp kwoty zapłaty za cały wykonany „na gotowo” kontrakt; tj.: ddzp; tj. za wykonanie wszystkich produktów, wraz z okreleniem stawki rbg, przy wyliczonym łcznym czasi rbg, przeznaczonym na realizacj całego ddzp. Przy tym – stawka rbg – korzystniejsza dla ddzp ni za biec produkcj,

12. Przyjto moliwo proporcjonalnej wypłaty za dany zakoczony miesic, z tytułu wartoci ju wykonanej czci ddzp,

13. Wszyscy pracownicy zakładu mogli bra udział w realizacji ddzp, na swoich i na innych sta-nowiskach pracy,

14. Nie było koniecznoci zwikszenia zatrudnienia,

Powstajce due zaburzenia rytmicznoci dostaw komponentów, wymusiły wysyłki z zpsb na plac budowy, konstrukcji niezakoczonych (okna bez skrzydeł). Mimo tego, metoda umoliwiła rozliczenie tak wykonanego ddzp. Skrzydła dostarczono póniej osobnym transportem i zamonto-wano ju na placu budowy.

Metoda 4:

1. Produkt: powtarzalny, niejednakowy, kilka rodzajów rodzaju (3 rodzaje) 2. Typ produktu(-ów): dotychczas w zakładzie wykonywane,

3. System profili Alu: Aluprof,

4. Znajomo danych produkcyjnych w zakładzie dla tego produktu: • technologia – tak,

• czasy operacyjne czynnoci składowych – tak, • wydajno – tak

5. Co to za produkt/y: drzwi (jedno-, dwuskrzydłowe, oraz z nawietlami lub bez), 6. Sposób zorganizowania produkcji: brygadowo-zadaniowy,

7. Umiejscowienie produkcji ddzp: na wspólnej hali i na wspólnych maszynach dla realizacji ddzp i dla realizacji biecej produkcji,

(10)

9. Ilo (i rodzaje) poszczególnych produktów: znane od pocztku i zmienne w czasie realizacji ddzp. Okres realizacji ddzp – take zmienny z powodów, lecych po stronie zamawiajce-go,

• miesiczna (z wyszczególnieniem wszystkich dni) karta zbiorcza Szefa produkcji zpsb, ze wszystkimi pracownikami, z codziennym (narastajcym) podawaniem do wiadomoci wszystkich pracowników: iloci przepracowanych rbg kadego pracownika od pocztku mie-sica w kadym dniu.

• miesiczne indywidualne karty pracy (dla kadego pracownika) z wyszczególnieniem wszyst-kich dni roboczych – do zaznaczania rbg przepracowanych przy realizacji ddzp, z codzienn akceptacj szefa produkcji i brygadzisty,

• codzienne wykazanie iloci przepracowanych rbg przez kadego pracownika – członka bry-gady, na forum całej brygady (tablica informacyjna),

• konieczne kryterium wypłaty za gotowe produkty tj.: wymagana, okrelona ilo gotowych do ekspedycji produktów na uzgodniony wczeniej dzie ekspedycji z zpsb,

• wysyłka z zakładu produkcyjnego: staraniem i na koszt zamawiajcego w uzgadnianych dniach odbioru i w ilociach gotowych produktów na stojakach transportowych (drewnianych bezzwrotnych i metalowych zwrotnych),

• stały dostp wszystkich pracowników do raportu dziennych godzin kadego pracownika od pocztku miesica dot. realizacji ddzp,

• produkcja: z materiałów powierzonych zamawiajcego (take ryzyko nierytmicznoci dostaw półproduktów, komponentów i akcesoriów – z uwagi na szybki termin wejcia na produkcj), oraz niesolidno dotyczc specyfikacji wymiarowej produktów ze strony zamawiajcego, 11. Wyliczenie, okrelenie i podanie przed rozpoczciem realizacji ddzp – pracownikom

realizuj-cym ddzp kwoty zapłaty za cały wykonany „na gotowo” kontrakt; tj.: ddzp; tj. wykonanie wszystkich produktów,

12. Przyjto moliwo proporcjonalnej wypłaty za dany zakoczony miesic, z tytułu wartoci ju wykonanej czci ddzp.

13. Wszyscy pracownicy zakładu mogli bra udział w realizacji ddzp, na swoich stanowiskach pra-cy,

14. Nie było koniecznoci zwikszenia zatrudnienia,

Z powodów, lecych po stronie zamawiajcego, (opónienia dostaw materiału powierzonego, braki i zmiany w danych parametrach wymiarowych konstrukcji drzwi) – planowany jednomie-siczny okres realizacji ddzp – zajł cztery miesice. Mimo tego, przyjte załoenia metody, po-zwoliły wykona i rozliczy ddzp.

(11)

4. Podsumowanie

Przedstawione cztery metody organizacji produkcji przy realizacji ddzp, oraz zdefiniowanie ddzp, s opracowaniem experckich metod realizacji ddzp, opracowanych i przeprowadzonych przez autora. Pozwalaj efektywnie stosowa i odpowiednio dobiera metody dla realizacji ddzp w zakładach produkujcych wyroby na zamówienie, o okresowych wzrostach i spadkach iloci za-mówie przy zachowaniu optymalnej iloci zatrudnionych – zwykle wysoko wyspecjalizowanych – pracowników, a w sytuacjach zapotrzebowania sezonowego – niedostpnych na rynku pracy. Po-zwala to na elastyczne funkcjonowanie firmy produkcyjnej na rynku, przy efektywnym ekono-micznie wyniku finansowym zakładu produkcyjnego, wraz ze znaczco wyszymi zarobkami dla pracowników. Doda naley, e opisane metody mog nie wyczerpywa, nie opisanych tu, a mo-liwych innych sytuacji przy realizacji ddzp – specyficznych dla innych bran, czy podmiotów pro-dukcyjnych. Pojawiajce si oczekiwania rynku, co do dalszego elastycznego reagowania zakła-dów produkcyjnych, zapewne wzbogaci rzeczywisto gospodarcz o kolejne metody, czy kompi-lacje opisanych metod – przy realizacji ddzp, poszerzajc w tym zakresie obszar inynierii produk-cji. Dobór metody planowania i sterowania produkcj, przy dodatkowo przyjtym do realizacji duym zadaniu produkcyjnym ddzp za pomoc zdefiniowanych metod ułatwi i usprawni proces decyzyjny przyjmowania do realizacji ddzp oraz poprawi planowanie i sterowanie procesami pro-dukcji przy ddzp, za zdefiniowanie metod realizacji ddzp umoliwi dobór narzdzia informatycz-nego.

%LEOLRJUDILD

[1] Nowosielski S.: Ekonomiczna integracja sterownia produkcj wyrobów na zamówienie, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 650, Seria: Monografie i opra-cowania nr 98, Wrocław 1993: s.29.

[2] Okrzesa J.: Additional production task – case study, Zeszyty Naukowe Akademia Morska w Szczecinie nr 24(96), Szczecin 2010: s. 68–73.

[3] Okrzesa J.: Opracowania i dokumentacja produkcyjna, Materiały własne autora, 2008. [4] Okrzesa J.: Planowanie i sterowanie produkcj, przy dodatkowym zadaniu produkcyjnym –

metody i ich dobór; prezentacja i wniosek o otwarcie przewodu doktorskiego,Materiały własne autora, 2011.

(12)

ADDITIONAL LARGE PRODUCTION TASKS – FOUR METHODS OF REALIZATION Summary

The article herein presents four methods realization of the additional large pro-duction tasks in the windows and doors manufacturing plant – in aluminum con-structions. Herein presents production’s methods of the goods to order. As a case of high variety/low volume production. Methods are different in two ways: on the base of ready goods and on the base of time necessary for each production action. And the methods are different too – in two other ways: production process in exist-ing infrastructure and production process in new (short-term organized) production unit. Herein presents too: definition of additional large production task (alpt) and some examples of flexible changes during production process in each of four methods.

Keywords: production, production management, production of the goods to order, additional large production tasks

Jerzy Okrzesa

PPUH Filplast-Głogówek sp. z o.o. ul. 3 Maja 54, 48-250 Głogówek e-mail: jerzy.rada@vp.pl