Infrastruktura platformy
rozproszonych bibliotek
cyfrowych w sieci PIONIER
Marcin Werla
Ś
rodowisko biblioteki cyfrowej
Biblioteka Cyfrowa Biblioteka Cyfrowa Biblioteka Cyfrowa Czytelnicy Czytelnicy Czytelnicy Biblioteki Biblioteki BibliotekiTworzenie struktury biblioteki, umieszczanie publikacji, zarządzanie biblioteką
Przeglądanie zawartości, wyszukiwanie, powiadamianie, RSS, RDF, itp.
Internet
Internet Internet
Inne systemy informacyjne
Wewnętrzna architektura
systemu dLibra
• Wielowarstwowa
• Modułowa
• Zorientowana na
usługi
Ś
rodowisko biblioteki cyfrowej
Biblioteka Cyfrowa Biblioteka Cyfrowa Biblioteka Cyfrowa Czytelnicy Czytelnicy Czytelnicy Biblioteki Biblioteki BibliotekiTworzenie struktury biblioteki, umieszczanie publikacji, zarządzanie biblioteką
Przeglądanie zawartości, wyszukiwanie, powiadamianie, RSS, RDF, itp.
Internet
Internet Internet
Inne systemy informacyjne
Sie
ć
Naukowa PIONIER
• Sie
ć
naukowa
Polski Internet
Optyczny PIONIER
– 21 akademickich
sieci MAN
– Ponad 4 000 km
ł
ą
czy
ś
wiatłowodowych
– Przepustowo
ść
2*10 Gb/s
Instalacje
systemu
„Licencjobiorcy” dLibry
• Biblioteki akademickie
• Archiwa
• Muzea
• Biblioteki publiczne
• Biblioteki ko
ś
cielne
• Biblioteki instytucjonalne
• …
• Biblioteka Narodowa
WBC; 25327; 52,3% DBC; 349; 0,7% KPBC; 12273; 25,3% ZBC; 1136; 2,3% MBC; 10; 0,0% ŚBC; 764; 1,6% PoBC; 344; 0,7% BU UWr; 6713; 13,9% PeBC; 12; 0,0% BC PW; 243; 0,5% FIDES; 85; 0,2% POLONA; 500; 1,0% BC PŁ; 513; 1,1% JBC; 173; 0,4% Inne; 2993; 6,2%
Liczba obiektów cyfrowych dost
ę
pnych on-line
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
Portale sieci bibliotek cyfrowych
(dla czytelników)
Rozproszone biblioteki cyfrowe
Systemy przechowywania danych (np. KMD)
Dodatkowe usługi Portale
specjalizowane (np. dla bibliotekarzy)
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Rozproszone biblioteki cyfrowe
– Przechowują metadane obiektów cyfrowych oraz ich robocze
kopie w jakości przeznaczonej dla internautów
– UmoŜliwiają zarządzanie archiwalnymi kopiami obiektów
cyfrowych składowanymi w systemach przechowywania danych – Są oparte o oprogramowanie umoŜliwiające wymianę danych
przy pomocy otwartych protokołów (np. OAI-PMH) – Przykładowa struktura
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Portale sieci bibliotek cyfrowych
– Przeznaczone dla czytelników
– Daj
ą
ce dost
ę
p do zasobów jednej lub wielu
bibliotek cyfrowych
– Nie musz
ą
by
ć
zwi
ą
zane z
Ŝ
adn
ą
konkretn
ą
bibliotek
ą
cyfrow
ą
(np. portale tematyczne czy
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
Portale sieci bibliotek cyfrowych
(dla czytelników)
Rozproszone biblioteki cyfrowe
Systemy przechowywania danych (np. KMD)
Dodatkowe usługi Portale
specjalizowane (np. dla bibliotekarzy)
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Systemy przechowywania danych
– Przechowuj
ą
metadane obiektów cyfrowych oraz ich
archiwalne kopie w najwy
Ŝ
szej jako
ś
ci
– Dost
ę
pne s
ą
tylko dla bibliotekarzy przez specjalne
interfejsy wbudowane w oprogramowanie bibliotek
cyfrowych
– Przykładem mo
Ŝ
e by
ć
projekt Krajowego Magazynu
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
Portale sieci bibliotek cyfrowych
(dla czytelników)
Rozproszone biblioteki cyfrowe
Systemy przechowywania danych (np. KMD)
Dodatkowe usługi Portale
specjalizowane (np. dla bibliotekarzy)
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Portale specjalizowane np.:
– Portal koordynacji digitalizacji
• UmoŜliwia koordynację digitalizacji na skalę kraju m.in. w oparciu o dane pobierane automatycznie z bibliotek
cyfrowych
• Przeznaczony dla bibliotekarzy, osób koordynujących digitalizację itp.
• Jest platformą komunikacji i współpracy
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Portale specjalizowane np.:
– Portal badaczy zabytków pi
ś
miennictwa
• Umo
Ŝ
liwia jednolity dost
ę
p do zabytków
pi
ś
miennictwa gromadzonych w rozproszonych
bibliotekach cyfrowych
• Przeznaczony dla badaczy – historyków,
archiwistów, filologów etc.
• Pozwala na prac
ę
grupow
ą
z wykorzystaniem
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
Portale sieci bibliotek cyfrowych
(dla czytelników)
Rozproszone biblioteki cyfrowe
Systemy przechowywania danych (np. KMD)
Dodatkowe usługi Portale
specjalizowane (np. dla bibliotekarzy)
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Dodatkowe usługi
– Usługi bazuj
ą
ce na sieci rozproszonych
bibliotek cyfrowych
– Mog
ą
ce zaistnie
ć
tylko na bazie takiej sieci
– Daj
ą
ce nowe mo
Ŝ
liwo
ś
ci u
Ŝ
ytkownikom
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Dodatkowe usługi
– Wyszukiwanie rozproszone (w metadanych)
• Bazuje na wymianie metadanych przy pomocy
protokołu OAI-PMH
• Oparte na opisach w schemacie DublinCore
• Dost
ę
pne z poziomu ka
Ŝ
dej biblioteki cyfrowej
• W pełni automatyczne
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Dodatkowe usługi
– Wyszukiwanie rozproszone (w tre
ś
ci)
• Jego realizacja wymaga odmiennego podejścia niŜ w przypadku wyszukiwania w metadanych
• MoŜe być oparte na połączonych protokołach OAI-PMH i MPEG-21 DIDL
• Nowy projekt – OAI-ORE (Object Reuse and Exchange)
– Czas finansowania: 2 lata od 10.2006 r. – http://www.openarchives.org/ore/
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Dodatkowe usługi
– Wirtualne kolekcje
• Kolekcje zawieraj
ą
ce dokumenty pochodz
ą
ce z
ró
Ŝ
nych bibliotek cyfrowych
• Podstawowy podział
– Statyczne – Dynamiczne
• Obecnie kolekcje dynamiczne dost
ę
pne przy
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Dodatkowe usługi
– Unikalne identyfikatory
• DOI (
http://www.doi.org/
)
– Na skalę światową – Komercyjne• PI (
http://www.persistent-identifier.de/
)
– Rozwiązanie Die Deutsche Bibliothek
– Alternatywa dla DOI – „Ręczne” aktualizacje
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Dodatkowe usługi
– Unikalne identyfikatory
• OAI Identifier
(
http://www.openarchives.org/OAI/2.0/guidelines-oai-identifier.htm
)
– Opcjonalny element protokołu OAI-PMH
– Łatwy sposób zapewnienia globalnej unikalności
identyfikatora
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Dodatkowe usługi
– Unikalne identyfikatory
• OAI Identifier Opcjonalny element protokołu OAI-PMH
– Składnia praktycznie zapewnia unikalność: oai:<domena>:<identyfikator w domenie> Np.: oai:www.dbc.wroc.pl:1491
– ZagroŜenia
» Zmiana domeny (dawniej www.bc.pwr.wroc.pl)
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Dodatkowe usługi
– Unikalne identyfikatory
• OAI Identifier - prototyp:
http://owoc.man.poznan.pl/
– UmoŜliwia rozpoznanie identyfikatora OAI-PMH
– Działa w pełni automatycznie
– Wymaga przechowywania informacji o usuniętych obiektach (inaczej niŜ wyszukiwanie rozproszone)
Koncepcja
platformy bibliotek cyfrowych
• Dodatkowe usługi
– Unikalne identyfikatory
• OAI Identifier - prototyp: http://owoc.man.poznan.pl/
– UmoŜliwia łatwe referencje np.:
Bibliografia:
[1] Mickiewicz, Adam - „Konrad Wallenrod : powieść historyczna
z dziejów litewskich i pruskich”.
http://owoc.man.poznan.pl/resolve/oai:www.polona.pl:11
[2] Bast, Omer de; Gerard, Eric – „Elektryczność w zadaniach”.
