A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S
FOLIA OECONOMICA 217,2008 ____________
Iwona Bąk*, Katarzyna Wawrzyniak
WSPOMAGANIE KOMPUTEROWE PROCESU
NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ILOŚCIOWYCH
A KREOWANIE AKTYWNYCH UCZESTNIKÓW
SPOŁECZEŃSTWA INFORMACYJNEGO.
WYNIKI BADANIA ANKIETOWEGO
1. W P R O W A D Z E N I E
Pojęcie społeczeństw a inform acyjnego je s t pojęciem dość pow szechnie sto-sow anym , ale nie posiadającym jednoznacznie określonej definicji. W edług
Wikipedii term inem tym określa się społeczeństw o, w którym tow arem staje się inform acja traktow ana jak o szczególne dobro niem aterialne, rów now ażne lub cenniejsze nawet od dóbr m aterialnych. W społeczeństw ie inform acyjnym prze-widuje się rozwój usług zw iązanych z 3P, czyli przechow yw aniem , przesyła-niem i przetw arzaprzesyła-niem inform acji1.
Interesujący przegląd różnych definicji tego pojęcia podano w pracy (N ow ak J.S. 2005). A utor przytacza dw adzieścia dw ie definicje i stw ierdza, że w iększość z nich je st m ało konkretna, a w spólną ich cechą je st podkreślanie znaczenia in-formacji i technik inform acyjnych (IT) dla w szystkich praktycznie aspektów życia w spółczesnego.
Do najczęściej wym ienianych cech charakteryzujących społeczeństw o in-form acyjne zaliczyć należy m.in.:
1) w ysoko rozwinięty sektor usług, przede w szystkim sektor usług now o-czesnych (bankow ość, finanse, telekom unikacja, inform atyka, badania i rozwój oraz zarządzanie),
2) gospodarkę opartą na wiedzy,
3) w ysoki poziom skolaryzacji społeczeństwa.
dr. Katedra Zastosowań Matematyki, A kadem ia Rolnicza w Szczecinie, dr, Katedra Z astosow ań Matematyki. Akadem ia R olnicza w Szczecinie. 1 http://pl.wikipedia.org.
W ym ienione cechy w sposób jednoznaczny w skazują ja k dużą rolę w tw o-rzeniu społeczeństw a inform acyjnego powinny odgryw ać szkoły wyższe. To ich studenci i absolwenci w sposób czynny w spółtw orzą społeczeństw o informacyjne.
Celem artykułu je st próba odpow iedzi na pytanie, czy nauczanie przedm io-tów ilościowych z w ykorzystaniem statystycznych pakieio-tów obliczeniow ych przyczynia się do zw iększenia um iejętności studentów odnośnie analizy skom -plikow anych procesów ekonom icznych i społecznych, rozw iązyw ania proble-mów gospodarczych oraz podejm ow ania decyzji.
W celu uzyskania odpow iedzi na powyższe pytanie przeprow adzono bada-nie ankietow e studentów studiów stacjonarnych III roku kierunek Ekonomia na W ydziale O rganizacji i G ospodarki Żyw nościow ej A kadem ii Rolniczej w Szczecinie w sem estrze letnim roku akadem ickiego 2007/2008.
2. MINIMA PROGRAM OW E A INFORM ATYZACJA ZAJĘĆ Z PRZEDM IOTÓW ILOŚCIOW YCH
Zgodnie z m inim um program ow ym na kierunku Ekonomia na W ydziale O r-ganizacji i G ospodarki Żyw nościow ej Akademii Rolniczej w Szczecinie obo-wiązywały standardy nauczania dotyczące inform atyki, statystyki m atem atycz-nej, ekonom etrii oraz prognoz i sym ulacji przedstaw ione w tabeli 1. Standardy te dotyczą studentów kierunku Ekonomia, którzy rozpoczęli studia w roku akade-mickim 2005/2006.
T ablica I
Standardy nauczania na kierunku Ekonomia dla studentów, którzy rozpoczęli studia w roku
aka-dem ickim 2005/2006
Przedmiot Semestr Liczba godzin
Forma zajęć
Wykład Audytoria Laboratoria komputerowe
Informatyka I, V 60 - 60
Statystyka m atematyczna III, IV 75 30 15 30
Ekonometria IV, V 90 45 45
Prognozy i symulacje VI 45 15 10 20
Źródło: opracowanie własne.
Z prezentow anych w tablicy 1 inform acji wynika, że ponad połow a godzin zajęć z przedm iotów ilościow ych prow adzona je st w form ie laboratoriów kom -puterow ych. W trakcie nauczania tych przedm iotów studenci zapoznają się
z następującym i pakietam i obliczeniow ym i: Statgraphics, Statistica oraz Quant Systems (QS). Dwa pierw sze program y używ ane są na zajęciach ze statystyki m atem atycznej, ekonom etrii oraz prognoz i sym ulacji, natom iast program trzeci je s t w ykorzystyw any na zajęciach z ekonom etrii w sem estrze IV, na którym w ramach ekonom etrii realizuje się m ateriał z podstaw badań operacyjnych. Standardem je st w ykorzystyw anie w trakcie zajęć do obliczeń arkusza kalkula-cyjnego Excel. Inne program y, np. Word i Power Point, używ ane są przez stu-dentów do przygotow yw ania prac zaliczeniow ych i ich prezentacji. W celu po-zyskiw ania danych statystycznych studenci korzystają pow szechnie z Internetu.
3. WYNIKI BADANIA ANKIETOW EGO
Badanie ankietow e przeprow adzono wśród studentów studiów stacjonarnych 111 roku kierunek Ekonomia na W ydziale Organizacji i G ospodarki Żyw nościo-wej A kadem ii Rolniczej w Szczecinie w sem estrze letnim roku akadem ickiego 2007/2008. W badaniu w ykorzystano form ularz ankiety zam ieszczony na końcu artykułu (załącznik nr 1).
Badana próba liczyła 109 osób, w tym 92 kobiety i 17 m ężczyzn. Tylko je d -na osoba nie posiada kom putera w domu. Rozkład liczby kom puterów w bada-nej próbie przedstaw iono w tablicy 2.
Tablica 2
Rozklad liczby kom puterów w próbie
Liczba komputerów 0 1 2 3 4
Liczebność 1 72 27 8 1
Źródło: opracow anie własne.
Jak w ynika z tablicy 2 łączna liczba kom puterów w badanej próbie wynosi 154, czyli przeciętnie na jednego studenta przypada około 1,4 kom putera.
O dpow iedzi uzyskane na pytania 3 i 4 pozw alają zauw ażyć, że w śród po-siadanych kom puterów dom inują kom putery stacjonarne (60,4% ). Jeżeli student posiada przynajm niej dwa kom putery, to jed en ankietow anych nich je st kom pu-terem przenośnym . Zdecydow ana w iększość ankietow anych (81,3% ) posiada stały dostęp do Internetu w domu.
A naliza odpow iedzi na pytanie 5 ankiety pozw ala stw ierdzić, że w szyscy re-spondenci korzystają z Worda, arkusz kalkulacyjny Excel w ym ieniło ponad 80% ankietow anych, natom iast przeszło 50% respondentów korzysta z program u Power Point. Z pakietów obliczeniow ych tj. Statgraphics, czy Statistica studenci
tylko sporadycznie korzystają w dom u, a ew entualne prace w ykonyw ane przy pom ocy tych pakietów realizow ane są w salach kom puterow ych uczelni.
W iększość studentów uważa, że zajęcia z inform atyki zw iększyły ich um ie-jętności posługiw ania się program am i kom puterow ym i (tablica 3). Co piąty
badany student je st przeciw nego zdania, natom iast co trzeci ankietow any nie ma w yrobionego poglądu na ten tem at.
Respondenci pozytyw nie oceniają przydatność zajęć laboratoryjnych z m e-tod ilościow ych do zrozum ienia i przysw ojenia w ykładanego m ateriału (tablica 4). O cenę co najm niej dobrą tego typu zajęciom w ystaw iło 67% ankietow anych. Tylko nieco ponad 6% ankietow anych uważa, że takie zajęcia nie są potrzebne.
Mniej optym istycznie oceniają studenci użyteczność w przyszłej pracy za-wodowej zdobytych podczas studiów um iejętności w obsłudze program ów kom puterow ych (tablica 5). O koło 40% respondentów uw aża, że przysw ojona podczas studiów w iedza w tym zakresie m oże zostać przez nich w ykorzystana w pracy zaw odow ej. Szczególnie pesym istycznie podchodzą do tego m ężczyźni, spośród których tylko trzy osoby uznają przydatność zdobytych podczas studiów um iejętności w obsłudze program ów kom puterow ych. N ajw ięcej studentów (44% ) nie posiada jeszcze zdania na ten temat.
Tablica 3
Pleć a odpow iedź na pytanie 6
Płeć
Warianty odpow iedzi do pytania 6
O gółem zdecyd
o-wanie tak
raczej tak trudno
pow iedzieć raczej nie
zd ecyd o-w anie nie
Kobiety 11 37 27 1 6 92
M ężczyźni 4 5 3 2 3 17
O gółem 15 42 30 13 9 109
Źródło: opracowanie własne.
Tablica 4
Płeć a odpow iedź na pytanie 7
Płeć
Warianty odpow iedzi do pytania 7 O gółem
bardzo
dobra dobra dostateczna
niedosta-teczna nie mam zdania Kobiety 18 47 19 4 4 92 M ężczyźni 3 5 3 3 3 17 O gółem 21 52 22 7 7 109
Tablica 5
Pleć a odpow iedź na pytanie 8
Płeć
Warianty odpow iedzi do pytania 8
O gółem zdecyd
o-w anie tak raczej tak
trudno
pow iedzieć raczej nie
zdecyd o-w anie nie
Kobiety 6 34 38 12 2 92
M ężczyźni 2 1 10 0 4 17
Ogółem 8 35 48 12 6 109
Źródło: opracowanie własne.
Dużo problem ów m ieli studenci aby odpow iedzieć na ostatnie pytanie z an-kiety, które dotyczyło rozum ienia przez nich pojęcia społeczeństwa informacyj-ne. W odpow iedziach pojawiły się bardzo różne określenia, a około 10% ankie-towanych w ogóle nie udzieliła wyjaśnienia. N ajczęściej term inem tym określano:
Społeczeństwo, w którym dużą rolę odgrywa informacja i komunikacja. Grupą ludzi, którzy interesują się informatyką, komputerami i komunikacją. Społeczeństwo biegle obsługujące komputer.
Społeczeństwo czynnie posługujące się w życiu codziennym dorobkiem ów-czesnej technologii informatycznej.
Społeczeństwo uczestniczące w rozwoju techniki informacyjnej.
Społeczeństwo, które ma szeroki dostęp do wszechobecnych informacji, nośni-ków tych informacji, czyli np. Internetu, mediów itp. i co ważne umie j e wykorzystać.
Społeczeństwo, które wykorzystuje systemy informacyjne do swojego rozwoju. W spólną cechą definicji podaw anych przez ankietow anych je s t podkreślenie znaczenia inform acji, kom puteryzacji i Internetu w społeczeństw ie inform acyj-nym. Studenci doskonale rozum ieją, że jednym z kluczow ych w yznaczników rozwoju, zarów no ekonom icznego ja k i społecznego, je s t dziś inform acja, do-stępność do niej i um iejętność jej w ykorzystania. Stąd w spółczesne społeczeń-stwo je st najbardziej w historii nasycone techniką i od niej zależne. W rozw inię-tym św iecie rolę kom putera i sieci uśw iadam iają sobie w szystkie grupy społecz-ne. Stąd w skazane jest, aby w dydaktyce ja k najszybciej w pełni zaczęto w yko-rzystyw ać szanse i m ożliw ości jakie niesie ze sobą uczestnictw o w „sieci” . W y-korzystując sprzyjające okoliczności należy zadbać o bogactw o i dostępność środków kom unikacji i przetw arzania inform acji. W spełnieniu tych zadań zn a-czącą rolę powinny spełniać szkoły w yższe. N ow oczesna edukacja to m iędzy innymi now oczesny sprzęt ze swym i ogrom nym i m ożliw ościam i. W sposób całkow icie naturalny narzędzia kom puterow e m ogą w esprzeć nauczyciela w przygotow yw aniu m ateriałów dydaktycznych, tekstow ej i m ultim edialnej prezentacji wiedzy czy w system ach nauczania na odległość. Dlatego też właściw e Przygotowanie inform atyczne nauczycieli nabiera dziś priorytetow ego znaczenia.
4. PODSUMOWANIE
P rzeprow adzone badania ankietow e pozw alają sform ułow ać następujące wnioski:
- studenci pojęcie społeczeństw a inform acyjnego utożsam iają przede w szystkim z szeroko rozum ianą kom puteryzacją; jest to zgodne z powszechnym rozum ieniem tego określenia przez przeciętnego człow ieka, który definiuje je jak o „takie społeczeństw o, gdzie używ a się pow szechnie kom puterów i technik
z nimi zw iązanych” (N ow ak J.S. 2005);
- w iększość studentów uważa, że zajęcia z inform atyki prow adzone na stu-diach zw iększyły ich um iejętności w posługiw aniu się program am i kom putero-wymi;
- w prow adzenie na zajęciach z przedm iotów ilościow ych laboratoriów uła-tw ia studentom przysw ojenie szeroko rozum ianych metod ilościowych;
- studenci pozytyw nie oceniają przydatność poznaw anych w trakcie zajęć program ów kom puterow ych i w iększość z nich uważa, że będzie z nich rów nież korzystać po ukończeniu studiów.
L I T E R A T U R A
Now ak J. S. (2005), Bezpieczeństwo w program ach rozwoju polskiego społeczeństw>a informacyj-nego, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa - na prawach rękopisu (wersja udostępniona
w Internecie).
Iwona Bąk, Katarzyna Wawrzyniak
T H E A S S I S T A N C E O F C O M P U T E R P R O C E S S O F T E A C H I N G O F Q U A N T I T A T I V E S U B J E C T S A N D C R E A T I O N O F A C R T I V E P A R T I C I P A N T S O F I N F O R M A T I O N S
S O C I E T Y . T H E R E S U L T S O F S U R V E Y R E S E A R C H
The aim o f the article is a try to find an answer if teaching o f quantitative subjects with utili-zation o f statistical computational package increases o f students ability in relation to com plicated econom ic and social problems, solvin g econ om ic problems and making decisions.
Го obtain the answer for the above-cited question the survey research w as made am ong stu-dents o f the third year o f the stationary studies at Faculty o f Econom ins and Organisation o f Food Econom y, University o f Agriculture in Szczecin in the summer term o f the 2007/2008.
Załącznik nr 1
Formularz ankiety przeprowadzonej wśród studentów studiów stacjonarnych III roku kieru nek Ekonom ia na W ydziale Organizacji i Gospodarki Ż yw nościow ej Akadem ii Rolniczej w
Szczecin ie w sem estrze letnim roku akadem ickiego 2 0 0 7 /2 0 0 8
1. Płeć Kobieta — 2
M ężczyzna
2. C zy posiada Pan/Pani komputer w domu? Tak — 3
N ie — 5
3. Proszę podać rodzaj posiadanego(-yeh) w domu kom putera(-ów ) i ich liczbę.
Liczba
- stacjonarny - przenośny
4. C zy posiada Pan/Pani dostęp do Internetu w domu? Tak — 5 N ie
5. Proszę podać nazwy najczęściej w yk orzystyw anych programów komputerow ych
— 6
6. Czy zajęcia z informatyki w ramach programów studiów zw ięk szyły Pana/Pani um iejętności posługiwania się określonym i programami kom puterowym i?
- zdecydow anie tak
— 7 - raczej tak
- trudno pow iedzieć raczej nie - zdecydow anie nie
7. Jak ocenia Pan/Pani przydatność zajęć laboratoryjnych z m etod ilościow ych do zrozum ienia i przyswojenia wykładanego materiału?
- bardzo dobra
— 8 - dobra
- dostateczna - niedostateczna - nie mam zdania
8. Czy zdaniem Pana/Pani zdobyte podczas studiów um iejętności w obsłudze programów kom -puterowych będą użyteczne w pracy zaw odow ej?
- zdecydow anie tak
-> 9 - raczej tak
- trudno p ow iedzieć - raczej nie - zdecydow anie nie
9. Proszę napisać co zdaniem Pana/Pani należy rozum ieć pod pojęciem sp ołeczeństw o informacyjne?
K oniec
