a) etami a ćfnerma niw hiim ant roioiflftitp
finonrs ttofaw m r etn m r tma fimantr. » ab
RĘKOPISY 1 INKUNABUŁY
CYSTERSÓW PELPLIŃSKICH
RĘKOPISY I INKUNABUŁY CYSTERSÓW PELPLIŃSKICH
ZE ZBIORÓW
BIBLIOTEKI SEMINARIUM DUCHOWNEGO W PELPLINIE
% Q
S A ^ e
f ~ (
Jan Grzeszewski, Magdalena Nierzwicka, Krzysztof Nierzwicki
RĘKOPISY I INKUNABUŁY
CYSTERSÓW PELPLIŃSKICH
ZE ZBIORÓW
BIBLIOTEKI SEMINARIUM DUCHOWNEGO
W PELPLINIE
KATALOG WYSTAWY POŚWIĘCONEJ
KULTURZE CYSTERSÓW N A TERENIE DIECEZJI PELPLIŃSKIEJ. ZORG ANIZO W ANEJ Z OKAZJI 900-LECIA ZAŁO ŻENIA
Z A K O N U CYSTERSÓW ORAZ
70-LECIA ISTNIENIA M U Z E U M DIECEZJALNEGO W PELPLINIE
/ 2 \ * 3 /0_ .A
A u to r zdjęć: A ndrzej R. S kow roński
I strona okładki:
Liber Medicinalis, Rkps. 43/79, fol. 50v, poz. 4 IV strona okładki:
Graduale, L. 13 fol. 100v, poz. 1
^ L l O T f ^
UNIWERSYTECKA
J4”
TorunW-Wydawnictwo Diecezji Pelplińskiej „Bernardinum” Pelplin Printed in Poland
Drukarnia Wydawnictwa, Pelplin, ul. Biskupa Dominika 11
WSTĘP
Potrójna okazja sprawiła, że Dyrekcja pelplińskiego muzeum powzięła decyzję o zorganizowaniu wystawy, której katalog prezen tujemy poniżej. Pierwszą z okazji jest 70-lecie powstania Muzeum Diecezjalnego z inicjatywy ówczesnego biskupa chełmińskiego Sta nisława Wojciecha Okoniewskiego - obecnego patrona pelplińskiej instytucji; drugą - dziesiąta rocznica zorganizowania obecnej eks pozycji w nowym gmachu, oddanym do użytku w 1988 r., stano wiącym obecnie jeden z największych diecezjalnych kompleksów muzealnych w Polsce. I wreszcie trzecia - bodaj najważniejsza - okazja, która podyktowała jednocześnie temat wystawy, to 900-le- cie założenia zakonu cystersów.
Nie przypadkowo też przedmiotem wystawy uczyniono książkę. Szczególnie odnosi się to do Pelplina. Biblioteka miejscowego opac twa w ciągu wieków należała do najświetniejszych na Pomorzu, prze wyższając znacznie swymi bogatymi zbiorami liczne klasztory tego terenu. Jako jedna z nielicznych w sporej części dochowała się do naszych czasów, dając zarówno świadectwo wysokiego poziomu kultury umysłowej miejscowych zakonników, jak i - co szczegól nie odnosi się do pięknie zdobionych rękopisów i inkunabułów - dowód niezwykłych aspiracji i zapotrzebowań na wysokiej próby dzieła sztuki oraz potwierdzenie znacznych walorów miejscowego skryptorium i warsztatu miniatorskiego funkcjonującego w murach klasztoru.
Zaprezentowane na wystawie średniowieczne rękopisy i XV-wie- czne druki wybrano pod kątem szczególnych walorów artystycznych ich dekoracji oraz ze względu na unikalność poszczególnych eg zemplarzy, tak zarówno - co zrozumiale - w odniesieniu do niepo wtarzalnych przecież manuskryptów, jak i inkunabułów. Wśród tych ostatnich wszakże, pewna część stanowi pozycje unikatowe, zacho wane do czasów współczesnych jedynie w bibliotece pelplińskiej.
Pierwszą część wystawy tworzy 19 cysterskich rękopisów śre dniowiecznych spisanych od XII do XIV wieku oraz słynna - mają ca swą bogatą literaturę - XVII-wieczna tabulatura organowa. Znacz ny fragment ekspozycji stanowią zarówno produkty importowane, głównie z francuskich warsztatów skryptorskich (poz. 3, 4, 17), które być może w części trafiły do Pelplina, jak kilka innych tomów po przez macierzysty klasztor w Doberanie a także dzieła pochodzące ze środowisk miejscowych (np. poz. 1, 2, 15, 16).
Spośród najcenniejszych woluminów warto wymienić dwa XIV- wieczne graduały (poz. 1,2), z których na szczególną uwagę zasługu je przepiękny, monumentalny wolumin opatrzony współczesną sy gnaturą L 13. Zawiera on kilkanaście kompozycji figuralnych inicjałowych i samoistnych marginalnych, wykonanych zapewne w miejscowej pracowni miniatorskiej. Pięć inicjałów filigranowych uzupełniono wyobrażeniami postaci ludzkich, wykonanych piórkiem i podkolorowanych akwarelą. Równie interesująco prezentują się: XIII-wieczny paryski kodeks z komentarzami Piotra Lombarda do listów św. Pawła (poz. 3) ozdobiony dwunastoma złoconymi inicjała mi z przedstawieniami figuralnymi oraz pochodzący również z Pa ryża Liber medicinalis (poz. 4), którego dekoracje inicjalne urzekają nasyconą kolorystyką w wielu przypadkach podkreśloną złotem. Nie zwykle cenne są również trzy kodeksy, które swój rodowód wywodzą z macierzy pelplińskiego opactwa - Doberanu. Są to skromnie zdo bione Sermones Piotra Comestora (poz. 6) i św. Augustyna (poz. 7) oraz Jeremias glossatus (poz. 5) - na wystawie eksponowane na kar tach z doberańskimi zapiskami proweniencyjnymi. Spośród
szych rękopisów wyróżniają się dwa tomy Biblii z przełomu XII i XIII wieku (poz. 9 i 10), które prawdopodobnie trafiły do Pelplina także poprzez Doberan. Ich dekoracja ogranicza się do plecionko- wo-roślinnych, niekiedy zoomorficznych inicjałów wielobarwnych.
Ostatnim eksponatem rękopiśmiennym jest słynna pelplińska tabulatura organowa, sporządzona w latach 1620-1630 przez zakon nika cysterskiego Feliksa Trzcińskiego, która stanowi jedno z najwię kszych europejskich XVII- wiecznych źródeł muzycznych (poz. 20). W jej skład weszło 911 kompozycji wielogłosowych znanych kom pozytorów włoskich, niemieckich oraz polskich.
Większość woluminów rękopisów okrywa ciężka, pozbawiona dekoracji, monumentalna okładzina w białą skórę na deskach ze skórzanymi zapięciami, wykonana najprawdopodobniej w miejsco wym warsztacie klasztornym.
Obok manuskryptów, wystawiono 17 woluminów pierwszych dzieł drukowanych - inkunabułów. Cysterski zasób tych druków obliczany jest na około 90 pozycji, co plasuje go na pierwszym miej scu spośród wszystkich zespołów proweniencyjnych seminaryjnej książnicy.
Podczas doboru eksponatów kierowano się zarówno ich zdob nictwem oraz rzadkością występowania w bibliotekach polskich. Tak też cztery dzieła (poz. 26, 27, 32, 36) stanowią absolutnie pozycje unikatowe w zbiorach polskich a dalsze cztery notowane są zaled wie w kilku kolekcjach kraju.
Zespół unikatów otwiera De officiis Cicerona drukowany w we neckiej tłoczni Marinusa Saracenusa w 1487 r. (poz. 26). Godnym uwagi są również Meditationes Ludofa de Saxonia (poz. 36), które wyszły spod pras Jana de Padeborn w Louvain w 1487 r. Ich war tość dodatkowo podkreślona jest przez fakt, iż w kolekcji pelpliń- skiej znalazły się w formie daru od przyjaciela Mikołaja Kopernika - archidiakona i kanonika warmińskiego Jana Scultetiego.
Wiele woluminów zasługuje na wyróżnienie z racji ciekawych opraw i zdobnictwa inicjalnego. Obie te cechy łączą w sobie cztery
tomy dzieła Alexandra de Haies Summa utiiversae theologiae, tło czonego w znakomitej norymberskiej oficynie Antoniego Koberge- ra (poz. 1-4). Każdy z nich posiada wstępny inicjał złocony i okaza łą oprawę w brunatną skórę ze ślepo tłoczoną dekoracją. Wartym ekspozycji jest również Rationale divinorum officiorum Guillelma Durantiego z dwoma wstępnymi wielobarwnymi inicjałami podkre ślonymi złotem (poz. 30). Na oprawie tomu zachował się komplet kościanych guzów ochronnych zabezpieczających książkę przed zniszczeniem. Złoconym inicjałem z floraturą wyróżnia się także wielkie i niezwykle popularne dzieło Jakuba de Voragine Legenda
aurea, drukowane w Strassburgu w 1482 r (poz. 33).
Nie sposób tutaj opisać wszystkie dzieła. Każde z nich jest nie powtarzalne i godne szczególnej uwagi. Ich szlachetne piękno, do stojeństwo i niezwykły - jak na setki lat istnienia - stan zachowania z pewnością wprawią w zachwyt i pobudzą wrażliwość zwiedzają cych.
Na zakończenie autorom pozostaje miły obowiązek podzięko wań, które składamy przede wszystkim na ręce Dyrektora Bibliote ki Seminaryjnej ks. kanonika Henryka Mrossa za udostępnienie cennych woluminów na wystawę oraz Dyrektora Archiwum Diece zjalnego ks. dra hab. Anastazego Nadolnego za wszelką pomoc w pracach nad powstaniem ekspozycji. Trudno również nie podzię kować Dyrektorowi Muzeum Diecezjalnego ks. dr. Romanowi Cie- cholewskiemu - pomysłodawcy wystawy, który wspierał nas wielo ma cennym i radam i. Na koniec nie zapom inam y rów nież o Dyrektorze Wydawnictwa Diecezjelnego „Bernardinum” Panu Ta deuszu Serockim, którego pomoc wydatnie przyczyniła się do zwień czenia całości prac niniejszym katalogiem.
G raduale, L. 13 fol. 9 5 \ poz. 1
•TtOCjOKI'-ap»'qu<#boą>i H S £ S S \ \ mammmi Ä 2 S S 5___„ -n—»ł ftt» « p a lu auruozutai thofcotofto eamatömca tttatmtMulifi qfndmardrim |£}5«S0m» uütuljmxpm ftranatfiadlja ftUMTfW ~ i -U, ł^dbtótbłfturr V4U lahafutnafflaC,*«, ?W&<pn *&?<*? 4 autpü^mttttäwt. ?mutmuuir.wl»*ü 4fiAtor4(łtfl4*.?ti r^Hwr»./ łK«* iJ. i"cPl,tn"''«'■■win UDIUI U W .r aau/fiwimraalHi
h m o u im a if ± ä S 1 t o .^ m o :j s s a s s " c m titrc ö x pforuiYSf«^.!, COqtlffO) Ä S Ä ra m irfn c m n SSTtaixanrui u m iiß d d m £ Ä . g rä tu M ijp tr / " S S a S , H»»0tv8>t rK?"^ tun 4nw* dtü tm iliurp! * ^5.7^ 6» uctó& ntaf S X S p B f m&wlotiliü; rttwtft’ujq». uofünapjitftt SKi™£SS cwfl&Omf
villlCH. ?Utofit( rinnofimriMitufimT f IVlCCt' rtlTl tin Qr
- s g g f i f
m ui’fttuCw
cu ifo fcU m o m 'I.S Ä
quu.r<Ä säHafiar monriatöuid -ÖSEäSLi tiouftim-ur ^ ^ ä S ^ ' Ä ' w ’SSÄ tüfllniuCnpi iwaiiBBaf/Cftwte fttebfiaih 1 <tolane»qm
Petrus Lombardus, Commentaria in Epistolas beati Pauli..., Rkps. 4/8, fol. 100v, poz. 3
Z d zie jó w biblioteki cy stersó w pelplińskich
Na Pomorzu Gdańskim, w jego części zwanej Kociewiem, przez ponad pięć wieków (1276 - 1823) istniała i prężnie funkcjonowała placówka zakonu cystersów - pelpliński klasztor Beatae Mariae
Virginis.
Klasztor znalazł w Pelplinie odpowiednie warunki dla pomyśl nego rozwoju, a obowiązek lektury odpowiednich ksiąg wynikają cy z lectio Divina oraz wypracowany przez lata znaczny potencjał gospodarczy sprzyjał rozwojowi biblioteki klasztornej, do tworze nia której zobowiązywały odpowiednie artykuły reguły św. Bene dykta i Statutów Kapituły Generalnej.
Biblioteka opactwa dzieliła losy swojego właściciela od począt ku powstania klasztoru, aż do jego likwidacji. Od 1829 roku weszła zaś w skład biblioteki przeniesionego z Chełmna do Pelplina Semi narium Duchownego i do dnia dzisiejszego stanowi jeden z cenniej szych zespołów proweniencyjnych tejże biblioteki.
Z liczącej zapewne kiedyś kilka tysięcy woluminów starej książ nicy cysterskiej przetrwało do dzisiaj ok. 2000 tomów, z czego część to rzadkie rękopisy i inkunabuły.
Na podstawie znanych zwyczajów cysterskich możemy stwier dzić, że pierwszy księgozbiór przywędrował do Pelplina zapewne przez pobliskie Pogódki z macierzystego Doberanu, jako fond upo sażeniowy. Księża Stanisław Kujot i Roman Frydrychowicz opiera jąc się na zapisach z kroniki klasztornej wyliczają dokładnie
sy wchodzące w skład tego uposażenia. Były to mianowicie zacho wane częściowo do dzisiaj: Hieronymi in Vetus testamentum (poz. 10),
Interpretatio proverbiorum Salomonis, Petri Comestoris sermunes defestis (poz. 6). Ci dwaj badacze pelpłińskiego opactwa zaznacza
ją przy tym, że przywiezione księgi zaopatrzone były w wyraźne noty proweniencyjne. Pierwsza z nich miała na ostatniej karcie za pis: Venerabili Mattheo in Doberan patri fatur A. dictus Abbani in
Sora orationem, dwie pozostałe zaś noty jednakowej treści: Liber sancte Marie perpetue virginis in Doberan.
Poza trzema wyżej wymienionymi kodeksami kronikarz pelpliń- ski wspomina też o Graduale, o którym zostawił następujące świa dectwo: Uber est antiquissimus et propter sui vetustatem putatur de
Doberrano allatus in primo Fratrum adventu.
Śmiało można więc powiedzieć, że z biblioteką pelplińską mamy do czynienia od samego początku powstania opactwa, od momentu osiedlenia się konwentu w Pelplinie i w jej skład wchodziły conajm- niej cztery wymienione wyżej kodeksy.
Zastanawia jednak fakt, że kronikarz nie wspomina nic o księgach, które zgodnie z nakazami konstytucji cysterskich powinny były sta nowić część uposażenia nowej fundacji. Być może jednak było to dla niego tak oczywiste, iż nie uważał nawet za stosowne, by o tym wspominać. Prawdopodobne może być też to, iż w chwili spisywania kroniki, a było to już w XVII wieku, zostały one po prostu zaczytane.
Znane archiwalia pelplińskie w ogóle nie wspominają o umiejsco wieniu pierwotnej biblioteki. Można więc mówić o położeniu jej lokalu w sposób tylko hipotetyczny. Pomimo braku odpowiednich źródeł dla najwcześniejszych dziejów biblioteki można jednak z dużą pewnością przyjąć, że pierwszym lokalem, w którym przechowywa no księgi w opactwie pelplińskim był klasztorny skarbiec. Wzór ten przynieśli do Polski sami benedyktyni i cystersi. Trudno więc sądzić, by pelpliński konwent odstępował od tego przyjętego z zachodu wzoru.
Wydaje się też, że pierwotnym sprzętem służącym do przecho wywania ksiąg były skrzynie zwane cista lub pudła zwane capsa.
Księgi leżały w nich grzbietem do dołu. Lico kart, na którym zapi sywano krótki tytuł zwrócone było ku górze i po otwarciu skrzyni natychmiast można było zidentyfikować księgi.
Z biegiem czasu do przechowywania książek w klasztorze za częto używać zapewne pokrewnych genetycznie ze skrzyniami szaf. Podobnie jak skrzynie były one szczelnie zamykane, a książki leża ły lub stały w nich grzbietem do s'ciany. Szafa taka, zwana cirmci-
rium commune mieściła się często we wnęce, pomiędzy wejściem
do zakrystii, a wejściem do kościoła.
Gdy księgozbiór urastał i już się we wnęce nie mieścił, ustawia no obok niej zwykłe ruchome szafy lub półki, po czym nieraz całe jedno skrzydło krużganków, oddzielone od reszty przepierzeniem,
zamieniano na bibliotekę.
W przypadku klasztoru pelplińskiego mogło być też tak, iż książki nie były skupione w jednym, specjalnie do tego przeznaczonym pomieszczeniu, lecz rozlokowane w różnych częściach klasztornego budynku, zależnie od przeznaczenia. Tak np.: w skarbcu przechowy- wanoby cimelia, w zakrystii księgi liturgiczne, na chórze księgi chó rowe, legendarze, kazania i statuty kapitulne, w archiwum dokumen ty, kopiarze, kronikę klasztorną, w refektarzu książki dla spełniania obowiązku tzw. lectio w czasie posiłku lub bezpośrednio po nim, w kapitularzu martyrologium, nekrologi, regułę, w infirmerii książki dla chorych, w bibliotece wspólnej księgi do codziennego użytku.
Zgromadzenie dość pokaźnego księgozbioru zawsze nasuwa pyta nie o źródła jego zaopatrywania. Pierwsze księgi - jak wiemy - do tarły do Pelplina z Doberanu. Nie ulega jednak dzisiaj żadnej wątpli wości, że opactwo zostało uposażone w sposób niewystarczający i dlatego stanęło bardzo wcześnie przed potrzebą rozwiązania tego naglącego problemu. Jednym z pierwszych więc i zarazem najbar dziej podstawowym źródłem nabytków musiało stać się własne skryptorium.
O działalności pelplińskiego skryptorium, bez wątpienia współ działającym z pracownią malarską, gdzie niejednokrotnie ta sama
ręka wykonywała tekst, jak i oprawę graficzną dowiadujemy się z kroniki klasztornej. Informuje nas ona m.in. o tym, że w roku 1370
napisana została dla chóru opata piękna książka boskiego oficjium na godziny nocne i nieszpory w okresie zimowym. W 1372 roku skryp
torium klasztorne wydało drugą książkę dla chóru opata na oficjium
nocne i nieszpory na porę letnią. W 1375 księgozbiór pelpliński wzbo
gaci! się o kolejny nabytek własnego wytworu, mianowicie ładny
graduał dla chóru opata. Trzeba liczyć się tutaj z faktem, jak suge
rują to badacze, że może w tym wypadku chodzić nawet o słynny graduał oznaczony współczesną sygnaturą L 13 (poz. 1).
Oczywisxie miejscowe skryptorium nie ograniczało się tylko do kopiowania ksiąg liturgicznych, lecz tworzyło także księgi teolo giczne. W kronice klasztornej możemy wyczytać, iż w 1395 roku
napisana została książka teologiczna zawierająca konkluzje 3 ksiąg Sentencji, zebranych przez Dionizego z. Florencji, eremitę św. Au gustyna. Pisarz pamiątkę tę nam przekazał na marginesie tej książki tymi słowami: Książka ta napisana została w roku Pańskim 1395 w dzień Gerwazego i Protazego, świętych Męczenników, dla O. Jana w Pelplinie przez ręce Konrada, pisarza tego czasu.
Zapis ten jest dzisiaj dla nas tym cenniejszy, gdyż księga, zaopa trzona w identycznie brzmiący kolofon, zachowała się w zasobach biblioteki seminaryjnej. Jest to mianowicie łacińsko - niemiecki, pergaminowy kodeks o wymiarach 25 x 18,5 cm, złożony z 98 kart. Opatrzony jest on obecnie biblioteczną sygnaturą Rkp. 85.
Dalsze informacje o wytworach pelplińskiego skryptorium są w zasadzie szczątkowe. Może do ciekawszych należy jeszcze ta, która mówi, że kopiowaniem ksiąg zajmowali się też pelplińscy opaci. Kronikarz podając wiadomos'c o Piotrze Belschnitzu z Pucka zanotował: to wszystko zapisane mamy w różnych książkach naszej
biblioteki, które on własnoręcznie napisał.
Późnym, bo pochodzącym z XVII wieku wytworem pelplińskiego skryptorium jest też siedmiotomowa tabulatura pelplińska - jedno z największych źródeł muzycznych w Europie dla tego czasu (poz. 20).
Do istotniejszych źródeł pomnażania pelplińskiego księgozbio ru trzeba zaliczyć też zakupy. Być może jedne z pierwszych ksiąg, jakie dotarły do Pelplina, zakupywane były jeszcze w Doberanie. Nie ma dzisiaj na to, niestety, żadnego dowodu. Niewątpliwie, z bie giem czasu, gdy konwent stawał się coraz bogatszy, mógł przezna czać pewne sumy pieniężne nie tylko na utrzymywanie własnego skryptorium czy pojedynczych kopistów, ale też na sprowadzanie ksiąg z zewnątrz.
Przypadkowe i zapewne wyrywkowe tylko zapiski z kroniki klasztornej podają, że w 1410 roku klasztor zakupił w Paryżu dwa tomy historycznego dzieła Speculum historiale. W prowizorium budżetowym konwentu na rok 1598 opat Mikołaj Kostka przezna czył na zakup książek dla chóru i do wspólnego użytkowania braci cały dochód, jaki przynosiły łąki w Szpęgawie i w Dąbrowie. Pod rokiem 1618 zanotowano, że księgarzowi Krause z Gdańska wypła cono niebagatelną sumę, bo aż 1400 złotych. W roku 1679 wydano na książki 300 florenów, zaś w 1682 roku konwent zakupił dzieło Wawrzyńca Beyerlinga Theatrum humanum w 8 tomach za sumę 95 florenów. Dbając widocznie o księgozbiór zdecydowano się też zapłacić po 3 floreny i 15 groszy za oprawę od tomu.
Bliskość Gdańska sprawiała, że tam niewątpliwie nabywano naj więcej dzieł. Trzeba liczyć się jednak z faktem, że książki kupowa no i w innych ośrodkach wydawniczych i księgarskich, chociażby u samych cystersów w Mogile i pobliskiej Oliwie, u Jezuitów w Bra niewie, Kaliszu i Wilnie, u Braci szkolnych w Warszawie. W grę wchodzi tu też Kraków, Poznań i Toruń.
Zawartość treściowa zakupywanych dzieł determinowana była celami realizowanymi przez zakon. Według założeń księgozbiór zakonny miał służyć pomocą w doskonaleniu się w świętości, w na uczaniu, wspomagać działania duszpasterskie oraz umożliwiać pra ce pisarsko - naukowe. Do najczęściej więc czytanych i kupowa nych ksiąg należała Biblia i konkordancje do niej, żywoty świętych mężów, pisma ascetyczne, kroniki i dzieła z historii Kościoła,
sma patrologiczne i kanonistyczne. Stanowiły one podstawę zaku pów dla każdej biblioteki klasztornej.
Do najlepiej udokumentowanych sposobów powiększania pel- plińskiej librarii należą dary i zapisy testamentowe. Zakonnicy pel- plińscy świadomi ważności wszelkich ofiar, potrzebnych dla nor malnego funkcjonowania klasztoru, wystarali się o odpusty dla wiernych ofiarujących także i książki. Pod rokiem 1417 kronika klasztorna notuje następującą informację: dnia 29 listopada sześciu
Kardynałów udzieliło każdy 100 dni odpustu wiernym wszystkim nawiedzającym nasz kościół [...]. Również pomagający w remon tach kościoła i kaplic, dający i ofiarujący kielichy, ornaty, świeczni ki, książki i wszelkie ozdoby [...] zyskują te same odpusty.
Do jednych z największych i najlepiej wykształconych benefakto- rów pelplińskiego opactwa należał Jan Sculteti - kanonik i archidia kon warmiński. Pochodził z Królewca. Studiował w Koloni i Heidel bergu. W 1481 roku pełnił funkcję dziekana sztuk wyzwolonych na uniwersytecie w Heidelbergu, a w latach 1487-1493 był jego rekto rem. Od roku 1488 wykładał też teologię na tamtejszym uniwersyte cie. Po powrocie na Warmię w 1497 roku utrzymywał bardzo żywe związki z klasztorem pelplińskim i jemu to zapisał pod koniec życia swój cenny księgozbiór. Do dnia dzisiejszego zachowało się w pel- plińskiej książnicy 6 ksiąg pochodzących z jego legatu. Wszystkie mają wyraźny odręczny wpis donacyjny pochodzący z XVI wieku, który brzmi: Ex legatione Monasterio Polpljinensis] Doctoris Joa[n jnis Scul-
theti Canonici et Archidiaconi Warmenjsis] (poz. 25, 36).
Ksiądz R. Frydrychowicz opierając się wyłącznie na zapisach umieszczonych w Kronice i Liber Mortuorum wymienia nazwiska 21 darczyńców pelplińskiej biblioteki. Wstępne tylko badania nad dziejami cysterskiej librarii wykazują, że lista ta jest niepełna. Bra kuje tam bowiem chociażby takich nazwisk jak: Herman Hann - malarz gdański, Matka Magdalena Mortęska - ksieni benedyktynek chełmińskich i wielka reformatorka życia duchowego, Mikołaj Ci- chowski - jezuita, biblista i pisarz teologiczno - polemiczny.
Generalnie jednak rzecz biorąc wydaje się, że największa liczba darczyńców wywodziła się z kręgów duchowieństwa katedralnego warmińskiego, pomezańskigo i kołobrzeskiego. Kilka zas' tylko not memoraty wnych poświęcono duchowieństwu miejskiemu i wiejskie mu.
Wśród różnego rodzaju not proweniencyjnych, które znajduje my na kartach ksiąg z dawnej cysterskiej librarii jedne przyjmują krótką formę wskazującą tylko na aktualnego właściciela księgi np.:
Liber Beatae Mariae Virginis in Pelplin, inne zaś są rozbudowane
i zawierają m.in informacje jaką drogą dana księga znalazła się w bi bliotece np.: Liber Beatae Mariae Virginis in Pölplin donatus
a R. D. Fabiano Roman Parodio Laissenfis] Ao 1612. W przypad
ku takim bibliotekarz zapisem stwierdzał fakt, iż pozycja trafiła do biblioteki na mocy testamentowego legatu bądź daru.
Szczególnie godne uwagi są te zapisy, które z jednej strony ujaw niają właścicieli poprzedzających książnicę pelplińską, z drugiej zaś wskazują na dalszą drogę księgi jaką przeszła ona już po opuszcze niu biblioteki pelplińskiej. Przykład takiej bardzo rozbudowanej noty znajdujemy w egzemplarzu Guillemusa Durantiego Rationale divi-
norum officiorum, który obecnie przechowywany jest w zbiorach
Biblioteki Gdańskiej PAN (sygn. XV. 722).
Do ciekawszych zapisów należą też te, które świadczą o tym, iż księga przekazana została konwentowi przez samego autora dzieła. Z sytuacją taką spotykamy się np. w pracach darowanych przez Mikołaja Cichowskiego, na kartach których zapisano, ze Liber B.M. V
in Polplin ab ipso donato authore 1653.
Ustalenia Klemensa Konstantyna Jażdżewskiego o braku stoso wania sygnatur w cysterskich księgozbiorach nie potwierdzają się w pelplińskich rękopisach i inkunabułach. Odnajdujemy w nich bo wiem ślady stosowania sygnatur. W rękopisach przyjmują one po stać majuskuły B połączonej z cyfrą arabską np.: B.88, w inkunabu łach zaś postać majuskuły C wraz z cyfrą, bądź majuskuły C z minuskułąc połączonych z cyframi arabskimi np.: C. 58, C.c. 108.
Sygnatury te umieszczone są zazwyczaj na wyklejce górnej okła dziny.
Trudno jest dzisiaj dokładnie ustalić pierwotny sposób opraco wania interesującego nas księgozbioru. Cystersi, jak wiadomo, na porządkowanie bibliotek zdobyli się w zasadzie dopiero u schyłku sTedniowiecza. Można jednak przypuszczać, że w chwili osiągnię cia jakiejś wielkości, sprawiającej kłopoty w korzystaniu z księgo zbioru, potrzebne było, podstawowe przynajmniej, jego uporządko wanie. Dla uchwycenia całego księgozbioru wystarczał zapewne wtedy bardzo prosty spis inwentarzowy bądź katalog, który niestety nie zachował się do naszych czasów. Dysponujemy jednak świa dectwem pośrednim potwierdzającym istnienie takiegoż katalogu. Mianowicie kronikarz pelpliński pod rokiem 1382 podał informację 0 śmierci mistrza krzyżackiego Winryka. Zapisał tam, że rok i dzień
Zgonu na marginesie jakiegoś starego katalogu naszej biblioteki jest
zanotowany. Trudno tutaj silić się na datację jego powstania, gdyż poza tą krótką relacją kroniki nie znajdujemy na ten temat żadnych wiadomości. Możemy jedynie przypuszczać, że nie różnił się zbyt nio w swej formie od innych klasztornych katalogów tego czasu 1 spełniał podobną jak gdzie indziej funkcję ewidencyjno-kontrol- ną, potem zaś informacyjną o treściowej zawartości księgozbioru.
Poza inwentarzem lub katalogiem orientację w księgozbiorze mogło ułatwiać ustawienie go według grup rzeczowych, jak też ja kieś dodatkowe informacje w postaci napisów na szafach względ nie skrzyniach, bądź także nalepki na książkach z podanymi autora mi i tytułami.
Bardzo trudno też obecnie ustalić w jakim stopniu księgozbiór pelpliński był udostępniany i czytany. Wobec braku dokumentów niemożliwe jest też ustalenie dokładnej liczby i kategorii jego czy telników. Przypuszczać jednak należy, że nie mogło być tutaj mowy o jakimś szerszym jego udostępnianiu. Z drugiej jednak strony, nie można też stanowczo twierdzić, iż takiego wypożyczania nie było. Księgozbiór klasztorny miał wprawdzie służyć przede wszystkim
libcR *fc
mm
« - ‘
ił.
. j y
y.ll«»)K'u tyimu aSWfltirltum’ lilrflw -.
i ęś *i \ tvf*nVCyj»f•*<<&vhc^i«rvfiwtkvHi «fjwnil.iitiu tH\vyr
' -'«wfi?-1• «.yuictch04! rli-VLitno’ lfit^*cvm ci«M iituvruo<4if 4U1 iVtIltU34 • J 1C01H it'ł*Cx'tVqi<t>l
^ S n fS Ü A n m v v ^ c tu n tta fM w iiu m tü 'iie M c im f'c ^ n tie x c<.wtica0<&txcellciinii“^bvpittK & ’ HV-uirTU'X«»Lfomiflm?
M>cnlV*Hj4 ukIUmI-i c Z m e iu 6 tu ittjlo n r (b u \(i^mcjuiu-j
&1» cSfaCtf*- I M - ’f ’m e jiaiU. onCim Ą)
l > n u i ^ 4 ^ « i n 7 . v p (^ llslCvnv.r .T on ^ U(u.;) l_łilu ,(inJ-(;(ir
J ł u i f t r f w t i a f Ą w t t f i Z tf c u U e n n i w i S Ą u i
tyf« tu U y tA Ć " t t i c l w n t (VuWnt nr.i k u m- (.yrtifi*jJ ipfttciiftwii«» ft4jitik-ir«łCfł>.uvtyr0r(}»lnV/r3 f c t t»i«Twro fiPu-r AalcoAi» c tta tt^ e lü T tdU ytćty-i ca irW«m i i * im m f «ifittir&t Ci viciirr ii^fi n u .in f.iu flv n r.irc (fjrnftcrtCr^uLotvi.v tn c h c n i fr x tin S -^ M c tta cucinyÄ ti- ftid w i^ ^ n iflv n n irt l«pf- {ttlfjr^om twIU y e fe r u a /tc tr r m i
4ocuicfirM<v!^4r‘- tu A n g v [iü a u tS tc -/lalj titom ' fvcainurf^ a w w • M g r o n m «ftyptittf ^ o t n i f ti ^«iir4 1‘tTr A0114 cn.t opitiMtiof’m m r n l; icjb u
f-iylł-1. <nf T«T ofnifi" titmum ttm -ft iK»«r tun <1 _ <*,>. i*r*tt~unA*a
A b u n fa o n e u o a ttv i Ä rfcX etttu f f t f ö A t t v a i p i ^ 'd U t r
<,yw4liHi)Ki 4>r W i r r ^ f t f W * ! « ; ! J
eflatlu Ihm $fh *u&%y< 1 i n & n t ß m * I-Än-H »w 44 ^vmatu Ai cwM rW rtwpAtwu* tirtnwillvj^ « W « (MbtuMW^rtUi 4 «w& 14m J4tir U c c p x <W<Mw/' .
SĄtCettt
tu l* >tTt* 4ur-4UvW f. j * ilrAyttimc tv li^ u m ir u « r » / Wmmmi^Vr tn a u A te fe fflL*fV « u ^ iir fa r m t«
<(4 4t4 iVtfr ^14 ituuritf fia $ 4 ie ia f fcSfetc-iiir « 4 >nj»lt 4 7 «« >iW “rf (<• £«ttiur4twjr(bfi**tt4”4 < tw T*».iir4 ^(VtMjjW;
W inny 144 <*«& tirtr*«»/ y<rö- ji!<ttrrfnm'
y c e t A t x t A x t t ^ t r w M r n f t v m t A r t c a g n a f c a y u ^ ^ .
J ‘ cccttr. Xi iW m*- yt- 'nn->'ifitł 1
Augustinus Aurelius, Sermones, Rkps. 114/195, fol. 37r, poz. 7
»»»»»* »»»W ti ViTH» V - Vy» ^ -^y-# Jfctf c ^ p i r l i t ? C K . j l r ^ VRI i\? V S , w — w — ---»” — ?f V i r v 1 K ] * j § u f
dcm
inartja
_
sopbim
dr mornr eflra
itm- cc- nom cmf
( t i d c b a r u ^ f t i m f ie v o b < u m - f ih ju-fitij d;.tu*ftUj
fttptpeffmctuf
Cr h^biur diuf:
igwttf nom y
t
•uuu- <*> nom fedtj
J^mtu^luminr^ pbenemic'filtj-7
j iinnę; aur n m n r Ubetr trafćcu
debar uw'iHUr dc cmtnirc fua (latu
Biblia,
C^lnni* toKf _ raplf «ijłrii cbtetr.q. WiKcamauirphy ntrot.qf^jw duf dni rrrifbcnfiplan mAbodUnam TAponmir.vtpfoW mcnnrauiut.tta nv*fnia,rfcu«rm afa-7umw łjcaap te m u cIktuot tkiomf^cc wu qncymr.tpmi' camö utrofle qf7q* -mcytó fiu amrpifi» ütr.vp.Uliiifi qnf-«wrfuT onuB; cpif afttrymui i arii «toArii IcymiŁ; -»c iluiinrratc ttluaro n f alri’fml.'r.YÄbtp
fü ttria Aicam'öiu
bü ücunauöfta qm fehn tcmwta^ptu per Crrfiafttca namtr
Vnftwa.cü afi%co g e r t c ir r fcrd.ntr.na fariurii 1«ipopcnfctf fc.urmäirto icturu o: mcomime trmf prmrcnrur «leum. Qitoprplfto firnu* ru f mi darum e in tUiib piwmiü rer loucmcnfrcnida
V 7*a
Xitev 5 Plane* in. Cotplin.
^ Otröh; dutme pagtne (eptunf e%Em prdhr.qa q-lpr
hntn pbpsrfliamrplctu <Uctti$un.
jnripfof aurir eugfi«: fqrrotf.t« IłAimef ennnrr triimnnau mtftt oyjriwT&rottr.q A dnua dfctnfw nc^innof.fcrN’ ubü &AWq;Am tnmiculo fcrtVort* ufq; ribufo nubommaiu-öp* pdtcAwr.fi p ___ , T ' weiftet* dtmucjAm di rwnu ptmr I / J i- m u r dc^nho rrintficpbefciccrm
I- \ / ^ ff^t _ yT. i J j i f pulfuf abeptf aftc.WcoroUpa
' a j a tn f dtuintnWl^cpftT-abtirrfuf ^ l l u t U H U S $ C Q l I Krncof.qojabfntre uw? mtjpinr* ip u h fd a quirgo c k tM rtTe »fjjabArłr.Sm tnerrro infij*
d eaq u B d e itu p a ifiio ijuoUrAln' ceäf Ami»; .‘rfnUf ntoi rm b c tt uoceuurte.
-lu m n tn a u fin b o c d u ilęr tm m io iiiil in eugtto
q b itp tc crasadco Vim^jalib;
tfi&b;
ebifTcrmCj A r 4> . - . - f^unirarnf poTenaÄ friUmtf
i u X i l l l u t r C ^ 1)U1C T T l u U x (onrnnplanf di iJńo tótrfuuolar fm pertoenf m micecom rr-cdcftif häuft« fapte cenfjr
* ^ fcflmriMMpB önm pfdonffon
0 5 . U T lllT g V T lC Tr pomurr.lcgnrfv^n^M m
I» A . um cuqftftarii.7apr0bau.tr ftbc
igo lo iia re rju e m q ;tn a
icrucnf-cmda f a . «*> p V w itru $ tflarü biftmie.*t«. ua|npnnapioetar Hl UlulTlS 1T1 Cllg l l O CbClxlC tn^rtm r quctfefjtfßrjm t« u trU .7ucri.ucwn ■ n n . m f u l i / i . f l i nfi . toepdttaaomfwrf.dń&tohf ipietnaHTUpnOUlS Utroi Vpr. pentrer m a r« -h c q» otm* op’tn th o a n f foFucrfm car
ncfeutum eL ncclum ei reffi4-alu
im d m s coprcbenfum fiu Aribof tna^’w'
ZT. A rr p fmuf m ą m ualcnr mno
111t t u I d l ü P v J ü ^fitu q rctrtd a d tu i unä
er-Evangelium S. Johannis Apostoli..., Rkps. 42/133, fol. 2r, poz. 12
i t u t f a $ « c m v ' o :ä f c f tö tc a $ tf 'a r f q j & ö s c i , d ftttć 6 fq « tw > u * f f it« ta « b ' ■ ■ , , M t ó t t e - # « ! • w « tLntöV cä < iC Ö 5 * 0 W |F t
Btottlwęcte
c tc ftio m ia m W * « a ń t n t e w t e w r ^ tto s tittc j i m i f t r t n & ~ ' " " tfu ® \ mv
'ttłJtttt ä$ tm t* ttlljt‘ (L tw K -ta v m a * * 4 * 9 » . . .ó urtrt fcm ftti tttsltbraa liiw-ty
«lwa tćcftć ^cättta
fa#tc tttc&wtóttafttt
g a lc a tf ln c m tf c la je b f l^ w crnti m j ö t b ab^Jttß tttt& e t u p a n o 1 1 m ąbV^aljfltcaltq^
1
tany trtcwtptfttWa
{
p
mfctatcÄtua
s ____ / f u tta f a ltm cktfcp aö mrivtatmt trittfaie-imt *
mto tytt^librf ^ttttctrnauros •* -
tfa craaötä qitüRjttvif tmtt
mrx
[aijieWiofoß-ttl’mttfl uc^mcKt
«F atnie bottt-f; tm
tn a lt^ e tte qütw a b a t w ^ m t s f u
tt*ietta&tß aa^oHtwqötto
t e t r a u m t M ö i H i a r t i m J 't ^ l J a t t .
ata tmt# ab atnattitn tatroajÄ
ftö (&
aoantottw
nityeJftatti tm mtcfloq tbti
nofusfli
Ä
1
Nicolaus de Lyra, Postillae in Bibliam, Rkps. 22/11, fol. 3V, poz. 14
członkom zakonu dla spełniania celów wyznaczonych przez podję tą misję, ale zapewne dopuszczano sporadycznie do wypożyczania książek poza klasztor. Świadectwem takich wypożyczeń jest cho ciażby zapis, który bibliotekarz umies'cil na karcie kodeksu ozna
czonego obecnie sygnaturą: F. 729. Nota ta brzmi: J o a n n e s D o m in o -
v iu s [ ...] lib r u m h u n c m o n a s te r ii P e l p lin e n s is q u o d c u m c o g n o v is s e t e iu s d e m m o n a s te r ii r e d d id it.
Zazwyczaj z racji specyfiki przechowywania księgozbioru for my i miejsce udostępniania były zróżnicowane. Wspomniany już K. K. Jażdżewski wyróżnia dla bibliotek cysterskich kilka takich form i miejsc:
- zbiorowe udostępnianie w czasie spełniania obowiązku wyni
kającego z le c tio czy c o lla tio . Mogło to mieć miejsce na chórze,
w kapitularzu i refektarzu;
- zbiorowo - indywidualne prezencyjne udostępnianie w biblio tece głównej klasztoru, kapitularzu, bądź podczas zimy w ogrzewa nej izbie;
- indywidualne udostępnianie z niszy w krużganku, gdzie mógł być wolny dostęp do pólek;
- indywidualne krótkoterminowe do cel;
- indywidualne długoterminowe, zazwyczaj roczne depozyty do cel na początku wielkiego postu.
Wypożyczanie na terenie klasztoru dawało się najprawdopodob niej objąć pamięcią bibliotekarza, tak, iż nie potrzebował on pobie rać żadnych pokwitowań ani rewersów.
KATALOG
Rękopisy 1. GRADUALE
łacina, notacja m uzyczna, X IV w. pergam in, 355 x 560 m m , kart 191.
Oprawa: deska, pergam in, narożniki, resztki zapięć (X V /X V I w.)
Rękopis zaw iera m.in I I dużych podkolorow anych akw arelą inicjałów figuralnych oraz liczne inicjały filig ra n o w e i wstęgow e; na m argine
sach 5 rysunków z przedstaw ieniem m.in. Tronu Ł aski oraz klęczącego m nicha (k. I00v).
Rkps. L 13
2. GRADUALE
łacina, no tacja m u z y cz n a X IV w. pergam in, 43 x 30 cm , k. 206.
O p ra w a : d e s k a , s k ó ra b ia ła , tło c z e n ia śle p e , n a r o ż n ik i, z a p ię c ia (X V I/X V II w.)
M anuskrypt zaw iera w stępny złocony, dużych rozm iarów fig u ra ln y ini cjał z wizerunkiem Chrystusa i przedstawieniem lwa ożywiającego lwiąt ka, pozostałe inicjały są dw ubarw ne niebieskoczerw one.
Rkps. L 21
3. PETRUS Lombardus
Commentaria in Epistolas beati Pauli cum textu eiusdem. łacina, XIII w.,
pergam in, 410 x 285 m m , kart 161.
O praw a: d eska po zb aw io n a skóry, s'lady zap ięć (X IV /X V w.)
Rękopis zaw iera m.in. 12 inicjałów złoconych z przedstaw ieniam i fig u ralnym i zaw artych w ew nątrz liter „ P ”oraz kilka inicjałów z przedsta w ieniam i zoom orficznym i i florystycznym i.
Rkps. 4/8
4 LIBER MEDICINALIS
L ib e r m e d ic in a lis ad A lm a n s o re m .- A v ic e n n a : C a n o n m e d ic in a e . łacina, X1I1/XIV w.,
pergam in, 335 x 230 m m , kart 203.
O praw a: deska, sk ó ra biała, resztki zapięć, ślady inkaten acji pulpitow ej (X IV /X V w.)
Rękopis zaw iera m.in. w ielobarw ne i złocone inicjały figuralne, z or nam entam i plecionkow ym i oraz przedstaw ieniam i zoomorficznymi. Ini cjał „ D ” na karcie 5 0 przedstaw ia praw dopodobnie nauczającego Avi- cennę.
Rkps. 43/79
5 JEREMIAS GLOSSATUS łacina, X III w.,
pergam in, 290 x 190 m m , kart 104
O praw a: deska, skóra biała, za p ięcie (X IV /X V w.)
Rękopis trafił do biblioteki cysterskiej w Pelplinie ja k o fond uposażenio w y macierzystego klasztoru w Doberanie. Stanow i zatem jedną z pierw szych ksiąg m iejscowego opactwa. Zawiera kilka skromnych inicjałów w kolorze czerwonym.
Rkps. 65/132
6. PETRUS Comestor S e r m o n e s .
łacina, X III w.,
pergam in, 210 x 145 m m , kart 135.
O praw a: deska, skóra biała, za p ięcie (w cześniej deski pokryte skórą bru n atn ą) (X IV /X V w.)
Rękopis znalazł się w Pelplinie w fo rm ie uposażenia klasztoru przez dom m acierzysty w Doberanie. Wolumin zaw iera w stępny wstępny inicjał ozdobny, pozostałe skromne inicjały są w kolorze czerwonym.
Rkps. 113/299
7. AUGUSTINUS Aurelius s.
Sermones.
łacina, X III w.,
pergam in, 240 x 180 m m , kart 144.
O praw a: deska, skóra brunatna, resztki z a p ię cia (X IV /X V w.)
R ękopis pochodzi z cysterskiego opactw a w D oberanie - dom u m acie rzystego klasztoru pelplińskiego; zaw iera drobne dw ubarw ne inicjały czerwono-niebieskie.
Rkps. 114/195 8. AUGUSTINUS Aurelius s.
De civitate Dei. łacina, 1427 rM
pergam in, 360 x 285 m m , kart 257.
O praw a: deska, skóra biała, zapięcia, ślady narożników (X IV /X V w.)
Rękopis zawiera liczne ozdobne dwubarw ne inicjały niebiesko-czerwone z m arginalnym i pionow ym i m otywam i filigranow ym i.
Rkps. 8/5
9. BIBLIA
Libri Regum et Paralipomenon in translatione beati Hieronimi cum prologis eiusdem auctoris,
łacina, XII/XIII w.,
pergamin, 360 x 255 mm, kart 151.
O p ra w a : d e s k a , s k ó ra b ia ła , r e s z tk i z a p ię ć i śla d y n a ro ż n ik ó w (X IV /X V w.)
Rękopis zaw iera kilka ozdobnych inicjałów wielobarwnych, plecionko w ych z ornam entam i roślinnym i w ykonanych tą sam ą ręką co p o z. 10. Rkps. 10/12
10. BIBLIA
Parabolae Salomonis, Ecclesiastes Liber Sapientiae, Liber Job, Li ber Thobiae, Liber Judith, Liber Esdrae, Libri Machabeorum.
Translatio S. Hieronimi cum prologis eiusdem. łacina, XII/XIII w.,
pergamin, 360 x 255 mm, kart 175.
Oprawa: deska, skóra brunatna (zdefektowana), siady guzów (XV w.)
Rękopis zawiera ozdobne inicjały plecionkow e wielobarwne z ornam en tem roślinnym i zw ierzęcym wykonane tą sam ą ręką co poz. 9.
Rkps. 11/25
11 BIBLIA
Evangelium S. Lucae et Johannis. Translatio S. Hieronimi cum glossa ordinaria.
łacina, X III w.,
pergam in, 365 x 255 m m , kart 191.
O praw a: deska, skóra biała, siady guzów (X IV /X V w.)
K odeks zaw iera incjal wstępny ozdobny wielobarwny, pozostałe inicja ły są w kolorze czerw onym i niebieskim.
Rkps. 13/14
12. EVANGELIA
Evangelium S. Johannis Apostoli. Translatio S. Hieronymi cum pro- logo et glossa ordinaria.
łacina, XIII w.,
pergam in, 280 x 195 m m , kart 75.
O praw a: deska, skóra biała, resztki k la m er (X IV /X V w.)
R ękopis zaw iera złocone i w ielobarw ne flo ra tu ry (ozdobniki) na dwu pierwszych kartach oraz wiele ozdobnych inicjałów dwubarwnych (czer- wono-niebieskich).
Rkps. 42/133
13. MAURITIUS Pruviniensis
Distictiones.
łacina, X II/X IV w.,
pergam in, 298 x 215 m m , kart 214.
O praw a: deska, skóra biała, zapięcia, siady inkatenacji (XIV /X V w.)
M anuskrypt zaw iera w stępny ozdobny inicjał złocony, pozostałe inicja ły są dw ubarw ne czerwono-niebieskie.
Rkps. 69/108
14. NICOLAUS de Lyra
Postillae in Bibliam. łacina, 1416 r.,
pergam in, 355 x 265 m m , kart 174.
O praw a: deska, skóra biała, zapięcia, ślady narożników (X IV /X V w.)
M anuskrypt zaw iera wiele dw ubarw nych inicjałów czarno-czerwonych plecionkowych.
Rkps. 22/11
15. NICOL AUS de Lyra
Postillae super Job, Isaiam, Jeremiam, Ezechielem et Danielem, łacina, XIV w.,
pergam in, 400 x 285 m m , kart 194.
O p raw a: d e sk a , sk ó ra ró ż o w a , śla d y n a ro ż n ik ó w , guzy, z a p ię c ie (X IV /X V w.)
M anuskrypt zaw iera w stępny inicjał złocony z w yobrażeniam i zoomor- ficznym i, pozostałe filig ra n o w e inicjały są dw ubarw ne niebiesko-czer-
wone, niektóre okazałe uzupełnione dekoracją florystyczną.
Rkps. 5/1
16. NICOLAUS de Lyra
Postilla super Pentateuchon. łacina, XIV w.,
pergam in, 340 x 255 m m , kart 243.
O praw a: deska, skóra b runatna, tło cze n ia ślepe, ślady zapięć i n aro ż ników (X V w.)
K odeks zaw iera wiele filigranow ych inicjałów z dekoracją m arginalną okalającą kolum ny tekstu.
Rkps. 23/19
17. PETRUS Aureoli
Commentarius in IV, II et III libros Sententiarum Petri Lombardi. łacina, 1317 r.,
pergam in, 328 x 218 m m , kart 278.
O praw a: desk a, sk ó ra b ia ła (za ch o w an a fra g m en tary cz n ie), resztki klam er, ślady guzów i n aro żn ik ó w (X IV /X V w.)
Rękopis zaw iera m.in. dw a złocone inicjały figuralne.
Rkps. 46/85 22
18. THOMAS de Aquino Summa theologiae. Pars prima,
łacina, X IV w.,
pergam in, 345 x 260 m m , kart 210.
O praw a: deska, sk ó ra b ru n atn a zach o w an a tylko w części g rzb ie to w ej, z a p ię cia (X V w.)
Rękopis zaw iera w iele ozdobnych inicjałów dw ubarw nych czerwono- niebieskich.
Rkps. 19/29
19. ANONYMUS
Sermones de tempore,
łacina, X II w.,
pergam in, 335 x 220 m m , kart 122.
O praw a: deska, skóra b ia ła (za ch o w an a fra g m en tary cz n ie), resztki zapięć (X IV /X V w.)
Rękopis zaw iera ozdobny w stępny inicjał czerw ony plecionkow y oraz wiele skrom nych inicjałów w kolorze czerwonym.
Rkps. 44/70 20 TABULATURA
n o ta cja m uzyczna, 1620-1630 r., papier, 260 x 175 m m , kart 140.
O praw a: tektura, sk ó ra b ru n atn a, tło cze n ia ślep e (X V II w.)
Ostatni wolumin z sześciotom ow e go dzieła muzycznego, praw dopodob nie autorstw a zakonnika cysterskiego z Pelplina Feliksa Trzcińskiego. M anuskrypt zaw iera 911 kom pozycji wielogłosowych, głów nie motety, msze, „ M agnificat”, „Te D e u m ”. N ależy do najw iększych siedem na stow iecznych źródeł m uzycznych w Europie.
Rkps. 308" (386“)
Inkunabuły
21. ALEXANDER de Haies
Summa universae theologiae. P. I.
Nürnberg, Antonius Koberger, 24 I 1482. 2° 1P 194
O praw a: deska, skóra brunatna, tło cze n ia s'lepe, resztki klam er, siady naro żn ik ó w (X V w.)
Egzem plarz posiada wstępny inicjał złocony, pozostałe inicjały są w ko lorach niebieskim i czerwonym.
Inc. F. 819 22. ALEXANDER de Haies
Summa universae theologiae. P. II.
Nürnberg, Antonius Koberger, 29 XI 1481. 2° IP 194
O praw a: deska, sk ó ra brunatna, tło cze n ia ślepe, resztki zapięć, ślady n arożników (XV w.)
Wolumin posiada w stępny ozdobny inicjał złocony, pozostałe inicjały są czerw one i niebieskie.
Inc. F. 820 23. ALEXANDER de Haies
Summa universae theologiae. P. III.
Nürnberg, Antonius Koberger, 6 V 1482. 2° IP 194
O praw a: deska, skóra b runatna, tło czen ia ślepe, doln a i g órna o k ła d zi na posiad a po dw a n arożniki, resztki zapięć (X V w.)
I WĘ
to m u lu ll« d li m'
^ S t Ä 5
\% - T \ t --- V t e -ii0f łrtmeł t >to irtr uiftu» fiw W&mrifo/
---- " fm: n
mn»rii w» • t(hmma uu UttUmrau»
b-rifit# tw‘xtanuA M&* fttiflif iuu
*A AfW ifc ftlirtV tf bO-Atb a$ ttf
IMim .lf? iAk u. — •* >»* •« -IrtWf»’ Jlfnjn*:i tftftrM ftuAftm* rii jfr .«npt cmfotrt fir \H«1 A AD fnTi Vł> WittlM ątffiłfiiwi
otie fiübß ADcłiH rfftijf'
mcmifc Abotyf (i«l <v
xfAimdttvm^iMA
- - . *3*9**® ^ /— --- . »i h t m • » « > in
f,A v 'y ,' l,ł « I T l r «5i (, m u* ««» } * ”»Mß Mpt* fLttiu^tynnan
(|i ;włli?fnTir«lui «im) jilii tn jfimmiciA HCfAimr-Of Aturmu# xwranxlH
«tut* mflHl ihn i Arrtfu- atn %» fc Armnr
f
1
. PI
Äb(hu JcO-fl*£fiw mouptfii , , ■ ■ n'Äv inqfc*^cctfud l) Iit»u
K « R fUUikmü i AbUCi» fti ^43Aiwun Habt J-V"} A (irtiitmt» ffin ttf nN M M m n m u •vitti V ntfrm f idiiotjLtm s .ff łritb&tMui
rfinue mrpjTf aorqn »A>
>
,cr .p m?ii(Vp m«^'Viilhiicl/'faae& ip łlti« b i Ä tom »/!* $coUt fo flłliH l * iifcpd* * T>*itu Irnplim u tf» ti-A iti-fiifilf itir
turni irdiWicafcWtytte * »uplimmt \\thr hp tw u i'ti ffud rrfiiA m f cctrttm
4*4 l«na Ä ft/m tflk»Afm ußp
ulnitrm p ariufm e ^ irmÄAÄt
A0t itln avif (Tr »MĄjjr liÄ fcS ttftitft tu(iü *u>« *tiö vitiw ft *fuv frtefmm’ab (mm «k> j»tmOÄTm# rV^im rtftn ^ iiT ju H u ty ilf
ui* nomr fiur^HttKrt .U’ioj jrcrt* *>M ui* * igbtU \q* muff«* ty fir (ifc:»ßü uf V iiiiiU q u ittf^ M rt** ^ M u ltu iiu n ab
vni«-fH A i.^u® uł vfim e^flnc t <mdralmco;fima (w><m
jfölrtiu'TAmuwi t Ąrtriotaui? di wiiiMtr
mumm **qpPCAb ohxta>"ca faß u«&r
£rift« Ai» ml» fUtfCutü t tf f 'M tütoiie ob u*taftb€0*C tfm iä»itiliau j in a /d ’iiuapüA» tc .tli t*ü u # ”ann4ttui UityunatCiUmA v ftetiAtm |»em c (Uuar v n ä ^ u tu^nttnA ♦iS min Tgm» uimtg ßgt- JUat» A«v*m «M »
w »Wt« ul'fU rt» mfaMuu4
ffi/fytu tt dito»* xptttftoU
WW#4*mMSĄ>wLmuM yUKÜmm*
'«rinfiairttron* W t* 4*r«b*r tw\ #
ow (N ftiA ir tvM iu« Oh Tvutoo «tw
«iM tin f 2fU* iu&IUWiUm* öTtf^iulW4<(Vrtn nt (ilvm u ^ itiiivtiliU ^ 1<5<piu»(«turftvifni:'
uuUnhftvpqpn 1 bi 106 tiibubi a-iubtmm-
huucuiu» »iiimuubA ntqujfC»**tołtCrf
i j f f p l b t * u t f t * A»J>fnn- $ m lA k o f n u ffu b tta
!»•« folo* A*1 ( | Iftom i «HaammtimÄ
•Vml q\h>ü«4«jA* i4*miA AitjpnUlü* lbtu<
n ti# tvfiödiiH* um #u nn.xtnmU’Wf 1 * r I» H u m u » # $ ji4 w o n p u (« I r liln : ccpwTir fiffAnit1* ihtbia C»trt»itou qm flftw ((»mit
J>mfiifi<mc ul’AiqflfA Aut ftflc «wfip n orM ( kAmr
-i«H »ln > t f i v o iiä tc ä n t t t n r - M i n u r v u i n b T m it i T u t t i M ^ i r t ^ l i i r t m i t Y f i i i i CltuO m < lio tiii^ Ł n ) ii & i f f t i i l ß \'| mJ m l i l a r < |» » r üG i i t c i l a f j r m >" A u u lif
u l> c c v i m w t - u u i i u M « I w i U W ' i i u n i t t t t m
t u G i u t i i i « lU’ itu^
(& f i ü 4 : w lU r ilK d J jita iili'.’u r tiillI j m li iM >m i£*i<tV"nnt
i»0 mir
. 'u r i/t m t r n q S f
m m K tiM ir jttiiiv u i l l r f H im fit
iS fofnftł Cuumuiitu
w m ü i(W > iiw lw !)'« h L i'liiT im i« i f ł ^ m t Ź M f < « * • > ♦ l|> in (,VMn4* t ii» i u f f < M w i » tifłim fl «m/w hAw « i t B i i ń l l M I N W M < 1 ^ r f f a u h mW mi i ülrtr u' I U I «(\mt .Vü 0hKpOm
4’u fum 1*119c fitntm lilk+oin ö7i>' rt' i'if.i'.ii. <>1: Aimam uli.® ^^lttl»lł*iiiiltt«U M I*1» C ä d i* t» < « n I f r c d H tm f i m M U r u n i t .i n ; ’ f l fmwiU'urffif wfp». wW i ił^rGwi«*
3 ' Ł .} tijiLii
UmJ iup-f Ijf
Hier-Ł
Nicolaus de Lyra, Postillae super Job... Rkps. 5/1, fol. lr, poz. 15
üiU'inditrmpui'--MHJUmrct fćprcmni?
fatuimuilitttiMt tViiiiiiwi a iłintw iltó uiulli'w nntttpiP»«-* fJbtirr ti'TU-'ii
$71
I nl(Dir flöf/iP p il l«vm ic I m ä h iiiPiu i u v ■ n^ lv fi» iW # k tv rO < M > n itid b io in n pic<ttirö
rcnitci itft u r itwftypftico dcxfptcqüu .uifiC'qaUf* rtft’cntr n o o tfin m W»fli*K»«NJ
uturfmmr* A m W u i t f w tH ofllur- --A*- 4;^Hul»taü«ri»»4vruUm; ^iiipwmr t n i f u r b i n i piittniiwiKT 1 h1ü‘ i mtuuhwi (tttviuMoimrr) ^rdim rfłP^ii^ttłiitNfb^toCTftiiwtóiii-rćii- fl^ W -lC K H lu W l IlM %’ö |W 0 , # ‘i l'1WHt' • Sr tVmpevmrr** vfi|M 9fliiS4]jp<W |.ritfiir nö»rtoifulCinÜ>K>-rirnt> A in V tU pa-urtc tfcnV t v t t . x f łn n fv n » (iłiu u ii» u -i^ i.|p » iip i m i I tn flu i • NnM m?».«* ftivVOTu rcfatiw i i apn rłiiłiiuV{’tftn: flt fW vt*»4 ja xpionHrtn^Hp.r?
tu o'mtpfip i i'r.innnü qi«V^u(V c»nc UiuiM 1 | 4W ^««P*oittYWlchiipPiTV»»imP»fl|iflpI»np
n ^ N f a r t ^ ip U ^ a P ^ m K łir n r p ^ f T iu 1 n tm Wi*tt«ne‘ ilrt«MW pilm q rrfltdf « l u i r t uiMCWflrUW«*
, i^ B Y ^ n l'D ife d * ł-fppi w k n & tjr ö p tZ i flpii
JT^Viw* HCjpuit i«ifHT*« .jWaxj' •» ™ ; f>atft)ätfniu>b ifp M iif ir i^,qć’fn*VłvlH
y tnfcp.03* m#y»inOt‘ lim n S W fl
^ t& » M i: nWrAt»lTc>łhiił- iv /q p '^ r «W m idli ■ 4 fii^ ^ o /lJ«&»»i»łr'iprtiŁłrtłn*inpq''iii*»c?i¥'
Ü wm'tiÖP'dmflblircjP«*: rmttTHC* # * * W
n r * u t ifw ir* * «WW ^ «n»n |W * r U.irrmtt* I «n'inirttS M n ^ jH r t^ lr .
j uitHc n vm c^ p i» ? i.r« A K
>+rr***w»U» v i'tdtf pil>miP|«/ n t tM ip tW .ifr f HlHi !«!*♦• Ujtf’rf . 0 W v n t i i » f S m ^ ’notnbt*ftbuWŃ n*1Vi*
flr- n f i^ iio «r quMifM -.‘ViufiL« iHfliłil* »lf.WirtHłKiV-/»MP w d i A ^ M n t i V i i i / q m ) ' ^ iw łiii^ r tu p « « * ' ,«> ncilfułj t n u r J v n n . r t i t .1«4 j ß i u r n q r C P»»W'Jto »Fdli # i v im iip p u r t iilf r t i« r ffr
*f»M nil ir ł?ł i S
4nifl,|*iirtktrU?r-r ii4nifl,|*iirtktrU?r-rG 4nifl,|*iirtktrU?r-ru H M -ę ftć y c * * * •C m *aM ttĘ f>9iu& n^tUflU l'.rt 1-rtCtłlPMI ifV IvT sttiifc cJinii t\NiiU.ip»/ä1,'O C ifl«»ip n Ä ? n u f ^ T , ,c*h u i> u a u f»
m ^
>; .. Ł .-■ v-:'*
*uitrt q> i*- r - . fr?Jit. • -i--. •.< v x • .) 'cibip ui n e rra teiu xm ^ m v ,iU n c j«ipru* uU‘t*’fK ł łCWtc rtKcimmV i7*omł ( 'jjp.v„q,,owi irtiutłiTll U m ili-p (tt\ .iP iiir ^ a iiiir tu iu P ^ łf łiim .ir i/.if a ^ iht|;t/"vW ot»« Irttniir am»»*r sW um błiipi-cf ■vm rtw tH plm Jflm Ö '’ »Ijpmiic. t c (prfqj on(ttiv*>lftirf>m‘irbT i •ncQ.l’ü tn iji 1 m n i q - 1 rncn*M outtbiO tl»>i m - nüJ.nf’i tH fią\au iC c .ipjiiir.tnil^ n ir^ i .hth« $ jłnrn p fv r łf , P»*tt' »nfl rtrtil* a-ffrfn r^ W ^PłirtiłiiUi cvTcrvt »«M»>prwb«*f» ^ y M ir f n m t . .-la w v*1* n**» f ff- i^ .i H*ritb*»Pii(i Arato’n r b t fVm illrtM *}&* (ioJ»P>
U f> i qt*ncrtr^ ń f ¥ p*v<? rtfn,-qpl
e 4Pk'»łtifoliSW łui iuHh:OrpH^Uf,iii
.fimoMCsH <^v«.-,VłAfw*fłf<i
itłłH icoUntlrttM liiłA/Trti iThtii
4 [ v ('‘I^ -O -Iii ipiaw Sjf,t t t a » rrt^ifc*ititó mf*/.’ \ i \ t f r ł*H'..-(H’ iiie ««łm n c iN il ftv|Jtiic im iq nO|i.iPi f t & t t t er n u iV f lic .f .
jn i" r’ n r iMPm-cil '
Aä^H ieroirt-P* mi-fticA' o f t u - n m Civ&*1i\<
rNfct i t f i u a m i k i i i i t knai '
ist i p p O u ifln )-^ ) mifif 1(
furt Ot «.'11 «ir cm» ;»h> t ; n t « u i Äun mnłtłte g - qp'mort'.^ni • .p i* <P* ^ ntfiiföiiii* f r r n iu iif b tftn » ^ im n ’gcM q i u M 1«cC*iC iVü.'.iVfTi.i'md^*
|)t|w 4iinotu tt^Mtitiuiiu-
Jpp* »Hfl ^aiiPTOJcntliJłd’«»^ Iti^itdVgr <f u A t ił»s rcr’iB m cnfr aVtleAri a i im v ’V „fiO rttuptciK rtn-t^iuic* 4 f i £ * t l i h y' er m ^ łO litiP id p ^ : vnrifl'ivPiiCT^.rp^p.t<ja
tiU tu « * ÜHItdr
jl%? >» p; wrtii » m p »* r tiir « s t»^|? a i p c t P e f : l U t ’iit q-M irf *»H»ł-T»t,i1i*br»irrtit'i0ntj)*
« iiC u m f ^ nirtui^ fiutv ptc*p«<tnt v
.ur*"- i.'n» .tgrÄ P
p r iV tlV * icpKIłUliiIW
im M -rpH H ftssrtt-.nnPftręrfttfM rtthfljr-irf g» if'A iti PB -n-pw cim %*1*4<hiPi mflSr- t>r piKaitttVsr vtniO qilipltf^l ttft *>«V rtup ip ^ łM u łW cniVTnrflr lln . f iit p f t inhu> (V,*4<*itk o n flif nutiM t» llw łp ic m
> f lu 0 2 r ciV Jftv flarfjTłflt-p pSłicrsil^f Mt*>' crmOU rtiltfVOgcm^ftBKWi T*uattHj%r » t f h : . • flrtU biur S c rn 'S to r/»
-«łM ifri1 •*n»rn, i u i t o n P V (H tm tjx fn U n u t
i p f . t i c u n v i i& P H & f ia r f o tie 'n V f a 'iitr f b '
n r flt i lllr fp n « iOHmI W ^ i r n K i y f t '
(>i^
Petrus A ureoli C om m entarius..., Rkps. 46/85, fol. l r, poz. 17
Inkunabuł zaw iera wstępny ozdobny inicjał złocony, pozostałe inicjały są w kolorach niebieskim i czerwonym.
Inc. F. 821
24. ALEXANDER de Haies Summa universae theologiae. P. IV.
Nürnberg, Antonius Koberger, 23 VIII 1482. 2" IP194
O praw a: deska, skóra b runatna, tło cze n ia ślep e resztk i zapięć, ślady narożników na górnej okład zin ie, na dolnej ok ład zin o ie zachow ane 3 n arożniki (XV w.)
Tom zaw iera w stępny inicjał złocony, pozostałe inicjały są niebieskie i czerwone.
Inc. F. 822
25. BIBLIA
Biblia, cum postillis Nicolai de Lyra et expositionibus Guillelmi Britonis in omnes prologos s. Hieronymi et additionibus Pauli Bur- gensis replicisque Matthiae Doering.- Nicolaus de Lyra: Contra per- fidiam Iudaeorum.
Nürnberg, Antonius Koberger, 7 V 1485. 2° IP 1044
O praw a: deska, skóra b runatna, tło czen ia ślepe, resztki zapięć (XVw.)
Egzem plarz pochodzi Zdaru kanonika i archidiakona warm ińskiego - Jana Scultetiego, przyjaciela M ikołaja Kopernika. Zaw iera złocony inicjał na pierw szej karcie, pozostałe inicjały są niebieskie i czerwone.
Inc. F. 427
26. CICERO Marcus Tullius De officiis etc., cum commentis.
Venezia, Marinus Saracenus, 20 XII 1487. 2" IP 1579
O praw a: deska, skóra biała, tło cze n ia ślepe, z a p ię cia (XV w.)
Pelpliński wolumin je s t je d yn y m egzem plarzem w kraju. Karty tomu pokryw ają liczne glosa m arginalne i interlinearne.
Inc. F. 713 25
27. COLUMNA Guido de Historia destructionis Troiae.
Strassburg, [Typographus Iordani = Georgius Husner], ca 25 VII 1494. 2°
IP 1663
adligat:
CAOURSIN Guillelmus
Rhodiorum historia (1480-1489). Ulm, Ioannes Reger, 24 X 1496. 2"
IP 1390
N a terenie Polski egzemplarz, notow any je s t tylko w bibliotece pelpliń- skiej.
adligat:
LUPOLDUS III Bebenburgcnsis, episcopus Bambergensis
Germanorum veterum principum zelus et fervor in christianam reli- gionem Deique ministros.
Basel, Ioannes Bergmann, 15 V 1497. 2° IP 3494
O praw a: p erg am in o w a k arta ręk o p isu , tek tu ra, (X V I w.)
Inc, F. 630-632
28. DUNS Scotus Ioannes
Quaestiones in IV libros Sententiarum. Ed. Thomas Penket et Bar- tholomaeus Bellatus. P. I.
Venezia, Ioannes de Colonia et Ioannes Manthen, 26 VII 1477. 2° IP 1993
O praw a: deska, skóra b runatna, tło czen ia s'lepe, zap ięcia, ślady n aro ż ników (XV w.)
D zieło posiada wstępny inicjał złocony oraz pozostałeinicjały w kolo rze niebieskim i czerwonym.
Inc. F. 449
29. DUNS Scotus Ioannes
Quaestiones in IV libros Sententiarum. Ed. Thomas Penket et Bar- tholomaeus Bellatus. P. IV.
Venezia, Ioannes de Colonia et Ioannes Manthen, s. a. 2°
IP 1993
O praw a: deska, skóra brunatna, tło cze n ia ślepe, resztki klam er, ślady n arożników (X V w.)
Inkunabuł zaw iera wstępny inicjał złocony z floraturą, pozostałe ini cjały są w kolorze niebieskim i czerwonym.
Inc. F. 450 30. DURANTI Guillelmus
Rationale divinorum officiorum.
Nürnberg, Antonius Koberger, 19 IV 1480. 2°
IP 2019
O praw a: deska, skóra brunatna, skrom ne tło cze n ia ślepe, guzy k o śc ia ne, ślady zapięć (X V w.)
Tom zaw iera dwa wstępne inicjały w ielobarw ne pierw szy z.floraturą, pozostałe czerwone.
Inc. F. 711
31. HEROLT Ioannes
Sermones Discipuli de tempore et de sanctis cum Promptuario exem- plorum et de Beata Virgine.
Basel, Nicolaus Kessler, 2 III 1486. 2"
IP 2753
O praw a: tektura, p ó łskórek X V III/X IX w.
Inkunabuł zaw iera wstępny ozdobny inicjał złocony, pozostałe inicjały są w kolorze niebieskim i czerwonym .
Inc. F. 704 32. IACOBUS de Forlivio
De intensione et remissione formarum. [Treviso, Michael Manzolus, ca 1480]. 2°
IP 2942
Pelpliński egzem plarz stanow i unikat w skali kraju.
adligat:
PETRUS de Bergamo
Etymologiae, seu Concordantiae conclusionum Thomae Aquinatis in quibus videtur sibi contradicere.
Köln, Arnoldus Ther Hoernen, 1480. 2" IP 4310
O praw a: desk a, sk ó ra ró żo w a, skrom ne tło cze n ia ślepe, resztki zapięć (X V w.)
Inc. F. 463-464
33. IACOBUS de Voragine
Legenda aurea.
[Strassburg, Typographus Legendae aureae], 1481. 2° IP 2989
O praw a: deska, skóra brunatna, tłoczenia ślepe, kom plet guzów , resztki k lam er (X V w.)
Inkunabuł zaw iera w stępny złocony inicjał zflo ra tu rą , pozostałe ini cjały są w kolorach niebieskim i czerw onym .
Inc. F. 742
34 IOANNES de Bromyard
Summa praedicantium. P. I.
[Basel, Ioannes Amerbach, non post 14841. 2° IP 3083
O praw a: deska, skóra biała, tło cze n ia ślepe, ślady narożników , za p ię cia (X V w.)
Egzem plarz zaw iera dw a pierw sze inicjały złocone zfloraturą, po zo stałe niebieskie i czerwone.
Inc. F. 803
35. NICOLAUS de Lyra
Postilla super totam Bibliam, cum expositionibus Guillelmi Britonis et additionibus Pauli Burgensis replicisque Matthiae Doering. P. I. [Strassburg, Typographus Henr. Ariminensis = Georgius Reyser, ca 1474/7]. 2“
IP 3950
Oprawa: deska, skóra brunatna, tłoczenia ślepe, zapięcia (XV w.)
Wolumin zaw iera wstępny inicjał w ielobarw ny z floraturą, pozostałe inicjały są czerw one i niebieskie.
Inc. F. 866 36. PETRUS Comestor
Historia scholastica.
Strassburg, [Typographus Iordani = Georgius Husner], post 24 II 1485. 2°
IP 4320 adligat:
LUDOLPHUS de Saxonia
Meditationes de vita Christi in compendium redactae. [Louvain, Ioannes de Padeborn, ca 1484/87], 2"
IP 3481
O praw a: deska, skóra b runatna, tło cze n ia s'lepe, zap ięcie, ślady naro ż ników (X V w.)
D zieło to w Polsce notow ane je s t tylko w bibliotece pelplińskiej. Stano w i zatem unikat w skali krajowej. Wolumin podarow any został bibliote ce cystersów przez przyjaciela M ikołaja Kopernika, archidiakona i ka nonika w arm ińskiego - Jana Scultetiego.
Inc. F. 412-413
Literatura
Ciemnołoński J., Pasierb J., Pelplin, Wrocław 1978.
Glemma T., Biblioteka biskupstwa chełmińskiego w Pelplinie, [w:] Biblioteki wielkopolskie i pomorskie, red. S. Wierczyński, Po znań 1929, s. 289-294.
Grzeszewski J., Polonika w księgozbiorze cysterskiego opactwa
Beatae Virginis Maria w Pelplinie, Toruń 1997 (maszynopis).
Hinz E., Z dziejów muzyki kościelnej w diecezji chełmińskiej, Pelplin 1994.
Inkunabuły w bibliotekach polskich. Centralny katalog. Incuna- bula quae in bibliothecis Poloniae asservantur, pod red. A. Kawec-
kiej-Gryczowej, oprać. M. Bochonos et E. Szandorowskia, T. 1. Wroclaw [i in.] 1970, T. 2. Uzupełnienia. Indeksy, pod red. A. Ka weckiej-Gry czowej, oprać. M. Bohonos, M. Spandowski i E. Szan- dorowska, Wrocław [i in.] 1993.
Karłowska-Kamzowa A., Malarstwo miniaturowe, [w:] Malar
stwo gotyckie na Pomorzu Wschodnim, Warszawa-Poznań 1990,
s. 178-218.
Karłowska-Kamzowa A,, Znaczenie iluminatorstwa cysterskie
go dla rozwoju gotyckiej dekoracji rękopisów na ziemiach polskich (Śląsk, Pomorze, Wielkopolska), [w:] Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, Poznań 1987, s. 367-385.
Mędrek H., Iluminacja Graduału L. 13 w Bibliotece Seminarium
Duchownego w Pelplinie, Studia Pelplińskie 1975, s. 297-313.
Nierzwicki K., Zabytki piśmiennictwa, [w:] R. Ciecholewski,
Skarby Pelplina, Pelplin 1997, s. 187-217.
Pasierb J. St., Pelplin i jego zabytki, Pelplin 1993 (druk 1995).
Rękopisy Biblioteki Seminarium Duchownego w Pelplinie, opr.
W. Seńko, [w:] Biblioteka Narodowa. Katalog Mikrofilmów, Nr 14, Warszawa 1969.
Rozanow Z., Ikonografia rękopisów biblioteki cystersów w Pel
plinie a ich gatunki literackie, [w:] Treści dzieła sztuki. Materiały z sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki Gdańsk, grudzień 1966,
Warszawa 1969, s. 33-52.
Strutyńska M., Dzieje i stan obecny kolekcji inkunabułów pel-
plińskich, „Studia Pelplińskie”, XVII, 1986, s. 319-344.
Biblioteka Główna UMK
Starodruki B iblioteka ; G łów na
854609
UM K T oruń o iu n u ic K a v jio w n a u iv irv 3 0 0 0 4 1 1 4 6 4 3 7 ^ARO// ISBN 83-87668-21-4QpC ARD 707 V2 " " i
