Międzynarodowa Konferencja Komisji "Ogólnosłowiańskiego Atlasu Lingwistycznego".

Międzynarodowa Konferencja

Komisji "Ogólnosłowiańskiego Atlasu

Lingwistycznego".

Biuletyn Polonistyczny 13/38, 17-22

Dr F e lik s a L ich o d ziejew sk a - B ron iew sk i a l i t e r a t u r a r o s y js k a /IE L , .varszawa/ w d w u d z ie s to le c iu międzywojennym Dr F lo r ia n Nieuważny - R ecepcja Majakowskiego w o k r e s ie /U n iw e r s y te t W arszaw ski/ 20 - l e c i a m iędzywojennego

Dr W ładysław P io tr o w sk i - Imażynizm r o s y j s k i i jeg o r e c e p ­ /U n iw e r s y te t J a g i e l l o ń s k i / ^ w P o ls o e

Marian P ła c h e c k i - Retoryka r e w o lu c j i. T ech n ik i l i ­ /U n iw e r s y te t W arszaw ski/ t e r a c k i e j p e r sw a z ji w p r o z ie p o i

-s k i e j p o św ięco n ej wydarzeniom 1905­ 1907 r .

Dr Marian Rawiński - P oeta i r e w o lu c ja : " P ieśń o g ł o -/IB L , Warszawa/ d z i e 11 J a s ie ń s k ie g o wobec "Obłoku

w sp o d n ia ch 11 Majakowskiego

Obszerne sprawozdanie z s e s j i ukaże s i ę w "Pam iętniku L i­ tera ck im " .

Mgr Zbigniew J a r o s i ń s k i

M I Ę D Z Y N A R O D O W A K O N F E R E N C J A

K O M I S J I . . O G Ó L N O S Ł O W I A Ń S K I E G O A T L A S U L I N G W I S T Y C Z N E G O ” (.l a d u is in . IX — 31 V 1970 r.)

W d r u g i e j połowie maja 1970 r . odbyła s i ę w Domu P racy Twórczej FZITB w J a a w is in i e pod Warszawą k o le jn a Międzynarodo­ wa K onferencja K omisji "O gólnosłow iańskiego A tla s u L in g w isty ­ cznego" pod kierownictwem p r o f . p r o f . W.Doroszewskiego i R . I .

Awanesowa, zorganizowana p r z e z Zakład Językoznawstwa IBL PAN

w Warszawie. Komisja "O gólnosłow iańskiego A tla s u L in g w isty cz­ nego", jako jedna sp o śró d s z e s n a s t u d z i a ł a j ą c y c h p rzy Między­ narodowym Komitecie Slaw istów , ma ju ż b o g atą t r a d y c j ę i duże o s i ą g n i ę c i a . Z o s ta ła ona powołana na IV Międzynarodowym Kongre­ s i e Slaw istów w Moskwie /1958 r . / i od t e j pory p r a c u j e i n t . sywnie w prawie nie zmienionym s k ł a d z i e .

W obecnej K o n f e r e n c ji w zięły u d z i a ł - obok naukowców z P o l­ s k i - d e l e g a c j e z n a s tę p u ją c y c h k rajó w : B u łg a r ia - d r I.K o cz ev j Czechosłowacja - p r o f . J . B e l i c , p r o f . E . P a u lin y , doc. A.Vasek, d r A .H abovstiak, d r S .U te sen y , d r R.Brabcova; Jug o sław ia -

/ / ^

A.So-j a t ; NRD - d r F .M ich ałk , d r R .LO tzschA.So-j Rumunia - d o c .E .V ra b ie A.So-j

W ę g r y - p r o f . P .K ir a l y ; Włochy - p r o f . B .M e rig g i; ZSRR- p r o f . R.I.Awanesow, p r o f . N .W .B iry łło , d r W.Konnowa, d r J.Z akrzew ska.

Głównym celem K o n fe re n c ji w J a d w is in ie ,p o z a sprav;ami s p r a - w ozdaw czo-planującym i i n ie k tó ry m i k w estiam i o c h a r a k te r z e o r­ ganizacyjnym , b y ło omówienie z a g a d n ien ia k a r t o g r a f i i lin g w is ­ ty c z n e j w " A tla s ie O gólnosłow iańskim ". Problem u te g o d o ty c z y ła zarówno c z ę ść ogólna - m e ry to ry czn a, ja k te ż część rob o cza Kon­ f e r e n c j i .

W c z ę ś c i p ie r w s z e j, podczas dwudniowych o b rad p le n a rn y c h , p rz ed sta w io n e z o s ta ł y n a s tę p u ją c e r e f e r a t y :

p r o f . W .Doroszewski - 0 g ło sk a c h , dźw iękach mowy, l i t e ­ ra c h i słow ach /w y ra z a c h /

p r o f . J .B ^ li c - Z astosow anie maszyn cyfrow ych do

k a r t o g r a f i i

doc. W.Pomianowska - Z ag adn ien ia te o re ty c z n e w k a r to ­

g r a f i i lin g w is ty c z n e j

d r R .LO tzsch - Elem enty n ie s ło w ia ń s k ie w gwarach

s ło w ia ń s k ic h /n a p r z y k ła d z ie ję z y ­ ka łu ż y c k ie g o /

d r J.S ułkow ska - Omówienie wyników w e r y f ik a c j i p o

l-d r N .P erczyńska s k ic h m a te ria łó w terenow ych i ba­

dań; u z u p e łn ia ją c y c h

d r A.Basarowa ^ Zastosow anie s t a t y s t y k i w k a r t o

-d r H.Z-duńska g r a f i i lin g w is ty c z n e j

Oprócz wymienionych r e f e r a tó w - na p o s ie d z e n ia c h p le n a r ­ nych złożone z o s ta ły p rz e z p r z e d s ta w i c ie l i p o szcze g ó ln y ch o­ środków spraw ozdania d o ty c z ą c e a k tu a ln e g o , s ta n u , ja k te ż d a l­ szy ch planów badań terenow ych o raz u s ta lo n y szczegółow y r o z ­ k ła d z a ję ć u czestnikó w K o n fe re n c ji.

Obrady p le n a rn e zakończyło o b e jrz e n ie wystawy zorganizow a­ n e j p rz e z pracowników Z akładu Językoznawstwa IBL PA N ,obrazują­ c e j dotychczasow e o s ią g n ię c ia k a r to g r a f ic z n e w k r a ja c h sło w ia ń ­ s k ic h i n ie s ło w ia ń s k ic h .

Druga czę ść K o n f e r e n c ji, m ająca c h a r a k te r ro b o c z y , koncen­ tro w a ła s i ę na p ra k ty c z n e j r e a l i z a c j i m eto d o lo g iczn y ch z a ło ż e ń p rz e d sta w io n y c h w c z ę ś c i p ie r w s z e j. P raca p r z e b ie g a ła w dwu ro ­ boczych s e k c ja c h :

I . S e k cja lek sy k a ln o -sło w o tw ó rc zo -se m an ty czn a pod k ie ro w n ic ­ twem p r o f . d ra W .Doroszewskiego i d o c .d r W .Pom ianow skiej} s e k r e ta r z s e k c j i - d r B .F a liń s k a

I I . S e k c ja fo n ety czn o -p ro zo d y czn o -m o rfo lo g iczn o -sk ład n io w a pod k ieru n k iem p r o f . R.I.A wanesow aj s e k r e t a r z s e k c j i - d r A. B a sa ra .

W c z a s ie p ra c y obydwu wymienionych wyżej s e k c j i z o s ta ły skonfrontow ane metody k a r to g r a f ic z n e stosow ane p rz e z różne o­ ś r o d k i w k r a ja c h s ło w ia ń s k ic h . Ł ącznie w obu d z ia ła ją c y c h podczas K o n fe re n c ji s e k c ja c h p rz e d sta w io n o i przedyskutow ano mapy d o ty czące d w u d ziestu zag ad n ień z ró żn y ch d z ie d z in ję z y ­ k a . Te same z a g a d n ie n ia opraćowywane b y ły p rz e z różne o ś ro d k i według odmiennych, stosow anych p rz e z n ie m etod.Po s k o n fro n to ­ waniu różny ch w e r s j i map /in d y w id u a ln e u ję c ia tych samych p ro b ­ lemów/ i w y cze rp u ją cej d y s k u s ji - opracowano p ro p o zy cje s i e ­ dem nastu próbnych map, k tó r e z o s ta ły przerysow ane i zademon­ strow an e podczas końcowych o b rad .

W t r a k c i e omawiania ty c h map w y ło n iło s i ę w ie le k w e s tii ogó ln ych, k tó r e musi uw zględnić i ro zw iązać in s t r u k c j a k a r t o ­ g r a f ic z n a , np. spraw a kom entarzy, s to s u n e k legendy do komen­ t a r z y , ic h w ygląd i za w a rto ść , spraw a podstawowych kolorów i

znaków stosow anych p rzy s p o rz ą d z a n iu map,sprawa p od k ład u , za­ g a d n ie n ie t y t u ł u i legendy / i c h ro z m ie sz c z e n ie na mapach/ i w re s z c ie spraw a, k t ó r e j poświęcono stosunkowo n a jw ię c e j czasu, m ianow icie za g a d n ie n ie p isow n i / t r a n s k r y p c j i / sto so w an ej w le ­ gendzie na m apie.

Na p od staw ie w spólnych dośw iadczeń k a r to g r a f ic z n y c h wypra­ cowano w c z a s ie trw a n ia K o n fe re n c ji w J a d w is in ie p ie rw sz ą w stępną w e rsję i n s t r u k c j i k a r to g r a f ic z n e j do " A tla s u " , k tó r a w to k u d a lsz y c h p ra c b ę d z ie ro z s z e rz a n a i u z u p e łn ia n a .

Podczas jednodniow ej przerw y w ob radach sek cy jn y c h / n i e ­ d z i e l a / u c z e s tn ic y K o n fe re n c ji w z ię l i u d z ia ł w c a ło d z ie n n e j w y ciec zce , k tó r a b y ła i n t e g r a ln ą c z ę ś c ią K o n fe re n c ji: zwie­ dzono B ib lio te k ę Powiatową w P u łtu s k u o raz Muzeum Skansenow­ s k ie w Nowogrodzie. Słuchano k u rp io w sk ich p i e ś n i , oglądano pow­ sta w a n ie sły n n y c h k u rp io w sk ich w ycinanek. 77 Łomży u c z e s tn ic y K o n fe re n c ji w z ię l i u d z ia ł w p o s ie d z e n iu m iejscow ego o d d z ia łu

Towarzystwa K u ltu ry Ję zy k a, którem u przew odniczy p . H elena

W c z a s ie p o s ie d z e n ia wygłoszone z o s ta ły dwa r e f e r a t y : p ro f. W .Doroszewskiego p t . "Językoznawstwo jak o nauka s p o łe c z n o -p e - d ag og iczna" o ra z d r B .F a liń s k ie j p t . "0 b ad an iach gwaroznaw- czych na Mazowszu". W t r a k c i e s p o tk a n ia członków łom żyńskiego Towarzystwa K u ltu ry Języka z tw órcam i p rz y s z łe g o "Ogólnosłowiań- sk ieg o A tla s u L in gw isty czn ego " p .Jad w ig a Chętnikowa - k ierow ­ n ik Muzeum Skansenow skiego w Nowogrodzie - p r z e k a z a ła na rę c e p r o f . W .Doroszewskiego - jak o p te z e s a Towarzystwa - n ie p u b li­

kowane d o ty ch czas z a p isy gwarowe z K urpiow szczyzny, zebrane

p rz e z j e j n ie ż y ją c e g o ju ż męża - Adama C h ętnik a,zasłu żo n eg o ba­ dacza i znawcy re g io n u k u rp io w sk ieg o .

P race k o n fe re n c y jn e zakończyło dwudniowe p o s ie d z e n ie p le ­ n a rn e , na którym podsumowano w yn iki d z i a ł a l n o ś c i obu wyżej wy­ m ienionych s e k c j i o ra z u s ta lo n o p la n p ra c y K om isji "O g ó ln o sło - w iań sk ieg o A tla s u L ingw istycznego" na u a j b l i ż s z ą p r z y s z ło ś ć . P ra ca t a b ę d z ie p r z e b ie g a ła dwukierunkowo: z je d n e j s tr o n y ,k o n ­ tynuowane b ę d z ie grom adzenie m a te r ia łu gwarowego,aby zakończyć c a łk o w ic ie b ad an ia do r . 1973« Komisja p o sta n o w iła u c z c ić V II Międzynarodowy K ongres S law istó w , k tó r y odbędzie s i ę w Warsza­ wie w 1973 г . , skompletowaniem o lb rzy m iej k a r t o t e k i gwarowej

z a w ie r a ją c e j porównywalny m a te r ia ł z ponad 800 punktów te re n o ­ wych na o b szarz e S ło w iań szczyzn y . /W t e j l i c z b i e m ieszczą s i ę t e ż n ie lic z n e w sie s ło w ia ń s k ie położone na t e r e n i e narodów nie­ s ło w ia ń s k ic h , np. Rumunii, W ęgier, Włoch i t p . / Z d r u g ie j s t r o - цу, prowadzone będą ro z p o c z ę te p ra c e k a r to g r a f ic z n e w takim z a k r e s ie , w jakim pozwolą na to zebrane ju ż m a te r ia ły o raz kad­ ry pracow nicze zajm ujące s i ę tym i z a g a d n ien iam i.

P race k a r to g r a f ic z n e /prow adzone p a r a l e l n i e z gromadzeniem m a t e r i a ł u / s k u p ią s i ę na przy g o to w an iu próbnego z e s z y tu " A tla ­ s u " , k tó r y z o s ta n ie zaprezentow any na V II Międzynarodowym Kon­ g r e s ie S law istów w Warszawie w 1973 r . W związku z tym zapro­ ponowano stw o rz e n ie kolegium red a k c y jn eg o p rz y s z łe g o " A tla s u " , k tó r e s k ła d a ć s i ę b ę d z ie w za sa d z ie z dotychczasow ych członków kolegium red ak cy jn eg o K w e stio n a riu sza / Вопросник Общесловянс-

кого Лингвистического Атласа, Москва 1965 / o raz in ny ch wy­

b itn y c h s p e c ja lis tó w z z a k re su s la w is ty k i . Kolegium ta k ie l i ­ czyłoby około d w u d ziestu dwu osób. Komisja s t w i e r d z i ł a , ż e p r a ­ ce nad "A tlasem " w eszły ju ż w ta k ie s ta d iu m ,k tó r e wymaga stw o­ r z e n ia s p e c ja ln y c h pracow ni przy p o szczeg ó ln y ch i n s t y t u t a c h

Akademii Nauk lu b u n iw e rs y te ta c h w k r a ja c h u c z e stn ic z ą c y c h w tym p rz e d s ię w z ię c iu . W związku z tym Komisja z g ł o s i ła do s e ­ k r e t a r i a t u Międzynarodowego K om itetu S law istów w niosek,aby na X II plenarnym p o s ie d z e n iu K om itetu, k tó r e ma s i ę odbyć we w rz e śn iu r b . w H elsin k ac h , zaproponowano zw rócenie s i ę - w im ie n iu Międzynarodowego K om itetu S la w is tó w - d o prezydiów po­ sz c z e g ó ln y c h akadem ii nauk lub uniw ersy tetów z p ro śb ą o w łą­ c z e n ie p ra c nad "O gólnosłow iańskim A tlasem Lingwistycznym” na s t a ł e do ic h w iodących planów naukowych o ra z o w y d z ie le n ie odrębnych grup pracowników naukowych, k tó r e zajmą s i ę w spo­ sób sy stem aty czn y i c ią g ły przygotowywaniem " A tla su ” do d ru ­ ku.

P rzed zakończeniem K o n fe re n c ji wytypowano /n a p odstaw ie k w e s tio n a r iu s z a / pewną li c z b ę zag ad n ień językowych, z k tó ry c h każde rep rezen to w ane j e s t całym szereg iem p o z y c ji wyrazowych. M a te ria ł gwarowy z z a k re su ty c h z ag ad n ień , w stęp n ie opracowa­ ny p rz e z p o szczeg ó ln e s e k c je narodowe, b ę d z ie przedmiotem p r a ­ cy na n a jb liż s z y m z e b ra n iu grupy ro b o c z e j w Moskwie /s ty c z e ń 1971 r . / ; na je g o podstaw ie wykonane z o sta n ą zespołowo pierw ­ sze próbne mapy s y n te ty c z n e . Wyniki p ra c k a r to g r a f ic z n y c h bp- dą p rz e d sta w io n e na n a s tę p n e j M iędzynarodowej K o n fe re n c ji K m i s j i "O gólnosłow iańskiego A tla s u L ingw istycznego" w r . 197'* w J u g o s ła w ii.

K o n fe ren cja "O gólnosłow iańskiego A tla s u Lingw istycznego" w J a d w is in ie , ja k s t w i e r d z i ł w swym podsumowaniu przew odni­ czący K o m isji - p r o f . R.I.Awanesow, podobnie ja k k o n fe re n c ja odbyta w r . 1963 w D usznikach, s t a ł a s i ę momentem przełomowym, zapoczątkow ała nowy, n ie z m ie rn ie ważny e ta p p ra c y , jakim j e s t z a g a d n ien ie e k s p o z y c ji k a r to g r a f ic z n e j zebranego m a te r ia łu gwarowego. /P ie rw sz y e ta p p ra c y , obejm ujący przygotow anie za­ ło ż e ń " A tla s u " , u ło ż e n ie je d n o lite g o programu badań w p o s ta c i s p e c ja ln e g o k w e s tio n a r iu s z a , opracow anie t r a n s k r y p c j i fo n e ty ­ c z n e j, s i a t k i punktów i t p . , z o s ta ł w z a sa d z ie ukończony do r . 1963 i p rzed sta w io n y na V Międzynarodowym K ongresie Slaw istów w S o f i i w 1963 £ • /

Był t o znów duży krok naprzód w iodący ku zasadniczem u ce­ lo w i, jakim j e s t wydanie "O gólnosłow iańskiego A tla su Lingw is­ ty c z n e g o " . A tla s te n podsumuje dotychczasow ą w iedzę z zak resu porównawczej d i a l e k t o l o g i i s ło w ia ń s k ie j i u tr w a li obecny s ta n

zróżnicow ania gwarowego S ło w iań szczy zn y , k tó r e prawdopodobnie ju ż w n ie d a le k i e j p r z y s z ło ś c i r o z p ły n ie s i ę w morzu języków l i ­ te r a c k ic h . Stworzy on rów nież m ożliw ości d a ls z y c h badań i o­ pracowań m onograficznych w ie lu zag ad nień językowych na t l e po­ równawczym. B ędzie te ż p rz y d atn y d la w ie lu d y s c y p lin naukowych poza językoznawstwem.

Obszerne spraw ozdanie z K o n fe re n c ji ukaże s i ę w pow akacyj- qym numerze "P am iętnika Językowego” .

P

23

Komisja Nagrody im. T .M ik u lsk iego za rok 1969» d z ia ła j ą c a w s k ła d z ie : dr hab. Z o fia Stefanow ska /p r z e w o d n ic z ą c a /,d r hab. TCanda Roszkowska i dr hab. Edmund J a n k o w sk i/c z ło n k o w ie /, z g ło ­

s i ł a do nagrody k s ią ż k ę dra hab. M ichała G łow ińskiego p t . "Po­ w ie ść m łodop olska. Studium z p o e ty k i h is t o r y c z n e j ’1. Rada Nau­ kowa w niosek te n p r z y j ę ła j e d n o g ło ś n ie .

W dalszym c ią g u p o s ie d z e n ia Rady przeprowadzono d y sk u sję nad projektem zw ołania Zjazdu P o lo n istó w .P r o p o z y c ję z o r g a n iz o

-Dr Anna B asara Zakład Językoznawstwa

K R O N I K A N A U K O W A I N S T Y T U T U B A D A Ń L I T E R A C K I C H

PO S IE D Z E N IA R A D Y N A U K O W EJ