Podstawowe metody szacowania cen transferowych

Pełen tekst

(1)633. 2003. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Katarzyna Œwietla Katedra. Rachunkowoœci. Finansowej. Podstawowe metody szacowania cen transferowych 1. Wstêp Uregulowania dotycz¹ce cen transferowych 1 stanowi¹ pewien ewenement w polskiej praktyce podatkowej, ze wzglêdu na du¿y margines swobody, który daj¹ zarówno administracji podatkowej, jak i podatnikom na dochodzenie swoich racji. Wynika to bezpoœrednio ze z³o¿onoœci tej problematyki w okresie przechodzenia do gospodarki rynkowej. W ostatnich latach podejmowane s¹ próby uregulowania powy¿szego problemu, czego wyrazem s¹ zapisy dotycz¹ce przedsiêbiorstw powi¹zanych stosuj¹cych ceny transferowe zarówno w znowelizowanej ustawie o rachunkowoœci, jak te¿ ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Artyku³ niniejszy zmierza do przybli¿enia najpowszechniej stosowanych sposobów wyceny transferu. Zamieszczono w nim charakterystykê trzech metod wyceny transferu, a mianowicie: – metody porównywalnej ceny niekontrolowanej, – metody ceny odsprzeda¿y, – metody rozs¹dnej mar¿y. W artykule nie zosta³a omówiona nieco mniej popularna w Polsce metoda zysku transakcyjnego. Przedsiêbiorstwa korzystaj¹ z niej rzadko, poniewa¿ jest to metoda skomplikowana i brak czêsto w jednostkach gospodarczych elementarnej wiedzy na jej temat. 1 Cen¹ transferow¹ jest cena wyznaczana przy wycenie transakcji zawieranych przez przedsiêbiorstwa powi¹zane. „Wœród problemów rachunkowoœci zarz¹dczej w ujêciu miêdzynarodowym szczególne miejsce zajmuje ustalanie i stosowanie cen transferowych. Dotycz¹ one transferów miêdzy jednostkami wchodz¹cymi w sk³ad korporacji wielonarodowej surowców, materia³ów, pó³fabrykatów, wyrobów gotowych, wartoœci niematerialnych i prawnych, po¿yczek, us³ug itp. Transfery te traktowane jako sprzeda¿ wewnêtrzna, mog¹ byæ wycenione poni¿ej kosztów poniesionych przez sprzedaj¹cego lub na poziomie zapewniaj¹cym zysk”. S. Surdykowska, Rachunkowoœæ miêdzynarodowa, Zakamycze, 1999, s. 307..

(2) Katarzyna Œwietla. 118. 2.. Metoda. porównywalnej. ceny. niekontrolowanej. Metoda CUP (Comparable Uncontrolled Price) pozwala na porównanie ceny zastosowanej dla dóbr lub us³ug transferowanych w transakcji kontrolowanej do ceny zastosowanej dla dóbr lub us³ug w porównywalnej transakcji niekontrolowanej i w porównywalnych okolicznoœciach. Umo¿liwia ona porównanie ceny ustalonej za towary lub us³ugi w transakcji miêdzy podmiotami powi¹zanymi z cen¹, która zosta³aby ustalona miêdzy podmiotami niezale¿nymi2. Na tej podstawie okreœlana jest wartoœæ rynkowa przedmiotu transakcji zawartej miêdzy podmiotami powi¹zanymi3. Dla tej metody standard porównywalnoœci musi byæ wiêc wysoki4. Je¿eli istnieje jakakolwiek ró¿nica pomiêdzy tymi dwoma cenami, to mo¿e ona wskazywaæ na brak zgodnoœci warunków relacji handlowych i finansowych przedsiêbiorstw powi¹zanych z zasad¹ arm’s length (ceny rynkowej). W tej sytuacji cena w transakcji kontrolowanej powinna byæ zast¹piona przez cenê ustalon¹ w transakcji niekontrolowanej 5. Metoda wyceny transferu, daje mo¿liwoœæ porównania cen nieruchomoœci lub us³ug przekazanych w transakcji kontrolowanej do ceny naliczonej za nieruchomoœci lub us³ugi przekazane w porównywalnej transakcji niekontrolowanej w porównywalnych okolicznoœciach (rys. 1).. A. C. sprzedaż. sprzedaż. B. D. Założenia: A i B są podmiotami powiązanymi C i D są podmiotami niepowiązanymi. Rys. 1. Zewnêtrzne porównanie cen Źród³o: S. Michalak, M. Krzewski, C. Maliszewski, Transfer Pricing – przerzucanie dochodów, metody kontroli, konsekwencje podatkowe, Difin, Warszawa 1997, s. 49.. Sprzeda¿ niekontrolowana obejmuje transakcje dokonywane miêdzy dwiema stronami, które nie s¹ cz³onkami tej samej grupy kapita³owej. W szczególnoœci dotyczy sprzeda¿y: 2 M. Godzisz, A. Strzelecka, Podstawowe metody badania cen transferowych, „Rzeczpospolita” 1996, nr 136, s. 16. 3 Zmiany w systemie podatkowym w roku 1998, Deloitte Touche Tochmatsu International, Konferencja 1 kwietnia 1998 r., s. 31. 4 R. Bem, Metody ustalania dochodu zgodnie z zasad¹ ceny rynkowej, Ceny transferowe 4, „Przegl¹d Podatkowy” 1997, nr 4, s. 11. 5. G.A. Transfer Pricing – Przeciwdzia³anie, „Doradca Podatnika” 1996, nr 22..

(3) Podstawowe metody szacowania cen transferowych. 119. – dokonywanej przez cz³onka grupy kontrolowanej stronom niepowi¹zanym, – dokonywanej przez strony niepowi¹zane cz³onkowi grupy powi¹zanej, – w warunkach gdy strony nie s¹ cz³onkami grupy kontrolowanej, ani te¿ nie s¹ ze sob¹ wzajemnie powi¹zane6. Transakcja niekontrolowana jest porównywalna z transakcj¹ kontrolowan¹ dla celów metody CUP, jeœli spe³niony jest jeden z dwóch warunków: – ¿adna z ewentualnych ró¿nic pomiêdzy porównywalnymi transakcjami lub pomiêdzy przedsiêbiorstwami zawieraj¹cymi te transakcje nie mog³aby istotnie wp³yn¹æ na cenê na otwartym rynku, – mo¿na dokonaæ racjonalnie dok³adnych poprawek, aby wyeliminowaæ istotne efekty takich ró¿nic7. Polskie przepisy okreœlaj¹ dwie pierwsze sytuacje mianem wewnêtrznego powi¹zania cen, natomiast trzeci¹ zewnêtrznym powi¹zaniem cen8. „Transakcjê sprzeda¿y pomiêdzy przedsiêbiorstwami niezale¿nymi mo¿na uznaæ za porównywaln¹ do transakcji sprzeda¿y kontrolowanej, jeœli cechy fizyczne przedmiotu sprzeda¿y, okolicznoœci sprzeda¿y oraz jej warunki s¹ identyczne lub prawie identyczne”9. Cech¹ omawianej metody jest nastawienie na w³aœciwoœci przedmiotu wymiany10. Znalezienie pomiêdzy niezale¿nymi przedsiêbiorstwami transakcji, która jest dostatecznie podobna do transakcji kontrolowanej, co oznacza, ¿e ¿adne ró¿nice nie maj¹ istotnego wp³ywu na cenê, bywa trudne. Przyk³adowo niewielka ró¿nica co do transferowanych dóbr w transakcji kontrolowanej i niekontrolowanej mo¿e zasadniczo wp³yn¹æ na cenê, nawet gdyby istota podjêtych dzia³añ by³a dostatecznie podobna, aby wygenerowaæ tê sam¹ ca³kowit¹ mar¿ê zysku. W takim wypadku stosuje siê poprawki, których zakres i wiarygodnoœæ wp³ywa na wiarygodnoœæ analizy metod¹ CUP. Przyk³ady zastosowania metody CUP powinny uwzglêdniaæ mo¿liwoœæ dokonania takich poprawek transakcji kontrolowanych, aby sta³y siê one porównywalnymi transakcjami niekontrolowanymi. Omawiana metoda jest metod¹ szczególnie wiarygodn¹, kiedy niezale¿ne przedsiêbiorstwo sprzedaje taki sam produkt, jaki jest sprzedawany pomiêdzy dwoma przedsiêbiorstwami powi¹zanymi11.. 6. S. Michalak, M. Krzewski, C. Maliszewski, op. cit., s. 43.. Transfer Pricing Guidlines for Multinational Enterprises and Tax Administrations, OECD rep. 1999, s. II4. 7. 8 Rozporz¹dzenie Ministra Finansów z dnia 10 listopada 1997 r. w sprawie sposobu i trybu okreœlania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez tych podatników (Dz.U. nr 128, poz. 833). 9. S. Michalak, M. Krzewski, C. Maliszewski, op. cit., s. 44.. 10. Transactional Methods, Workshop on transfer pricing – background material, London 1997.. 11. F.D.S. Choi, Handbook of International Accounting, New York 1991, s. 29–12..

(4) Katarzyna Œwietla. 120. Przypadek 1 Zastosowanie metody CUP Za³o¿enia Niezale¿ne przedsiêbiorstwo sprzedaje niemarkowe obuwie sportowe podobnego typu, jakoœci i iloœci, jak sprzedawane pomiêdzy przedsiêbiorstwami powi¹zanymi. Transakcje kontrolowane i niekontrolowane wystêpuj¹ mniej wiêcej w tym samym czasie, na tym samym etapie produkcji / ³añcucha dystrybucji i w podobnych warunkach. Interpretacja Gdyby jedyna dostêpna transakcja niekontrolowana dotyczy³a niemarkowego obuwia sportowego by³oby w³aœciwe zbadaæ, czy ró¿nica pomiêdzy tymi towarami ma istotny wp³yw na cenê. Nale¿a³oby zapytaæ, czy ogólnie na otwartym rynku producent obuwia ¿¹da premii lub dyskonta. Tak¹ informacjê mo¿na uzyskaæ z rynków towarów lub wydedukowaæ z cen dystrybutorów. Jeœli ta ró¿nica ma naprawdê istotny wp³yw na cenê, w³aœciwe bêdzie wprowadzenie pewnych poprawek. Jeœli nie mo¿na dokonaæ racjonalnie dok³adnych poprawek, wiarygodnoœæ metody CUP bêdzie zmniejszona i mo¿e byæ potrzebne po³¹czenie metody CUP z innymi mniej bezpoœrednimi metodami lub rezygnacja z tej metody, jako g³ównej.. W Polsce metoda CUP jest od kilku lat wiod¹cym sposobem wyceny transferu dla celów podatkowych12. Œwiatowe tendencje sk³aniaj¹ siê jednak do zastosowania innej z omawianych metod, metody rozs¹dnej mar¿y, zwanej te¿ w literaturze metod¹ koszt-plus 13.. 3. Metoda ceny odsprzeda¿y Metoda ceny odsprzeda¿y nawi¹zuje do rachunku mar¿y brutto, znanego w praktyce wielu mened¿erom jako prosty sposób wyznaczania optymalnych cen14. Metoda ta polega na obni¿aniu ceny okreœlonej w transakcji danego podmiotu z podmiotem niezale¿nym, dotycz¹cej dóbr lub us³ug nabytych uprzednio od podmiotu z nim powi¹zanego o mar¿ê ceny odsprzeda¿y15. Metoda ceny odsprzeda¿y zaczyna siê wiêc od stawki, po której produkt kupiony od przedsiêbiorstwa powi¹zanego jest odsprzedawany przedsiêbiorstwu niezale¿nemu. Ta cena (cena odsprzeda¿y) jest nastêpnie obni¿ana o w³aœciw¹ mar¿ê brutto („mar¿a ceny odsprzeda¿y”), reprezentuj¹c¹ wartoœæ, co do której odsprzedaj¹cy chcia³by, aby pokry³a jego koszty i inne koszty operacyjne oraz, w œwietle wykonywanych funkcji (wziêcie pod uwagê aktywów i za³o¿onego ryzyka), przynios³a odpowiedni zysk. To, co pozosta12. G.A.,Transfer Pricing. Przeciwdzia³anie, „Doradca Podatnika” 1996, nr 22.. 13. Ernst & Young, Global Survey, Ernst & Young International Ltd., 1997.. R. Bem, Metody ustalania dochodu zgodnie z zasad¹ ceny rynkowej, Ceny transferowe 4, „Przegl¹d Podatkowy” nr 4, 1997, s. 12. 14. 15 Zmiany w systemie podatkowym w roku 1998, Deloitte Touche Tochmatsu International, 1 kwietnia 1998 r., s. 31..

(5) Podstawowe metody szacowania cen transferowych. 121. je po odjêciu mar¿y brutto, mo¿e byæ uwa¿ane, po poprawce uwzglêdniaj¹cej inne koszty zwi¹zane z zakupem produktu (np. op³aty celne), za cenê zgodn¹ z zasad¹ arm’s length dla pierwotnego transferu w³asnoœci pomiêdzy przedsiêbiorstwami powi¹zanymi. Metodê ceny odsprzeda¿y przedstawia rys. 2.. A. sprzedaż. B. odsprzedaż. C. Założenia: A i B są podmiotami powiązanymi B i C są podmiotami niepowiązanymi. Rys. 2. Ustalanie ceny miêdzy podmiotami powi¹zanymi przy zastosowaniu metody ceny odsprzeda¿y Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie: S. Michalak, M. Krzewski, C. Maliszewski, op. cit., s. 55.. Mar¿a ceny odsprzeda¿y w transakcji kontrolowanej mo¿e byæ okreœlona przez porównanie mar¿y ceny odsprzeda¿y, któr¹ ten sam odsprzedaj¹cy osi¹ga na pozycjach kupionych i sprzedawanych w porównywalnych transakcjach niekontrolowanych. Jako wskazówka mo¿e s³u¿yæ równie¿ mar¿a ceny odsprzeda¿y osi¹gana przez niezale¿ne przedsiêbiorstwo w porównywalnej transakcji niekontrolowanej. Kiedy odsprzedaj¹cy prowadzi ogóln¹ dzia³alnoœæ maklersk¹ (poœrednictwo), mar¿a ceny odsprzeda¿y mo¿e byæ powi¹zana z prowizj¹ maklera, która zazwyczaj jest obliczona jako u³amek procentowy ceny sprzeda¿y produktu. Okreœlenie mar¿y ceny odsprzeda¿y w takim wypadku powinno uwzglêdniaæ, czy makler dzia³a jako agent, czy jako zleceniodawca. Transakcja niekontrolowana jest porównywalna do transakcji kontrolowanej dla celów metody ceny odsprzeda¿y, jeœli spe³niony jest jeden z dwóch warunków: – ¿adna z ewentualnych ró¿nic pomiêdzy porównywalnymi transakcjami lub pomiêdzy przedsiêbiorstwami zawieraj¹cymi te transakcje nie mog³aby istotnie wp³yn¹æ na mar¿ê ceny odsprzeda¿y na otwartym rynku, – mo¿na dokonaæ racjonalnie dok³adnych poprawek, aby wyeliminowaæ istotne efekty takich ró¿nic16. Przy dokonywaniu porównañ dla celów metody ceny odsprzeda¿y potrzeba zazwyczaj mniejszej liczby poprawek, aby wyjaœniæ ró¿nice produktów, ni¿ w metodzie CUP, poniewa¿ wydaje siê, ¿e mniej wa¿ne ró¿nice produktów nie maj¹ tak istotnego wp³ywu na mar¿e zysków, jak na cenê. Podstawê stanowi cena sprzeda¿y ustalana przez pierwotnego nabywcê, który na nastêpnym etapie wymiany pe³ni rolê sprzedawcy w stosunku do nowo kupuj¹cego, którym jest jednostka niepowi¹zana17. 16. Transfer Pricing Guidelines for Multinational..., s. II6.. M. Godzisz, A. Strzelecka, Podstawowe metody badania cen transferowych, Rzeczpospolita, (4390), nr 136, s. 16. 17.

(6) Katarzyna Œwietla. 122. W metodzie ceny odsprzeda¿y mo¿na dopuœciæ wiêksze ró¿nice cen pomiêdzy produktami, to jednak dobro transferowane w transakcji kontrolowanej musi nadal byæ porównywane z transferowanymi w transakcji niekontrolowanej18. Wiêksze ró¿nice bêd¹ odzwierciedlone w funkcjach wykonywanych pomiêdzy stronami transakcji kontrolowanej ni¿ niekontrolowanej. O ile przy u¿yciu metody odsprzeda¿y wymagana jest mniejsza porównywalnoœæ produktów, to jednak wiadomo, ¿e lepsza porównywalnoœæ produktów da lepszy wynik. Na przyk³ad, jeœli istnieje aktyw niematerialny o wysokiej wartoœci lub stosunkowo wyj¹tkowe podobieñstwo produktów, nale¿y zwróciæ na nie szczególn¹ uwagê w celu zapewnienia s³usznoœci porównañ 19. Jeœli mar¿a zysku zale¿y od innych czynników, wówczas w³aœciwe jest przypisanie im odpowiedniej wagi dla zapewnienia porównywalnoœci. Czynniki te zazwyczaj wystêpuj¹ tam, gdzie mar¿a jest ustalona dla takiego przedsiêbiorstwa powi¹zanego, które nie u¿ywa³o wyj¹tkowych aktywów (jak np. aktywa niematerialne o wysokiej wartoœci) dla dodania znacznej wartoœci do transferowanego produktu. Tak wiêc tam, gdzie transakcje niekontrolowane i kontrolowane s¹ porównywalne dla wszystkich elementów charakterystycznych, innych ni¿ sam produkt, metoda ceny odsprzeda¿y mo¿e daæ bardziej wiarygodn¹ miarê warunków arm’s length ni¿ metoda CUP, chyba ¿e bêdzie mo¿na dokonaæ racjonalnie dok³adnych poprawek, aby uwzglêdniæ ró¿nice w transferowanych produktach. Metoda ceny odsprzeda¿y zale¿y tak¿e od podobieñstwa czynnoœci wykonywanych przez odsprzedawcê towaru, takich jak pakowanie, opatrywanie etykiet¹, monta¿, reklama. Znacz¹cy wp³yw na cenê maj¹ tak¿e wszystkie dobra niematerialne u¿yte przez odsprzedaj¹cego, takie jak: patenty, znaki handlowe, nazwy handlowe. Wœród wymienionych czynników uwzglêdniæ nale¿y równie¿ ryzyko straty zwi¹zanej z dokonywanymi transakcjami. „Mo¿e wyst¹piæ sytuacja, gdy nabywca – odsprzedaj¹cy gwarantuje zakup ca³oœci produkcji powi¹zanego producenta. W ten sposób zabezpiecza on producenta przed ryzykiem straty, przyjmuj¹c na siebie ewentualne konsekwencje finansowe zwi¹zane z realizacj¹ transakcji” 20. Metoda jest mniej wiarygodna, jeœli istniej¹ ró¿nice pomiêdzy transakcjami kontrolowanymi i niekontrolowanymi oraz stronami tych transakcji, a ró¿nice te maj¹ istotny wp³yw na zachwianie warunków arm’s length, w tym wypadku zrealizowanej mar¿y odsprzeda¿y 21. Jeœli istniej¹ istotne ró¿nice maj¹ce wp³yw na osi¹gniête mar¿e brutto w transakcji kontrolowanej i niekontrolowanej (np. istota funkcji wykonywanych przez strony transakcji), nale¿y dokonaæ poprawek, aby je uwzglêdniæ. Wielkoœæ i wiarygodnoœæ poprawek wp³ynie na wzglêdn¹ rzetelnoœæ analizy zgodnie z metod¹ ceny odsprzeda¿y w ka¿dym przypadku. 18. F.D.S. Choi, op. cit., s. 29–12.. 19. Transfer Pricing Guidelines for Multinational ..., s. II8.. 20. S. Michalak, M. Krzewski, C. Maliszewski, op. cit., s. 54.. 21. Transfer Pricing Guidelines for Multinational ..., s. II10..

(7) Podstawowe metody szacowania cen transferowych. 123. W³aœciwa mar¿a ceny odsprzeda¿y jest naj³atwiejsza do okreœlenia tam, gdzie odsprzedawca nie zwiêksza wartoœci produktu w sposób istotny. Przeciwnie, u¿ycie metody ceny odsprzeda¿y mo¿e byæ trudniejsze, aby uzyskaæ cenê arm’s length tam, gdzie przed odsprzeda¿¹ towary s¹ dalej przetwarzane, tak ¿e ich to¿samoœæ jest utracona lub zmieniona (np. tam, gdzie sk³adniki s¹ ³¹czone razem w wyrobie gotowym lub pó³produktach. Innym przyk³adem, w którym mar¿a ceny odsprzeda¿y wymaga szczególnego rozwa¿enia, jest sytuacja, w której odsprzedawca wnosi istotny wk³ad do stworzenia lub utrzymania w³asnoœci niematerialnej zwi¹zanej z wyrobem (np. znaki handlowe lub nazwy handlowe), bêd¹cej w³asnoœci¹ przedsiêbiorstwa powi¹zanego. W takich przypadkach wk³ad towarów transferowanych pierwotnie w wartoœci produktu finalnego nie mo¿e byæ oceniony w ³atwy sposób. Jednym z wielu czynników wp³ywaj¹cych na mar¿ê ceny odsprzeda¿y jest czas, który up³yn¹³ pomiêdzy pierwotnym zakupem a odsprzeda¿¹ 22 . Mar¿a osi¹gana przy odsprzeda¿y jest bardziej zbli¿ona do zak³adanej, jeœli jest realizowana po up³ywie krótkiego czasu od zakupu towarów przez odsprzedawcê. Im wiêcej czasu up³ywa pomiêdzy pierwotnym zakupem a odsprzeda¿¹, tym bardziej prawdopodobne, ¿e inne czynniki: zmiany na rynku, kursy wymiany, koszty itd. bêd¹ musia³y byæ wziête pod uwagê przy wszelkich porównaniach. Jeœli odsprzedawca w transakcji kontrolowanej nie kontynuuje jakiejœ istotnej dzia³alnoœci handlowej, a tylko transferuje towary do trzeciej strony, mar¿a ceny odsprzeda¿y mog³aby, w œwietle wykonywanych funkcji, byæ ma³a. Mar¿a ceny odsprzeda¿y jest wy¿sza, jeœli mo¿na zademonstrowaæ, ¿e odsprzedawca ma jakieœ specjalne umiejêtnoœci w marketingu takich towarów, w efekcie ponosi specjalne ryzyko lub wnosi zasadniczy wk³ad w stworzenie lub utrzymanie w³asnoœci niematerialnej zwi¹zanej z produktem. Jednak¿e poziom dzia³añ wykonywanych przez odsprzedawcê czy jest minimalny, czy istotny, powinien byæ dobrze wsparty odpowiednim dowodem. Jeœli odsprzedawca wyraŸnie kontynuuje zasadnicz¹ dzia³alnoœæ handlow¹ oprócz œwiadczenia odsprzeda¿y, wówczas oczekiwaæ nale¿y znacznej mar¿y ceny odsprzeda¿y. Jeœli odsprzedawca w swoich dzia³aniach wykorzystuje aktywa o mo¿liwej do przyjêcia wartoœci i mo¿liwie unikalne (np. niematerialn¹ w³asnoœæ odsprzedawcy, jak np. jego organizacja marketingowa), trudno bêdzie oceniæ zgodnoœæ warunków z zasad¹ arm’s length w transakcji kontrolowanej przy u¿yciu niepoprawnej mar¿y ceny odsprzeda¿y wyprowadzonej z transakcji niekontrolowanych, w których niekontrolowany odsprzedawca nie wykorzystuje podobnych aktywów. Jeœli odsprzedawca posiada cenne marketingowe wartoœci niematerialne, mar¿a ceny w transakcji niekontrolowanej mo¿e byæ ustalona przy zbyt niskim oszacowaniu zysku, do którego jest uprawniony odsprzedawca w transakcji kontrolowanej, chyba ¿e porównywalna transakcja niekontrolowana dotyczy tego samego odsprzedawcy lub odsprzedawcy o podobnie cennych marketingowych wartoœciach niematerialnych. W wypadku sprzeda¿y towarów poprzez firmê poœrednicz¹c¹ stosowne jest, aby administracja podatkowa kontrolowa³a nie tylko cenê odsprzeda¿y towarów, 22. S. Michalak, M. Krzewski, C. Maliszewski, op. cit., s. 54..

(8) Katarzyna Œwietla. 124. które zosta³y zakupione od firmy poœrednicz¹cej, ale równie¿ cenê, któr¹ taka firma p³aci swojemu w³asnemu dostawcy i funkcje wype³niane przez tê firmê poœrednicz¹c¹ 23. Mog¹ oczywiœcie istnieæ trudnoœci praktyczne w uzyskaniu odpowiednich informacji oraz k³opot z okreœleniem prawdziwych funkcji firmy poœrednicz¹cej. Jeœli nie mo¿na pokazaæ, ¿e firma poœrednicz¹ca ponosi rzeczywiste ryzyko lub wykonuje czynnoœci, które zwiêkszaj¹ wartoœæ towarów, wówczas ka¿dy element ceny, co do którego twierdzi siê, ¿e mo¿na go przypisaæ do dzia³añ firmy poœrednicz¹cej, jest przypisany do innego oddzia³u grupy. Ustalenia tego typu spotykane s¹ w transakcjach pomiêdzy niezale¿nymi przedsiêbiorstwami i mog¹ wp³ywaæ na mar¿ê. Tak wiêc ten typ wy³¹cznych praw powinien byæ wziêty pod uwagê we wszystkich porównaniach. Wartoœæ, która ma byæ przypisana wy³¹cznemu prawu bêdzie zale¿a³a w pewnym stopniu od jego geograficznego zakresu i istnienia oraz wzglêdnej konkurencyjnoœci mo¿liwych towarów zastêpczych. Takie ustalenie jest wartoœciowe zarówno dla dostawcy, jak i odsprzedawcy w transakcji zgodnej z zasad¹ arm’s length. Mo¿e ono pobudziæ odsprzedawcê do wiêkszych wysi³ków w celu sprzeda¿y towarów dostawcy. Zapewnia te¿ czêsto odsprzedawcy pewien rodzaj monopolu z takim rezultatem, ¿e odsprzedawca realizuje znacz¹cy obrót bez dodatkowych nak³adów. Zgodnie z tym wp³yw pojedynczego czynnika na odpowiedni¹ mar¿ê ceny odsprzeda¿y musi byæ w ka¿dym przypadku badany ostro¿nie. Jeœli praktyki rachunkowoœci dla transakcji kontrolowanej i niekontrolowanej ró¿ni¹ siê, nale¿y dokonaæ odpowiednich poprawek w stosunku do u¿ywanych danych przy obliczaniu mar¿y ceny odsprzeda¿y w celu zapewnienia, ¿e ten sam sposób konstruowania rachunku kosztów zastosowany zosta³ w ka¿dym przypadku, aby otrzymaæ mar¿ê brutto. Na przyk³ad koszty badañ rozwojowych mog¹ byæ odzwierciedlone w kosztach operacyjnych lub w kosztach sprzeda¿y. Odpowiednie mar¿e brutto nie s¹ nigdy porównywalne bez w³aœciwych poprawek. Obrazuje to przypadek 2. Przypadek 2 Wp³yw gwarancji na koszty sprzeda¿y i koszty operacyjne Za³o¿enia Przyjmijmy, ¿e jest dwóch dystrybutorów sprzedaj¹cych ten sam produkt na tym samym rynku pod t¹ sam¹ nazw¹ firmow¹. Dystrybutor X oferuje gwarancjê, dystrybutor Y jej nie zapewnia. Pierwszy z dostawców nie w³¹cza gwarancji jako czêœci swojej strategii wyceny i wobec tego sprzedaje swój produkt po wy¿szej cenie, co skutkuje wy¿sz¹ mar¿¹ zysku brutto ni¿ u dystrybutora Y, który sprzedaje po ni¿szej cenie. Obie mar¿e s¹ porównywalne, a¿ do momentu dokonania poprawki, która uwzglêdnia te ró¿nice. Interpretacja Przyjmijmy, ¿e gwarancja jest oferowana w odniesieniu do wszystkich produktów, tak ¿e cena jest jednolita. 23. Coopers & Lybrand, International Transfer Pricing, CCH International 1993, s. 305..

(9) Podstawowe metody szacowania cen transferowych. 125. Dystrybutor X wykonuje us³ugê gwarantowania, ale w rzeczywistoœci rekompensuje mu to dostawca poprzez ni¿sz¹ cenê. Dystrybutor Y nie wykonuje funkcji gwarantowania, która jest wykonywana przez dostawcê. Jednak¿e dostawca dystrybutora Y liczy mu wy¿sz¹ cenê ni¿ ustalona dla dystrybutora X. Jeœli dystrybutor Z ksiêguje koszty wype³niania funkcji gwarantowania jako koszt sprzedanych towarów, wówczas poprawka zysku brutto odnoœnie do tych ró¿nic jest automatyczna. Jeœli natomiast wydatki z tytu³u gwarancji ksiêguje siê jako koszty operacyjne, wystêpuje zniekszta³cenie tych mar¿, które musz¹ byæ nastêpnie korygowane.. Uzasadnienie w tym wypadku by³oby takie, ¿e jeœli V wykonywa³ samodzielnie naprawy gwarancyjne jako dostawca zredukowa³by cenê transferu i dlatego mar¿a zysku brutto dystrybutora V by³aby wiêksza24.. 4. Metoda rozs¹dnej mar¿y (koszt-plus) Metoda ta polega na ustaleniu ceny sprzeda¿y rzeczy i praw oraz œwiadczeniu us³ug w transakcji danego podmiotu z podmiotem powi¹zanym na poziomie odpowiadaj¹cym sumie kosztów bezpoœrednio zwi¹zanych z nabyciem od podmiotu niezale¿nego lub wytworzeniem we w³asnym zakresie przedmiotu transakcji25. Podstaw¹ metody koszt-plus s¹ koszty poniesione przez dostawcê dóbr (lub us³ug) w transakcji kontrolowanej dla transferowanego dobra lub us³ug œwiadczonych zwi¹zanemu z nim klientowi. Odpowiedni narzut kosztu-plus jest nastêpnie dodany do kosztu pierwotnego w celu osi¹gniêcia odpowiedniego zysku w œwietle wykonywanych funkcji i warunków rynkowych26 (rys. 3). Cenê uzyskan¹ po dodaniu narzutu kosztu-plus do powy¿szych kosztów mo¿na uznaæ za zgodn¹ z zasad¹ arm’s length w transakcji kontrolowanej.. cena. koszt. marża. Rys. 3. Cena transferu uzyskiwana po dodaniu mar¿y procentowo wyliczonej w stosunku do poniesionego kosztu Źród³o: opracowanie w³asne.. 24. Transfer Pricing Guidelines for Multinational ..., s. II6.. Zmiany w systemie podatkowym w roku 1998, Deloitte Touche Tochmatsu International, 1 kwietnia 1998 r., s. 31. 25. 26. Coopers & Lybrand, op.cit., s. 306..

(10) Katarzyna Œwietla. 126. Na podstawie raportów OECD mo¿na przyj¹æ twierdzenie, ¿e metoda kosztplus jest skuteczna, gdy przedmiotem transakcji powi¹zanej jest dostawa pó³fabrykatów, œwiadczenie us³ug oraz wspólna eksploatacja œrodków produkcji27. Metoda ta jest najbardziej u¿yteczna wówczas, gdy pó³produkty s¹ sprzedawane pomiêdzy takimi powi¹zanymi ze sob¹ stronami, które zawar³y umowy na temat wspólnego eksploatowania œrodków produkcji lub d³ugoterminowe porozumienia kupna i dostawy. Narzut koszt-plus dostawcy w transakcji kontrolowanej powinien byæ teoretycznie ustalony poprzez odniesienie do narzutu koszt-plus, który ten sam dostawca uzyskuje w porównywalnych transakcjach niekontrolowanych. Ponadto narzut koszt-plus, który by³by uzyskany w porównywalnych transakcjach przez niezale¿ne przedsiêbiorstwo, mo¿e s³u¿yæ jako wskazówka pozwalaj¹ca na stwierdzenie czy przedsiêbiorstwo powi¹zane oszacowa³o go na podobnym poziomie. Transakcja niekontrolowana jest porównywalna z transakcj¹ kontrolowan¹ dla celów metody koszt-plus, jeœli spe³nione s¹ dwa warunki: – „¿adna z ewentualnych ró¿nic pomiêdzy porównywalnymi transakcjami lub pomiêdzy przedsiêbiorstwami zawieraj¹cymi te transakcje nie wp³ynê³aby w istotny sposób na mar¿e zysku ustalane na wolnym rynku”28, – mo¿na dokonaæ racjonalnie dok³adnych poprawek, aby wyeliminowaæ istotne efekty takich ró¿nic. Przy okreœlaniu czy transakcja jest porównywaln¹ transakcj¹ niekontrolowan¹ dla celów metody koszt-plus, stosuje siê takie same procedury jak opisane wczeœniej dla metody ceny odsprzeda¿y. Tak wiêc w metodzie koszt-plus potrzeba bêdzie mniejszej liczby poprawek, aby uwzglêdniæ ró¿nice produktów ni¿ w metodzie CUP i mo¿e byæ w³aœciwe przywi¹zanie wiêkszej wagi do innych czynników porównywalnoœci, z których czêœæ mo¿e mieæ bardziej znacz¹cy wp³yw na narzut koszt-plus, ni¿ maj¹ one na cenê. Poniewa¿ w metodzie ceny odsprzeda¿y w przypadku ró¿nic, które istotnie wp³ywaj¹ na narzuty koszt-plus uzyskane w transakcjach kontrolowanej i niekontrolowanej (na przyk³ad co do istoty funkcji wykonywanych przez strony transakcji), nale¿y dokonaæ poprawek, aby uwzglêdniæ istniej¹ce rozbie¿noœci. Zakres i wiarygodnoœæ poprawek wp³ynie w szczególnych przypadkach na wzglêdn¹ wiarygodnoœæ analizy metod¹ koszt-plus. Stosuj¹c metodê koszt-plus, nale¿y zwróciæ uwagê na zastosowanie porównywalnego narzutu do porównywalnej bazy kosztów29. Na przyk³ad jeœli dostawca, wzglêdem którego dokonuje siê porównania w metodzie koszt-plus, w prowadzeniu swojej dzia³alnoœci wykorzystuje dzier¿awione aktywa handlowe, baza kosztów mo¿e nie byæ porównywalna bez poprawki, jeœli dostawca w transakcji kontrolowanej jest w³aœcicielem swoich aktywów handlowych. Tak jak metoda ceny odsprzeda¿y, metoda koszt-plus polega na porównywaniu narzutu uzyskiwanego przez. 27. S. Michalak, M. Krzewski, C. Maliszewski, op. cit., s. 57.. R. Bem, Metody ustalania dochodu zgodnie z zasad¹ ceny rynkowej, Ceny transferowe 5, „Przegl¹d Podatkowy” 1997, nr 6, s. 12. 28. 29. H. Simon, Zarz¹dzanie cenami, PWN, Warszawa 1996, s. 510–511..

(11) Podstawowe metody szacowania cen transferowych. 127. kontrolowanego dostawcê towarów albo us³ug oraz narzutu uzyskanego przez jedn¹ lub wiêcej jednostek w odniesieniu do porównywalnych transakcji. Dlatego ró¿nice pomiêdzy transakcjami kontrolowan¹ i niekontrolowan¹, które maj¹ wp³yw na wielkoœæ narzutu, musz¹ byæ analizowane, aby okreœliæ, jakich poprawek nale¿y dokonaæ do odpowiednich mar¿y transakcji niekontrolowanych. Przy zastosowaniu metody koszt-plus konieczne jest uwzglêdnienie wszystkich okolicznoœci dotycz¹cych zawieranej transakcji30. W tym celu szczególnie istotne jest równowa¿enie ró¿nic odnoœnie do poziomu i typów wydatków operacyjnych i nieoperacyjnych z uwzglêdnieniem wydatków na finansowanie zwi¹zanych z wykonywanymi funkcjami oraz podejmowanymi rodzajami ryzyka przez porównywane strony lub transakcje. Poprawki warunkowane przez zaistnienie okreœlonych ró¿nic: – jeœli wydatki odzwierciedlaj¹ ró¿nicê funkcji (uwzglêdniaj¹c wykorzystane aktywa i podejmowane ryzyko), która nie zosta³a uwzglêdniona przy stosowaniu metody, mo¿e byæ wymagana poprawka do narzutu koszt-plus, – jeœli wydatki odzwierciedlaj¹ dodatkowe funkcje, które s¹ ró¿ne od dzia³alnoœci sprawdzanej przez metodê, mo¿e byæ potrzebne okreœlenie odrêbnych rekompensat dla tych funkcji. Takie funkcje mog¹ na przyk³ad stanowiæ zapewnienie us³ug, za które mo¿e byæ okreœlone w³aœciwe wynagrodzenie. W podobny sposób wydatki wynikaj¹ce ze struktur kapita³owych odzwierciedlaj¹cych uk³ad niezgodny z zasad¹ arm’s length mog¹ wymagaæ poprawek, – jeœli ró¿nice wydatków porównywalnych stron s³abo odzwierciedlaj¹ efektywnoœæ lub nieefektywnoœæ przedsiêbiorstw, jak jest zazwyczaj w wypadku dotycz¹cym nadzoru, wydatków ogólnych i administracyjnych, wówczas ¿adne poprawki mar¿y brutto nie s¹ w³aœciwe. W ka¿dej z powy¿szych okolicznoœci konieczne jest uzupe³nienie metod koszt-plus i ceny odsprzeda¿y o kontrolê wyników osi¹gniêtych przy zastosowaniu innych metod. Równie wa¿nym aspektem porównywalnoœci jest stosowanie podobnych zasad rachunkowoœci. Jeœli praktyki ksiêgowe w transakcji kontrolowanej ró¿ni¹ siê od stosowanych w transakcji niekontrolowanej nale¿y dokonaæ odpowiednich korekt danych, aby upewniæ siê, ¿e w ka¿dym przypadku brany jest pod uwagê zakres kosztów zapewniaj¹cy porównywalnoœæ. Narzuty zysku brutto musz¹ byæ mierzone w porównywalny sposób zarówno dla przedsiêbiorstw powi¹zanych, jak i przedsiêbiorstw niezale¿nych. Ponadto pomiêdzy przedsiêbiorstwami mog¹ istnieæ ró¿nice w traktowaniu kosztów, wp³ywaj¹ce na narzuty zysku brutto. Ró¿nice te nale¿y uwzglêdniæ w celu osi¹gniêcia wiarygodnej porównywalnoœci. W niektórych przypadkach konieczne jest uwzglêdnienie pewnych kosztów operacyjnych w celu osi¹gniêcia spójnoœci i porównywalnoœci, w takich okolicznoœciach metoda koszt-plus zbli¿a siê raczej do mar¿y netto ni¿ brutto. O ile zasady rachunkowoœci podlegaj¹ pewnym zmianom, to ogólnie rozumie siê, ¿e koszty i wydatki przedsiêbiorstwa mo¿na podzieliæ na trzy ogólne kategorie. Po pierwsze, wystêpuj¹ bezpo30. S. Michalak, M. Krzewski, C. Maliszewski, op. cit., s. 60..

(12) 128. Katarzyna Œwietla. œrednie koszty wytworzenia produktu lub us³ug, takie jak koszt surowców. Po drugie, istniej¹ koszty poœrednie produkcji, które chocia¿ s¹ œciœle zwi¹zane z procesem produkcji mog¹ byæ wspólne dla wielu produktów lub us³ug (np. koszty wydzia³u napraw, który obs³uguje wyposa¿enie u¿ywane do produkcji ró¿nych wyrobów). Po trzecie istniej¹ koszty operacyjne (eksploatacyjne) przedsiêbiorstwa jako ca³oœci, do których w szczególnoœci zalicza siê koszty ogólne i administracyjne. Trzeba tak¿e zwróciæ uwagê na sposób rozumienia mar¿y brutto i netto. Rozró¿nienie pomiêdzy analiz¹ mar¿y brutto i netto jest najczêœciej rozumiane w nastêpuj¹cy sposób. Ogólnie rzecz bior¹c, w metodzie koszt-plus stosuje siê mar¿e obliczone na podstawie bezpoœrednich i poœrednich kosztów produkcji, podczas gdy metoda mar¿y netto uwzglêdnia pozosta³e koszty operacyjne. Ze wzglêdu na ró¿ne praktyki w poszczególnych krajach, trudno jest nakreœliæ precyzyjnie linie rozdzia³u pomiêdzy opisanymi powy¿ej kategoriami. Tak wiêc na przyk³ad zastosowanie metody koszt-plus w szczególnym przypadku obejmuje rozwa¿enie pewnych wydatków, które mog³yby byæ uwa¿ane za koszty operacyjne. Niemniej jednak problemy zwi¹zane z nakreœleniem z matematyczn¹ precyzj¹ granic tych trzech opisanych kategorii nie zmieniaj¹ podstawowego praktycznego rozró¿nienia pomiêdzy podejœciami mar¿y brutto i netto. Koszty historyczne przypisane s¹ zwykle poszczególnym jednostkom produkcji, chocia¿ wed³ug powszechnej opinii metoda koszt-plus czêsto nadmiernie je uwydatnia. Pewne koszty, na przyk³ad koszty materia³ów, robocizny i transportu zmieniaj¹ siê w ci¹gu okresu i w takim wypadku w³aœciwe jest uœrednienie kosztów w tym okresie. Bywa ono równie¿ w³aœciwe dla grup produktów lub dla szczególnej linii produkcyjnej. Ponadto uœrednienie stosuje siê w odniesieniu do kosztów œrodków trwa³ych, tam gdzie produkcja lub przetwarzanie wyrobów jest prowadzone jednoczeœnie, a rozmiary dzia³alnoœci zmieniaj¹ siê. Mo¿e te¿ zaistnieæ potrzeba wziêcia pod uwagê kosztów odtworzenia lub krañcowych, jeœli mo¿na je zmierzyæ i spowoduj¹ one dok³adniejsze oszacowanie w³aœciwej mar¿y zysku. Koszty szacowane przy stosowaniu metody koszt-plus s¹ ograniczone do kosztów dostawcy towarów albo us³ug. To ograniczenie stwarza problem z alokacj¹ niektórych kosztów miêdzy dostawcami i nabywcami. Istnieje mo¿liwoœæ, ¿e niektóre koszty ponoszone s¹ przez nabywcê w celu zmniejszenia bazy kosztów dostawcy, od której liczony jest narzut. W praktyce osi¹ga siê to poprzez nieprzypisywanie dostawcy odpowiedniej czêœci kosztów ogólnych i innych kosztów ponoszonych przez nabywcê (czêsto firmê macierzyst¹) na korzyœæ dostawcy (czêsto przedsiêbiorstwa zale¿nego). Alokacja powinna byæ dokonana na podstawie analizy wykonanych funkcji (uwzglêdniaj¹c wykorzystywane aktywa i podejmowane ryzyko) przez odpowiednie strony. Wi¹¿e siê z tym ustalenie, jak powinny byæ podzielone koszty ogólne, czy to w odniesieniu do obrotów, liczby lub kosztów personelu lub jakiegoœ innego kryterium. W pewnych przypadkach istnieje podstawa u¿ywania kosztów zmiennych lub krañcowych. Takie roszczenie jest usprawiedliwione, gdy towary nie mog¹ byæ sprzedawane po wy¿szej cenie na odpowiednim rynku zagranicznym. Czynniki, które s¹ brane pod uwagê przy ocenie takiego roszczenia, obejmuj¹ informacjê czy podatnik realizuje jak¹œ inn¹ sprzeda¿ tego samego lub po-.

(13) Podstawowe metody szacowania cen transferowych. 129. dobnych wyrobów na tym szczególnym rynku zagranicznym. Wa¿na jest te¿ informacja na temat procentowego udzia³u w produkcji podatnika (zarówno pod wzglêdem wielkoœci, jak i wartoœci), które reprezentuje „produkcja krañcowa”, warunki organizacji i szczegó³y analizy marketingowej, podjêtej przez podatnika lub grupê, która doprowadzi³a do wniosku, ¿e towary nie mog¹ byæ sprzedane po wy¿szej cenie na tym rynku zagranicznym. Nie mo¿na ustaliæ ogólnej regu³y, która obejmowa³aby wszystkie przypadki. Ró¿ne metody okreœlania kosztów powinny byæ spójne, zarówno pomiêdzy transakcj¹ kontrolowan¹ i niekontrolowan¹, jak i z up³ywem czasu tak¿e dla szczególnego przedsiêbiorstwa. Na przyk³ad przy okreœlaniu w³aœciwego narzutu kosztu-plus potrzebne jest wziêcie pod uwagê, czy produkty mog¹ byæ dostarczone przez ró¿ne Ÿród³a przy znacznie rozwiniêtych kosztach. Zwi¹zane ze sob¹ strony dokonuj¹ obliczenia swojej podstawy koszt-plus na bazie znormalizowanej. Strona niezwi¹zana prawdopodobnie nie zgodzi siê p³aciæ wy¿szej ceny wynikaj¹cej z nieefektywnoœci kontrahenta. Natomiast jeœli strona jest bardziej efektywna, ni¿ mo¿na oczekiwaæ w normalnych okolicznoœciach, druga strona powinna skorzystaæ z tej przewagi. Powi¹zane przedsiêbiorstwo mo¿e siê z góry zgodziæ, które koszty by³yby akceptowane jako podstawa dla metody kosztplus. Ilustruje to przypadek 3. Przypadek 3 Koszty dotycz¹ce dzia³alnoœci monta¿owej jako baza dla zastosowania metody koszt-plus Za³o¿enia Firma A prowadzi dzia³alnoœæ w kraju X. Firma A jest 100% fili¹ firmy B mieszcz¹cej siê w kraju Y. W porównaniu z krajem Y w kraju X zarobki s¹ bardzo niskie. Radioodbiorniki firmy B s¹ montowane przez firmê A. Wszystkie potrzebne elementy, know-how itd. s¹ dostarczane przez firmê B. Zakup gotowego produktu jest równie¿ gwarantowany przez firmê B, pod warunkiem ¿e radioodbiorniki spe³niaj¹ za³o¿one normy jakoœci. Dostawa radioodbiorników nastêpuje na koszt i ryzyko firmy B – do œrodków dystrybucji tej jednostki, posiadanych w szeregu krajów. Interpretacja Funkcja firmy A jest w tym wypadku prost¹ funkcj¹ kosztów. Ryzyko, które ponosi A, stanowi¹ mo¿liwe ró¿nice w uzgodnionej jakoœci i iloœci. Baza zastosowania metody koszt-plus jest kszta³towana przez wszystkie koszty zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ monta¿ow¹.. Jak wynika z przedstawionych przyk³adów, przedsiêbiorstwa powi¹zane prowadz¹ dzia³alnoœæ w taki sposób, aby osi¹gaæ maksymalne wyniki, co wi¹¿e siê czêsto z wyborem kraju o dogodnych przepisach podatkowych, socjalnych i innych. W Polsce ujemne saldo wymiany towarowej z zagranic¹, „wypracowane” przez spó³ki z zagranicznym kapita³em 31, z roku na rok siê pog³êbia z 2,8 mln USD w 1994 r. do kilkunastu mln USD w 1998 r. W sumie deficyt handlu zagranicznego 31 L. ¯y¿ylewski, Prawo dewizowe, Zmiany w ustawie o spó³kach z udzia³em zagranicznym, Ile dobrego, ile w¹tpliwoœci, „Rzeczpospolita”, z 22 marca 1999 r., s. 17..

(14) Katarzyna Œwietla. 130. w 1998 r. wyniós³ 18824,7 mln USD. Powodowane jest to przez zani¿anie cen w eksporcie do powi¹zanych firm i przez podwy¿szanie cen importowanych dóbr, poniewa¿ jesteœmy zaliczani do krajów o wysokiej stopie podatkowej. Na przyk³ad firma Henkel, po przejêciu fabryki proszku do prania, pocz¹tkowo sprowadza³a papier kartonowy do opakowañ, gdy¿ polskie papiernie nie produkowa³y odpowiedniej jakoœci. Podobnie by³o z koncernami motoryzacyjnymi, kwestionuj¹cymi solidnoœæ i nowoczesnoœæ polskich kooperantów32. Tradycyjne metody transakcji s¹ najbardziej bezpoœrednim œrodkiem ustalenia, czy warunki w relacjach handlowych i finansowych pomiêdzy przedsiêbiorstwami powi¹zanymi s¹ zgodne z zasad¹ arm’s length. W wyniku tego tradycyjne metody transakcji s¹ preferowane w stosunku do innych metod. Jednak¿e z³o¿onoœæ sytuacji w realnym ¿yciu mo¿e postawiæ praktyczne trudnoœci na drodze zastosowania tradycyjnych metod transakcji. W tych wyj¹tkowych sytuacjach, kiedy nie ma dostêpnych danych lub gdy dostêpne dane nie maj¹ dostatecznej jakoœci, aby polegaæ wy³¹cznie lub w ogóle na tradycyjnych metodach transakcji, konieczne jest okreœlenie, czy i w jakich warunkach obie metody mog¹ byæ u¿yte33. Literatura Bem R, Metody ustalania dochodu zgodnie z zasad¹ ceny rynkowej, Ceny transferowe 4, „Przegl¹d Podatkowy” 1997, nr 4. Bem R., Metody ustalania dochodu zgodnie z zasad¹ ceny rynkowej, Ceny transferowe 5, „Przegl¹d Podatkowy” 1997, nr 6. Choi F.D.S., Handbook of International Accounting, New York 1991. Coopers & Lybrand, International Transfer Picing, CCH Intermational, 1993. Deloitte Touche Tochmatsu International, Zmiany w systemie podatkowym w roku 1998, konferencja 1 kwietnia 1998 r. Ernst & Young, Global Survey, Ernst & Young International Ltd.,1997. G.A., Transfer Pricing. Przeciwdzia³anie, „Doradca Podatnika” 1996, nr 22. Godzisz M., Strzelecka A., Podstawowe metody badania cen transferowych, „Rzeczpospolita” 1996, nr 136. Lewandowska I., Powi¹zania miêdzy firmami przyczyn¹ zani¿ania ceny, „Rzeczpospolita”, z 26 kwietnia 1997, nr 97. Michalak S., Krzewski M., Maliszewski C., Transfer Pricing – przerzucanie dochodów, metody kontroli, konsekwencje podatkowe, Difin, Warszawa 1997. Rozporz¹dzenie Ministra Finansów z dnia 10 listopada 1997 r. w sprawie sposobu i trybu okreœlania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych przez tych podatników (Dz.U. nr 128, poz. 833). Simon H., Zarz¹dzanie cenami, PWN, Warszawa 1996. Szulc G., K³opotliwa ch³onnoœæ importowa przedsiêbiorstw z udzia³em zagranicznego kapita³u, Montownie i opakowania psuj¹ bilans, „Prawo i Gospodarka”, z 17–18 kwietnia 1999 r. Transactional Methods, Workshop on transfer pricing – background material, London 1997. Transfer Pricing Guidelines for Multinational Enterprises and Tax Administration, OECD 1 July 1999.. 32 G. Szulc, K³opotliwa ch³onnoœæ importowa przedsiêbiorstw z udzia³em zagranicznego kapita³u, Montownie i opakowania psuj¹ bilans, „Prawo i Gospodarka”, z 17–18 kwietnia 1999 r., s. 2. 33. Transfer Pricing Guidelines for Multinational ..., s. II10..

(15) Podstawowe metody szacowania cen transferowych. 131. ¯y¿ylewski L., Prawo dewizowe, Zmiany w ustawie o spó³kach z udzia³em zagranicznym, Ile dobrego, ile w¹tpliwoœci, „Rzeczpospolita”, z 22 marca 1999 r.. Basic Methods of Estimating Transfer Prices Fixing the price of transfers is carried out using suitable methods contained in the Accounting Act, which on its own is based on methods established by the OECD. These include the comparative method of free pricing, after sales pricing method, appropriate margin method that are discussed In this paper as well as two transactional profit methods i.e., profit sharing and net transaction margin, which will be the subject of another paper. Methods for pricing completed transactions differ a lot, which allows businesses to choose the most suitable and adequate for the kind of activities carried by a given company..

(16)