Janusz Czebreszuk,P. Makarowicz
Dęby, gm. Dobre, woj. włocławskie,
St. 10, AZP 46-43/146
Informator Archeologiczny : badania 24, 12
12 NeolU
(KPL) n a terenie trzeciego najdalej na północ usytuowanego, w zniesienia rozleglej piaszczystej wyniosłości — tzw. członu B2 (por. spraw ozdanie z badań w roku 1989).
Eksplorow ano powierzchnię ]5 0 m 2. W obrębie zbadanych wykopów odkryto 69 obiektów, z czego 10 to Jam y gospodarcze a 59 to dołki posłupowe, Zarejestrow ano 5 24 0 artefaktów, w tym 2 658 fragmentów ceramiki (2 653 to fragm enty naczyń k ultury pucharów lejkowatych, pozostałe 5 kwalifikowano do kultu ry ceram iki sznurowej), 92 wytwory z krzem ienia oraz 185 wytworów z kam ienia. Podobnie ja k w roku ubiegłym odnotowano stosunkow o liczne przejawy użycia gliny w budow nictwie w postaci ok. 2 300 grudek polepy.
Wśród zbadanych obiektów udokum entow ano dw a typy pozostałości konstrukcji: a) b u dowle naziem ne, oraz b) budowle wziemno-naziem ne,
a. Budowle naziem ne tworzą pozostałości trojakiego rodzaju, tj.:
— układ dołków posłupowych, interpretow any ja k o przyziemie budowli m ieszkalnej (pół nocno-w schodnią część chaty odkrytej w roku ubiegłym).
— układ dołków posłupowych sugerujących istnienie ogrodzenia wyżej wymienionej chaty i tow arzyszących jej ja m gospodarczych, oraz
— dołki posłupow e nie tworzące wyraźnych układów funkcjonalnych, z których część m ożna by interpretow ać ja k o pozostałości konstrukcji naziem nych (zadaszenia, ew entualnie wlotu) niektórych z odkrytych ja m .
b. Wśród budowli wziemno-naziemnych udokum entowano Jamy o stosunkow o prostej kon strukcji, bez śladów obudowy wnętrza. Były to w przewadze Jamy nieregularnie owalne w rzucie poziomym, nieckowate, rzadziej trapezowa te, w przekroju posiadające zróżnicowaną pojemność. Wypełniała Je wielorodna konsystencyjnie treść glebowa, tworząca mniej lub bardzie) złożoną morfologię zasypisk. Dwa obiekty zawierały liczny m ateriał kulturowy i przyrodniczy (kostny),
W sum ie, w rezultacie dw uletniej eksploracji członu B2 stanow iska 21 w Dąbrowie B isku piej rozpoznano względnie całościowo zwarty układ źródeł podomowych kultu ry pucharów lejkowatych, w postaci .zagrody" ludności tej kultu ry z późnego odcinka fazy I11C. Dodać też wypada, iż efektem b ad a ń tegorocznych było odkrycie dalszych k ilk u n a stu fragm entów naczyń k u ltu ry grzebykowo-dołkowej, o charakterystycznych dla tej kultury stylistyce i technologii.
Planowane są badania wykopaliskowe na stanow isku 21 w Dąbrowie Biskupiej w roku przyszłym .
I Dębczyno, woj, koszalińskie St, 53 patrz w czesne średniowiecze
U niw ersytet im, A dam a Mickiewicza In sty tu t Prahistorii Zakład P rah isto rii Polski
B adania prowadzili mgr J a n u s z Czebreszuk 1 mgr P. Makarewicz, Fi nansow ał Urząd Konserwatora Wojewódzkiego we Włocławku. Pierwszy sezon badań. Osady ludności kultu ry pucharów lejkowatych, z inters- tadlum neolityczna-brązowego i kultu ry łużyckiej.
B adania miały ch a rak te r ratowniczy. Stanow isko znajduje się n a zachodnim stoku rozleg łej wydm y w południow o-wschodnim k rań c u gruntów wsi Dęby i niszczone je s t przez czynną piaśnicę. Prace rozpoczęto od dokum entacji profilu piaśnicy, n astęp n ie zbadano ok. 80 m2, re je stru jąc skom plikow any układ naw arstw ień pochodzenia n aturalnego (m inim um 2 poziomy gleb kopalnych zaw iane piaskiem), w których umiejscowione były poszczególne Гагу osadnicze.
Z arejestrow ano 35 obiektów nieruchom ych — w większości różnej wielkości dołków p o słu powych. Część z nich tworzyła układ, który może być fragmentem konstrukcji prostokątnej budow li słupowej związanej z ludnością kultury pucharów lejkowatych, Z o sa d ą ludności k u ltu ry łużyckiej m ożna bezwzględnie łączyć Jeden obiekt — głęboką Jam ę trapezow atą.
W sum ie zarejestrow ano ok. 850 fr. ceramiki, w tym 90 uznano za „wydzielone", ponad 600 wytworów krzem iennych. 60 kam iennych oraz niewielką ilość kości i polepy.
Większość m ateriałów ceram icznych i krzemiennych łączyć należy z pierw szą, „pucharową" fazą osadnictw a. W stępna analiza stylistyczna w skazuje, iż m am y tu do czynienia z o sad ą z przełom u faz I i II kultu ry pucharów lejkowatych na Kujawach — czyli z niezwykle słabo poznanym etapem rozwoju tej kultury, co przy dobrym stopniu zachow ania badanej części stanow iska (nadkłady eoliczne) i znacznym bogactwie m ateriałów (zarówno ceram icznych ja k i krzem iennych) czyni z Dębów 10 kluczowy obiekt dla poznania problem atyki początków rozwoju k u ltu ry pucharów lejkowatych n a Kujawach.
Nieliczne ilościowo m ateriały z interstad lu m neolitu i brązu (południowy skraj zniszczonej w całości przez piaśnicę osady) posiadają je d n a k istotną wagę poznawczą. Można je wywodzić z tradycji k u ltu ry am for kulistych znacznie ju ż przekształconej przez różnołderunkow e oddzia ływ ania z poziomu wczesnobrązowego.
O sta tn ią fazą zasiedlenia pradziejowego Jest osada ludności kultu ry łużyckiej z trudnego ak tu aln ie do precyzacji etapu rozwoju tej kultury.
Zważywszy na w artość poznawczą obiektu oraz grożącą m u stale całkow itą dew astację zam ierza się kontynuow ać badania.
C fb y, gm. Dobre woj. w łocław skie S t. 10 AZP 4 6 - 4 3 /1 4 6
