Słupski Młyn, pow. Grudziądz. Stanowisko 3

Ryszard Boguwolski,Andrzej Kola

Słupski Młyn, pow. Grudziądz.

Stanowisko 3

Informator Archeologiczny : badania 7, 215-216

k t ó r a n a g łę b o k o ś c i 30 cm o d p o w ie r z c h n i z ie m i m ia ła w y g lą d n ie z b y t z w a rte g o b ru k u o k o lis ty m , w p r z y b liż e n iu , r z u c i e p o z io m y m 1 ś r e d n i c y o k o ło 3 ,8 0 m , W ś r ó d k a m ie n i w y s tę p o w a ła p o le p a ,p o tłu c z o n e c ię ż a r k i tk a c ie o r a z u ła m k i n a c z y ń z p ó ź n eg o o k r e s u w ypłw ów r z y m s k ic h i w - m n ie js z e j i l o ś c i c e r a m i k a w c z e s n o ś r e d n io ­ w ie c z n a . O b ie k t m ie s z k a ln y n r 2 , z d ec y d o w a n ie w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n y / XI -i X II w . / , j e s t ró w n ie ż p ó łz ie m ia n k ą o k s z t a ł c i e n i e r e g u la r n e g o , w y d łu ż o n eg o p r o s to k ą ta / d łu g o ś ć 6 m , m a k s y m a ln a s z e r o k o ś ć 2 ,8 0 m , m in im a ln a s z e r o k o ś ć 1 ,8 0 m . O b ie k t u z n a n o z a m ie s z k a ln y n a p o d s ta w ie z a w a r t o ś c i w a r s tw y k u ltu r o w e j » O p ró c z c e r a m i k i z n a le z io n o w je g o wy p e łn is k u : 4 n o ż e ż e l a z n e , p i e r ś c i o n e k z b r ą z u , f r a g ­ m e n t o z d o b n eg o ła ń c u c h a ż e la z n e g o . W ś r ó d ułamków n a c z y ń w y ró ż n io n o je d e n z e ś la d a m i p o lew y / od w e w n ą tr z j a s n o z i e l o n e j, o d z e w n ą tr z ż ó łt a w e j / , p o c h o d z ą c y z n a c z y n ia w y k o n an eg o z b ia ła w e j gliny« W ię k s z o ś ć ja m p o c h o d z i z o k r e s u w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g o . J e d n a z n ic h j e s t z a p e w n e p o z o s ta ło ś c ią c fy m a rk i. N a w s c h ó d o d w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e g o o b ie k tu m ie s z k a ln e g o o d k ry to s k u p is k o c e r a m i k i z IV - V o k r e s u e p o k i b r ą z u . P o w y ż s z e o d k r y c ie z m ie n ia d a to w a n ie p o c z ą tk ó w o s a d n ic tw a na b a d a n y m s t a n o ­ w is k u , b o w ie m d o ty c h c z a s n a j s t a r s z y m a t e r i a ł zab y tk o w y p o c h o d z ił z p o c zą tk ó w o k r e s u la t e ń s k i e g o . 215 -S Ł U P -S K I M Ł Y N , pow .G r u d z i ą d z M u z e u m w G ru d z ią d z u S ta n o w is k o 3 B a d a n ia p r o w a d z ił m g r R y s z a r d B o g u w o isk l / a u to r s p r a w o z d a n ia / o r a z m g r A n d r z e j K o la .F in a n s o w a ło M u z e u m , P r e z y d i u m P R N w G r u d z ią d z u i W K Z w B y d g o s z c z y . T r z e c i s e z o n b a d a ń . D w u czło n o w e g r o d z is k o w c z e s n o ­ ś r e d n io w ie c z n e . W y ty c zo n o w ykop o w y m ia r a c h 3 x 20 m w p ó łn o c n e j c z ę ś c i p ie r w s z e g o c z ło ­ n u g ro d u / c z ło n A / , co o z n a c z a ło w n a w ią z a n iu do p r a c u b ie g ło r o c z n y c h u z y s k a n ie p e łn e g o p r z e k r o j u p r z e z je g o w n ę tr z e w r a z z u m o c n ie n ia m i o b r o n n y m i. U z y sk a n y u k ła d s t r a ty g r a f ic z n y w ty m w y k o p ie n ie z n is z c z o n y p r z e z zab u d o w ę k r z y ż a c k ą o d z w ie r c ie d lił d w ie fa z y o s a d n ic z e z o k r e s u w c z e s n e g o ś r e d n io w ie c z a . E le m e n ty o s a d n ic z e i k o n s tr u k c y jn e g ro d u s t a r s z e g o / I f a z a o s a d n i c z a / o d k r y te z o s ta ły g łó w n ie n a d z ia łc e D i C . W ty m c z a s i e o s i e d le o to c z o n e z o s t a ł o , p r z y n a j ­ m n ie j od te j s t r o n y , w a łe m d re w n ia n o z ie m n y m o n i e r e g u la r n e j k o n s t r u k c ji r u s z t o ­ w e j, k tó r e g o p r z e s t r z e ń m ię d z y b ie r w io n a m i w y p e łn io n o p ia s k ie m i g l in ą . P o s a d o ­ w iony on z o s t a ł n a w a r s tw ie p ie rw o tn e g o h u m u s u w y z n a c z a ją c e j n a tu r a ln ą k ra w ę d ź w y s o c z y z n y . D łu g o ść je g o n a b a d a n e j p o w ie r z c h n i w y n o s iła 8 m , z a ś w y s o k o ś ć n a j ­ w ię k s z e j je g o k u lm in a c ji d o c h o d z iła do 1 ,8 zn. J e ś l i c h o d z i o s t a łe e le m e n ty o s a d ­ n ic z e z w ią z a n e z o m a w ia n ą f a z ą o s i e d la , to o d k r y te ru m o w is k o o r z v w e w n e trz n e l s to p ie w ału j e s t p o z o s ta ło ś c ią b liż e j n ie o k r e ś lo n e g o d o m o s tw a . A n a liz a g e o lo g ic z n a w a r s t w y o r a z b a r d z o d u ż a R o ś ć o d k ry te g o w n ie j m a t e r i a ł u 'c e r a m i c z n e g o i k o ś c i z w ie r z ę c y c h c a łk o w ic ie p o w y ż sz y w n io s e k p o tw ie r d z a .

216

-P o upadku g ro d u s t a r s z e g o , o b s e rw u je m y odb u d o w ę g ro d u m ło d s z e g o , w y z n a ­ c z a ją c e g o d r u g ą f a s z ę o s a d n ic z ą . P o z o s t a ło ś c i now ego w a łu o b ro n n e g o , z a c h o w a ły s i ę n a w e w n ę trz n y m r o z s y p is k u w a łu s t a r s z e g o n a d łu g o ś c i 4 .6 m , a p r z e c ię t n a je g o w y s o k o ś ć w y n o s iła 0 . 9 m . P o d r u g ie j f a z ie o s a d n ic z e j z a c h o w a ły s i ę ró w n ie ż n a w a r s tw ie n ia c h a ty n a z ie m n e j, u c h w y c o n a je j s z e r o k o ś ć w w y k o p ie b a d a w c z y m w y n o s iła 4 ,5 m .

T e g o r o c z n e b a d a n ia n a s ta n o w is k u 3 w S łu p s k im M ły n ie u ja w n iły po r a z p ie r w s z y w ie le szc ze g ó łó w co do o s a d n ic tw a g ro d o w e g o , k tó r e g o c z a s u ż y tk o w a n ia m o ż n a o b e c n ie o k r e ś l i ć n a X - X III w ie k . B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e . S M O L U G I,p o w .S ie m ia ty c z e P a ń s tw o w e M u z e u m A r c h e o lo g ic z n e w W a r s z a w ie B a d a n ia p r o w a d z ili d r L e c h o s ła w R a u h u t i m g r L u d g a r d a D łu g o p o ls k a . F in a n s o w a ło P M A w W k r s z a w ie . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . C m e n ta r z y s k o z g r o b a m i w o b u d o w ach k a ­ m ie n n y c h z X II - X III w . C m e n ta r z y s k o n a le ż y do z g r u p o w a n ia . p o d la s k ic h c m e n t a r z y s k w c z e s n o ś r e d ­ n io w ie c z n y c h w o b u d o w ach k a m ie n n y c h . Z n a n e od k o ń c a XIX w . po r a z p ie r w s z y z o s ta ło z w e ry fik o w a n e w 1972 r .

L e ż y o n o n a p o łu cfeiiow o-w schodnim s to k u w y n ie s ie n ia o d je g o k u lm in a c ji w d ó ł, w o d le g ło ś c i o k o ło 700 m n a p o łu d n io w y - z a c h ó d ęki w s i . C m e n ta r z y s k o n o s i n a z w ę " d ą b k i ” .O b e jm u je ono o b e c n ie p o w ie r z c h n ię c a 5000* m 2 p r z y c z y m p ie rw o tn y o b s z a r w y n o s ił 7500 - 10000 m ^ . Z n is z c z o n e z o s ta ło p r z e z e k s p l o a t a ­ c ję k a m ie n i o r a z m e l i o r a c j ę . N a le ż y p r z y p u s z c z a ć , ż e z a c h o w a n a c z ę ś ć o b ie k tu j e s t z n is z c z o n a co n a jm n ie j w 60% . B a d a n ia m i o b ję to p o w ie r z c h n ię o k o ło 250 m n a p o łu d n io w o -w sc h o d n im s k r a j u c m e n t a r z y s k a .O d k r y t o 20 le p i e j b ą d ź . g o r z e j z a c h o w a n y ch g ro b ó w o r a z s z e r e g o b ie k tó w d o s z c z ę tn ie wy ra b o w a n y c h . G ro b y p o ­ s ia d a ły p r o s to k ą tn e o b s ta w y i b y ły z a b ru k o w a n e c z t e r e m a w a r s tw a m i d ro b n y c h K a m ie n i. N ie p o s ia d a ły o n e z a g łę b io n y c h j^ u n g ro b o w y c h . K o ś c i s z k i e l e t u i& e g ły c a łk o w ite m u ro z p a d o w i i w y p łu k a n iu .W s z y s tk ie p r z e d m io ty w y s tę p o w a ły n a c z w a r ­ te j w a r s tw ie b r u k u , p r z y c z y m z m a r l i b y li ch o w an i w tr u m n a c h o c z y m ś w ia d c z ą lic z n e w ie lk ie g w o ź d zie żelazne^fcfa in w e n ta r z e g ro b o w e z ło ż y ły s i ę , to p o r y ż e la z n e g r o t w łó c z n i i s t r z a ł y , k r z e s i w a w r a z z k r z e m ie n i a m i , n o ż e , e s o w a te k & b łączk i s k r o n io w e , p o je d y ń c z e p a c io r k i s z k la n e , w ty m z w to p io n ą z ło tą b l a s z k ę , z a u s z n ic a z a ż u r o w y m i p a c i o r k a m i , b r a n s o l e t y , s p r z ą c z k i do p a só w o r a z p i e r ś c i o n e k .

W o b r ę b ie g ro b ó w i n a p o w ie r z c h n i b ru k ó w w y s tą p iły s to s u n k o w o n ie lic z n e u ła m k i n a c z y ń w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n y c h . U k ład y p rz e d m io tó w p o z w a la ją s ą d z i ć , że z m a r l i b y li u k ła d a n i g ło w a m i n a p o łu d n io w y -z a c h ó d .W je d n y m w yp ad k u w ś r ó d c z ę ś c io w o w y ra b o w a n y c h k o n s tr u k c ji s tw ie r d z o n o s p a lo n e k o ś c i lu d z k ie .

W s tę p n a a n a l i z a m a t e r i a ł u p o z w a la w y z n a c z y ć r a m y c h r o n o lo g ic z n e c m e n ta ­ r z y s k a na d r u g ą p o ło w ę XII i X III w ie k u .