Stanisław Gołub,M. Kamiński,A.
Bronicki
Chełm - Bieławin, woj. chełmskie.
Stanowisko 1
Informator Archeologiczny : badania 18, 120-121
i *>
-p l o r u j ą e Z c i a ł o -p a l n e g ro b y k u l t u r y łu ż y c k i e j o r a z 65 ś re d n io w ie c z n y c h -pochówków s z k ie le to w y c h . U kład pochówków r e g u l a r n y , n a o s i w - s , głow y s k ie ro w a n e na zachód lu b p o łu d n io w y -z a c h ó d . W ięk szo ść zm arły ch pochowana b y ła w p o z y c j i w y p ro sto w an ej na g r z b i e c i e , a w k i l k u p rz y p a d k a c h u ło ż e n i z o s t a l i na b rz u c h u , G rzebano w jam ach w siem nych lu b w d re w n ia n y c n tru m n a c h , c z ę s t o z o b staw ą k am ien n ą. Ha w y p o sażen ie grobów « к U d a ł y s i ę m o n e ty , n o t e , n a c z y n ia g l i n i a n e o r a z o z d o by w p o s t a c i kab łączk d w sk ro n io w y c h , p a c io rk ó w s z k la n y c h i p ie r ś c io n k ó w .
B ad an ia b ęd ą kontynuow
ane-CHEŁM - 61 ELA WIN JîuzeU » O kręgow e w o j. c n e łn s k ie * Chełm ie S tan o w isk o t
B a d a n ia p r o w a d z i l i г mgr S t a n i s ł a w G olub / a u t o r sp raw o z d a n i a / mgr Mi Kamińska i mgr λ , H r o n i c k i , F in a n so w a ł WKZ w C h o is ie « c z w a rty se z o n b a d a ń . G ródek z p o z o s ta ło ś c ia m i w ie ty m urowanej w c z e s n o ś r e d n io w ie c z n e j.
C e le m baoań b y ło ro z p o z n a n ie jmiru p ó łn o c n e g o z m urkiem p ro s to p a d ły m i h a r c t n i k l e m p ó łn o c n o - - w schodnimг o k r e ś l e n i e c h a r a k t e r u o b i e k t u 4 / r o d z a j kam iennego b ru k u n a w y so k o śc i o d s a d z k i/ i ro ź liw o ś ć u s t a l e n i a i s t n i e n i a w c z e ś n ie js z e g o o s a d n ic tw a od s t r o n y z a c h o d n ie j w ie ż y . P rz e b a d a n o - rrz:- wykopy /8, 9 ,10- n u m e ra c ja n a w ią z u je d c sezonów p o p r z e d n ic h /«
hV,:op n r 9 o p o w ie rz e n i 46* e ja2 z numerami p o d z ie lo n o na 3 c z ę ś c i j * powodu w y stę p o w a n ia mu-
ία p r o s to p a d łe g o .
* -] / y rrw netrznę P ie rw s z a / od n a r o ż n ik a p ó łn o c n o -w sc h o d n ie g o od s t r o n y w e w n ę trz n e j d o ś c ia n y -.>? с m odniej m urku p r o s to p a d łe g o : W- г / w ew n ętrzn a d r u g a / od ś c ia n y z a c h o d n ie j m urku p r o s to p a d łe g o
i s n a ro ż n ik a p ó łn o c n o z a c h o d n ie g o oo s t r o n y w e w n ę trz n e j do n a r o ż u ix a p ó łn o c n o z a c h o d n ie g o od s t r o
-i y w e w n ę trz n e j;
2 - ! T ow nęsrzna/ o b e jm u ją c a n a r o ż n ik p ó łn o c n o -w sc h o d n i o d s t r o n y z a c h o d n ie j« M a t e r i a ł z a b y t-
:owy r,?trykow ano o d d z i e l n i e . Ju ż w s e z o n i e I9 s 3 w y s tą p i ły z n a c z n e r ó i n i c e w i l o ś c i i r o d z a j u ma- - m a i u zabytkow ego na z e w n ą trz w ie ż y /m n ie j 1 p rz e m ie s z a n y , co św ia d c z y o w c z e śn ie jsz y m p r z e b a - ^fłisiu w ie ż j w l a t a c h 190w-191J/ i w ew nątrz*
C a io s i wykopu 9 o b f i to w a ł a w b a rd z o cie k a w e i ważne o b s e rw a c je a r c h i t e k t o n i c z n e . O k a z a ło się *
:b r e k o n s t r u k c j a k o ro n y m uru, d okonana po XI w o jn ie ś w ia to w e j p r z e z 6. J a n c z y k o w sk le g o , j e s t b ł ę d n a . r ta re ż n ik p ó łn o c n o -w sc h o d n i w y s u n ię ty z o s t a ł o o k o ło 55 cm za d a le k o n a w schód, w zw iązk u z *vm po zadokum entow aniu fa łsz y w y n a r o ż n i* zlik w id o w an o p rz y ропюсу k o p a r k i , w ła śc iw e wym iary w ie - zj vyrjO&.j: i l *ΰ m x 12 .4 m / k r ó t s z e m iry H 1 5 / ,
w v - l na g łę b o k o ś c i I 6 l , b 2 1 161*76 z n a le z io n o 2 f r , c e g ły p a lc ó w k i murowane w kom ien-r,v ;-u“ . F v :a d c z y t o o tym , że c e g ł a g la z u ro w a n a b y ł a używ ana ja k o zw ykły m a t e r i a ł b u d o w lan y « . Po- t v i e r 5 ; a j ą t o o b s e rw a c je c e g i e ł z n a le z io n y c h w p o sz c z e g ó ln y c h w arstw ach* k t ó r e n a s t r o n i e g l a s u -ros.arje' rrą ją ś la d y zapraw y w a p ie n u e j. .
iv B ts tn a ty c z n ie prow adzono p o m ia ry c e g i e ł /1 7 5 s z tu k /* Z o s ta n ą o n e poddane o d r e b n e j a n a l i z i e .
Z -4le r d z o n o , że tzw - murek p r o s t o p a d ł y pom iędzy c z ę ś c ia m i W- 1 i W-2, p o w s ta ł v w yniku r e k o n - s t r j <l:î Κ. Ja n c z y k o w iк ie g o /zap ew n e po w y sa d z e n iu w ie ż y l e ż a ł przypadkow o odłam z ż u r u p ó łn o c n e - 'V; na k t ć r y doradow ano m urek p r o s t o p a d ł y / . Nie z n a l a z ł o t o p o tw ie r d z e n ia w w a rstw a c h n iż s z y c h , î c г auok omen towaru.u f o t o g r a f1с ζπ o-rysunkow ym z o s t a ł wyburzony«
Róóna o k a r a ł a s i ę s z e r o k o ś ć i g ru b o Ś d o d s a d i k i . Może św ia d c z y t o m *in. o r ó ż n o c ta s o w o ś c i s t a w ia n ia ró ż n y c h p a r t i i w ie ż y . B y ła O h a t r e g u ł y s z e r s z a i m asyw niej s z a w c z ę ś c i p o łu d n io w e j, co
л a js o s a d n le n Le w u k s z ta łto w a n iu t e r e n u / o b n i ż e n i e w s t r o n ę k o r y t a r z e k i / « Wymaga t o je d n a k i a l - rS 'T h badań,
* z ę fć z e w n ę trz n a muru w n a r o ż n ik u p ó łn o cn o -w sch o d n im b y ła p r z y p u s z c z a l n i e re k o n s tru o w a n a
r r m z P o k ry s z k in a w l a t a c h 1*10*1911 w id o c z n a odm ienna zap raw a cem en to w a. S tą d m n ie js z a l i o ś ć ma
t e r i a m zabytkow ego na z e w n ą trz w ieży i je g o p r z e m ie s z a n ie / b a d a n i a w y k o p alisk o w e 1 9 С 9 -1 9 1 1 Л le z io r.o s i l u b r y ł o b ro b io n e g o g i. a u t o m t u zn a c z n ÿ c h rozm iarów * Był on używ any p r z y wykań c z a n i u narożników * może otw orów o k ie n n y c h .
O b serw a cja p r o f i l u p o łu d n io w eg o w y k a z a ła , że n a p o z io m ie o d s a d z k i n u g ła zn ajd o w ać s i ę g l i n i a n a / ? / o o d ło g a·
wykop 8 m ia ł pok azać d a l s z y p r z e b ie g O b ie k tu 4 . Bruk kam ienny je d n a k k o ń c z y ł s i ę w c z ę ś c i w s c h o d n ie j wykopu. J e s t t o r o d z a j wiewaj, fundam entow ej na p o z io m ie o d s a d z k i . T rudno w y p o w ied zieć s i ę na te m a t c h a r a k t e r u o b ie k tu * Hoże b y ło t o z a b e z p ie c z e n ie k o n s tr u k c y jn e wobec n a t u r a l n e g o u k -
ta k to w a n ia t e r e n u wokćI w ie ż y .
?oniew aż w n a r o ż n ik u p ó łn o c n o -z a c h o d n im wykopu b w y s tą p i ła c z ę ś ć o b i e k t u / n r 5 - / r o d z a j ^*my
г m a te ria łe m w c z e sn o śre d n io w ie c z n y m , z w spggu w c z e ś n ie jsz y m , datowanym na W F - k u l t u r a , p rz e w o rs
ką, i û i o i o n o wykop 10.
w w ykopie 10 w y s tą p iła p o r a s t a ł a c z ę ś ć o M e k tü h r 5, z k tó r e g o p o c h o d z ą 'd w ie połow y k a m ie n i la m o w y c h .PW n a ro ż n ik u p d m o cn o -v sch o cm lta w y s tą p i ła c z ę ś ć j e s z c z e je d n e g o o b i e k t u - / г г 7 / . Byta t o lama z m a te r ia ła m i k u l t u r y p r z e w o r s k ie j / f r « c e r a m ik i/* p a r t i i Jemy / n r 7, / p o z o s t a ł e j w p r o f i l u n i e e k s p lo ro w a n o . ^ {
i>eólM e w m a t e r i a l e zabytkowym w y stę p o w ała c e r a m ik a ; * o k r e s u k u l t u r y p r z e w o r s k i e j - v m a łe j i l o ś c i ? w c z e sn o śre d n io w ie c z n a / V I I -ΪΧ w. i Χ ΐ - χ ι ι ι y t j i ś re d n io w ie c z n a 1 n o w o ż y tn a , Wydaje s i ę , ł e t e r a - i k e z X ï - î U l l w*, k tó r a s ta n o w i n a jw ię k s z ą i l o ś ć , z w ią z a n a b y ła s o k resem bodowy i u ż y t -
iw ania * le ż y .
K ości z badAf. te g o ro c z n y c h i p o p rz e d n ic h sezohdw o ddane z o s t a ł y do a n a l i z y a r c h e o l o g i c z n e j ,
l inn y y ch zabytków z n a le z io n o m ,in* to p o r e k ż e ia z n y , t r , p ł y t k i p o sa d zk o w ej g la z u r o w a n e j- b r ą z c -
121
-Z ało ż o n e c e l e badaw cze z o s t a ł y z r e a liz o w a n e , S tw ie rd z o n o , że w ieża zbudowana « o * ta ła w m ie js c u in te n sy w n e g o o s a d n lc tw a -p r a d z ie jo w e g o i w c z e sn o śre d n io w ie c z n e g o , k tó r e g o s ia d y obserw u jemy w z a c h o d n ie j c z ę ś c i w ig ó r z a , b a d a n ia w ieży v z a s a d z ie z o s t a ł y z a k o ń c z o n e , P la n o v a re j e s t J e d y n ie o d k o p a n ie k o ro n y murów połu d n io w eg o i w sc h o d n ie g o , w ^ e lu p o d j ę c i a p r a c k o n s e rw a to rs k i c h . U zyskane m a t e r i a ł y p o z w a la ją na p r z e j ś c i e do e ta p u a n a l i z y w p o w ią z a n iu ze ź ró d ła m i p i s a nym i. D o p ie ro w ted y b ę d z ie n o żn a o o p o w ie d z ie ć n a p y t a n i a o c h r o n o l o g i i i f u n k c j i z a b y ik u .
B a d a n ia w y k o p alisk o w e b ę d ą kontynuow ane,
CiAKHOWgSY, gn* B i a ł o g a r d p a t r z w o j, k o s z a l i ń s k i e o k r e s l a t e ń s k i S ta n o w isk o 43 CSERNICZYN, gm, H rubieszów p a t r z w o j. z a m o js k ie n e o l i t S ta n o w isk o 3 ügBCXYHQ p a t r z w o j. k o s z a l i ń s k i e o k r e s wpływów rz y m su ic n S ta n o w isk o 22
DÇBC2YN0 U n iw e r s y te t im, Adama M ic k ie w icza woj* k o s z a l i ń s k i e w P o zn an iu
S ta n o w isk o 38 I n s t y t u t P r a h i s t o r i i
B ad an ia p r o w a d z i l i ; A n d rz e j S i k o r s k i 1 K, H is k le w ic z , F in a n so w a ł UAM wP o z n a n iu , T r z e c i se zo n b a d a ń , S t a n o w isko w ie lo k u ltu ro w e : o s a a a lu d n o ś c i k u l t u r y pucharów le jk o w a ty en / ? / , k u l t u r y z a c n o d n io f u ż y c k ie j / ? / , oksyw s k i e j / 7 / o r a z w czesnego ś r e d n io w ie c z a /V I / ? / - IX/X w . / ,
P ra c e w y k o p alisk o w e kontynuow ano w dwóch s e k t o r a c h s ta n o w is k a , t z n , wschodnim - c o lu ro z p o z n a n ia s t r e f y in te n s y w n ie u ż y tk o w a n e j p r z e z m ieszkańców o sa d y w cz e sn o śre d n io w ie c z n e j: / n a j w ię k s z a fre k w e n c ja o b ie k tó w m ie s z k a ln y c h l g o s p o d a rc z y c h / - o r a z w zachodnim , o zdecyoow anie m n ie js z e j f r e k w e n c ji o b ie k tó w s ta ły c h *
2
Ł ą c z n ie zb ad an o p o w ie r z c h n ię o k o ło 165 m * r e j e s t r u j ą c 57 o n ie k tó w . Po w stę p n e j a n a . i - z i e m akroskopow ej m a t e r i a ł y c e ra m ic z n e z a l i c z y ć można do n a s tę p u ją c y c h jé d n o s te k k u ltu ro w y c h ; 1 / k u l t u r a p u c h a r ó w l e j k o w a t y c h - 3 ja m y g o s p o d a r c z e / 7 / 1 2 ja m y p o a ł u p o w e i w w y p e ł ńis k a c h
o o i e k t ó w s t w i e r d z o n o p r z e d e w s z y s t k i m i n w e n t a r z k r z e m i e n n y o r a z s i l n i e r o z d r o b n i o n y ^ v a t c r l a l c e ra m ic z n y
2 / k u l t u r a z a c h o d n io łu iy c k a - n i e z a r e je s tr o w a n o żadnych o b ie k tó w , je d n a k w In w e n ta rz u
7
Z i I Iw arstw y ro z p o z n a n o fra g m e n ty n a c z y ń , k t ó r e łą c z y ć można ze stw ie rd zo n y m w c z e ś n ie j osadnictw em t e j ż e k u l t u r y /n w in , 1ragm ent y wylewów o r a z fra g m e n ty naczyń z p la s ty c z n y c h o r h amentem guzsów z o d e ia x ie m p a l c a / . __
3 / k u * \ i r a oksyw ska - 1 jama д о а р о о а гс га / ? /
4 / k u l t u r a w czesn eg o ś r e d n io w ie c z a - ł ą c z n i e s tw ie rd z o n o 51 o b ie k tó w , w tym 1 p ó łz le n L e n k ę , 3 p a l e n i s k a , 16 Jam g o sp o d a rc z y c h / 7 / 1 31 Jam p osłupow ych.
W o b r ę b i e o b ie k tó w w c z e sn o śre d n io w ie c z n y c h w y d z i e l i ć można z a s a d n ic z e dw ie g ru p y , tz n . o b i e k t y Z c e ra m ik ą r ę c z n i e le p io n ą ty p u b z i e d z i c * / ? / - 1 jama g o sp o d a rc z a - i p o z o s t a ł e o b ie k t y , g d z ie z a r e j e s tr o w a n o fra g m e n ty n aczy ń r ę c z n i e le p io n y c h i c z ę ś c io w o - s ła b o - fo r m u ją c o o t t a - ez a n y c b w v a r i a n c e o ie z d o b io n y m i zdobionym w raz z fra g m e n ta m i p r a ż n ic * S ta n zacnow ania m a t e r i a ł u c e ra m ic z n e g o m e p o zw ala je d n a k na p r e c y z y j n i e j s z e o x r e s i e n i e c h r o n o l o g i i w ym ienionych o b ie k tów- B a z u ją c na w c z e ś n ie js z y c h u s t a l e n i a c h w y d aje s i ę , że te g o r o c z n e b a d a n ia n i e w noszą nowych d anych c o c h r o n o l o g i i o s a d n ic tw a w c z e sn o śre d n io w ie c z n e g o n a s ta n o w is k u /V I? - I X /X w . / , u z y sk a no n a to m ia s t dodatkow e d an e d o u k ła a u p r z e s t r z e n n e g o , t j . d o sugerow anych dwóch o k o i i c , u k ła d te n s z c z e g ó l n i e w s e k t o r z e z ach o d n im , j a k s i ę w y d a je , z o s t a ł p o w ażn ie n a ru sz o n y p rz e z p ó ź n i e j s z e g ro b y s z k ie le to w e z XI w ie k u , / s t a n . 5 j . / ,
M a te r ia ły z n a j d u j ą s i ę w I n s t y t u c i e P r a h i s t o r i i илм w P o z n a n iu , B a d a n ia b ęd ą kontynuow ane*
U n iw e rs y te t im. Adama M ick iew icza w P o znaniu
I n s t y t u t p r a h i s t o r i i
b a d a n ia p r o w a d z i l i : mgr A n d rz e j S ik o r s k i i rt. M ic k ie w icz* F in a n so w a ł UAM w P o z n a n iu * P ie rw sz y se z o n ba dań* C m entarzysko s z k ie le to w e - XI w.
W zachodnim s e k t o r z e s ta n o w is k a w ie lo k u ltu ro w e g o n r 38 o d k r y to sta n o w isk o n r S3. J e s t t o c m e n ta rz y sk o z lo k a liz o w a n e w d o l n e j , w y p ie s z c z o n e j c z ę ś c i łag o d n eg o i d łu g ie g o s to k u r o z l e g łe g o w z n i e s i e n i a , p r z y le g a ją c e g o do s k r a j u p o łą c z o n y c h d o l i n r z e k P a r s ę t y i M o g iłic y ? e k s p o z y c j ą n a zbadanym w y k o p a ü s x o v o o d c in k u w schodnim * m ało /d e n i w e l a c j a 1 n / ,
Sezon w ykopaliskow y o b j ą ł p o w ie r z c h n ię SU W c z a s i e badań z a r e je s tr o w a n o 4 g ro b y , w ty n 2 z zachowanym s z k i e l e t e m w n a tu ra ln y m υ κ ł a d z i e an atom icznym t 1 g ró b z anorm alnym układem s z k i e l e t u i 1 g ró b z zachowanym f ra g m e n ta r y c z n ie s z k i e l e t e m .
DfBCttYNO
woj* k o s z a l i ń s k i e S ta n o w isk o 53 '
