ZARZĄDZANIE RYZYKIEM ZAKAŻEŃ ZWIĄZANYCH Z OPIEKĄ
ZDROWOTNĄ
RISK MANAGEMENT FOR HEALTHCAREACQUIRED INFECTIONS
Sekcja ds. Kontroli Zakażeń Szpitalnych, Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Długa 1/2, 61-848 Poznań,
e-mail: tozorow@o2.pl
Wpłynęło: 24.07.2018 Zaakceptowano: 30.07.2018 DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2018032 STRESZCZENIE: Zarządzanie ryzykiem zakażeń jest procesem, który stanowi podstawę
działa-nia programu kontroli zakażeń szpitalnych. Obejmuje on trzy etapy: rozpoznanie ryzyka, opra-cowanie i wdrożenie działań zmniejszających ryzyko oraz monitorowanie podjętych czynno-ści naprawczych w celu określenia akceptowalnego stopnia ryzyka. Ryzyko zakażeń, występu-jących w następstwie pobytu chorego w szpitalu, może być określone jako wewnętrzne lub zewnętrzne. Ryzyko wewnętrzne jest generowane przez placówkę ochrony zdrowia w związ-ku z wykonywanymi procedurami diagnostycznymi i terapeutycznymi, określanymi na podsta-wie danych pozyskanych na skutek monitorowania zakażeń i procesów medycznych, obser-wacji prowadzonych w oddziałach oraz doniesień z piśmiennictwa, m.in. w zakresie zachoro-walności oczekiwanej według CDC/NHSN. Ocena istotności ryzyka jest określana na podstawie prawdopodobieństwa jego wystąpienia oraz wymiaru związanych z nim konsekwencji zdro-wotnych. Celem pracy jest przeprowadzenie analizy możliwych rozwiązań zmniejszających lub eliminujących ryzyko. Ryzyko powinno zostać zredukowane do minimalnego, akceptowalne-go poziomu, przy uwzględnieniu kosztów wdrożenia działań. Po skutecznym zmniejszeniu lub wyeliminowaniu ryzyka należy wdrożyć proces oceniający skuteczność podjętych działań. SŁOWA KLUCZOWE: monitorowanie zakażeń, ocena istotności ryzyka, zakażenia szpitalne ABSTRACT: Risk management is a foundation of the infection control program. Risk manage-ment is based on three elemanage-ments: identify and risk analysis, risk managemanage-ment and surveillance undertaken to determine the acceptable level of risk. Risk can be external and internal, locali-zed in the hospital setting. Internal risk is generated by a health care institution in connection with the performed diagnostic and therapeutic procedures that can be identify by infection surveillance, direct observation in hospital wards or to follow results of published research, e.g. concerning terms of morbidity anticipated by CDC/NHSN. Risk can be described by probability of the occurrence and by severity measured in terms of morbidity. Then risk analysis has been completed, review possible solutions and cost of prevention of each risk should be conducted. Ideally, the risk should be completely eliminated, eventually reduced to acceptable minimum, considering the cost of implementation. After effectively reducing or eliminating the risk, the process of assessing the efficiency of actions taken should be implemented.
KEY WORDS: health-care acquired infection, infection surveillance, risk management
WSTĘP
3RMĊFLH U\]\ND ]DNDĪHĔ V]SLWDOQ\FK DQJ KHDOWKFD-UHDVVRFLDWHG LQIHFWLRQV ± +$, UR]XPLDQH MHVW MDNR RFH-QDOXEPLDUDZ\VWąSLHQLDQLHSRĪąGDQHJR]GDU]HQLDZW\P
]DNDĪHQLD ZLHORRSRUQ\P GUREQRXVWURMHP :ĞUyG F]\QQL- NyZMHJRZ\VWąSLHQLDZ\UyĪQLDVLĊ RNROLF]QRĞFLKRVSLWDOL-]DFMLSDFMHQWDG]LDáDQLDOXE]DQLHFKDQLHG]LDáDĔ]ZLą]DQ\FK ]SRE\WHPFKRUHJRZV]SLWDOXSURFHV\PHG\F]QHRUD]RG-FK\OHQLD Z VWDQLH ]GURZLD SDFMHQWD PRJąFH SURZDG]Lü GR
Z\VWąSLHQLD QLHNRU]\VWQHJR ]GDU]HQLD QS ]DNDĪHQLD V]SL- WDOQHJR:SU]\SDGNX]HWNQLĊFLDVLĊ]Z\PLHQLRQ\PLF]\Q- QLNDPLLVWRWQHMHVWVNXWHF]QH]DU]ąG]DQLHU\]\NLHP±WR]QD-F]\ SRGMĊFLH ]RUJDQL]RZDQ\FK G]LDáDĔ ]PLHU]DMąF\FK GR LGHQW\¿NDFML U\]\ND MHJR RFHQ\ RUD] ]UHGXNRZDQLD JR GR DNFHSWRZDOQHJR SR]LRPX =DU]ąG]DQLH U\]\NLHP WR SUR- FHVNWyU\VWDQRZLSRGVWDZĊG]LDáDQLD=HVSRáXGV.RQWUR-OL =DNDĪHĔ 6]SLWDOQ\FK =.=6 IXQNFMRQXMąFHJR Z RSDU- FLXRSURJUDPNRQWUROL]DNDĪHĔV]SLWDOQ\FK%D]XMHQDDN-W\ZQ\PSURFHVLHLGHQW\¿NDFMLU\]\NDZ\VWąSLHQLD]DNDĪHĔ ZHZQąWU]V]SLWDOQ\FK RUD] UR]SU]HVWU]HQLDQLD OHNRRSRUQR-ĞFLRV]DFRZDQLXMHJR]QDF]HQLDRSUDFRZDQLXLZGURĪHQLX G]LDáDĔUHGXNXMąF\FKU\]\NRDWDNĪHQDRFHQLHHIHNWyZW\FK G]LDáDĔ>±@ 8PLHMĊWQH]DU]ąG]DQLHU\]\NLHPSRSU]H]ZVSyáF]\QQL-NLHSLGHPLRORJLF]QHXPRĪOLZLDXNLHUXQNRZDQLHSURJUDPX NRQWUROL]DNDĪHĔQDQDMEDUG]LHMZ\PDJDMąFHWHJRREV]DU\ OXESURFHV\LREHMPXMHWU]\HWDS\ 2FHQĊU\]\ND 2SUDFRZDQLH L ZGURĪHQLH G]LDáDĔ ]PQLHMV]DMąF\FK U\]\NR 0RQLWRURZDQLHHIHNWXZGURĪRQ\FKF]\QQRĞFL
OCENA RYZYKA
2FHQD U\]\ND Z\NRQ\ZDQ\FK ĞZLDGF]HĔ ]GURZRWQ\FK VWDQRZLZVWĊSQ\HWDS]DU]ąG]DQLDU\]\NLHP3ROHJDQDSU]H-P\ĞODQHM V\VWHPDW\F]QHM LGHQW\¿NDFML U\]\ND D QDVWĊSQLH QD RV]DFRZDQLX MHJR LVWRWQRĞFL UR]XPLDQHM MDNR SUDZGR-SRGRELHĔVWZR Z\VWąSLHQLD QDVWĊSVWZ U\]\ND WM ]DNDĪHQLD V]SLWDOQHJREąGĨ]DNDĪHQLD0'52 DQJPXOWLGUXJUHVLWDQW RUJDQLVP ± GUREQRXVWURMH ZLHOROHNRRSRUQH 1D RFHQĊ U\-]\NDVNáDGDVLĊUyZQLHĪMHJRZSá\ZQD]GURZLHSDFMHQWyZ U]DG]LHMSHUVRQHOXOXERVyERGZLHG]DMąF\FK5\]\NR]DND- ĪHĔZ\VWĊSXMąF\FKZQDVWĊSVWZLHSRE\WXFKRUHJRZV]SL-WDOXPRĪHE\üRNUHĞORQHMDNRZHZQĊWU]QHOXE]HZQĊWU]QH ħUyGáHPU\]\ND]HZQĊWU]QHJRMHVWĞURGRZLVNRSR]DV]SLWDO-QH U\]\NR ZHZQĊWU]QH GRW\F]\ QDWRPLDVW QDMF]ĊĞFLHM SD-FMHQWDSU]\MPRZDQHJRGRV]SLWDOD]FKRUREą]DNDĨQąáDWZR SU]HQRV]RQąQDLQQ\FKSDFMHQWyZDWDNĪH]DNDĪHQLHPOXE NRORQL]DFMą VSRZRGRZDQą SU]H] 0'52 ,GHQW\¿NDFMĊ U\-]\NDZHZQĊWU]QHJRSU]HSURZDG]DVLĊ]DSRPRFą RFHQ\DNWXDOQHMV\WXDFMLHSLGHPLRORJLF]QHMZUHJLRQLH Z]DNUHVLHZ\VWĊSRZDQLDQLHNWyU\FKFKRUyE]DNDĨQ\FK QS]DFKRURZDOQRĞFLQDJU\SĊZ\VWąSLHQLDRJQLVNHSL- GHPLF]Q\FK]DSDOHĔRSRQPy]JRZRUG]HQLRZ\FKZL-UXVRZH]DSDOHQLHZąWURE\W\SX$RGU\ RFHQ\ DNWXDOQHM V\WXDFML HSLGHPLRORJLF]QHM Z UHJLR-QLH Z ]DNUHVLH UR]SU]HVWU]HQLDQLD QLHEH]SLHF]Q\FK PHFKDQL]PyZ RSRUQRĞFL QS VNDOL Z\VWĊSRZDQLD V]F]HSyZSURGXNXMąF\FKNDUEDSHQHPD]\±&3( DQJ FDUEDSHQHPDVHSURGXFLQJEnterobacteriaceae
DQDOL]\ UHWURVSHNW\ZQHM KRVSLWDOL]DFML SDFMHQWyZ SU]\MPRZDQ\FK]FKRUREą]DNDĨQąQSF]ĊVWRWOLZR-ĞFL SU]\MPRZDQLD GR V]SLWDOD SDFMHQWyZ ] JUXĨOLFą ĞZLHU]EHPClostridium difficileDWDNĪH]LQQ\PLFKR-UREDPL]DNDĨQ\PLOXE]DNDĪHQLHPZ\ZRáDQ\PSU]H] 0'52 5\]\NRZHZQĊWU]QHGRW\F]\SRE\WXSDFMHQWDZV]SLWD-OXħUyGáDLQIRUPDFMLQLH]EĊGQ\FKZSURFHVLHRFHQ\U\]\ND ZHZQĊWU]QHJRREHMPXMą PRQLWRURZDQLH]DNDĪHĔV]SLWDOQ\FKZ]DNUHVLHXG]LH- ODQ\FKĞZLDGF]HĔ]GURZRWQ\FKOXEZJUXSDFKZ\VR- NLHJRU\]\NDWDNLFKMDNSDFMHQFL]GUHQDĪHPMDPFLD-áDEąGĨ]FHZQLNLHPZGURJDFKPRF]RZ\FK PRQLWRURZDQLH SURFHVyZ PHG\F]Q\FK QS KLJLHQD UąN]DNáDGDQLHOLQLLFHQWUDOQ\FK REVHUZDFMHSURZDG]RQHZRGG]LDáDFK NRQVXOWDFMD]SHUVRQHOHPV]SLWDOQ\P GRQLHVLHQLD]SLĞPLHQQLFWZD *áyZQHREV]DU\U\]\ND]ZLą]DQHVą]Z\QLNDPLPRQL- WRURZDQLD]DNDĪHĔOXESURFHVyZPHG\F]Q\FKLQIUDVWUXNWX- UąV]SLWDODURG]DMHPZ\NRQ\ZDQ\FKSURFHGXURUD]REVHU-ZDFMDPLSURZDG]RQ\PLZMHGQRVWNDFKV]SLWDOD 7DEHOD >±@2FHQDU\]\NDPRĪHPLHüFKDUDNWHULORĞFLRZ\OXEMD- NRĞFLRZ\2FHQDLORĞFLRZDQDMF]ĊĞFLHMZLąĪHVLĊ]SURZD-G]HQLHP PRQLWRURZDQLD ]DNDĪHĔ QDWRPLDVW VSRVyE MDNR- ĞFLRZ\R]QDF]DRSLVU\]\NDLMHJRSRWHQFMDOQHNRQVHNZHQ- FMH0RQLWRURZDQLHF]\QQH]DNDĪHĔMHVWQDMEDUG]LHMZLDU\-JRGQą RFHQą U\]\ND MHGQDN MHJR RNUHĞOHQLH PRĪOLZH MHVW ZyZF]DVJG\VSHáQLRQH]RVWDMąQDVWĊSXMąFHNU\WHULD
X]\VNDQHGDQHVąZLDU\JRGQH
]QDQ\MHVWSXQNWRGQLHVLHQLDWMRSXEOLNRZDQRZ\QLNL EDGDĔSURZDG]RQ\FKSU]\]DVWRVRZDQLXW\FKVDP\FK NU\WHULyZ UR]SR]QDZDQLD ]DNDĪHĔ RUD] DQDORJLF]QHM PHWRGRORJLL
PRQLWRURZDQLH RNUHĞOD ]DFKRURZDOQRĞü OXE JĊVWRĞü ]DFKRURZDĔGRW\F]ąFąZ\EUDQHMSURFHGXU\
7HUPLQ]DFKRURZDOQRĞüR]QDF]DOLF]EĊQRZ\FK]DNDĪHĔ V]SLWDOQ\FKZRGQLHVLHQLXGRRNUHĞORQHMSRSXODFMLFKRU\FK 3U]\NáDGRZR Z V]SLWDOX REMĊW\P REVHUZDFMą ]DFKRURZDO-QRĞü QD ]DNDĪHQLD PLHMVFD RSHURZDQHJR SR ]DELHJDFK FLĊ-FLD FHVDUVNLHJR Z\QLRVáD 'DQH X]\VNDQH Z EDGDQLDFK (XURSHMVNLHJR &HQWUXP .RQWUROL &KRUyE DQJ (XURSHDQ &HQWUHIRU'LVHDVH3UHYHQWLRQDQG&RQWURO±(&'& ZVND- ]XMąQDĞUHGQLą]DSDGDOQRĞüQDSR]LRPLH 0RĪQDRFH- QLüĪHZ\NRQDQLH]DELHJXFLĊFLDFHVDUVNLHJRMHVWREDUF]R- QH]E\WZ\VRNLPU\]\NLHPSRZLNáDĔLQIHNF\MQ\FKLNRQLHF]- QHMHVWZGURĪHQLHG]LDáDĔSU]HFLZHSLGHPLF]Q\FK]PQLHMV]D-MąF\FK WR U\]\NR *ĊVWRĞü ]DFKRURZDĔ QDWRPLDVW REHMPXMH QLHW\ONRG]LDáDQLDSRGMĊWHZUDPDFKSURFHGXU\OHF]QLF]HM DOHWDNĪHF]DVMHMWUZDQLD'ODSU]\NáDGXGDQHGRW\F]ąFHPR- QLWRURZDQLD]DNDĪHĔNUZL]ZLą]DQ\FK]REHFQRĞFLąFHZQL- NDZV]SLWDOQ\P2,7ZVND]XMąĪHJĊVWRĞü]DFKRURZDĔZ\-QRVL QDRVRERGQL]OLQLąFHQWUDOQą&/$%6, DQJ
FHQWUDO OLQHDVVRFLDWHG EORRGVWUHDP LQIHFWLRQ QDWRPLDVW GDQH]DZDUWHZSLĞPLHQQLFWZLHZVND]XMąQDPRĪOLZRĞüUH- GXNFMLJĊVWRĞFL]DSDGDOQRĞFLGOD%6, DQJEORRGVWUHDPLQ- IHFWLRQ±]DNDĪHQLDNUZL GRQDRVRERGQL]FHZQL-NLHPFRR]QDF]DĪH]DáRĪHQLHOLQLLFHQWUDOQHMVNXWNXMH]E\W Z\VRNLP U\]\NLHP ]DNDĪHĔ NUZL ]ZLą]DQ\P ] ]DVWRVRZD-QLHPGRVWĊSXQDF]\QLRZHJR 2FHQĊLVWRWQRĞFLU\]\NDRNUHĞODVLĊQDSRGVWDZLHSUDZ-GRSRGRELHĔVWZD MHJR Z\VWąSLHQLD RUD] VNXWNyZ U\]\-ND L MHJR DNFHSWRZDOQHJR SR]LRPX 3UDZGRSRGRELHĔVWZR NRQVHNZHQFMLZ\VWĊSRZDQLDU\]\NDZ\]QDF]\üPRĪQDQD SRGVWDZLH Z\QLNyZ PRQLWRURZDQLD ]DNDĪHĔ V]SLWDOQ\FK OXEZVSRVyESyáLORĞFLRZ\MDNR SHZQH±SUDZGRSRGRELHĔVWZRZ\VWąSLHQLD]GDU]HQLD Z\QRVL Z\VRNLH±SUDZGRSRGRELHĔVWZRZ\VWąSLHQLD]GDU]H-QLD PRĪOLZH±SUDZGRSRGRELHĔVWZRZ\VWąSLHQLD]GDU]H-QLD
EDUG]R PDáR SUDZGRGREQH ± SUDZGRSRGRELHĔVWZR Z\VWąSLHQLD]GDU]HQLD >@
=H Z]JOĊGX QD PRĪOLZRĞü Z\VWąSLHQLD WUZDáHJR XV]F]HUENXQD]GURZLXOXE]JRQXNRQVHNZHQFMH]GURZRW-QHRFHQLDVLĊMDNR
Z\VRNLH ± Z\VWąSLHQLH ]GDU]HQLD QLHSRĪąGDQHJR PRĪH SURZDG]Lü GR ]JRQX OXE WUZDáHJR XV]F]HUENX QD]GURZLX XPLDUNRZDQH±XPLDUNRZDQ\ZSá\ZVNXWNXMąF\NUyW-NRWHUPLQRZ\PLNRQVHNZHQFMDPL QLVNLH±PDá\ZSá\ZQD]GURZLHEH]GáXJRIDORZ\FK QDVWĊSVWZ :\VRNLHSUDZGRSRGRELHĔVWZRZ\VWąSLHQLD]GDU]HQLDQLH-SRĪąGDQHJRLSRZDĪQ\FKNRQVHNZHQFML]GURZRWQ\FKRNUHĞOD VLĊMDNRSULRU\WHWRZHZ\PDJDMąFHZGURĪHQLDV]\ENLFKLVNX-WHF]Q\FKG]LDáDĔUHGXNXMąF\FKOXEHOLPLQXMąF\FKU\]\NR
OPRACOWANIE I WDROŻENIE DZIAŁAŃ
REDUKUJĄCYCH RYZYKO ZAKAŻENIA
: UDPDFK SRGVXPRZDQLD SLHUZV]HJR HWDSX G]LDáDĔ ]ZLą]DQ\FK]NRQWUROą]DNDĪHĔV]SLWDOQ\FK]LGHQW\¿NRZDQR U\]\NRNWyUHQDVWĊSQLHSRGGDQRRFHQLHLVWRWQRĞFLZ]DNUH-VLH SUDZGRSRGRELHĔVWZD Z\VWąSLHQLD QLHNRU]\VWQ\FK ]GD-U]HĔLLFKNRQVHNZHQFML]GURZRWQ\FK'UXJLHWDSSROHJDQD DQDOL]LH PRĪOLZ\FK UR]ZLą]DĔ ]PQLHMV]DMąF\FK OXE HOLPL- QXMąF\FKU\]\NR]RVWDMHSRGMĊWDUyZQLHĪGHF\]MDRDNFHS-WDFMLU\]\NDEąGĨZGURĪHQLXG]LDáDĔPLQLPDOL]XMąF\FKOXE
Kategoria ryzyka Opis Ryzyko związane z możliwością przyjęcia pa-cjenta z zakażeniem lub kolonizacją drobno-ustrojami epidemiologicznie niebezpiecznymi
Ryzyko kolonizacji szczepami MDRO, np. Enterobacteriaceae produkujące karbapenemazy, MRSA Obraz kliniczny wskazujący na chorobę zakaźną:
t biegunka poantybiotykowa;
t infekcja dróg oddechowych w okresie zwiększonych zachorowań na grypę; t wysypka skórna u dzieci;
t odchylenia w badaniu radiologicznym wskazujące na gruźlicę Ryzyko określane w procesie monitorowania
za-każeń
Monitorowanie powikłań infekcyjnych dla wybranej procedury szpitalnej o zdefiniowanym punkcie od-niesienia
Ryzyko zakażenia powodowanego przez MDRO Ryzyko rozprzestrzeniania MDRO w szpitalu na podstawie raportów generowanych przez laboratoriom mikrobiologiczne, np. wzrost liczby zakażeń i kolonizacji wywołanych przez Klebsiella penumoniae ESBL w oddziale neonatologii
Ryzyko określane w wyniku monitorowania pro-cesu
Monitorowanie procesu: dezynfekcji rąk, oceny wskazań do cewnikowania pacjenta do pęcherza moczo-wego, a także czasu utrzymywania linii centralnej oraz przestrzeganie maksymalnej bariery ochronnej przy założeniu linii centralnej
Ryzyko związane z personelem Braki personelu, brak wiedzy o profilaktyce zakażeń, nieprzestrzeganie procedur, ryzyko ekspozycji na ma-teriał zakaźny, personel z chorobą zakaźną
Ryzyko związane ze środowiskiem Zbyt mała liczba sal izolacyjnych, mała powierzchnia przeznaczana na stanowiska w oddziale intensywnej terapii, prowadzenie prac remontowych, kontaminacja wody przez Legionella sp., zaniedbanie stanu sa-nitarnego szpitala, zanieczyszczenie powietrza, brak właściwego wyposażenia placówki w aparaturę me-dyczną, ograniczony dostęp do dozowników ze środkiem alkoholowym
Ryzyko wynikające z charakterystyki hospitali-zowanych pacjentów
Pacjenci z niedoborami odporności, pacjenci oddziałów intensywnej terapii, intensywnej opieki neonato-logicznej, stacji dializ
Ryzyko identyfikowane w wyniku wizyt w od-działach oraz konsultacji z personelem
Monitorowanie uwag zgłaszanych przez personel, obserwacja wykonywanych czynności diagnostycznych i terapeutycznych
Ryzyko związane z przeglądem piśmiennictwa Monitorowanie nowych doniesień dotyczących podwyższonego ryzyka związanego ze stosowaniem sprzętu, procedur, np. doniesień o ryzyku zakażeń HCV związanym z niewłaściwym stosowaniem soli fizjo-logicznej z wielodawkowych opakowań
Ryzyko wynikające z rodzaju wykonywanych procedur
Ocena zagrożeń związanych z wykonywaniem inwazyjnych procedur oraz zgodności procedur ze szpital-nymi zaleceniami, monitorowanie przygotowywania pacjenta do przeprowadzenia procedur i wykonywa-nie ich w zakresie ich bezpieczeństwa, przygotowawykonywa-nie leków
HOLPLQXMąF\FKU\]\NR5\]\NRSRZLQQR]RVWDü]PQLHMV]RQH GRPLQLPDOQHJRDNFHSWRZDOQHJRSR]LRPXSU]\XZ]JOĊG-QLHQLX NRV]WyZ ZGURĪHQLD G]LDáDĔ SU]HFLZHSLGHPLF]Q\FK :SU]\SDGNXJG\U\]\NRQLHPRĪHE\ü]UHGXNRZDQHGRDN- FHSWRZDOQHJRPLQLPXPQDOHĪ\UR]ZDĪ\ü]DNRĔF]HQLHZ\-NRQ\ZDQ\FK SURFHGXU OXE Z\QDMĊFLH SRGZ\NRQDZF\ QS Z SU]\SDGNX Z\UDĨQ\FK QLHGRFLąJQLĊü FHQWUDOQHM VWHU\OL-]DFMLQDOHĪ\UR]ZDĪ\üVNRU]\VWDQLH]XVáXJ]HZQĊWU]Q\FK =DSURSRQRZDQHUR]ZLą]DQLD]PQLHMV]DMąFHU\]\NRSRZLQ-Q\E\üZVSDUWHSU]HJOąGHPSLĞPLHQQLFWZDX]DVDGQLDMąF\P ZGURĪHQLHVWRVRZQ\FKF]\QQRĞFL2FHQDU\]\NDZ]DNUHVLH XG]LHODQ\FKĞZLDGF]HĔ]GURZRWQ\FKRUD]SURSR]\FMHG]LD-áDĔ SRZLQQ\ ]RVWDü SU]HGVWDZLRQH ]DLQWHUHVRZDQHPX SHU- VRQHORZLRUD]G\UHNFMLZFHOXX]DVDGQLHQLDU\]\ND]DNDĪH- QLDLMHJRNRQVHNZHQFMLF\ZLOQRSUDZQ\FKDWDNĪHX]\VND- QLDZVSDUFLDGODLQWHUZHQFML3U]\NáDG\UR]ZLą]DĔZ]DOHĪ-QRĞFLRGURG]DMXU\]\ND]DSUH]HQWRZDQRZ7DEHOL>±@ :UDPDFKGUXJLHJRHWDSXSU]HGVWDZLDQ\MHVWUyZQLHĪUD- SRUWRFHQ\U\]\NDZ]DNUHVLHXG]LHODQ\FKĞZLDGF]HĔ]GUR- ZRWQ\FK]DU]ąGRZLV]SLWDOD:UDSRUFLHXPLHV]F]DQHVąQD-VWĊSXMąFHLQIRUPDFMH RSLVU\]\NDZ]DNUHVLHVWRVRZDQ\FKSURFHGXULMHJR ZSá\ZXQD]DFKRURZDOQRĞü SUDZGRSRGRELHĔVWZR Z\VWąSLHQLD ]DNDĪHQLD ± SHZ-QHZ\VRNLHPRĪOLZHEDUG]RPDáRSUDZGRSRGREQH NRQVHNZHQFMH ]GURZRWQH ± Z\VRNLH XPLDUNRZDQH QLVNLH RFHQDSULRU\WHWX±SLOQHZ\VRNLHXPLDUNRZDQH PRĪOLZRĞüPLQLPDOL]DFMLHOLPLQDFMLU\]\ND±Z\VRND XPLDUNRZDQDQLVND SURSR]\FMD G]LDáDĔ PLQLPDOL]XMąF\FKHOLPLQXMąF\FK U\]\NR PHWRGDLF]DVSRWU]HEQ\GRRFHQ\HIHNWXG]LDáDĔ 3ROVNLHSUDZR±ZW\P8VWDZD]JUXGQLDURNX R ]DSRELHJDQLX RUD] ]ZDOF]DQLX ]DNDĪHĔ L FKRUyE ]DNDĨ-Q\FK ']81USR]]SyĨQ]P LZ\GDQHGR QLHMUR]SRU]ąG]HQLD0LQLVWUD=GURZLD±Z\PDJDSURZDG]H- QLDRFHQ\U\]\NDZ\VWąSLHQLD]DNDĪHQLD]ZLą]DQHJR]Z\- NRQ\ZDQLHPĞZLDGF]HĔ]GURZRWQ\FKRUD]F]\QQLNyZDODU- PRZ\FK3RGZ]JOĊGHPPHU\WRU\F]Q\PGR]DGDĔ=HVSR-áXGV.RQWUROL=DNDĪHĔ6]SLWDOQ\FKQDOHĪ\RNUHĞOHQLHUDP F]DVRZ\FK SU]HGVWDZLHQLD UDSRUWX 5DSRUW SRZLQLHQ E\ü SU]HGVWDZLDQ\ ]DU]ąGRZL V]SLWDOD QLH U]DG]LHM QLĪ UD] GR URNXOXEGRUDĨQLHZSU]\SDGNXSR]\VNDQLXZLHG]\RZ\-VWąSLHQLXU\]\NDZ\PDJDMąFHJRQLH]ZáRF]QLHLQWHUZHQFML &]DVSRWU]HEQ\GRRSUDFRZDQLDUDSRUWXMHVWGHWHUPLQRZD- Q\PLQX]\VNDQLHPZ\VWDUF]DMąF\FKLZLDU\JRGQ\FKZ\- QLNyZPRQLWRURZDQLD]DNDĪHĔ5DSRUW]RFHQ\U\]\NDZ\- NRU]\VWXMHVLĊSRGF]DVRSUDFRZ\ZDQLDFHOyZG]LDáDQLDSUR-JUDPXNRQWUROL]DNDĪHĔV]SLWDOQ\FKQDQDMEOLĪV]\URN
Ryzyko Działania redukujące lub eliminujące ryzyko Przyjęcie pacjenta
zakażonego/koloni-zowanego MDRO
Cel: redukcja zapadalności na zakażenia zewnętrzne
Metody: pozyskanie informacji z WSSE/PSSE (Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna/Powiatowa Stacja
Sanitarno-Epidemiologiczna) w zakresie aktualnej sytuacji epidemiologicznej w regionie Ocena ryzyka przyjęcia pacjenta z obszarów endemicznego występowania wybranych MDRO
Opracowanie i wdrożenie wskazań do prowadzenia badań przesiewowych przy przyjęciu do szpitala; monitorowa-nie przestrzegania wskazań do ich zlecania, np. za pomocą badań punktowych
Opracowanie listy obrazów klinicznych wskazujących na chorobę zakaźną, wdrożenie programu edukacyjnego dla lekarzy Szpitalnego Oddziału Ratunkowego
Wysoka zapadalność na zakażenia krwi związane z obecnością cewnika w OIT
Cel: redukcja zapadalności na zakażenia krwi związane z obecnością cewnika do 1,5 na 1000 osobodni
Metody: wdrożenie pakietu działań obejmujących zaangażowanie ordynatora i pielęgniarki oddziałowej OIT,
wdro-żenie check-list, przestrzeganie maksymalnej bariery ochronnej przy zakładaniu linii, stosowanie chlorheksydyny do antyseptyki skóry, właściwa antyseptyka ujścia linii, higiena rąk, monitorowanie powikłań z informacją zwrotną [7] Wysoka zapadalność na zakażenia po
cięciach cesarskich (5%)
Cel: redukcja zapadalności do 3%
Metody: wdrażanie metod: kąpiel z chlorheksydyną przed zabiegiem, usuwanie owłosienia poprzez strzyżenie,
a nie golenie, unikanie niepotrzebnego badania przezpochwowego, antyseptyka skóry na bazie alkoholowego roz-tworu chlorheksydyny, profilaktyka antybiotykowa podana w okresie <60 minut od nacięcia powłok, kontrola po-ziomu glukozy, unikanie ręcznego usuwania łożyska, unikanie zamykania skóry przy zastosowaniu staplerów [8] Wysoka zapadalność na zakażenia
o etiologii Klebsiella pneumoniae ESBL w OIT
Cel: redukcja zapadalności na zakażenia o etiologii Klebsiella pneumoniae
Metody: wdrożenie ograniczeń stosowania antybiotyków sprzyjających rozprzestrzenianiu szczepów
produkują-cych ESBL, badania przesiewowe, wzmożenie higieny idezynfekcji rąk, izolacja kontaktowa lub kohortacja [9] Niewystarczające przestrzeganie
wska-zań do prowadzenia higieny rąk (<40%)
Cel: wzrost przestrzegania higieny rąk >60%
Metody: wdrożenie pakietu działań proponowanych przez WHO (ang. World Health Organization – Światowa
Or-ganizacja Zdrowia) [10] Częsta ekspozycja personelu na
za-kłucia
Cel: redukcja ryzyka ekspozycji o 60% w ciągu najbliższych 6 miesięcy Metody: analiza sytuacji, w których dochodzi do zakłuć
Weryfikacja stanu zapełnienia pojemników na odpady ostre Edukacja personelu w zakresie zapobiegania zakłuciom
Brak informacji o pracach remontowych Cel: wzrost świadomości Zespołu ds. Kontroli Zakażeń na temat przeprowadzanych prac remontowych Metody: konsultowanie projektów prac remontowych z ich wykonawcami przez Zespół ds. Kontroli Zakażeń
MONITOROWANIE EFEKTU
3RZGURĪHQLXG]LDáDĔUHGXNXMąF\FKOXEHOLPLQXMąF\FKU\-]\NR QDVWĊSXMH LPSOHPHQWDFMD SURFHVX RFHQLDMąFHJR HIHNW 1DMF]ĊĞFLHMMHVWRQSU]HSURZDG]DQ\QDGZDVSRVRE\ PRQL-WRURZDQLH ]DNDĪHĔ OXE SURFHVyZ PHG\F]Q\FK RUD] SURZD-G]HQLHDXG\WX0RQLWRURZDQLH]DNDĪHĔVWDQRZLRGSRZLHGĨ QDS\WDQLHF]\X]\VNDQRUHGXNFMĊ]DSDGDOQRĞFLQDSRZLNáD-QLDLQIHNF\MQHZZ\QLNXZGURĪHQLDGRGDWNRZ\FKSURFHGXU DGDQHSU]HGVWDZLDQHVąZVSRVyELORĞFLRZ\SRSU]H]DXG\W $XG\W WR SURFHV V\VWHPDW\F]QHJR LORĞFLRZHJR SRUyZQDQLD SUDNW\NL]REHFQ\PLVWDQGDUGDPLSRVWĊSRZDQLD>±@,Q- IRUPXMHRQQS RZ]URĞFLHSU]HVWU]HJDQLDZVND]DĔGRSUR- ZDG]HQLDKLJLHQ\UąNSU]HVWU]HJDQLDZVND]DĔGRFHZQLNR- ZDQLDSDFMHQWyZDWDNĪHR]PQLHMV]HQLXF]ĊVWRWOLZRĞFLQLH-SRWU]HEQHJRXWU]\P\ZDQLDOLQLLQDF]\QLRZHMFHQWUDOQHM
PODSUMOWANIE
&HOHPSURJUDPXNRQWUROL]DNDĪHĔV]SLWDOQ\FKUHDOL]RZD-QHJRSU]H]=.=6MHVWVWZRU]HQLHZDUXQNyZGREH]SLHF]QHM KRVSLWDOL]DFMLSDFMHQWD2FHQDU\]\NDSR]ZDODQDLGHQW\¿-NDFMĊREV]DUyZG]LDáDQLDV]SLWDODNWyUHREDUF]RQHVą]E\W Z\VRNLPU\]\NLHPSRZLNáDĔLZ\PDJDMąZGURĪHQLDF]\Q- QRĞFLQDSUDZF]\FK=DU]ąG]HQLHU\]\NLHPDQLHF]\QQLND- PLU\]\NDSDFMHQWDVWDQRZLSRGVWDZĊGRRNUHĞODQLDSULRU\-WHWyZG]LDáDQLD=HVSRáXGV.RQWUROL=DNDĪHĔ6]SLWDOQ\FK NWyU\FKFHOHPMHVWUR]SR]QDQLHLRFHQDSRGMĊW\FKF]\QQR-ĞFLQDSUDZF]\FKKONFLIKT INTERESÓW: nie zgłoszono.
PIŚMIENNICTWO
1. Bulanda M, Wójkowska-Mach J. Zakażenia Szpitalne w Jednostkach Opieki Zdrowotnej. 1st edn. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2016.
2. Damani N. Risk management. In: International Federation of Infection Con-trol Basic Concepts Book. 3rd 2016 edition. IFIC (online);
http://theific.org/wp-content/uploads/2016/04/28-Risk_2016.pdf
3. Yawar Alam A. Steps in the process of risk management in healthcare. J Epide-miol Prev Med 2016;2(2):118.
4. Soule BM, Memish Z, Malani PN. Best Practices in Infection Prevention and Control. An International Perspective. 2nd edn. Joint Commissioning
Resour-ces, IL, USA, 2018.
5. The APIC/JCR Infection Prevention and Control Workbook. 3rd edn. Joint
Com-mission Resources, IL, USA, 2017.
6. Krause G, Trepka M, Whisenhunt R et al. Nosocomial transmission of hepati-tis C virus associated with the use of mulidose saline vials. Infect Control Hosp Epidemiol 2003;24(2):122–127.
7. Ista E, van der Hoven B, Kornelisse RF et al. Effectiveness of insertion and ma-intenance bundles to prevent centralline associated bloodstream infections in critically ill patients of all ages: a systematic review and meta-analysis. Lancet Infect Dis 2016;16(6):724–734.
8. Conroy K, Koenig AF, Yu YH, Courtney A, Lee HJ, Norwitz ER. Infectious mor-bidity after cesarian delivery: 10 strategies to reduce risk. Rev Obstet Gynecol 2012;5(2):69–77.
9. European Centre for Disease and Control. Systematic review of the effecti-veness of infection control measures to prevent the transmission of exten-ded spectrum beta-lactamase producing Enterobacteriaceae through cross border transfer of patients. ECDC (online) 2014; https://ecdc.europa.eu/si- tes/portal/files/media/en/publications/Publications/ESBL-systematic-review-effectiveness-infection-control-measures.pdf
10. World Health Organization. Guide to implementation. A guide to the implemen-tation of the WHO multimodal hand Hygiene improvement strategy. WHO (onli-ne) 2009; http://www.who.int/gpsc/5may/Guide_to_Implementation.pdf 11. Bryce EA, Scharf S, Walker M, Walsh A. The infection control audit: the
