Komunikacja - Lekcja 1

(1)

(2)

W pracy nauczyciela w podejmowaniu i formowaniu właściwych relacji z uczniem kluczowym aspektem jest efektywna komunikacja.

KOMUNIKACJA JEST ZAWSZE PROCESEM DWUSTRONNYM KOMUNIKACJA JEST ZAWSZE PROCESEM DWUSTRONNYM KOMUNIKACJA JEST ZAWSZE PROCESEM DWUSTRONNYM KOMUNIKACJA JEST ZAWSZE PROCESEM DWUSTRONNYM

Zak Zak Zak

Zakłłłłada:ada:ada:ada: Interakcj

Interakcj Interakcj

Interakcjęęę dwę dwdwdwóóóch lub wióch lub więch lub wich lub więęęcej oscej oscej osócej osóóóbbbb Otwarto Otwarto Otwarto Otwartośćśćśćść Pozytywno Pozytywno Pozytywno Pozytywnośćśćśćść

(3)

Wydawać się może, że w życiu prywatnym jak i zawodowym najlepiej radzą sobie i najlepiej komunikują się z innymi

osoby, które opanowały sztukę właściwego mówienia.

Czy to jednak wystarczy?

Nie, bo najlepiej radz Nie, bo najlepiej radz Nie, bo najlepiej radz

Nie, bo najlepiej radząąą sobie w relacjach z innymi nie ci, ą sobie w relacjach z innymi nie ci, sobie w relacjach z innymi nie ci, sobie w relacjach z innymi nie ci, kt

kt kt

któóóórzy potrafirzy potrafirzy potrafiąrzy potrafiąą tylko dobrze mą tylko dobrze mótylko dobrze mtylko dobrze móóówiwiwićwiććć, ale przede wszystkim ci, , ale przede wszystkim ci, , ale przede wszystkim ci, , ale przede wszystkim ci, kt

kt kt

(4)

Dlaczego s

Dlaczego słłłłuchanie jest tak wa

uchanie jest tak wa

uchanie jest tak waż

ż

żne

ne

(r (r(r

(róóóówniewniewniewnieżżżż w pracy nauczyciela)?w pracy nauczyciela)?w pracy nauczyciela)?w pracy nauczyciela)?

Właściwe, czyli tzw. AKTYWNE SŁUCHANIE cechuje:

chęć rzeczywistego zrozumienia naszego rozmówcy akceptacja i szacunek do rozmówcy

cieszenie się obecnością rozmówcy

chęć nauczenia się czegoś nowego od rozmówcy i o nim samym chęć pomocy rozmówcy

(5)

(6)

Badania wykazują,

że ludzie słuchają aktywnie tylko

25 do 50% czasu rozmowy.

Resztę tego czasu, a więc 50 do 75%

poświęcają na inne czynności m.in.

takie jak te opisane poniżej.

(7)

(8)

Bariery uwa

ż

nego s

łłłł

_łłłł

uchania:

1.

PorPoróPorPoróównywanie ównywanie wnywanie wnywanie – Zamiast uważnie słuchać, my dokonujemy porównania wypowiedzi rozmówcy ze swoimi doświadczeniami 2. DomyDomyDomyśDomyśśślanie silanie silanie sięlanie sięęę – Nie słuchamy, bo i tak wydaje nam się, że wiemy, o czym rozmówca chce nam powiedzieć

3. Przygotowywanie odpowiedzi Przygotowywanie odpowiedzi Przygotowywanie odpowiedzi – Zamiast słuchać, my Przygotowywanie odpowiedzi przygotowujemy w myślach swoją własną wypowiedź

4. OsOsOsąOsąądzanie ądzanie dzanie –dzanie ––– Mimo że nasz rozmówca może wcale tego nie oczekiwać, my przygotowujemy nasz sąd i opinię na dany temat 5. Udzielanie radUdzielanie radUdzielanie radUdzielanie rad

6. Przekonywanie o swojej racji Przekonywanie o swojej racji Przekonywanie o swojej racji –Przekonywanie o swojej racji ––– W trakcie rozmowy najważniejsze jest dla nas, kto ma rację. Staramy się za wszelką cenę jej dowieść w trakcie rozmowy.

(9)

1. Realne zrozumienie potrzeb, oczekiwań, możliwości i opinii rozmówcy.

2. Stworzenie kontaktu, opartego na dobrym porozumiewaniu się.

3. Zmniejszanie napięcia w trudnych momentach rozmowy. 4. Zachęcanie rozmówcy do współpracy.

(10)

Istnieją trzy proste techniki, pomagające lepiej słuchać, rozumieć i ulepszać kontakt z rozmówcą:

1/ PARAFRAZOWANIE 1/ PARAFRAZOWANIE1/ PARAFRAZOWANIE 1/ PARAFRAZOWANIE 1/ PARAFRAZOWANIE 1/ PARAFRAZOWANIE1/ PARAFRAZOWANIE 1/ PARAFRAZOWANIE 2/ ODZWIERCIEDLENIE UCZU 2/ ODZWIERCIEDLENIE UCZU2/ ODZWIERCIEDLENIE UCZU 2/ ODZWIERCIEDLENIE UCZU 2/ ODZWIERCIEDLENIE UCZU 2/ ODZWIERCIEDLENIE UCZU2/ ODZWIERCIEDLENIE UCZU 2/ ODZWIERCIEDLENIE UCZUĆĆĆĆĆĆĆĆ 3/ DOWARTO 3/ DOWARTO3/ DOWARTO 3/ DOWARTO 3/ DOWARTO 3/ DOWARTO3/ DOWARTO

(11)

Technika komunikacyjna polegająca na opowiedzeniu opowiedzeniu opowiedzeniu opowiedzeniu w

ww

włłłłasnymi sasnymi sasnymi sasnymi słłłłowami owami owami tego, co nam się wydaje - powiedziałowami nadawca.

Nie należy mylić PARAFRAZY z dosłownym powtórzeniem (przytoczeniem słów nadawcy) – badania wykazują, że wśród nadawców poczucie bycia zrozumianym jest wyższe, kiedy rozmówca parafrazuje ich wypowiedź, a nie kiedy ją powtarza.

W stosowaniu parafrazy ważny jest ton gton gton głłłłosuton g osuosu, aby nie byłosu krytyczny, oceniający lub deklaratywny (objaśniający).

Powinien wyrażać pozytywny stosunek do rozmówcy i chęć jego właściwego zrozumienia.

(12)

PARAFRAZOWANIE

Cel:

-uświadomienie rozmówcy, że uważasz i rozumiesz, co do ciebie powiedział/-ła

-sprawdzenie własnego rozumienia (ewentualna korekcja) -skupienie uwagi swojej i rozmówcy na temacie rozmowy

Taktyka:

Przedstaw myśli i fakty przedstawione przez twojego rozmówcę własnymi słowami.

Realizacja:

(przyk(przyk(przyk(przykładowe fragmenty wypowiedzi)adowe fragmenty wypowiedzi)adowe fragmenty wypowiedzi)adowe fragmenty wypowiedzi)

-„Z tego, co mówisz wynika, że...”

-„Jeśli cię dobrze zrozumiałem/łam, to...”

(13)

Przyk

łłłł

ad parafrazowania

(rozmowa nauczyciela z uczniem):

Ucze

Uczeń

ń

ń:

ń

:

- Byłem wczoraj na zawodach sportowych. Nie

osiągnąłem na nich satysfakcjonujących mnie wyników, gdyż pojechałem niewystarczająco przygotowany.

Nauczyciel

(zamiast od razu przejść do tematu kolejnych zawodów, skupia się na podawanej przez ucznia sytuacji i poprzez parafrazowanie pokazuje zrozumienie i zainteresowanie jego problemem ):

- Jeśli dobrze cię zrozumiałem, to sądzisz, że twój niesatysfakcjonujący wynik jest rezultatem

niewystarczającego przygotowania?

Taka wypowiedź nauczyciela daje uczniowi poczucie bycia rozumianym.

bycia rozumianym. bycia rozumianym. bycia rozumianym.

(14)

Przyk

łłłł

ad parafrazowania

(rozmowa dwóch uczniów)

Ucze

Uczeń

ń

ń 1:

ń

1:

1: -

-

Ostatnio mam tak dużo nauki z kilku

przedmiotów, że zupełnie nie starcza mi czasu na sport i spotkania z przyjaciółmi.

Ucze

Uczeń

ń

ń 2

2

: (zamiast od razu np. narzekać na swój brak czasu na różne zajęcia, skupia się na podawanym przez kolegę problemie i poprzez parafrazowanie okazuje mu zrozumienie i

zainteresowanie)

-Z tego, co mówisz wynika, że jesteś tak bardzo zajęty, że nie masz na nic, co lubisz czasu. Nauka pochłania cały twój czas wolny.

Taka wypowiedź daje pierwszemu uczniowi poczucie bycia zrozumianym i wysbycia zrozumianym i wysbycia zrozumianym i wysłłłłuchanym;bycia zrozumianym i wys uchanym;uchanym;uchanym;

(15)

KORZY

Ś

CI stosowania PARAFRAZY

1/ Ludzie bardzo cenią to, że ktoś ich naprawdę słucha.

2/ Parafrazowanie zapobiega narastaniu złości i łagodzi kryzysy.

3/ Parafrazowanie zapobiega nieporozumieniom. Wszelkie domysły i błędy w interpretacji są od razu wyjaśniane.

4/ Parafrazowanie pomaga zapamiętać, o czym była mowa.

5/ Parafrazowanie utrudnia porównywanie, osądzanie,

sprzeciwianie, doradzanie, przygotowywanie wypowiedzi, zmianę toru rozmowy.

6/ Parafrazowanie to antidotum na przeszkody blokujące uważne słuchanie.

(16)

Cel:

- pokazanie, że rozumiemy, co nasz rozmówca odczuwa

-umożliwienie naszemu rozmówcy dokonania oceny swoich stanów wewnętrznych po usłyszeniu jak odbierane są przez innych

Taktyka:

Opisz w neutralny sposób emocje i uczucia, które zauważyłeś/łaś u rozmówcy.

Realizacja:

-„Wydajesz się być bardzo zdenerwowana, gdy mówisz o tej sprawie...” -„Słyszę żal w twoim głosie, czy tak?”

(17)

ODZWIERCIEDLENIE UCZU

Ć

Odbiorca może pokazywać nadawcy zarówno to, co

zrozumiał/-ła z jego słów, jak i sposób, w jaki odebrał/-ła jego emocje.

Ma to znaczenie zwłaszcza wtedy, kiedy rozmawiamy o rzeczach ważnych i poruszających.

Aby rozmówca czuł się do końca wysłuchany i zrozumiany, pomocne jest okazanie mu (pozycją ciała, tempem

mówienia, siłą głosu czy mimiką), że odwzajemniamy również jego przeżycia.

Technika ta odwołuje się do zachowań empatycznych i służy do przekazania naszemu rozmówcy, że rozumiemy jego

(18)

Przyk

łłłł

ad odzwierciedlenia uczu

ć

Uczennica:

Uczennica: -

-

Jest mi bardzo źle z powodu kolejnego niezdanego sprawdzianu. Bardzo się starałam, a tu znowu porażka…

Nauczyciel:

(zamiast podawać od razu gotowe rozwiązania i udzielać rad, na początek odzwierciedla stan emocjonalny

uczennicy)

-Widzę, że jest ci bardzo przykro z powodu niezdanego

sprawdzianu. Słyszę żal w twoim głosie, to na pewno jest dla ciebie trudne.

Taka wypowiedź nauczyciela daje uczennicy świadomość, że zosta

zostazosta

zostałłłły zrozumiane jej odczucia i stan emocjonalny. y zrozumiane jej odczucia i stan emocjonalny. y zrozumiane jej odczucia i stan emocjonalny. y zrozumiane jej odczucia i stan emocjonalny. Jest to dobry początek do kolejnego etapu rozmowy –

(19)

Przyk

łłłł

_łłłł

ad odzwierciedlenia uczu

ć

Tomasz:

Tomasz: -

-

Dzisiaj jest rewelacyjny dzień! Zupełnie

niespodziewanie dostałem propozycję wzięcia udziału w

turnieju piłki siatkowej! To dla mnie ogromne

wyróżnienie!

Monika:

- Widzę, że jesteś bardzo zadowolony! Ta

wiadomość naprawdę poprawiła ci humor. Świetnie!

Jestem dumna z ciebie!

(20)

Cel:

-pokazanie rozmówcy, że jest dla ciebie i nie tylko ważny/-a

-docenienie wysiłków naszego rozmówcy

Taktyka:

Uznaj ważność drugiej osoby, pochwal jej wysiłki, działania, wypowiedzi.

Realizacja:

-„ Doceniam twoje pragnienie rozwiązania tego problemu” -„Bardzo się cieszę, że tak dobrze wykonałaś to zadanie” - „Cieszę się, że możemy razem robić te ćwiczenia”

(21)

DOWARTO

Ś

_Ś

CIOWANIE

Służy budowaniu lepszych relacji, lepszemu słuchaniu innych, oraz - jak inne techniki aktywnego słuchania – rozładowuje napięcie w relacjach, co przyczynia się do zażegnywania potencjalnych konfliktów i nieporozumień.

Nale Nale Nale Nale Nale NaleNale

Należży pamiy pamiy pamiy pamiy pamiy pamiy pamiy pamięętatatatatatatataćć, , , , że dowartościowanie nie oznacza , , , ,

manipulacyjnego schlebiania drugiej osobie.

Dowartościowujemy osobę mówiąc o jej konkretnych jej konkretnych jej konkretnych jej konkretnych zachowaniach,

zachowaniach, zachowaniach,

zachowaniach, tak by mogła zrozumieć, dlaczego wyrażamy tak pozytywne zdanie na jej temat.

(22)

Przyk

łłłł

ad dowarto

ś

ciowania

Ucze

Uczeń

ń

ń:

:

: -

-

Wykonanie tego układu choreograficznego kosztowało mnie dużo czasu i energii, włożonej w praktykę. Dobrze, że w końcu mi się udało!

Nauczycielka:

Nauczycielka: -

-

Bardzo się cieszę, że tak dobrze wykonałeś to zadanie. Jestem bardzo zadowolona, że twoja praca przynosi tak świetne rezultaty.

Taka wypowiedź nauczycielki daje uczniowi świadomość, że zostazostazostałłłły docenione jego starania i wysizosta y docenione jego starania i wysiy docenione jego starania i wysiłłłłki.y docenione jego starania i wysi ki.ki.ki.

Jest to dobry początek do kolejnego etapu rozmowy – poszukiwania nowych możliwości rozwoju i pracy nad

(23)

Przyk

łłłł

ad dowarto

ś

ciowania

Alicja:

Alicja: -

-

Ech, w tym tygodniu znowu wypadnę z formy przed zawodami, bo niestety mam lekką kontuzję i nie mogę trenować.

Marcin:

---- Nie martw się, jesteś przecież jedną z

najlepszych zawodniczek w klubie. Na pewno do czasu zawodów dasz radę i wrócisz do doskonałej formy, tak jak to było w tamtym sezonie.

Taka wypowiedź kolegi daje Alicji energienergienergięenergięęę do trenowaniado trenowaniado trenowaniado trenowania. Przypomina o wcześniejszych sukcesach,

(24)