ANDRZEJ STRASZAK
Instytut Bada Systemowych PAN,
Szkoła wysza im. Pawła Włodkowica w Płocku,
Wysza Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarzdzania w Warszawie
Streszczenie
Korzenie innowacyjnych społeczestw informacyjnych opartych na gospodar-kach, administracjach pastwowych i samorzdowych oraz edukacjach opartych na wiedzy siga 60 i 70 lat 20 wieku. Ogromny rozwój e-wiedzy w pierwszej dekadzie 21 wieku stawia nowe wyzwania w walce o wysoko-sprawne i przyjazne Pastwo.
Słowa kluczowe: społeczestwo informacyjne, innowacje, gospodarka oparta na wiedzy, admini-stracja oparta na wiedzy, edukacja oparta na wiedzy
„ eby co zbudowa, trzeba wiele lat mozolnych wysił-ków. eby co zniszczy, wystarczy jeden dzie i jedno bezmylne posunicie”
Sir Winston Churchill 1. Wprowadzenie
Badania systemowe (analiza systemowa) powstały 60. lat temu z momentem utworzenia w Santa Monica koło Los Angeles nowego typu korporacji o charakterze badawczo-rozwojowym o nazwie RAND Corporation (skrót Research ANd Development). Celem korporacji było i jest wy-korzystanie bada naukowych z rónych dziedzin nauki, głównie dla zwikszenia efektywnoci i sprawnoci Pastwa poprzez zastosowanie analiz, modeli i rozwiza systemowych, wspartych o zastosowanie technologii informatycznych oraz wiedz rónych dyscyplin naukowych.
W pierwszym etapie zastosowano nowe narzdzia oparte na matematyce, co dopiero powstaj-cej informatyce i innych dyscyplinach naukowych, technicznych, a take nauk organizacji i zarz-dzania, nauk ekonomicznych i społecznych. RAND otrzymał take elektroniczne cyfrowe kompu-tery z pierwszej, wyprodukowanej serii wykorzystywanych do oblicze wojskowych i fizyki j-drowej.
RAND Corporation nie mogła powsta ani w sektorze rynkowej gospodarki ani w sektorze ad-ministracji pastwowej tylko midzy tymi sektorami.
Przedstawiciele sektora gospodarczego i administracji pastwowej wchodzili do Rady Nadzor-czej RAND i ich Komisji, za status finansowy przyjto jako korporacj not profit, czyli działajce nie dla zysku, ale wanych celów Pastwa, produkcji wiedzy dla Pastwa. Moemy powiedzie, e
Pastwo pomogło powsta korporacji wiedzy, która pozwalała Pastwu uczy si rozwizywa nowe i przyszłociowe problemy o znacznej złoonoci.
Prace RAND miały istotny wkład w zwycistwo USA w przeszło 40. letniej pierwszej zimnej wojnie wiatowej w XX wieku a tym samym uchroniły wiat od skutków ewentualnej III wojny wiatowej.
RAND Corporation powstał 10. lat po powstaniu w Wielkiej Brytanii, w ramach struktury Pa-stwa Bada Operacyjnych, polegajcych na badaniu zespołem fizyków, matematyków, statystyków i innych naukowców operacji wojskowych w celu tworzenia modeli matematyczno-systemowych dla wspomagania decyzji poprzez szukanie optymalnych lub suboptymalnych decyzji czy rozwi-za.
Badania operacyjne powstały z inicjatywy Prezesa Rady Ministrów Wielkiej Brytanii i jego Doradcy Naukowego i były z sukcesem wdroone do praktyki przed rozpoczciem II Wojny wia-towej, jak i w jej trakcie.
RAND Corporation powstał po zakoczeniu II Wojny wiatowej z inicjatywy naukowców ci-le współpracujcych z Pastwem w czasie II Wojny wiatowej, w wyniku tej współpracy została zbudowana pierwsza seria cyfrowych elektronicznych maszyn matematycznych
RAND Corporation był pierwszym na wiecie miejscem, gdzie do bada systemowych rozpo-czto wykorzystywa elektroniczny cyfrowy komputer.
W 1962 roku zatrudniony w RAND Corporation Paul Baran urodzony w Polsce w Grodnie w roku 1926, wykształcony w USA inynier elektronik urzdze wojskowych przedstawił w Raporcie dla Departamentu Obrony USA koncepcje nowej elektronicznej cyfrowej sieci komu-nikacyjnej o unikatowej strukturze i własnociach, dzisiaj nazwan struktur i technologi Interne-tu (rand.org/paulbaran)
Pierwsze udane próby elektronicznego cyfrowego łczenia komputerów rozpoczto w USA do-piero w 1969 roku. Dzisiaj dostp do Internetu ma potencjalnie 3,3 mld ludzi, w tym wiele za po-moc cyfrowego telefonu komórkowego.
Koncepcja Paula Barana była przełomowym nowym rozwizaniem systemowym, który w niedługim czasie zmieni wszystkie przeszło 200 pastw i społeczestw.
Gsie pióro słuyło ludziom, społeczestwom i pastwom, przez 100 lecia, maszyna do pisania przez 150 lat, Internet jest nowym narzdziem do dyspozycji wszystkich ludzi i wszystkiego cy-frowego we wszechobecnej przestrzeni komunikacji cyfrowej.
Mówimy dzisiaj, e „Najszybciej rosncym, najbardziej skomplikowanym autonomicznie i fizjologicznie, najdynamiczniej rozwijajcym si i uczcym, a zarazem najmłodszym i wymaga-jcym nieustannej uwagi dzieckiem naszej cywilizacji jest Internet. I nie jest to dziecko cywilizacji przemysłowej, cho bez owej cywilizacji nie mógłby powsta. Internet jako techno-społeczna hybryda i nieustannie zmieniajce si medium komunikacyjne stało si tematem i obszarem coraz wikszej liczby bada”.
Interdyscyplinarne rozwaania na temat Internetu ewaluowały od najogólniejszego poziomu technicznych definicji, opisów indywidualnych wrae i intuicji, poprzez utopie i antyutopijne wizje” w kierunku coraz bardziej wyspecjalizowanych i rygorystycznych metodologicznie studiów (Zdrodowska, 2007).
Siln podwójnie ewolucyjn moc Internetu widzimy ju dzisiaj poprzez badania „Dziecko w Internecie” (Zdrodowska, 2007).
Raport Komisji Europejskiej przedstawia dane, zgodnie z którymi w roku 2005 w Unii Euro-pejskiej z Internetu korzystała ju połowa dzieci w wieku do 17 lat, w tym 9% dzieci poniej 6 roku ycia, 34% w grupie wiekowej 6-7 lat, 51% w grupie 8-9 lat i 68% w grupie 10-11 lat.
Jak wynika z komunikatu z bada CBOS z pa dziernika 2004 roku, take 58% polskich rodzin z dziemi w wieku od 7-19 lat deklarowało korzystanie z Internetu przez dzieci.
Gwałtowne rozpowszechnienie Internetu stawia do rozwizania systemowy problem – czy In-ternet ma by uytecznoci publicznej (Malinowski, 2007). Zdaniem Malinowskiego, najlepsz analogi funkcjonaln w sieci (Internetu), przy wszystkich oczywistych rónicach, stawia system dróg publicznych dla ruchu pieszego i kołowego.
Potrzebny jest on nam wszystkim i wszyscy z niego w róny sposób korzystaj. Take wszyscy powinni móc korzysta z sieci.
Idc dalej t analogi, mona przewidywa potrzeb zapewnienia powszechnego finansowane-go ze rodków publicznych do podstawowych usług internetowych. Takie sieciowe „chodniki” słuyłyby na przykład, do kontaktów za pomoc poczty elektronicznej, do powolnego, ale nieogra-niczonego dostpu do WWW, do załatwienia spraw w urzdach i bankach. Szybki dostp do zaso-bów sieci, usługi takie jak łczno foniczna (Voice over IP) video i transmisje multimedialne, to „jezdnie za korzystanie z których trzeba bdzie płaci stosujc inne rozwizania systemowe. Nie-uchronne rozpowszechnianie si e-learningu w sektorze edukacji, wymaga bdzie systemowej odpowiedzi, kiedy e-learning przez Internet, to droga a kiedy to „jezdnia”.
Dziki ewolucyjnemu a raczej rewolucyjnemu prawu Moore’a mamy podwajanie moliwoci informatycznych maszyn i elementów tych maszyn, takich jak procesory czy pamici w cyklu dwu-letnim, nowe moliwoci oblicze inteligentnych.
Seria Studies in Computational Intelligence w wydawnictwie Springer, której redaktorem jest prof. Janusz Kacprzyk siga ju 78 tomów. Seria ta gromadzi autorów z całego wiata.
Dziki powyszemu systemowo-informatyczne oparte na e-wiedzy narzdzia dla coraz bardziej szerokich zastosowa, bd si pojawia w praktyce społecznej, gospodarczej, administracyjnej i edukacyjnej.
2. Wielce ró norodne cyfrowo-elektroniczne przestrzenie cybernetyczne Główn Sił Nap-dow innowacyjnych społeczestw e-informacyjnych z e-gospodark, e-admministracj i e-edukacj opartych na e-wiedzy
35 lat temu praInternet przekroczył Atlantyk i dotarł do Wielkiej Brytanii i Norwegii, w tym samym roku: firma Intel wykonała na zamówienie firmy japoskiej pierwsz seri cyfrowych elek-tronicznych procesorów, kilkunastu przedstawicieli rónych krajów wiata USA, ZSRR, Wielkiej Brytanii, dwóch Niemiec, Francji, Włoch, Japonii, Polski, Czechosłowacji, Wgier i Bułgarii pod-pisało porozumienie o powstaniu Midzynarodowego Instytutu Stosowanej Analizy Systemowej w Laxenburgu pod Wiedniem.
Za w Polsce kilku 40 letnich profesorów nauk technicznych (w wieku 40 - 49 lat) z Polskiej Akademii Nauk przedstawiła Zgromadzeniu Ogólnemu Polskiej Akademii Nauk referat na temat roli nauk cybernetycznych w rozwoju kraju (Rys. 1), spis treci przedstawia Rys. 2, gdzie widzimy, e zapowied cybernetyzacji kraju zaczyna si od analizy systemowej, wykorzystania teorii stero-wania a opiera si na przetwarzaniu informacji. Nastpnie zapowiada oparcie gospodarki na prze-strzeni cybernetycznej i wspomaganiu zarzdzania automatyzacj przetwarzania informacji i wizu-alizacj informacji.
W kolejnym rozdziale zapowiada si cybernetyzacja maszyn i urzdze oraz automatyzacja kompleksowych procesów. W nastpnym rozdziale zapowiada si cybernetyzacja medycyny i bio-procesów Nastpny rozdział zapowiada rozwój sztucznej inteligencji, wielkiej rónorodnoci robo-tów, wykorzystanie cyfrowych urzdze rozpoznawania obrazów i rozwój bioniki.
Referat koczył si ocen potencjału naukowo-badawczego i problemów badawczych oraz na-krelił zwikszajce si potrzeby w zakresie bada i rozwoju. (Findeisen i in., 1972).
W wyniku tego referatu i dalszych działa rodowiska naukowego w Polsce w latach 1972-1976 zwikszono istotnie nakłady na B+R.
rodowisko nauk technicznych systemowców – cybernetyków – teoretyków informacji i sterowania przedstawiajcych, jako pierwszi w wiecie forum Akademii Nauk zapowied nauko-w a nie „science fiction” cybernetyzacji krajów powstało nie dla potrzeb wyszej wymienionego referatu, lecz kilkanacie lat wczeniej a wic gdy byli oni 30. latkami.
Rys. 1. Strona tytułowa referatu na XXXIV Sesj Zgromadzenia ogólnego PAN
W kocu lat 50. na wiecie powstały inicjatywy współpracy naukowo-technicznej w najbardziej nowoczesnych dziedzinach nauki i techniki w postaci utworzenia wiatowych stowarzysze IFAC, IFIP i IFORS z zakresu sterowania automatycznego, informatyki i bada operacyjnych.
Pierwszy kongres IFAC odbył si w Moskwie w 1960 roku, polscy naukowcy przedstawili wi-cej referatów ni naukowcy japoscy, aktywno polskich doktorów i profesorów była
wyróniaj-ca si, Polska stała si aktywnym członkiem IFAC, co zaowocowało zorganizowaniem wiatowe-go Kongresu IFAC ju 1969 roku w Warszawie.
W pierwszym kongresie IFAC brał udział twórca cybernetyki współczesnej Norbert Wiener, który rozmawiał midzy innymi z R. Kulikowskim, A. Straszakiem i innymi polskimi uczestnikami I Kongresu IFAC.
Polscy naukowcy z Polskiej Akademii Nauk brali take aktywny udział, w wieloletnich nego-cjacjach midzynarodowych w sprawie powołania w 1972 roku Midzynarodowego Instytutu Sto-sowanej Analizy Systemowej.
Rys. 2. Spis treci referatu na temat cybernetyzacji kraju
Termin „społeczestwo informacyjne” pojawił si 1963 roku i został po raz pierwszy uyty przez Tadeo Unesamo w jego refleksji na temat japoskiej gospodarki zdominowanej przez infor-macj i technologi. Termin ten został nastepniue zdefiniowany w Encyklopedii Nauk Społecznych w 1968 r. przez Koyom (Sokołowski, 2007). Termin „społeczestwo informacyjne” było take uywane przez innych japoskich naukowców w latach 70, natomiast w Europie i USA do lat 90 nieuywane.
Niezbdne były dwie nowe przełomowe technologie informatyczne, jakim było rozpoczcie masowej produkcji osobistych komputerów z pocztkiem lat 80. oraz masowe zastosowanie infor-matyczno-internetowej technologii WWW z pocztkiem lat 90.
Powstanie gospodarki internetowej w 1995 roku, z powstaniem Amazon.com spowodował w drugiej połowie lat 90. boom gospodarki dotcomowej i nastpił gwałtowny rozwój przechodzcy w rozwój patologiczny w postaci tzw. baki dotcomowej w USA.
W kocu lat 90 w Unii Europejskiej podjto ambitne zadanie budowy społeczestw informa-cyjnych do roku 2010, była to odpowied na gwałtowny rozwój Internetu w USA.
W 2000 roku, to ambitne zadanie zostało uzupełnione tzw. Strategi Lizbosk, która dodat-kowo postawiła cele z zakresu konkurencyjnoci gospodarek członków UE oraz bardzo jasno sformułowała zadanie – osignicie przez kraje UE, co najmniej 3.0 procent PKB wydatków na B+R, jasnemu sformułowaniu nie towarzyszyła jednak obligatoryjno zadania.
Strategia Lizboska była niedawno oceniana i uzupełniona o dalsze cele, ale utrzymano pod-stawowy wska nik, mimo, e ju wiadomo, e przez wiele krajów UE bdzie niezrealizowany. Przyjcie takiego rozwizania wynika z ułomnoci mechanizmów systemowych obecnej UE.
Zagroenia stojce przed UE zwizane z nienadaniem za rozwojem innowacyjnoci nie tylko w USA, ale take Japonii, Korei Połud. czy Chin s rzeczywiste.
Dzisiaj 2007 roku musimy mówic o koniecznoci rozwoju innowacyjnych społeczestw e-informacyjnych z gospodark, e-administracj i e-edukacj opartych na e-wiedzy przez pastwa wchodzce w skład Unii Europejskiej. Rola Pastw w Unii Europejskiej nie maleje, przodujce Pastwa to Dania, Finlandia, Szwecja, to pastwa sprawne a jednoczenie ukierunkowane na firmy i obywateli, to pastwa najlepiej realizujce programy UE i Strategi Lizbosk.
Dzisiaj, gdy wchodzimy w er terabitowej informatyki (Rys. 3) cele główne przemian, to two-rzenie i wzrost zamonoci krajów, w tym krajów UE, rozwój społeczny kadego kraju i rozwój ekologiczny poszczególnych krajów. Unia Europejska staje si Liderem pastw proekologicznych, co wyra nie było widoczne w ostatniej konferencji w Bali.
Dzisiaj, gdy jestemy wiadkami eksplozji wiedzy, w tym e-wiedzy, zwikszaj si stojce przed kadym krajem wyzwanie w zakresie innowacyjnoci, przekształce wszystkiego i globalizacji (Rys. 4).Kady kraj potrzebuje nowych pomysłów (idei) lub dopasowanych do swo-ich warunków zastosowa. Kady kraj musi zwikszy korzystanie przez jego obywateli, w tym pracowników oraz firmy technologii informacyjnej, w tym e-danych, e-informacji
i e-wiedzy.
Wiksze korzystanie z terabitowej informatyki, to szybszy wzrost kraju, mniejsze wykorzysta-nie nowoczesnej informatyki, to mwykorzysta-niejszy handel zagraniczny i krajowy.
Na rysunku 5 przedstawiamy zmodyfikowane przez jawne pokazanie roli instytucji z sektora non profit zastosowanie ICT dla zrównowaonego i trwałego rozwoju.
Rys. 4. Wyzwania stojce przed kadym krajem
Nowoczesna informatyka i badania systemowe znajduj zastosowanie w zarzdzaniu ryzykiem i sytuacjami nadzwyczajnymi w coraz wikszych obszarach, w których wystpuj stany klski, a take w monitoringu rodowiskowym czy zarzdzaniu zanieczyszczeniem powietrza.
Nowoczesne zarzdzanie rodowiskiem, to take zarzdzanie zasobami naturalnymi, zarzdza-nie technologiami stosowanymi w gospodarce.
Zarzdzanie rodowiskiem kraju staje si coraz bardziej kompleksowe i złoone, wymagajce coraz lepszych e-danych, e-informacji i e-wiedzy a wic wymaga take zastosowania coraz lep-szych modeli matematyczno-syatemowych.
Na rysunku 6 pokazano wzbogacenia Ecoinfonetu bazami modeli i metod, inteligentnymi sys-temami oraz elementami zarzdzania wiedz dla lepszego zarzdzania rodowiskiem kraju.
Rys. 5. Unia Europejska tworzc nowe przestrzenie cybernetyczne słuce proekologicznemu roz-wojowi stawia hasło ICT dla zrównowaonego i trwałego rozwoju
Rys. 6. Wzbogacenie Ecoinfonetu ródło: Rojek 2007
Na rysunku 7 pokazano kierunkowe przekształcenia Ecoinfonetu I w Ecoinfonet II z wykorzystaniem nastpnej generacji Internetu i inteligentnych agend softwarowych.
Cybernetyczna Przestrze rodowiskowa Unii Europejskiej w czci wchodzi na Cyberne-tyczn Przestrze Bada Naukowych, któr tworzy 7 Ramowy Program Bada i Programy Bada Naukowych wszystkich krajów członków UE.
Rys. 7 Kierunkowe przekształcenia Ecoinfonetu I w Ecoinfonet II ródło: Rojek, 2007
Według konferencji IIASA najwaniejsze s obecnie modele dla rodowiska i jako danych rodowiskowych.
Członkami IIASA s dzisiaj take Chiny, Indie, Egipt a wic IIASA z instytutu wybranych kra-jów staje si coraz bardziej globalnym instytutem non profit, niezalenym od wszelkich rzdów, produkujcym coraz lepsze i coraz bardziej wiarygodne modele matematyczno-systemowe dla potrzeb całej ludzkoci, w tym dla Europy, która najbardziej korzysta z modeli IIASA.
Jako uczestnik wieloletnich negocjacji w sprawie powołania IIASA, które nie były wcale takie proste w sensie midzynarodowym a take krajowym, miałem pełn satysfakcj z nowej globalnej roli IIASA’y
Dzisiaj, gdy moliwoci procesorów cyfrowych wzrosły nie tysice a miliony razy a ich przy-szło, zgodnie z informacjami firmy IBM, która przewiduje produkcj masowo rdzeniowych procesorów, których moliwoci obliczeniowe, w tym w zakresie inteligentnych oblicze bd mogły by ogromne, a wic nowe klasy modeli matematyczno-systemowych dla rodowiska bd mogły by zastosowane dla dobra całej ludzkoci i Unii Europejskiej.
Odbyta we wrzeniu 2007 roku w Warszawie 21 Midzynarodowa Konferencja Informatyki dla Ochrony rodowiska EuroInfo’2007, odbyła si pierwszy raz w Polsce i była zorganizowana przez Instytut Bada Systemowych PAN z ogólnym hasłem Informatyka rodowiskowa a Badania Sys-temowe.
3. Modelowanie systemowe, jako sposób zdobywania wiedzy o sprawnoci i przyjaznoci Pastwa i jego instytucji
Komputerowe modelowanie instytucji pastwowych jest bardzo wanym sposobem zdobywa-nia wiedzy o sprawnoci i przyja ni w stosunku do firm i obywateli. Polska w latach 70 okrelana była przez „systemowców” amerykaskich, jako najbardziej otwarta na współprac z Europ Za-chodni, USA i Japoni, pastwem wchodzcym w struktury satelickie ZSRR. W Polsce przywró-cono, jako w jedynym kraju Wschodniej Europy samodzielno dziedziny organizacji i zarzdza-nia z moliwoci doktoryzowazarzdza-nia, habilitowazarzdza-nia i tytułu profesorskiego. Było to moliwe po utworzeniu w 1973 roku wielodyscyplinarnego Instytutu Organizacji i Kierowania w sieci instytu-tów PAN, ale cisłe współpracujcego z uniwersytetami i politechnikami oraz instytutami w zakre-sie zarzdzania i informatyki. W 1976 roku, w wyniku donosu ze strony biurokracji rzdowej do Premiera Instytut został rozwizany.
Centrum Cybernetyki i Informatyki IOK PAN zostało przekształcone w Instytut Bada Syste-mowych PAN. Niedługo po likwidacji IOK PAN zlikwidowano ponownie samodzielno nauk organizacji i zarzdzania przez ponowne włczenie tych nauk do dziedziny nauk ekonomicznych.
Nauki organizacji i zarzdzania powstały przeszło 100 lat temu, jednym z trzech twórców tej dziedziny, obok Amerykanina F. Taylora i Francuza H. Fayola był polski inynier Karol Adamiec-ki, pó niejszy profesor Politechniki i twórca Towarzystwa Naukowej Organizacji i Kierownictwa w latach 20 ubiegłego wieku.
Dla biurokracji rzdowej likwidacja samodzielnoci nauk organizacji i zarzdzania i włczenie jej do nauk ekonomicznych było bardzo wygodne, gdy przestali by obiektem bada efektywno-ciowych i sprawnoefektywno-ciowych oraz bada i modelowania systemowego.
Przełom polityczny, ustrojowy i systemowy w 1989 roku nie był przełomem dla biurokracji rzdowej i regionalnej.
Polska z 2.2 milionem studentów w 2007 roku i wielk liczb doktorów i doktorów habilitowa-nych moe uformowa przyszł Centraln Metropoli Polski, jako liczc si UE Metropoli Wie-dzy.
Spotkanie w pa dzierniku 2006 roku zorganizowane i prowadzone przez Prezesa PAN i Marszałka Mazowieckiego mona uzna jako pierwszy krok w tym kierunku. Drugim krokiem mogłoby by komputerowe modelowanie systemowe trzech urzdów wojewódzkich (mazowiec-kiego, łódzkiego i wielkopolskiego) i ich ewentualna współpraca. Drugi krok mona by zacz od Mazowsza.
Instytut Bada Systemowych PAN opracował wstpn ofert oparcia Mazowieckiego Urzdu Marszałkowskiego na e-wiedzy.
Efektywna realizacja rozwoju województwa wymaga skoordynowanego współdziałania wszystkich komórek organizacyjnych samorzdu. Zwizane jest to z koniecznoci systemowej integracji elementów wchodzcych w skład jego urzdu (Michalewski, 2007). Urzd samorzdowy naley rozpatrywa nie jako urzd biurokratyczny, ale jako urzd oparty na wiedzy, w tym e-wiedzy. Urzd samorzdowy szczebli województwa, to urzd współpracujcy aktywnie ze rodo-wiskiem naukowym i uczelnianym swojego województwa.
W Instytucie Bada Systemowych PAN zostało opracowane narzdzie komputerowo-systemowe, które moe pełni rol elektronicznego asystenta lub doradcy wspomagajc decyden-tów na wszystkich etapach wdraania strategii rozwoju województwa, w szczególnoci, w zakresie lepszego wykorzystywania rodków budetowych i Unii Europejskiej.
Rozwizanie e-urzd reprezentuje nowoczesne podejcie do budowania relacji urzdów z obywatelami, przedsibiorcami, naukowcami i wykładowcami uczelni. Na rysunku 8 przedsta-wiono schemat funkcjonalny pakietu komputerowego DIANA 11, który zapewnia cigł kompute-row eksploatacj w zakresie monitoringu, reeinynieringu, reorganizacji, restrukturyzacji, rozwo-ju, modelowania komputerowego, wielowymiarowej współpracy itd.
Wykorzystanie moliwoci, jakie daje pakiet DIANA 11, gwarantuje systemowa integracj funkcjonowania urzdu samorzdowego. Wykorzystuje si przy tym zarówno wiedz ludzk, w tym utajnion, jak i wiedz relacji i wielowarstwowych sieci informacyjnych, a nastpnie trans-fery tych zbiorów wiedzy w e-wiedz.
Rys. 8 Schemat funkcjonowania pakietu DIANA 11 ródło: Michalewski, 2007
Na rysunku 9 przedstawiono w uproszczeniu współdziałanie pakietu DIANA 11 i Strategii Rozwoju do 2020 roku na przykładzie Urzdu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego.
Zainteresowanych modelowaniem systemowym, jako sposób organizacji wiedzy, w tym e-wiedzy odsyłam do pracy prof. Andrzeja Wierzbickiego (Wierzbicki, 2007). Zainteresowanych zarzdzaniem rozwoju opartym na wiedzy z uwzgldnieniem ryzyka, odsyłam do pracy prof. Ro-mana Kulikowskiego (Kulikowski, 2007).
Rysunek 9. Wstpna struktura współdziałania pakietu DIANA 11 i Strategii Rozwoju 2020 ródło: Michalewski,2007
3. Zakoczenie
W ostatnim 60. leciu, dziki rozwojowi nauki, B+R i zastosowania ich do praktyki rozpoczto masowa produkcj komputerów w latach 80 oraz rozpowszechnianie masowego korzystania z In-ternetu, w tym dla celów gospodarczych w latach 90. doprowadził do pierwszego boomu i kryzysu e-gospodarki wywołanego bak dotcomow na giełdzie nowych technologii w USA, ale jedno-czenie rozpoczcie powszechnej cyfryzacji wszystkiego od komunikacji midzy ludzkiej do ko-munikacji elektronicznej, miedzy rzeczami, urzdzeniami, maszynami, budynkami, stwarzajc
Strategia
Rozwoju
nowe przełomowe warunki dla rozwoju innowacyjnej cywilizacji informacyjnej, opartej na: infor-matyce terabitowej wykorzystujcej ogromne zasoby e-danych,
e-informacji i e-wiedzy w gospodarce, administracji, edukacji opartej na wiedzy, w tym e-wiedzy.
Rozwój innowacyjnych gospodarek opartych na wiedzy wymaga walki o administracj wszyst-kich szczebli i rodzajów, take opartych o wiedz, w tym e-wiedz.
Powstajca nowa cywilizacja, to cywilizacja masowej edukacji na poziomie wyszym, edukacji uzupełnianej nieustannie przez całe ycie wszystkich lub prawie wszystkich.
Powstajca cywilizacja, to cywilizacja uczenia si przyszłoci, zorientowana na rozwizywanie problemów nie tylko, wieloletnich ale take wielodekadowych.
Zgodnie z przewidywaniami na XXI wiek RAND Corporation, przyszła cywilizacja wiatowa, to cywilizacja wielkich zagroe i ryzyka, cywilizacja 1000. moliwych scenariuszy optymistycz-nych przetrwania, ale take klsk cywilizacyjoptymistycz-nych.
Historia ludzkich cywilizacji dopiero si zaczyna a nie koczy, rola pastw take si nie koczy a wchodzi w nowy etap globalnej walki konkurencyjnoci jednoczenie globalnej współpracy i rónorodnych wspólnotowych rozwiza. Unia Europejska i Polska stoj przed wielkimi wyzwa-niami ju dzisiaj.
Bibliografia
1. Battelle J. (2005) Google’s MASTER PLAN. W: The Knowledge Revolution. Newsweek Special Edition. December 2005 – February 2006.
2. Bogdan L., A. Straszak, J. Studziski (2006) Poland 21st Century Infrastructure for „Global Great Transition” (Eco-Info-Communalism) Scenarios Looking for Future Sys-tem Research Solution. International Journal of Knowledge and SysSys-tems Sciences 3, 1. 3. Denis C., K. McMorrow, W. Roger (2006) Globalisation: Trends, Issues and Macro
Im-plications for the EU. http:// europa.eu.int/comm/economy-finance.
4. Drelichowski L. (2004) Podstawy inynierii zarzdzania Wiedz. Studia i Materiały PSZW 1, Bydgoszcz.
5. Drucker P. (2001) The Next Society. The Economist. November 2001. A survey.
6. Findeisen W., R. Kulikowski, M. Nałcz, J. Seidler, A. Straszak, S. Wgrzyn (1972) Rola Nauk Cybernetycznych w Rozwoju Kraju. Nauka Polska, 5. Wyd. PAN. Warszawa 7. Friedman T. (2006) wiat Jest Płaski, Dom wydawniczy Rebis, Pozna.
8. Gates B. (2005) The New Road Ahead. W: The Knowledge Revolution. Newsweek Spe-cial Edition. December 2005 – February 2006.
9. Izdepski H., Kulesza W. (2004) Administracja publiczna. Zagadnienia ogólne. Wyd. Li-ber, Warszawa.
10. Kasiewicz S., W. Rogowski, M. Kiciska (2006) Kapitał intelektualny. Oficyna Eko-nomiczna, Kraków.
11. Kruszewski Z., A. Kanse, red. (2005) Przedsibiorczo Polska w Warunkach Unii Euro-pejskiej. Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock.
12. Krzysztofek K. (2006) Sieci a socjologia wiedzy. Computerworld Polska 12/711, 40-42. 13. Kulikowski R. (2007) Metodologia zarzdzania rozwojem opartym na wiedzy
z uwzgldnienie ryzyka. W: Kulczyki P., O. Hryniewicz, J. Kacprzyk (red.), Techniki in-formacyjne w badaniach systemowych, WNT, Warszawa.
14. Lempert R.J., S. Popper, S.C. Bankes (2003) Shaping the Next One Hundred Years. RAND Corp., Santa Monica.
15. Michalewski E. (2007) Wspomaganie procesu integracji e-Urzdu Samorzdowego. PSZW. Studia i Materiały, 8.
16. Owsiski J.W., A. Straszak, red. (2002) Społeczestwo informacyjne a Badania Opera-cyjne i Zarzdzanie. Akademicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa.
17. Palisimo S. (2006) The Evolving Global Enterprise. Foreign Affairs May/June 2006 85, 3.
18. Rheingold H. (2003) Narzdzia ułatwiajce mylenie. Historia i przyszło metod posze-rzania moliwoci umysłu. WNT, Warszawa.
19. Rojek I. (2007) W: Ekspertyza IBS PAN dla GIOS, grudzie 2007.
20. Sachs J. (2006a) Koniec z Ndz. Zadanie dla naszego pokolenia. PWN, Warszawa. 21. Stiglitz J. (2004) Globalizacja. PWN, Warszawa.
22. Straszak A. (2002) Badania operacyjne i systemowe 2002-2022. W: Owsiski J.W., A. Straszak, red., Społeczestwo informacyjne a Badania Operacyjne i Zarzdzanie. Aka-demicka Oficyna Wydawnicza EXIT, Warszawa.
23. Straszak A. (2003) D&PSS in the uncertainty of the internet society. W: Tung B., Sroka H., red., DSS in the Uncertainty of the Internet Age. Katowice.
24. Straszak A. (2004a) Miejsce Sektora E -Wiedza w Społeczestwie Informatycznym. Studia i materiały 2/2004. PSZW, Bydgoszcz.
25. Straszak A. (2004b) Społeczestwo oparte na Wielkich Zasobach Wiedzy. BOS, War-szawa.
26. Straszak A. (2005) Strategia Lizboska UE. Kluczowy czynnik tworzenia si społecze-stwa wiedzy i gospodarki opartej na wiedzy w Polsce. Studia i materiały 4/2005. PSZW, Bydgoszcz.
27. Straszak A. (2006a) Badania Operacyjne i Systemowe w Wysoce Zinformatyzowanej Globalnej Gospodarce. W: Badania Operacyjne i Systemowe 2006. e-Wyzwania – E. Urbaczyk, A. Straszak, J. W. Owsiski, red., Wydawnictwo EXIT, Warszawa.
28. Straszak A. (2006b) Inteligentne zarzdzanie w społeczestwie informatycznym i gospo-darce globalnej. W: K. Maczak K. (red.) X-lecie Wyszej Szkoły Informatyki Stosowa-nej i Zarzdzania. Oficyna Wyd. WSISiZ, Warszawa.
29. Studziski J., Straszak A. (2007) Ekspertyza IBS PAN dla GIOS, grudzie 2007.
30. Tapscott D. (1996) Digital Economy. Promise and Peril in the Age of Networked Intelli-gence. McGraw-Hill, New York.
31. Tchórzewski, J. (1990). Inżynieria rozwoju systemów. Monografie nr 18. Wyższa Szkoła Rolniczo-Pedagogiczna, Siedlce.
32. Toffler A., Tofller H. (1996) Budowa uczcej si organizacji. Wyd. Zysk, Pozna. 33. Toffler A., Toffler H. (2006) Revolutionary Wealth. A. Knopf, New York.
34. Warsh D. (2006) Knowledge and the Wealth of Nations. W. W. Norton &Comp., New York.
35. Wierzbicki A.P. (2007) Modelowanie systemowe jako sposób organizacji wiedzy. W: Kulczyki P., O. Hryniewicz, J. Kacprzyk (red.), Techniki informacyjne w badaniach systemowych, WNT, Warszawa.
36. Wierzbicki A.P., Y. Nakamori (2005) Creative Space, Models of Creative Processes for the Knowledge Civilization Age. Studies in Computational Intelligence 10, Springer.
37. Zdrodowska A. (2007) Dziecko w Internecie, przestrze zagroe, szans i rozwoju. W: M. Sokołowski, Oblicza Internetu. Wyd. PWSZ, Elblg.
SYSTEMICS AND INFORMATICS TOOLS BASED ON E-KNOWLEDGE TO SUPPORT A STRUGGLE FOR HIGH-PERFORMANCEOF THE STATES AS WELL AS FOR TO
MAINTAIN FRIEDLY RELATIONS WITH THE STATES
Summary
Roots of the innovative information societies with economies, states administra-tion and educaadministra-tion based on knowledge were as far as at 6 and 7 decades of the 20 century. Huge increasing of e-knowledge during the first decade of 21 century estab-lishes new challenges within the struggle for high-performance of the states as well as to maintain friendly relation with states.
Keywords: information societies, innovation, knowledge based economies, knowledge based administration, knowledge based education, e-knowledge
Andrzej Straszak
Instytut Bada Systemowych PAN
Wysza Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarzdzania w Warszawie Szkoła Wysza im. Pawła Włodkowica w Płocku
