Politechnika Czstochowska
Streszczenie
Obecnie do modelowania zjawisk gospodarczych wykorzystuje siĊ pakiety kom-puterowe tj. Limdep, Gretl. Przedstawione w artykule zastosowanie wymienionych pakietów do badania sfery ochrony zdrowia umoĪliwi przeprowadzenie wiarygodnej analizy ekonometrycznej i pozwoli odpowiedzieü na pytanie co w rzeczywistoĞci wpływa na wynagrodzenia personelu słuĪby zdrowia w powiatach województwa Ğlą-skiego. W opracowaniu wykorzystano dane z lat 2000-2006 odnoszące siĊ do 18 po-wiatów województwa Ğląskiego, a pochodzące z opracowaĔ Głównego UrzĊdu Sta-tystycznego.
Słowa kluczowe: wynagrodzenie w słubie zdrowia w powiatach województwa lskiego, pakiety komputerowe Limdep i Gretl, model ekonometryczny
1. Wprowadzenie
Wykonywan prac mona rozumie jako kad celow czynno uyteczn społecznie (uj-cie socjologiczne) lub wiadom działalno zmierzajc do zaspokojenia potrzeb ludzkich (uj(uj-cie ekonomiczne). Rozpatrywanie pracy tylko z jednego punktu widzenia nie daje pełnego obrazu tego bardzo wanego czynnika kształtujcego postaw społeczn człowieka. Bowiem na zachowanie si człowieka ma duy wpływ, otrzymywane za wykonywan prac, wynagrodzenie, które stanowi główne ródło utrzymania i gwarantuje okre lony standard ycia. Płaca1, jak otrzymuje pracownik jest istotnym elementem kosztów ponoszonych przez pracodawc, dlatego jej wysoko powizana jest z efektywno ci pracy. Dochód kadego pracownika jest kwesti indywidualn i zaley od wielu czynników m.in. stau pracy, wykształcenia.
Efektywny system wynagradzania pracowników powinien by powizany ze strategi placów-ki, uwzgldnia jej struktur i kultur organizacyjn. Na podniesienie efektywno ci systemu wpływa uelastycznianie wynagrodzenia, kryteria rynkowe oraz wnoszony do firmy potencjał kwalifikacyjny. Czynniki te wykorzystane w procesie kształtowania wynagrodze tworz koncep-cje tzw. „krzywych progresji płac” (Wicej informacji na ten temat mona znale w pracy [4], str. 195), na podstawie której mona powiedzie , e wynagrodzenie danej osoby jest wypadkow warto ci rynkowej wykonywanej pracy, oceny kompetencji pracownika oraz oceny efektywno ci pracy. Krzywe progresji płac zachcaj pracowników do podnoszenia posiadanych kwalifikacji oraz bardziej efektywnego wykorzystywania posiadanych kompetencji.
1 Na potrzeby pracy słowo „wynagrodzenie” i „płaca” bĊdą uĪywane zamiennie, choü naleĪy mieü ĞwiadomoĞü, iĪ nie zawsze oznaczają one to samo.
Wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia2 kształtuj si na bardzo niskim poziomie, gdy ich wielko w duym stopniu jest uzaleniona od wysoko ci wpłacanych składek zdrowot-nych przez leczozdrowot-nych pacjentów. Ochrona zdrowia ze wzgldu na fakt, e finansowana jest z budetu pastwa jest sektorem, który kojarzony jest z niskim poziomem zarobków.
Przy ustalaniu wynagrodze pracowników ochrony zdrowia obowizuje aktualnie zasada kon-traktacji, która polega na tym, e wynagrodzenie uzalenione jest od ilo ci wykonanych usług medycznych. Zasada zawierania kontraktów na wykonanie tych samych usług medycznych w rónych placówkach lub cz ciach kraju jest liczona z zastosowaniem rónych stawek. Wynagro-dzenie pracownika słuby zdrowia bdcego pracownikiem szpitala, wchodzi w zakres budetu szpitala. Je li budet dysponuje okre lon kwot pienidzy na wynagrodzenie, naley t kwot podzieli w ród personelu medycznego, w zaleno ci od stopnia zaangaowania w realizacj wyznaczonego celu. Zaplanowanie odpowiedniego budetu zwizanego z wynagrodzeniem pracowników, mona łatwo obliczy mnoc miesiczne koszty placówki z tytułu zatrudnienia przez dwana cie miesicy. Otrzymana w ten sposób kwota stanowi postaw funkcjonowania placówki przez rok. Wynagrodzenie lekarza i pielgniarki nie powinno by w adnym stopniu uzalenione od ilo ci łóek w szpitalu, natomiast powinno istnie zrónicowanie wynagrodze, w zaleno ci od ilo ci pacjentów leczonych w okre lonym czasie. Naley take wzi pod uwag, e w szpitalach wystpuj pacjenci o rónym stopniu samodzielno ci (opieka nad osobami obłonie chorymi powinna by oczywi cie wyej nagradzana) Wynagrodzenie lekarzy pierwszego kontaktu nie powinno by zrónicowane ze wzgldu na ilo kartotek pacjentów, jak to ma miejsce dzisiaj, ale ze wzgldu na ilo leczonych pacjentów. Taka operacja nie wie si z jakimikolwiek dodatkowymi kosztami dla pacjenta. Nasuwa si my l, e wysoko dochodów pracowników słuby zdrowia, jest w bardzo duym stopniu uzaleniona od wysoko ci dochodów pacjentów.
Biorc to pod uwag za podstawowy cel pracy przyjto modelowanie wynagrodze redniego personelu słuby zdrowia w placówkach medycznych w powiatach województwa lskiego oraz wskazanie jakie czynniki i w jakim stopniu wpływaj na wysoko płac.
W prezentowym opracowaniu wykorzystano dane z lat 2000-2006 odnoszce si do 18 powia-tów województwa lskiego, a pochodzce z opracowa Głównego Urzdu Statystycznego. 2. Analiza statystyczna
Analizujc zrónicowanie redniego miesicznego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia we wszystkich powiatach województwa lskiego dla 2006 roku mona powiedzie , e najwysze rednie miesiczne wynagrodzenie pracowników ochrony zdrowia wystpuje w powie-cie: Wodzisławskim (wraz z miastem powiatowym Jastrzbie Zdrój), ywieckim, Gliwickim (wraz z miastem powiatowym Gliwice) i okrgu Katowickim. Natomiast najniszym rednim miesicz-nym wynagrodzeniem pracowników ochrony zdrowia cechuje si powiat: Kłobucki, Myszkowski i Pszczyski (wraz z miastem powiatowym ory). (Rysunek 1.)
2 W dalszej czĊĞci pracy okreĞlenia „słuĪba zdrowia” i „ochrona zdrowia” bĊdą stanowiü swoje synonimy, ale naleĪy pamiĊtaü, Īe ochrona zdrowia to pojĊcie znacznie szersze.
0 700 1400 2100 2800
Kłobucki M yszkowski Pszczy ski (w tym ory) Cieszyski Lubliniecki Czstochowski (wraz z Czstochow) Tarnogórski Raciborski Zawierciaski Bierusko- ldziski (w tym Tychy i M ysłowice) Bielski (wraz z Bielsko- Biał) Rybnicki (wraz z Rybnikiem) Mikołowski Bdziski (wraz z Dbrow Górnicz i Sosnowcem) okrg Katowicki: Bytom, Chorzów, Jaworzno,
Katowice, Piekary lskie, Ruda lska, Gliwicki (wraz z Gliwicami)
ywiecki Wodzisławski (w tym Jastrzbie Zdrój)
zł
Rys. 1. Porównanie Ğrednich wynagrodzeĔ pracowników ochrony zdrowia w powiatach województwa Ğląskiego w 2006 roku (ceny stałe z roku 2000)
ródło: Opracowanie własne.
Dynamik redniego miesicznego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia w cenach stałych z roku 2000 obliczono dla powiatu Wodzisławskiego (wraz z miastem powiatowym-Jastrzbie Zdrój) charakteryzujcym si najwyszym miesicznym rednim wynagrodzeniem w kadym badanym roku. Dynamik redniego miesicznego wynagrodzenia w tym powiecie w stosunku do roku poprzedniego i 2000 przedstawia ponisza tabela.
Tabela 1. Zmiany Ğredniego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia w powiecie Wodzisławskim (w tym JastrzĊbie Zdrój) w latach 2000-2006 (procent, ceny stałe z 2000r)
lata
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
rok poprzedni = 100 - 101,5 101,9 102,7 102,1 106,3 103,7 ródło: Opracowanie własne na podstawie danych pochodzcych z GUS- u.
Z danych zawartych w powyszej tabeli wynika, e rednie miesiczne wynagrodzenie, wyra-one w cenach stałych z roku 2000, pracowników ochrony zdrowia w placówkach medycznych w powiecie Wodzisławskim (wraz z miastem powiatowym Jastrzbie Zdrój) wzrastało w kadym badanym okresie w porównaniu do roku poprzedniego. Wzrost ten nie był jednak systematyczny, bowiem w roku 2004 i 2006 mona odnotowa zmniejszenie si poziomu płac w stosunku do okresu bezpo rednio wcze niejszego. Zwizane to było z prowadzonymi inwestycjami i emigracj białego personelu do innych krajów.
Dynamik redniego miesicznego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia w cenach stałych w stosunku do 2000 roku zilustrowano graficznie na poniszym rysunku.
100 108 116 124 2 0 0 0 2 0 0 1 2 0 0 2 2 0 0 3 2 0 0 4 2 0 0 5 2 0 0 6 p ro c e n t
Rys. 2. Dynamika Ğredniego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia w powiecie Wodzisławskim w latach 2000-2006 (procent, ceny stałe z roku 2000)
ródło: Opracowanie własne.
Opierajc si na Rysunku 2. mona zauway , e rozpatrywane rednie miesiczne wynagro-dzenie pracowników ochrony zdrowia wzrosło realnie w cigu siedmiu badanych lat blisko o 20%. 3. Analiza ekonometryczna
Ze wzgldu na to, e dysponowano danymi odnoszcymi si do kilku obiektów i do rónych okresów na pocztku analizy sprawdzono czy moliwe jest łczenie danych przekrojowych (przestrzennych) z danymi w formie szeregów czasowych. W tym celu przeprowadzono Test
Chowa, czyli statystyk testujc analiz poszczególnych składników sumy kwadratów reszt (analiz wariancji), który mona zapisa w nastpujcy sposób:
(
)
(
)
2 3 1 ) (1,2 KT Q Q K N T r r F − − = ,gdzie
Q
2- zmienno resztowa,Q
3- suma kwadratów reszt midzy parametrami struktu-ralnymi, T – liczba okresów, N – liczba obiektów, K – liczba zmiennych obja niajcych. Statystyka ( )2 1,r
r
F
ma rozkład Fishera – Snedecora. Z tablic testu F odczytuje si warto kry-tyczn F* dla danego poziomu istotno ci z r1 = K(T-1) i r2 = T(N-K) stopniach swobody. Jeeli T(N-K) jest du liczb wówczas statystyka ( )2 1,r
r
F
ma w przyblieniu rozkładχ
α2 z K(T-1) stopniami swobody.Je li F < F* to nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej, która mówi, e moliwe jest łczenie danych przekrojowych i szeregów czasowych. Natomiast, jeeli F F* to odrzucamy hipotez zerow na korzy hipotezy alternatywnej, oznaczajcej brak moliwo ci łczenia danych przekrojowych i szeregów czasowych.
W naszym przypadku otrzymano:
Tabela 2. Wyniki analizy wariancji Wariancja Stopnie swobody Suma kwadratów
reszt (wariancja) Statystyka F Midzyresztowa
( )
Q
3 2(7-1) = 12 82629,86 Resztowa( )
Q
2 7(18-2) = 112 4850985 Ogólna 18*7-2 = 124 4933614,86 0,1589 4850985 12 86 , 82629 112 = ⋅ ⋅ = Fródło: Obliczenia własne z wykorzystaniem pakietu Gretl.
Dla poziomu istotno ci α = 0,01 i dla stopni swobody równych odpowiednio r1 = 12, r2 = 112 warto krytyczna F* = 2,34743.
Poniewa F < F* to nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy zerowej. Oznacza to, e zebrane dane w postaci przestrzennej i szeregów czasowych mona łczy ze sob.
Zatem model wyja niajcy kształtowanie si redniego miesicznego wynagrodzenia pracow-ników ochrony zdrowia w powiatach województwa lskiego a oparty na danych o charakterze przestrzenno-czasowym mona szacowa np. metod najmniejszych kwadratów. Dziki informacji o obiektach oraz ich jednoczesnej charakterystyce w poszczególnych okresach modele przestrzen-no - czasowe pozwalaj na zredukowanie błdu pomiaru oraz utrudnie zwizanych z pominiciem zmiennych nie obserwowalnych lub zmiennych skorelowanych ze zmienn obja nian. „Rezultaty bada opartych na modelach danych o charakterze przestrzenno-czasowym dostarczaj istotnych informacji osobom i instytucjom podejmujcym decyzje gospodarcze” [3].
W celu wyja nienia kształtowania si redniego miesicznego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia w powiatach województwa lskiego przyjto nastpujce zmienne obja niajce:
• liczba pielgniarek przypadajca na miejsca pracy w danym powiecie,
• liczba pielgniarek z tytułem magistra przypadajca na miejsca pracy w danym powiecie, • liczba połonych przypadajca na miejsca pracy w danym powiecie,
• liczba połonych z tytułem magistra przypadajca na miejsca pracy w danym powiecie, • liczba szpitali w danym powiecie,
• liczba publicznych zakładów opieki zdrowotnej w danym powiecie, • liczba niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej w danym powiecie.
Ostatecznie do modelu zakwalifikowano dwie zmienne: liczb pielgniarek oraz liczb poło-nych z tytułem magistra.
Powysz decyzj podjto po przeprowadzeniu w programie Gretl analizy macierzy współ-czynników korelacji. Wynika z niej, e badane zmienne nios ze sob bardzo podobne informacje o modelowanym zjawisku (zbyt silne skorelowanie) i nie mona ich jednocze nie uwzgldni . Ponadto rozpatrujc wpływ np. liczby szpitali na rozpatrywane wynagrodzenie stwierdzono, i zmienna ta nie wywiera istotnego wpływu na kształtowanie si rozwaanej wielko ci. Nie mona, jednak, powiedzie , i ten wpływ nie istnieje.
Ponadto fakt, i do wyznaczania przecitnego wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia jednej oso-by bierze si pod uwag sum wynagrodze z tytułu zatrudnienia oraz liczb zatrudnionych potwierdza wykorzystanie w analizach wła nie tych wielko ci.
W programie „Limdep” oszacowano model z danymi o charakterze przestrzenno-czasowym z zastosowaniem funkcji eliminacji autokorelacji i uwzgldnieniem efektów indywidualnych. W wyniku tej operacji otrzymano nastpujc posta modelu:
it
i X X
Y=β +β∆ +β ∆ +ε
∆ 0 1 4 2 7
gdzie Y – wektor obserwacji zmiennej obja nianej (wielko ci redniego miesicznego wynagro-dzenia pracowników ochrony zdrowia w 18 powiatach województwa lskiego); β0i- wektor zrónicowanych wyrazów wolnych; X4 - macierz obserwacji zmiennej obja niajcej - liczby pielgniarek przypadajcych na miejsce pracy w danym powiecie; X7 - macierz obserwacji zmiennej obja niajcej - liczba połonych z tytułem magistra przypadajcych na miejsce pracy w danym powiecie; β1, β2 - parametry stajce przy zmiennych obja niajcych.
Po przeprowadzeniu bada ostatecznie otrzymano nastpuj, najkorzystniejsz, posta funkcji: 7 ) 49 , 166 ( 4 ) 87 , 0 ( ) 18 , 41 ( ) 25 , 46 ( ) 77 , 38 ( ) 52 , 39 ( ) 53 , 38 ( ) 99 , 38 ( ) 20 , 59 ( ) 52 , 38 ( ) 62 , 38 ( ) 01 , 38 ( ) 56 , 38 ( ) 38 , 38 ( ) 02 , 41 ( ) 67 , 38 ( ) 77 , 39 ( ) 35 , 39 ( ) 70 , 39 ( ) 35 , 39 ( 13 , 829 45 , 3 86 , 2131 09 , 2079 20 , 1876 60 , 2427 82 , 1832 02 , 2144 86 , 1683 26 , 1732 62 , 1538 43 , 2104 38 , 1762 32 , 1473 12 , 2070 54 , 1776 96 , 1798 49 , 1937 80 , 1913 36 , 2060 ˆ X X PK PZW PZ PW PT PRB PR PP PMS PM PL PK PG PCz PC PBL PBI PB Yit ∆ + ∆ + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + + = ∆
gdzie Y – wektor obserwacji zmiennej obja nianej (wielko ci redniego miesicznego wynagro-dzenia pracowników ochrony zdrowia w 18 powiatach województwa lskiego), X4 - macierz obserwacji zmiennej obja niajcej (liczby pielgniarek przypadajcych na miejsce pracy w danym
powiecie), X7 - macierz obserwacji zmiennej obja niajcej (liczby połonych z tytułem magistra przypadajcych na miejsce pracy w danym powiecie), PB – powiat Bdziski (wraz z Dbrow Górnicz i Sosnowcem), PBI – powiat Bielski (wraz z Bielsko-Biał), PBL – powiat Bierusko-Ldziski (wraz z Tychami i Mysłowicami), PC – powiat Cieszyski, PCz – powiat Czstochowski (z miastem Czstochow), PG – powiat Gliwicki (z Gliwicami), PK – powiat Kłobucki, PL – powiat Lubliniecki, PM – powiat Mikołowski, PMS – powiat Myszkowski, PP – powiat Pszczy-ski (wraz z orami), PR – powiat RaciborPszczy-ski, PRB – powiat Rybnicki (z Rybnikiem), PT – powiat Tarnogórski, PW – powiat Wodzisławski (wraz z Jastrzbiem Zdrój), PZ – powiat Zawierciaski, PZW – powiat ywiecki, PK – okrg Katowicki (złoony z miast: Bytom, Chorzów, Jaworzno, Katowice, Piekary lskie, Ruda lska, Siemianowice lskie, witochłowice, Zabrze).
3.1 Weryfikacja merytoryczna
Opierajc si na uzyskanych ocenach parametrów modelu z ustalonymi efektami mona powie-dzie , e:
• jednostkowy przyrost pielgniarek, w przeliczeniu na miejsce pracy w danym powiecie, spowoduje wzrost redniego miesicznego wynagrodzenia w ochronie zdrowia o rednio 3,45 zł;
• jednostkowy przyrost połonych z tytułem magistra, w przeliczeniu na miejsce pracy w danym powiecie, powiecie spowoduje wzrost redniego miesicznego wynagrodzenia w ochronie zdrowia o przecitnie 829,13 zł;
• jeeli nie odnotuje si przyrostu pielgniarek i połonych z tytułem magistra, w przeliczeniu na miejsce pracy w danym powiecie, to rednie miesiczne wynagrodzenie pracowników ochrony zdrowia w badanym okresie bdzie najwiksze w powiecie Wodzisławskim (2427,60 zł), za najmniejsze w powiecie Kłobuckim (1473,32 zł). W innych regionach wyja niana wielko kształtuje si na nastpujcych poziomach: 2060,26 zł - powiat Bdziski (z Dbro-w Górnicz i Sosnowcem); 1913,80 zł - powiat Bielski (z miastem Bielsko- Biała); 1937,49 zł - powiat Bierusko – Ldziski (z Tychami i Mysłowicami); 1798,96 zł - powiat Cieszy-ski; 1776,54 zł - powiat Czstochowski (z Czstochow); 2070,12 zł - powiat Gliwicki (z mia-stem Gliwice); 1762,38 zł - powiat Lubliniecki; 2104,43 zł - powiat Mikołowski; 1538,62 zł - powiat Myszkowski; 1732,26 zł - powiat Pszczyski (z orami) w badanym okresie bdzie równe 1732,26 zł; 1683,86 zł - powiat Raciborski; 2144,02 zł - powiat Rybnicki (wraz z Ryb-nikiem) w badanym czasie wyniesie 2144,02 zł; 1832,82 zł - powiat Tarnogórski; 1876,20 zł - powiat Zawierciaski; 2079,09 zł - powiat ywiecki; 2131,86 zł - okrg Katowicki (złoony z miast: Bytom, Chorzów, Jaworzno, Katowice, Piekary lskie, Ruda lska, Siemianowice lskie, witochłowice, Zabrze).
3.2 Weryfikacja statystyczna
Sprawdzenie poprawno ci oszacowanego modelu naley rozpocz od weryfikacji załoenia o jednorodno ci obiektów, co pozwoli okre li czy poprawne było zastosowanie do estymacji modelu estymatora Fixed Effect (FE), uwzgldniajcego zrónicowanie obiektów.
) ( ) 1 )( ( K N NT URSS N URSS RRSS F − − − − =
gdzie RRSS – suma kwadratów reszt modelu oszacowanego KMNK, URSS – suma kwadratów modelu oszacowanego za pomoc estymatora Fixed Effect, K – liczba zmiennych obja niajcych, N - liczba obiektów, T- liczba okresów.
Podstawiajc odpowiednie warto ci do statystyki testujcej otrzymano:
(
)(
)
(
126 18 2)
2,64 569196 1 18 569196 9919140 = − − − − = FWarto krytyczna F* odczytywana z tablic testu Fishera-Snedecora dla poziomu istotno ci α = 0,01 oraz stopni swobody r1 = 17 i r2 = 104 wynosi 2,14.
Fakt, e F > F* oznacza wystpowanie zrónicowanie wyrazów wolnych i brak jednorodno ci obiektów i potwierdza słuszne uycie do estymacji modelu estymatora FE.
Ze wzgldu na to, e model oszacowano z zastosowaniem funkcji eliminacji autokorelacji nie trzeba wykonywa testu Breuscha – Pagana oraz testu Hausmana, które zakładaj istnienie autokorelacji składnika losowego. [3]
Kolejnym krokiem w ocenie jako ci modelu jest zbadanie istotno ci parametrów strukturalnych otrzymanego modelu.Wyniki testu przedstawia ponisza tabela.
Tabela 3. Wyniki testu t- Studenta badającego istotnoĞü parametrów modelu
Parametr Ocena parametru Standardowy błąd szacunku parametru Statystyka t-Studenta β01 2063,364 39,348 52,362 β02 1913,801 39,697 48,210 β03 1937,494 39,346 49,243 β04 1798,956 39,768 45,236 β05 1776,535 38,667 45,944 β06 2070,123 41,020 50,466 β07 1473,320 38,380 38,387 β08 1762,381 38,555 45,712 β09 2104,428 38,006 55,370 β010 1538,619 38,622 39,837 β011 1732,259 38,323 45,202 β012 1683,860 59,202 28,443 β013 2144,022 42,988 49,874 β014 1832,815 38,530 47,567
Tabela 3. Wyniki testu t- Studenta badającego istotnoĞü parametrów modelu cd.
Parametr Ocena parametru Standardowy błąd szacunku parametru Statystyka t-Studenta β015 2427,597 39,519 61,429 β016 1876,200 38,772 48,391 β017 2079,087 46,251 44,952 β018 2131,860 41,180 51,769 β1 -3,454 0,874 3,951 β2 829,127 166,486 4,980 Warto krytyczna t* = 2,60. ródło: Obliczenia własne z wykorzystaniem pakietu Limdep.
Z powyszej tabeli wynika, e wszystkie parametry istotnie róni si od zera a zmienne przy nich stojce w istotny statystycznie sposób wpływaj na wielko badanego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia w 18 powiatach województwa lskiego. Jednak relatywnie wikszy wpływ na wyja niane wynagrodzenie, w przeliczeniu na miejsce pracy, ma liczba piel-gniarek ni liczba połonych z tytułem magistra.
Analizujc współczynniki w modelu mona zauway , e:
1. Posta modelu została wybrana trafnie. Rozkład składnika losowego jest rozkładem normal-nym. (Wykres 3.)
Rys 3. Rozkład normalny składnika losowego modelu ródło: Obliczenia własne przeprowadzone w programie Gretl.
2. Warto ci rzeczywiste zmiennej obja nianej róni si od warto ci teoretycznych tej zmiennej przecitnie o około 67,75 zł.
3. rednie wynagrodzenie personelu słuby zdrowia powiatach województwa lskiego w badanym okresie jest wyja nione w 88,7% przez liczb pielgniarek i połonych.
4. Model nie wyja nia zmiennej obja nianej w 11,3%, czyli około 11% stanowi inne czynniki, które nie zostały uwzgldnione w modelu.
5. Dopasowanie modelu do danych empirycznych jest dobre. redni bezwzgldny błd procen-towy = 3,59, a współczynnik korelacji wielorakiej jest istotny statystycznie - warto statystyki testujcej jest wiksza od warto ci krytycznej odczytanej z tablic Fishera- Snedecora.
4. Wnioski
Opierajc si na wynikach analizy ekonometrycznej mona stwierdzi , e przede wszystkim na kształtowanie si redniego miesicznego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia w powiatach województwa lskiego maj wpływ dwa czynniki:
• liczba pielgniarek przypadajca na miejsce pracy w danym powiecie
• liczba połonych z tytułem magistra przypadajca na miejsce pracy w danym powiecie. Podczas, gdy liczba lekarzy nie wywiera istotnego wpływu na badane wynagrodzenie to wraz ze wzrostem liczby zatrudnionego personelu redniego (pielgniarki i wykwalifikowane połone) przecitne miesiczne wynagrodzenie pracowników ochrony zdrowia w danym regionie wzrasta.
Spowodowane jest to faktem, e liczba lekarzy jest prawie niezmienna od kilku lat, a podwyki dla tej grupy białego personelu s niewielkie i mało znaczce dla badania. Natomiast w pozosta-łych dwóch przypadkach zwizane jest to z du fluktuacj (Czste wyjazdy w poszukiwaniu pracy i lepszego zarobku.) redniego białego personelu medycznego oraz tym, e pielgniarki stanowi najwiksz, cho najsłabiej opłacan, cz zatrudnionego personelu w placówkach medycznych, za wykwalifikowanym połonym naley si wysze wynagrodzenie, a e stanowi najmniej liczn grup zatrudnionych w analizowanych jednostkach to łatwiej im wynegocjowa duo wysze wynagrodzenie ze wzgldu na niewielk konkurencj i due zapotrzebowanie.
Ponadto wysoko redniego miesicznego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia w placówkach medycznych uzaleniona jest od lokalizacji danego powiatu w województwie. Zrónicowanie redniego miesicznego wynagrodzenia pracowników ochrony zdrowia w placów-kach medycznych w cenach stałych z 2000 r. w powiatach województwa lskiego przedstawia si nastpujco: najwyszym rednim miesicznym wynagrodzeniem pracowników ochrony zdrowia charakteryzuje si powiat: Wodzisławski (wraz z miastem powiatowym Jastrzbie Zdrój), Gliwicki (wraz z miastem powiatowym Gliwice) i okrg Katowicki – powiaty połoone w rodkowej cz ci województwa, za najniszym rednim miesicznym wynagrodzeniem pracowników ochrony zdrowia cechuje si powiat: Kłobucki, Myszkowski i Pszczyski (wraz z miastem powiatowym ory) - powiaty połoone w północnej i południowej cz ci województwa.
Bibliografia
1. Gruszczyski M., Podgórska M. (red): Ekonometria, Oficyna Wydawnicza – SGH w Warszawie, Warszawa 2004.
2. Kufel T.: Ekonometria. Rozwizywanie problemów z wykorzystaniem programu GRETL, PWN, Warszawa 2004.
3. Osiska M. (red); Ekonometria współczesna, Wydawnictwo „Dom organizatora”, Toru 2007.
4. Pocztowski A.: Zarzdzanie zasobami ludzkimi – strategie, procesy, metody, PWE, Warszawa 2007.
LIMDEP AND GRETL PACKAGES USING IN CONTEXT OF MODELING OF WAGES AND SALARIED IN HEALTH SERVICES PERSONNEL
IN THE DISTRICTS OF SILESIA
Summary
At present, the following computer packages are used to formulate the economic phenomena: Limdep, Gretl. The article shows the use of these packages to the sphere of health care and enables the reliable econometric analysis. Moreover, it will an-swer the question what actually affects the salaries of health services personnel in the districts of Silesia. The study used data from the years 2000-2006 for the 18 dis-tricts of Silesia, and from the Central Statistical Office studies.
Key words: wages and salaried in the health services in the districts of Silesia, Limdep i Gretl computer packages, econometric model
Agnieszka Strzelecka
Katedra Ekonometrii i Statystyki Wydział Zarzdzania
Politechnika Czstochowska
Czestochowa, al.Armii Krajowej 19B e-mail: astrzelecka@poczta.onet.pl
