Pani¹ Zdzisiê Sarnack¹ pozna³em w 1972 r., rozpoczy-naj¹c pracê w zespole „Szczegó³owej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000” (SMGP) – ju¿ wtedy by³a jednym z filarów tego opracowania w Instytucie Geologicznym. By³a te¿ kopalni¹ wiedzy, niezwykle uczynn¹ i serdeczn¹ Kole¿ank¹, w ka¿dej chwili gotow¹ pomagaæ i radziæ. To od Niej dosta³em w 1973 r. z mi³¹ dedykacj¹ tom funda-mentalnej pracy profesora S. Z. Ró¿yckiego „Plejstocen Polski Œrodkowej”, z którego do dziœ czêsto korzystam. Po tylu latach jestem Jej niezmiernie wdziêczny za bezcen-ne rady pomoc przy opracowywaniu pierwszego mojego arkusza Warszawa Zachód (SGMP). Pracowaliœmy „przez miedzê”, gdy¿ Ona wykonywa³a wtedy s¹siedni arkusz Warszawa Wschód. Wspólna praca w rejonie Warszawy spowodowa³a, ¿e czasowo oboje byliœmy dodatkowo zatrud-nieni w Metroprojekcie przy profilowaniu wierceñ dla pierwszej linii Metra Warszawskiego. Wspólnie spêdzi-liœmy wiele miesiêcy w magazynach Geoprojektu, badaj¹c rdzenie z wierceñ wykonanych na linii metra, które potem by³y podstaw¹ do opracowania przekrojów geologicznych. Olbrzymia iloœæ danych geologicznych zebranych wów-czas na obu arkuszach warszawskich zaowocowa³a nasz¹ wspóln¹ publikacj¹ w Kwartalniku Geologicznym w 1989 r. – „Morphology of Quaternary substrate in the Warsaw area and its surroundings”. W ostatnich latach, opraco-wuj¹c arkusze Warszawa Zachód i Wschód reambulowanej „Mapy geologicznej Polski w skali 1 : 200 000”, znów korzystam z Jej szczegó³owych map z rejonu Warszawy i znów podziwiam precyzjê i dok³adnoœæ tych podstawo-wych map geologicznych. Po niedawnej awarii na budowie drugiej linii warszawskiego metra przekazaliœmy g³ówne-mu geologowi kraju doskona³¹ pracê Zdzis³awy Sarnackiej opublikowan¹ w 138 tomie Prac Pañstwowego Instytutu Geologicznego z 1992 r. „Stratygrafia osadów czwarto-rzêdowych Warszawy i okolic”, która dziêki licznym prze-krojom geologicznym pozwala zrozumieæ przyczyny awarii, wynikaj¹ce w znacznym stopniu ze skomplikowanej i pe³nej niespodzianek budowy geologicznej Warszawy, gdzie osady plejstoceñskie i neogeñskie s¹ wspólnie przefa³dowane glacitektonicznie.
Zdzis³awa Sarnacka (z domu Gogoliñska) urodzi³a siê 19 marca 1927 r. w £apach, gdzie ukoñczy³a szko³ê pow-szechn¹ w roku wybuchu wojny. W czasie okupacji nie-mieckiej, bêd¹c jeszcze dzieckiem, pracowa³a pocz¹tkowo w warsztatach kolejowych, a nastêpnie jako telegrafistka na dworcu kolejowym. W 1946 r. ukoñczy³a gimnazjum ogólnokszta³c¹ce w £apach, a w 1948 r. liceum handlowe w Bia³ymstoku. W tym samym roku rozpoczê³a studia na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym (Sekcja Geografii) Uniwersytetu Warszawskiego, które ukoñczy³a w 1952 r. jako magister filozofii w zakresie geografii fizycznej.
Pracê w Instytucie Geologicznym Zdzis³awa Sarnacka rozpoczê³a 15 sierpnia 1949 r., jeszcze w trakcie studiów,
w wydziale finansowym na stanowisku starszego rejestra-tora. W1952 r. zosta³a przeniesiona do Górnoœl¹skiej Stacji Terenowej, gdzie od 1 maja 1953 r. pracowa³a na stanowi-sku asystenta, a od 1 stycznia 1954 r. starszego asystenta. Od 1 stycznia 1958 r. zosta³a przeniesiona do Zak³adu Zdjêæ Geologicznych Instytutu Geologicznego w War-szawie, gdzie od 8 sierpnia 1958 r. by³a zatrudniona na sta-nowisku adiunkta. W zak³adzie tym, który kilkakrotnie zmienia³ nazwê (Zak³ad Zdjêæ Geologicznych Ni¿u i Badañ Czwartorzêdu, Zak³ad Zdjêæ Geologicznych Ni¿u, Zak³ad Zdjêæ i Map Geologicznych), pracowa³a nieprzerwanie do przejœcia na emeryturê 31 marca 1987 r., specjalizuj¹c siê w zakresie geologii czwartorzêdu i powierzchniowej karto-grafii geologicznej. Stopieñ naukowy doktora nauk przy-rodniczych Zdzis³awa Sarnacka uzyska³a w Instytucie Geologicznym w 1974 r. za pracê „Plejstocen rejonu doliny Wis³y miêdzy Magnuszewem i Gór¹ Kalwari¹” wykonan¹ pod kierunkiem profesora S. Z. Ró¿yckiego.
Doktor Zdzis³awa Sarnacka jest autork¹ 11 arkuszy „Szczegó³owej mapy geologicznej Polski w skali 1 : 50 000”, z których ka¿dy jest monografi¹ badanego terenu i stanowi obszerny operat kartograficzny, ujmuj¹cy w formie map, przekrojów i profilów geologicznych oraz tekstu
objaœ-580
Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 11, 2012
Zdzis³awa Sarnacka (1927–2012)
Ryc. 1. Zdzis³awa Sarnacka (zdjêcie pochodzi z dyplomu
niaj¹cego ze szkicami specjalistycznymi ca³okszta³t pro-blematyki geologicznej badanego regionu z uwzglêdnie-niem geomorfologii, sedymentologii, petrografii, a tak¿e surowców mineralnych, hydrogeologii i geologii in¿ynier-skiej. Opracowania te powsta³y w wyniku szczegó³owych prac terenowych prowadzonych przez ponad 30 lat na ogromnym obszarze obejmuj¹cym ³¹cznie ponad 3300 km2. Pierwsze dwa arkusze – Rybnik i Rydu³towy – Zdzis³awa Sarnacka wykona³a w rejonie Rybnickiego Okrêgu Wêglo-wego. Bra³a udzia³ w opracowaniu geologii Be³chatow-skiego Okrêgu Przemys³owego, czego efektem by³ wyko-nany przez Ni¹ arkusz Szczerców. Potem ju¿ by³ rejon doliny Wis³y na po³udnie od Warszawy – arkusze: Osiek, Góra Kalwaria, Magnuszew, Piaseczno, Raszyn, Warsza-wa Wschód, Warka oraz £askarzew. Doktor Zdzis³aWarsza-wa
Sarnacka jest równie¿ autork¹ kilkudziesiêciu publikacji w czasopismach geologicznych i licznych materia³ów nie-publikowanych.
W 1970 r. otrzyma³a odznakê Instytutu Geologicznego, w 1974 r. dyplom uznania za wieloletni¹ ofiarn¹ pracê, a w 1979 r. Odznakê Zas³u¿onego Pracownika Instytutu Geologicznego.
Pani doktor Zdzis³awa Sarnacka wnios³a trwa³y i niezwy-kle wartoœciowy wk³ad w rozpoznanie budowy geologicz-nej naszego kraju, a w naszej pamiêci pozostanie zawsze jako wzór pracowitoœci i rzetelnoœci w trudnych pracach terenowych przy wykonywaniu podstawowego zdjêcia geo-logicznego. Zawsze bêdziemy pamiêtaæ Jej uœmiech, kole-¿eñstwo i serdecznoœæ.
Wojciech Morawski
581 Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 11, 2012
Ryc. 2. Na zdjêciu pracownicy Zak³adu Zdjêæ Geologicznych Ni¿u Instytutu Geologicznego w Warszawie w 1970 r. Od lewej stoj¹:
Jan Dudzik, Zdzis³awa Sarnacka, Alicja Mañkowska, Józef Edward Mojski, Jan Rzechowski, Zofia Sura³a, Jerzy Krystek, Alicja Koszewska, Maria Danuta Baraniecka, Sylwester Skompski, Józef Baranowski; siedz¹ od lewej: Andrzej Ber, El¿bieta Ukleja, Halina Kawczyñska, Barbara Gronkowska, Krystyna Tymiñska. Fot. z archiwum W. Morawskiego
