I N F O R M A C J E
I
S P R A W O Z D A N I A
ROCZNIKI TEOLOGICZNE Tom LXV, zeszyt 3 - 2018
TO M A SZ W A SIL E W SK I SSP
D oktorant Instytutu T eologii M oralnej KU L e-m ail: tw asilew ski@ paulus.pl
DOI: http://dx.do.org/10.18290/rt.2018.65.3-17
i n t e g r a l n o S C l u d z k i e g o c i a ł a
JAKO POWINNOŚĆ MORALNA I GRANICE JEGO NARUSZALNOSCI
(Lublin, KUL, 6.12.2017)
M oralne aspekty przezyw ania i ochrony integralności ludzkiego ciała to tem at n ie zw ykle żyw y w czasach galopującego postepu technicznego. Juz daw no m edycyna nie skupia sie głów nie n a łagodzeniu objaw ów chorób i zapobieganiu im, ale staw ia sobie am bitne zadania korekty jak o ści zycia i w yglądu ciała, program ow ania cech organizm u czy znaczącego p rzedłuzania zycia. M oda n a operacje plastyczne i p o dobne zjaw iska rodzi w iele ogólnych i szczegółow ych pytanś z zakresu tem atyki sym pozjum , które odbyło sie 6 grudnia 2017 r. n a K atolickim U niw ersytecie L u b el skim Jana P aw ła II.
Oficjalnego otwarcia sympozjum dokonał Dziekan W ydziału Teologii KUL, ks. d r h ab . Sław om ir N ow osad, p ro f. K U L, podkreślając znaczenie i aktualność tematyki bio etycznej we współczesnym konteksście kulturowym, konteksście przemian społecznych. Skierował tez słowa wdzieczności w strone Instytutu Teologii Moralnej i kierownika Ka tedry Bioetyki Teologicznej, ks. bp. Józefa W róbla, za podjecie tak waznej problematyki. Koncepcja konferencji naukowej zakładała omówienie jednego zagadnienia na płasz- czyznie interdyscyplinarnej. Dokonano refleksji w kontekście biblistyki, patrystyki, prawa kanonicznego, katechetyki, homiletyki, az po refleksje teologicznomoralna.
P ierw szy referat w ygłosił ks. d r K rz y s z to f N a p o ra S C J (K U L ), analizując h e b rajsk a i grecka term inologie b ib lijn a dotyczaca cielesnosci, która je st znacząco bo gatsza niz w jezy k u polskim . O m ów ił kategorie stw orzenia człow ieka n a obraz i podobieństw o Boga, w której to upatruje m odel dla rozum ienia integralności cie lesnej człow ieka. C ielesnosc je st p rzestrzen ia realizacji zaw artego, takze w ciele (znak obrzezania), Przym ierza m iedzy B ogiem a człow iekiem . T a w izja, która w B i blii ukazuje jed n o śc m ie dzy elem entem duchow ym a cielesnym , stanow i nieustanne
źródło dla określania bardziej szczegółow ych elem entów podjętego zagadnienia in te gralności cielesnej.
W kolejnym w ystąpieniu ks. p ro f. d r h a b . M a riu s z S z ra m (K U L ) przyw ołał podstaw ow e patrystyczne intuicje dotyczące nienaruszalności integralnoSci cielesnej, k tóra uw azano za w prost w ynikającą z natury aktu stw órczego. P isarze w czesno- chrześcijanscy dopuszczali tylko takie zabiegi chirurgiczne, których celem było ra to w anie zycia lub zdrow ia człow ieka. W tym kontekście dobrow olna aborcje traktow a no jak o zabójstw o, w kazdych okolicznościach. Synody odrzucały tez jakiekolw iek okaleczenia cielesne podejm ow ane choćby z pobudek ascetycznych (np. kastracje). T a w izja stw órcza m iała rów niez sw oje konsekw encje eschatologiczne. N a tle zywe- go w pierw szych w iekach sporu o kształt ludzkiego ciała po zm artw ychw staniu uznano, ze bedzie ono zasadniczo tym sam ym ciałem , które m ieliśm y na ziem i, choc z now ym i cecham i i jakościam i.
Przedpołudniow a sesje zakonczył referat ks. d r . h a b . M a r k a Stokłosy S C J (U K SW ) ukazuj acy, ze praw o kanoniczne uznaje zarów no zycie ludzkie, jak i inte gralnośc cielesna za nienaruszalne w artości - choc praw o dotyka tych zagadnien głów nie w aspekcie karnym. Bardziej szczegółow o zostały om ów ione takie zjawiska, jak: aborcja, stosow anie środków w czesnoporonnych, sztuczne zapłodnienie (w tym prawo do chrztu dzieci z in vitro), status praw ny płodu, relacja do zwłok dziecka i dorosłego, zabójstw o, okaleczenie i cie z kie zranienie, eutanazja, sam obójstw o, naduzycia seksualne w obec niepełnoletnich. A utor podkreślił, ze integralnośc cielesna jest chroniona nie tylko przez praw o objawione, ale rów niez m oca refleksji rozumowej.
W dyskusji prow adzonej przez ks. d r . h a b . T a d e u sz a Z a d y k o w ic z a , p ro f. K U L , poruszono kilka tem atów . N a początku ks. dr hab. P iotr K ieniew icz M IC w ydobył nieco m arginalny, w konteksście tem atu sym pozjum , ale ciekaw y tem at rehabilitacji i m ozliw ej kanonizacji O rygenesa, oskarzanego, ja k w ydaje sie niesłusznie, o sam o okaleczenie. Ks. prof. M ariusz Szram stw ierdził, ze z pow odu b raku dostatecznych zródeł nie je st dzis m ozliw e jeg o w yniesienie na ołtarze. D alej, n a prośbe ks. Piotra, ks. dr hab. M arek S tokłosa om ów ił szczegółow y przypadek zastosow ania sankcji karnych w obec osób poddających kriokonserw acji em briony w procedurze in vitro (rodziców i lekarzy). Z asadniczo nie m ozna m ów ic o karze ekskom uniki w obec m atki, która w ram ach procedury in vitro zezw oliła n a zam rozenie em brionów , a p o tem sie naw róciła. N a koniec dotknieto tem atu w spółczesnego stosunku K ościoła do kary śm ierci.
P opołudniow a sesje rozpoczeło w ystąpienie ks. d r . h a b . P io tr a G o liszk a (K U L ), który uw ypuklał p ersonalistyczna w izje katechezy, op artą n a pogłebionym rozum ieniu istoty ludzkiej (jednośc cielesności i duchow ości). Z adaniem jej je st doprow adzenie katechizow anego do autentycznego spotkania z Jezusem , przekazanie m u pełnego obrazu cielesności, co prow adzi do dow artościow ania jej róznorakich przejaw ów . N ie chodzi o m oralizow anie, ale o w ychow anie do odpow iedzialności, takze za sw oją cielesna integralnośc.
W nastepnym przedłozeniu ks. p rof. d r h a b . Stanisław D yk (KUL) przypomniał, ze homiletyka, jako dyscyplina kontekstualna (uprawiana w kontekście innych dyscyplin), dazy do ukazania wiernym m isterium Chrystusa po to, by w N im zostali zbawieni. Cho
dzi o odsłonięcie tego m isterium w słowach i znakach, dalej odsłonięcie człowieka przed nim samym, by siebie zrozumiał, uobecnienie wydarzenia zbawczego, przekazanie łaski, aby jej m ocą człowiek naśladował Chrystusa w zyciu. W ydaje sie, ze m isterium W ciele nia stanowi dobrą przestrzeli do ukazywania m oralnych implikacji integralności cielesnej - cielesnosc Chrystusa i człowieka jest m iejscem dokonywania sie historii zbawienia. Hom ilia powinna uwzgledniac tez aspekt antropologiczny. M a odpowiadać na pytania, które człowiek nosi w sobie - także te szczegółowe pytania moralne dotyczące integral ności cielesnej i granic jej naruszalnosci.
O statni referat w ygłosił ks. d r K rz y s z to f S m y k o w sk i (K U L ), który z persp ek ty wy teologicznom oralnej om ów ił dw a szczegółow e problem y. P ierw szy dotyczył zaburzen tozsam ości integralności ciała (z ang. zespół BIID ) polegających na tym, ze osoba zdrow a fizycznie m a psychiczna po trzeb e, g raniczaca z przym usem , p o zb y cia sie zdrowej cześci ciała (np. reki). W nioski w skazuja, ze nigdy nie m ozna usu- w ac zdrow ych narządów , gdy nie je st to bezpośrednio pow iązane z leczeniem jakiejś pow aznej choroby. D rugi om ów iony problem to choroby now otw orow e o podłozu genetycznym (np. kw estia usuw ania zdrow ych piersi zdrowej kobiety, która m ajac pew n a kom binacje genów , nalezy do grupy podw yzszonego ryzyka zachorow ania na raka piersi). W dłuzszej analizie ks. Sm ykow ski w ykazał, ze z m oralnego punktu w idzenia taka interw encja chirurgiczna pow inna byc odłozona w czasie do m om entu pojaw ienia sie pierw szych sym ptom ów zachorow ania, zaś w cześniej za pom oca badan i innych dostepnych m etod nalezy zm niejszac ryzyko zachorow ania.
Po referatach odbyła sie dyskusja, która anim ow ał k s. d r J a r o s ła w W o jtk u n (K U L ). W jej toku ks. dr hab. Tadeusz Z adykow icz postaw ił pytanie o je z y k hom ilii i katechezy, n a ile pom aga on w przekazie praw dy o nienaruszalności cielesnej czło wieka. Ks. prof. Stanisław D yk zw rócił uw age, ze je z y k pow inien byc w spółczesny (zrozum iały dla słuchacza) i egzystencjalny (odnoszący sie do ludzkiego zycia, p o ru szający jeg o problem y). Ks. dr hab. P iotr K ieniew icz M IC, w kontekście ingerencji chirurgicznych osób zagrozonych genetycznie rakiem , próbow ał u stalic róznice m ie- dzy zagrozeniem potencjalnym , realnym i aktualnym , co je st kluczow e dla oceny m oralnej. Ks. dr K rzysztof Sm ykow ski zauw azył, ze w zw iązku z istniejącym i p o w ikłaniam i zabiegów usuw ania organów zdrow ych w obaw ie przed now otw orem oraz istnieniem dośc skutecznych m etod alternatyw nych leczenia nie m ozna uznac w yste- pow ania złych genów za zagrozenie aktualne upraw niające do u suniecia zdrow ego organu. Pod koniec dyskusji om aw iano problem definiow ania osoby w e w spół czesnych naukach, który m a znaczenie dla uzyw anych w przekazie pojec i jezyka.
Słowo podsumowujące wygłosił b p d r h ab . Jó z e f W ró b el, p rof. K U L, kierownik Katedry Bioetyki Teologicznej KUL, dziekujac wszystkim prelegentom oraz współorgani zatorom i uczestnikom sympozjum. Zwrócił uwage na koniecznośc interdyscyplinarnego spojrzenia na konkretny temat integralności cielesnej. W dobie wysokiej specjalizacji dyscyplin naukowych potrzeba tego wieloaspektowego namysłu, by wyłonic całościowy obraz problemu. Ta refleksja moze pomóc tez w ocenie moralnej bardzo konkretnych i szczegółowych zagadnien wiazacych sie z tem atem integralności cielesnej.
W ydaje sie, ze sieganie do zródeł, zw łaszcza pogłebienie przesłania biblijnego i jeg o im plikacji m oralnych, m oze rzucic św iatło na ocene m oralna konkretnych czy nów i zabiegów m edycznych. B iblijna kategoria św ietości zycia, godności osoby oraz
ogólne zasady m oralne w połączeniu z patrystyczna in terp retacja pozw alaja dziś K ościołow i odw aznie i zgodnie z P raw d a oceniac spraw y, o których jeszcze n ie daw no nikt nie słyszał. N atom iast refleksje z zakresu teologii praktycznej m ogą pom óc lepiej zrozum iec sposób m yślenia i postrzegania sw iata i jeg o problem ów przez w spółczesnego człow ieka. D ośc skom plikow ana reflek sja teologicznom oralna (a zw łaszcza bioetyczna), ze specjalistycznym jezy k iem i siatka pojec, m usi byc przekazana w iernym w sposób adekw atny i zrozum iały, aby z godnością m ogli odpo- w iedziec oni na B oze w ezw anie wiary.
JER ZY G OCKO SDB
K atedra T eologii M oralnej Społecznej KU L e-m ail: Jerzy@ G ocko.pl
DOI: http://dx.do.org/10.18290/rt.2018.65.3-18
KRONIKA INSTYTUTU TEOLOGII MORALNEJ KUL
ZA ROK AKADEMICKI 2016/2017
I. STUDENCI
W now ym roku akadem ickim studia doktoranckie w Instytucie T eologii M oralnej K U L rozpoczeli: ks. Jó zef B ozek, ks. W ojciech K om osa, ks. K arol W aga, Tom asz W asilew ski SSP i ks. A dam W och.
II. PRACE DYPLOMOWE
A. P race doktorskie
W Instytucie T eologii M oralnej KU L pod kierunkiem sam odzielnych pracow ników naukow ych sfinalizow ano dw a przew ody doktorskie:
Ks. Ł ukasz G ó r z y i i s k i na w niosek K om isji R ady W ydziału KU L z dnia 17 pazdziernika 2017 r. uzyskał doktorat z teologii m oralnej n a podstaw ie rozpraw y pt. E klezjalny w ym iar troski o zdrow ie człow ieka. Studium teologicznom oralne,
