RECENZJE 180
wicz) oraz funkcjonowania Akademii M<odzieowej jako przyk<adu systemu integral-nego wychowania (W. Czakon).
Recenzowany tom ko cz! artyku<y po"wi#cone analizie dzia<alno"ci sekt (P. T. Nowakowski) i recepcji nowych tre"ci religijnych w "wiadomo"ci polskiego spo<ecze -stwa (A. Bia<ow!s). Ca<a publikacja wpisuje si# w nurt bada nad wychowaniem chrze"cija skim, ze szczególnym ukierunkowaniem na konieczno"$ interdyscyplinar-nego ujmowania problematyki. Pomimo wielo"ci Autorów styl publikacji jest jasny, a przekazywane tre"ci s! zrozumia<e dla czytelnika. Na uwag# zas<uguje umieszczona w poszczególnych artyku<ach bogata bibliografia z zakresu pedagogiki katolickiej, ana-lizowanej w odniesieniu do rónych dyscyplin naukowych. Bez w!tpienia publikacja zainteresuje zarówno teoretyków i praktyków wychowania (nie tylko chrze"cija -skiego), jak i studentów kierunków pedagogicznych, filozoficznych i teologicznych.
Niew!tpliwie aktualno"$, rónorodno"$ i bogactwo podj#tych zagadnie w recen-zowanej publikacji, jak te wskazanie potrzeby kontynuowania i rozwijania kolejnych obszarów bada i opracowa naukowych, "wiadcz! o merytorycznej i naukowej war-to"ci ksi!ki, w której mona odnale%$ z<oono"$ problemów procesu wychowania wyja"nianych w duchu tradycji chrze"cija skiej. O warto"ci naukowej i randze recen-zowanej pracy "wiadczy to, e jest ona syntez! i analiz! tego, co przesz<e, w znacze-niu fundamentalnym. Na tej podstawie analizuje si# równie to, co jest obecnie, oraz uwzgl#dnia si# to, w jakim kierunku powinno zmierza$ wychowanie chrze"cija skie, z za<oeniem dynamiki przemian spo<eczno-kulturowych, ekonomiczno-politycznych i cywilizacyjnych. Specyfik! i zarazem warto"ci! recenzowanej publikacji, jest fakt, e w"ród jej Autorów s! pracownicy naukowi z rónych o"rodków naukowych w Polsce i za granic!, jak te osoby, którym bliskie jest wychowanie chrze"cija skie.
Dorota Bis
Katedra Pedagogiki Chrze"cija skiej KUL
Cynthia J. K e l l e t B i d o l i, Elana O c h s e (red.), English in International Deaf Communication, Bern: Peter Lang 2008, ss. 444.
Zmiany polityczne i spo<eczne ostatnich lat, a zw<aszcza umi#dzynarodowienie edukacji i powszechne migracje sprawi<y, e j#zyk angielski w coraz wi#kszym stop-niu staje si# wspó<cze"nie podstawowym narz#dziem porozumiewania si# zarówno na poziomie naukowych dyskursów, jak i codziennej ludzkiej komunikacji.
RECENZJE 181
wo"$ ta dotyczy take grupy osób z uszkodzonym s<uchem. W Polsce i w innych kra-jach ucz! si# oni j#zyka angielskiego jako obcego, aby móc nast#pnie wykorzystywa$ go w nauce, pracy zawodowej czy te codziennej komunikacji. Praktyce towarzyszy na tym polu take aktywno"$ teoretyków: w ostatnich latach zwi#kszy<a si# ona zw<aszcza w"ród naukowców badaj!cych uwarunkowania i metody recepcji j#zyków obcych przez osoby z rónego rodzaju niepe<nosprawno"ciami.
Omawiana publikacja to efekt wspó<pracy surdopedagogów i j#zykoznawców z kilku krajów europejskich. Jej celem jest przedstawienie wyników bada nad uwa-runkowaniami uywania j#zyka angielskiego przez osoby nies<ysz!ce w szeroko ro-zumianym kontek"cie mi#dzykulturowym i wieloj#zykowym.
Ksi!ka sk<ada si# z trzech cz#"ci: wst#pnej, w której omówione s! podstawowe uwarunkowania komunikacji osób g<uchych, oraz dwóch cz#"ci metodologicznych: pierwsza z nich omawia zagadnienie nauczania nies<ysz!cych j#zyka angielskiego przy uyciu j#zyków migowych, druga natomiast porusza problem t<umacze dla osób nie-s<ysz!cych i zastosowania w nauczaniu j#zyków narodowych.
W cz#"ci wst#pnej zamieszczono trzy rozdzia<y. Rozwaania w nich zamieszczone dotycz! kluczowych dla osób nies<ysz!cych, a tym samym i dla surdopedagogów zagadnie zwi!zanych z wspó<cze"nie opracowanymi neurofizjologicznymi podsta-wami rozwoju j#zyka u osób nies<ysz!cych (B. Woll, S. Sharma) oraz problemów terminologicznych uywania poj#$ takich, jak: j!zyk ojczysty, drugi j!zyk,
wychowa-nie dwuj!zykowe czy spo>eczno#$ osób nies>ysz(cych (Deaf Community), które uka-zane s! w kontek"cie zarówno europejskim (T. Skutnabb), jak i "wiatowym (D. Co-kely). Rozdzia<y pierwszej cz#"ci metodologicznej s! streszczeniem bada nad moty-wacj! osób nies<ysz!cych do uczenia si# j#zyka obcego, która w wi#kszo"ci nie jest motywacj! utylitarn! (lepsza praca, wysze zarobki), ale ma charakter motywacji wewn#trznej, wynikaj!cej z ch#ci poznania narz#dzi umoliwiaj!cych pe<niejszy kon-takt z innymi i poznanie "wiatowego dorobku naukowego i kulturowego. Autorzy zwracaj! take uwag# na dodatkowe korzy"ci p<yn!ce z uczenia si# j#zyka obcego przez osoby nies<ysz!ce, np. $wiczenie skutecznych strategii uczenia si# kontekstual-nego (F. Dotter) czy budowanie pe<niejszego obrazu samego siebie w wielokulturowej spo<eczno"ci (E. Ochse), a take wskazuj! konkretne skuteczne rozwi!zania dydakty-czne: stosowanie podej"cia gramatycznego, a nie komunikacyjnego (J. Fleming), wyko-rzystanie technologii komputerowych i informacyjnych (M. Hilzensauer, A. Skant, B. Van Den Bogaerde), nauczanie z wykorzystaniem Mi#dzynarodowego J#zyka Migo-wego (ISL) oraz wykorzystanie pisma w nauczaniu (K. Svartholm).
W drugiej cz#"ci metodologicznej zarysowano krótko histori# edukacji nies<ysz!-cych, stan wspó<czesnych bada , a take przysz<e wyzwania zwi!zane z konieczno-"ci! uywania j#zyka angielskiego przez osoby nies<ysz!ce w ich spo<eczno"ci, ale take w trakcie edukacji, podróy czy wspólnej pracy z osobami s<ysz!cym (M.
Nar-RECENZJE 182
di). Podstawow! trudno"ci! postrzegan! przez autorów jest edukacja nie tylko osób nies<ysz!cych w zakresie znajomo"ci j#zyka angielskiego, ale take s<ysz!cych i nie-s<ysz!cych t<umaczy, którzy mogliby uywa$ j#zyków migowych oraz j#zyka an-gielskiego (T. Haesenne, D. Huvelle, P. Kerres, L. Lerose). Autorzy maj! "wiado-mo"$, e wiele kwestii pozostaje w tym zakresie nie rozwi!zanych, ale proponuj! take sprawdzone przez siebie metody: model t<umaczenia mi#dzy dwoma j#zykami, z których aden nie jest j#zykiem ojczystym t<umacza (S. Scholl), uwzgl#dnianie perspektywy mi#dzykulturowo"ci w t<umaczeniach (C. Kellett Eugeni, L. Lerose) oraz t<umaczenie dla i wykorzystanie w t<umaczeniach mediów elektronicznych (L. Allsop, J. Kyle, C.K. Bidoli, C. Kellet Eugeni).
Recenzowana publikacja jest pierwsz! tak kompleksowo omawiaj!c! zagadnienie roli j#zyka angielskiego w edukacji osób nies<ysz!cych, a take ich funkcjonowaniu w doros<ym yciu. Zawiera cenne uwagi metodyczne, osadzone w rónorodnych kon-cepcjach surdopedagogicznych, pozwala spojrze$ na to specyficzne pole badawcze surdopedagogiki take z punktu widzenia lingwistyki oraz pedagogiki mi#dzykultu-rowej. Uczy otwarto"ci na rónorodno"$ pogl!dów i motywuje do wspó<pracy mi#-dzydyscyplinarnej i mi#dzynarodowej, przekonuj!c, e wspó<cze"nie jedynie przyj#-cie takiej otwartej perspektywy badawczej daje szans# na wymian# do"wiadcze i koncepcji, a w efekcie znalezienie skutecznych sposobów pracy pedagogicznej, któ-ra b#dzie mog<a odbywa$ si# w rónych kktó-rajach i s<uy$ rónym grupom osób nies<y-sz!cych.
Ewa Domaga>a-Zy#k
Katedra Pedagogiki Specjalnej KUL
Czes<aw Stanis<aw B a r t n i k, Pami!tnik duchowy z lat 1950-1958, Lublin: Wyd. Standruk 2006, ss. 288, Aneks, Indeks osób.
Pami!tnik przeczyta<em w ci!gu kilku dni, niemal jednym tchem. Jest to ksi!ka, któr! z wielu powodów czyta si# od razu od pocz!tku do ko ca. Przede wszystkim przemawia szczero"ci! wyzna , prawd! przedstawianej rzeczywisto"ci. Autor ycie tamtych lat ukazuje takie, jakie ono wtedy by<o. Robi to bez zb#dnych s<ów. Jego j#zyk jest rzeczowy, oszcz#dny, ale ywy, a nawet barwny. Pami!tnik sta< mi si# bliski równie dlatego, e znalaz<em w nim, jakby w lustrze, odbicie dziejów w<a-snego ycia duchowego.
