200 Recenzje
informacji. Dlatego mnożą się próby analitycznego badania zabytków szklanych w celu ustalenia ich składu chemicznego, a także wyciągnięcia wniosków co do. użytych surowców oraz technologii produkcji.
Tego rodzaju badania zostały również podjęte w Katedrze Technologii Szkła Akadem ii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. W yniki analizy wstępnej, która dotyczyła 10 szkieł pochodzących z wykopalisk w Gdańsku i Wolinie, ogłosili Paw eł Schleifer i W ładysław Bugajski w artykule Oznaczenie składu chemicznego szkieł muzeal nych za pomocą metody spektralnej („Szkło i ceramika“ , nr 3/1964). Na wstępie artykułu autorzy podali warunki i sposób przeprowadzenia badań.
J. J.
Z H IS T O R II P A P IE R N IC T W A
W numerze 3/1964 „Przeglądu Papierniczego“ m gr Stefan Krzysztof Kuczyń ski ogłosił krótki artykuł „ Patriotyczny“ znak wodny z papierni sopelskiej, w któ rym informuje o odnalezieniu nieznanego dotychczas filigranu składającego się z napisu G ott segne Pohlen (Boże, zbaw Polskę).
Filigran ten używany był przez papiernię we wsi Sopel w /powiecie łowickim (obecnie osada Śmiałków) ok. 1828 r. Odnalezienie filigranu jest interesujące nie tylko dla historyków papiernictwa, był on bowiem przedmiotem specjalnego do chodzenia w 1834 r., kiedy po upadku powstania listopadowego władze zaborcze prowadziły akcję tępienia polskich oznak narodowych. Autor artykułu relacjonuje przebieg wspomnianego dochodzenia w oparciu o zachowane akta Kom isji Rzą
dowej Spraw Wewnętrznych i Policji.
W pierwszym półroczu *!1964 r. w „Przeglądzie Papierniczym“ zamieszczono parę artykułów zawierających informacje o dziejach poszczególnych zakładów przemysłu papierniczego. Najobszerniejsze są informacje o dziejach b. Fabryki Obić Papierowych Gerke i S-ka w Częstochowie, obecnie stanowiącej Zakład nr 2 Gnaszyńskich Zakładów W yrobów Papierowych w Gnaszynie k. Częstochowy. Zo stał im poświęcony artykuł Franciszka Sobalskiego Z dziejów fabryki obić pa pierowych w Częstochowie (nr 5/1964). Fabryka, założona w 1894 r. przez kapitał niemiecki, po odzyskaniu niepodległości przeszła w ręce polskie (1921). W arty kule znajdujemy wiadomości o zakresie, wielkości i wartości produkcji fabryki,, aspektach ekonomicznych jej funkcjonowania, zatrudnieniu oraz wyposażeniu mechanicznym.
Inform acje historyczne zawarte są również w dwu artykułach omawiających głównie aktualny istan 'zakładów i perspektywy ich najbliższego rozwoju. Są to artykuły: Gerarda Poloczka Boruszowickie Zakłady Papiernicze (nr 3/1964) oraz inż. Andrzeja Sułata i mgr inż. Karola Subickiego Łódzkie Zakłady Cewek Przę dzalniczych (nr 5/1964).
J. J.
TE C H N O LO G IA ŻYW N O ŚC I N A U N IW E R SYTE C IE J A G IE LLO Ń S K IM „Przegląd Spożywczy“ , organ Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Prze mysłu Spożywczego, uczcił jubileusz Uniwersytetu Jagiellońskiego publikacją arty kułu Jana Hattowskiego Technologia żywności w tradycjach Uniwersytetu Jagiel lońskiego (nr 6/1964). Autor stwierdza, że początki dyscypliny nazywanej dawniej1 technologią rolną, a dziś technologią i chemią żywności, pojaw iły się na uczelniach
Recenzje 201
polskich, a w ich liczbie na Uniwersytecie Jagiellońskim, w pierwszej połowie X I X w. Były to jednak tylko pewne elementy tej dyscypliny, uprawiane w ramach takich dziedzin nauki, jak chemia, botanika czy fizyka. N ow y etap w historii technologii żywności na Uniwersytecie Jagiellońskim wiąże się z powstaniem przy tej uczelni: Studium Rolniczego, ma którym omawiana dyscyplina była już wykładana jako przedmiot samodzielny. Przegląd stanu badań i nauczania technologii żywności na Uniwersytecie Jagiellońskim doprowadza autor do czasów współczesnych.
J. J.
JUBILEUSZ P IE R N IK Ó W IM IE N IA K O P E R N IK A
W roku ¡1963 obchodziła jubileusz Fabryka Pierników „Kopernik“ w Toruniu. Za początek istnienia fabryki uważa się rok 1763, kiedy to Jan Weese uruchomił: w Toruniu, znanym już zresztą uprzednio z wypieku pierników, pierwszy w iększy zakład piernikarski. Dzieje tego zakładu, a także inne informacje o historii pierni- karstwa w Toruniu, ogłoszono w artykule Dwieście lat Fabryki Pierników i wy robów cukierniczych „K opernik“ w Toruniu („Przem ysł Spożywczy“ , nr 5/1964, rubryka Historia techniki).
Odnotujmy jednocześnie, że w nrze 3/1964 „Przeglądu Zbożowo-Młynarskiego"- ukazał się artykuł 50 lat młynów płockich. Okazją do artykułu był jubileusz Za kładów Młynarskich w Płocku; dwa największe młyny, wchodzące w skład tego> przedsiębiorstwa, oddano do eksploatacji w 1913 r. A rtykuł zawiera historię młynów,, w której uwzględniono problemy techniczne i technologiczne.
J. J.
PIERW SZE SAM OCHODY W POLSCE — ICH KONSTRUKCJE, IC H W ŁA Ś C IC IE LE
Pierwsze samochody, które pojaw iły się na terenie ziem polskich w końcu ubiegłego stulecia, w yw ołały zrozumiałe zainteresowanie w środowiskach związa nych z przemysłem naftowym. Przejaw em tego zainteresowania były m. in. arty kuły i informacje zawarte w czasopiśmie „N afta“ , stanowiącym organ K rajow ego Towarzystwa Naftowego. Artykuły te przypomniał oraz pokrótce omówił mgr inż. K arol Jahoda w notatce Pierwsze samochody benzynowe na ulicach Warszawy i miast byłej G a licji według opisów rocznika ,,N afty“ z roku 1897.
Notatka ukazała się w nrze 5/1964 miesięcznika „N afta“ , który, co warto przy okazji przypomnieć, powstał w 1945 r. i nie jest bezpośrednią kontynuacją swego imiennika sprzed 70 lat. W artykułach, omówionych przez inż. Jahodę, znajdujem y informacje o konstrukcji pierwszych używanych u nas samochodów, ich komuni kacyjnych zaletach oraz o osobach właścicieli.
J. J.
ŻY C IO R Y S W SPÓ ŁT W Ó R C Y „R O LLS -R O Y C E ’A “
W numerze 4/1964 „Techniki M otoryzacyjnej“ zamieszczony został artykuł: Setna rocznica urodzin Fryderyka Royce’a, opracowany na podstawie m ateriałów opublikowanych w „The Guardian“ z 27 marca 1963 r. A rtykuł zawiera
