Pięć lat specjalizacji z geografii turyzmu na Uniwersytecie Łódzkim

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S

TURYZM 5, 1989

SPRAWOZDANIA — COMPTES RENDUS

Stanisław Liszewski

PIĘĆ LAT SPECJALIZACJI Z GEOGRAFII TURYZMU NA UNIWERSYTECIE ŁÓDZKIM

CINQ ANNÉES DE LA SPÉCIALISATION DE GÉOGRAPHIE DU TOURISME À L’UNIVERSITÉ DE ŁÓDZ

1 października 1987 r. minęło pięć lat od chwili uruchom ienia na kierunku geograficznym U niw ersytetu Łódzkiego specjalizacji dydak­ tycznej z geografii turyzimu. Je st to druga, po U niw ersytecie Jag iel­ lońskim, specjalizacja z geografii turyzm u na uniw ersytetach w Pol­ sce.

Powołanie specjalizacji poprzedziła działalność Podyplomowego Studium Turystyki, które istnieje na U niw ersytecie Łódzkim od 1977 r. (E. D z i e g i e ć 1985). Doświadczenia zdobyte przy organizacji Stu­ dium i realizacji jego program u dydaktycznego a nade w szystko zgro­ madzona wokół Studium kadra pracow ników naukow ych i praktyków dała realną podstaw ę uruchom ienia tej specjalizacji.

O piekę organizacyjną i dydaktyczną nad specjalizacją pow ierzono pow ołanem u w 1981 r. Zakładow i Geografii M iast i Turyzm u w chodzą­

cemu w skład Instytutu Geografii Ekonomicznej i O rganizacji Prze­ strzeni.

Specjalizację z geografii turyzmu, podobnie jak i pozostałe spec­ jalizacje, w ybierają studenci kierunku geograficznego U niw ersytetu łódzkiego, po ukończeniu drugiego roku studiów geograficznych. Do­ bór chętnych do studiow ania geografii turyzmu, dysponującej 12 miejscami rocznie, odbywa się drogą konkursu przeprow adzonego w śród osób zgłaszających się na te studia. Zajęcia dydaktyczne trw a ­ ją trzy lata (od V do X sem estru włącznie) i kończą się złożeniem p racy m agisterskiej oraz egzam inem magisterskim, w w yniku którego absolw ent uzyskuje dyplom m agistra geografii ze specjalnością geo­ grafia turyzmu.

Celem kształcenia na specjalizacji geografia turyzm u w U niw ersy­ tecie Łódzkim jest przygotow anie absolw enta, k tó fy w swojej działal­ ności zawodowej pełnić będzie rolę organizatora czasu wolnego w ska­ zującego na możliwości jego zagospodarow ania głów nie poprzez dzia­ łalność turystyczno-poznaw czą.

Realizacja tak założonego celu kształcenia w ym agała skonstruow a­ nia interdyscyplinarnego program u specjalizacji. Program ten obejm u­ je łącznie 870 godzin zajęć audytoryjnych oraz 70 dni p rak ty k i ćw i­ czeń terenow ych, realizow anych na III, IV i V roku studiów. Z punktu widzenia treści program ow ych realizow ane na specjalizacji zajęcia dydaktyczne można podzielić na pięć dużych bloków tem atycznych (S. L i s z e w s k i 1986).

Blök pierw szy obejm uje przedm ioty, k tórych celem jest prezenta­ cja człowieka jako uczestnika ruchu turystycznego, jego potrzeb i moż­ liwości fizycznych i psychicznych w zakresie w ypoczynku (fizjologia pracy i wypoczynku, psychologia społeczna).

W drugim bloku przedm iotów zgrupow ano wiedzę dotyczącą za­ sobów turystycznych, zarów no przyrodniczych, jak i antropogenicz­ nych (środowisko przyrodnicze, architektura i sztuka, archeologia, etnografia i inne).

Kolejny, trzeci blok grom adzi typow e przedm ioty geograficzne prezentujące zjaw iska i procesy zw iązane z tury styk ą w ujęciu przes­ trzennym (podstawy geografii turyzm u, geografia turystyczna Polski, geografia turystyczna w ybranych krajów , krajoznaw stw o).

Blok czw arty obejm uje przedm ioty zawodowo-techniczne, dające przygotow anie w zakresie organizacji i techniki p racy w turystyce (ekonomika turystyki, organizacja imprez turystycznych, pilotaż i prze­ wodnictwo, planow anie przestrzenne i zagospodarow anie terenów w y­

poczynkow ych). 4

P iąty i zarazem ostatni blok program ow y skupia przedm ioty dające wiedzę m etodyczną um ożliw iającą prow adzenie badań naukow ych w zakresie geografii turyzmu, a zwłaszcza przygotow anie pracy m a­ gisterskiej (proseminarium, sem inarium m agisterskie, metody badań w geografii turyzmu).

Łącznie studenci specjalizacji uczestniczą w zajęciach prow adzo­ nych w ram ach 22 przedm iotów, z k tórych 4 kończą się egzaminami. Z akresy - treści, jak również koncepcje program ow e niektórych z w y ­ kładanych na specjalizacji przedm iotów stały się treścią specjalistycz­ nych publikacji (E. D z i e g i e ć 1986, A. M a t c z a k 1986, H. D u - b a n i e w i c z 1986).

Szczególną rolę w kształceniu na specjalizacji z geografii turyzm u na U niw ersytecie Łódzkim odgryw ają praktyki zaw odow e i ćwiczenia

terenow e (S. L i s z e w s k i 1987). N ie w dając się w szczegóły zało­ żeń program ow ych tych zajęć słów p arę poświęcim y jedynie dw uty­ godniow ym ćwiczeniom specjalizacyjnym z geografii turyzmu. Od

pięciu lat odbyw ają się one zawsze w lipcu, w różnych miejscowoś­ ciach Polski, odznaczających się dużą atrakcyjnością turystyczną i dużym ruchem turystycznym w sezonie letnim. W ćwiczeniach tych biorą udział studenci po ukończeniu III rotou studiów geograficznych, a zarazem po pierw szym roku specjalizacji.

W 1983 r. bazą ćwiczeń była Jastarn ia na Półwyspie Helskim, a celem badaw czym charak terysty ka regionu turystycznego Mierzei Helskiej. W 1984 r. bazę ćwiczeń terenow ych zlokalizowano w Lesku, a przedm iotem badań był region turystyczny Bieszczadów Polskich. W dw óch kolejnych latach ćwiczenia odbyw ały się na Pojezierzu Su- w alsko-Augustowskim ; w 1985 r. w Starym Folw arku, a w roku 1986 w Augustowie. Również i te ćwiczenia poświęcone były problem atyce regionu turystycznego oraz roli m iasta A ugustow a w kształtow aniu tego regionu. W 1987 r., piąte, kolejn« ćwiczenia specjalizacyjne zlo­ kalizow ane zostały w Kazimierzu Dolnym n. W isłą, a ich program obejmował badanie miast Nałęczowa i Kazimierza w aspekcie pełnio­ n ych przez nie funkcji turystycznych.

N iezależnie od corocznych ćwiczeń specjalizacyjnych studenci geografii turyzinu uczestniczą w ćwiczeniach specjalizacyjnych o rga­ nizow anych poza granicam i kraju. W 1985 i 1987 r. były to w spólne ćwiczenia ze studentam i turyzm u U niw ersytetu A ngers na terenie F rancji (B. O l s z e w s k a , A. W y c h o w a n i e с 1987). W ćwicze­

niach tych każdorazow o uczestniczyło p o ośmiu studentów, którzy Ukończyli IV rok studiów. Począwszy od 1987 r. część studentów om a­ w ianej specjalizacji, po III roku studiów bierze rów nież udział w ćw i­ czeniach terenow ych organizow anych na obszarze Gruzji (ZSRR). Ćwiczenia w e Francji m ają charakter w ybitnie specjalizacyjny (geo­ grafia turyzmu), w Gruzji natom iast odbyw ają się ćwiczenia ogólno- geograficzne.

Na zasadach wzajemności (umowa o bezpośredniej w spółpracy po­ między U niw ersytetem Łódzkim i U niw ersytetem w Angers) w ćw i­ czeniach specjalizacyjnych z geografii turyzm u realizow anych w Pol­ sce w latach 1984 (Lesko) i 1986 (Augustów) uczestniczyły grupy studentów z U niw ersytetu w A ngers (S. K a c z m a r e k 1988).

Eksperym entalny ch arak ter studiów z geografii turyzm u w ym aga ciągłych korekt, zmian i dyskusji program ow ych. Pracow nicy Zakładu Geografii M iast i Turyzm u od początku uruchom ienia specjalizacji prezentują koncepcje program ow e, zarów no całej specjalizacji, jak również poszczególnych w ykładanych na niej przedm iotów na różnych

sem inariach i konferencjach tak krajow ych, jak i międzynarodowych. Zakład był m. in. organizatorem w maju 1987 r. w Łodzi, m iędzynaro­ dowego sem inarium pośw ięconego kształceniu specjalistów dla tu ry s ­ tyki na poziomie uniw ersyteckim . Na seminarium tym obok koncepcji kształcenia realizow anych na u niw ersytetach w A ngers (Francja), Sofii (Bułgaria), Belgradzie (Jugosławia), W aszyngtonie (Stany Zjednoczone A m eryki Płn.) i K rakow ie (U niw ersytet Jagielloński i AWF), p rezen­ tow ana była rów nież koncepcja program ow a specjalizacji z geografii turyzm u na U niw ersytecie Łódzkim.

N

В

«

К

J

Rys. 1. O b sz a ry ćw iczeń te re n o w y c h o raz p ra c m a g iste rsk ic h z g e o g ra fii tu ry z m u w la ta c h 1983— 1987

A — sp e c ja lis ty c z n e ćw iczen ia te re n o w e : 1 — m iejsco w o ści, 2 — o b szary ; В — te r e n y b a d ań w p ra c a c h m a g iste rsk ic h : 1 — m iejsco w o ści, 2 — o b szary D essin 1. E sp aces d es e x e rc ic e s de te r ra in e t d e tr a v a u x de m a îtrise d a n s le d o m ain e

de la g é o g ra p h ie d u tourism , 1983— 1987

A — e x e rc ic e s d e ten rain sp écialisés: 1 — lo c a lité s, 2 — ré g io n s; B — te r ra in s de re c h e rc h e s d a n s les tr a v a u x d e m aîtrise,; 1 — lo calités, 2 — rég io n s

Pragnąc nadal doskonalić realizow any iprogram kształcenia w śród studentów kończących studia, rozpisyw ana jest każdego roku ankieta, w k tó rej Ci którzy rozstają się już z uczelnią, oceniają program stu­ diów, jak również zaw artość treści oraz sposób realizacji poszczegól­ nych przedmiotów. W yniki tej ankiety analizow ane są corocznie przez zespół prow adzący zajęcia na specjalizacji z geografii turyzmu, a n as­ tępnie dokonyw ane są ko rek ty program ow e.

W yla,tach 1982— 1987 na specjalizacji z geografii turyzm u w U ni­ w ersytecie Łódzkim studiow ało i nadal studiuje łącznie 53 osoby, z któ ry ch 24 ukończyły studia, składając pracę m agisterską i zdając pozytyw nie egzam in magisterski.

Albsolwenci\ specjalizacji podejm ują pracę zawodową w różnych instytucjach, w śród który ch kilkanaście osób znalazło zatrudnienie w biurach turystycznych, stanow iąc jedyną specjalizacyjnie przygo­ tow aną w łódzkim ośrodku akademickim kadrę z wyższym w ykształ­ ceniem dla potrzeb szeroko pojętej działalności turystycznej.

W Y KA Z PRAC M A GISTERSKICH

W Y K O N A N Y C H N A SPECJA LIZA CJI G EO G RA FIA TURYZMU W UNIW ERSYTECIE ŁÓDZKIMI

f

1985

B a rb a ra O l s z e w s k a , Fu n kcja t u r y s t y c z n o - w y p o c z y n k o w a M rągowa.

A n d rzej W y c h ó w a n i e c, Z b ig n iew M a r c z a k . A n a li z a p o r ó w n a w c z a przestr zeni u z d r o w i s k o w e j miast: K u d o w a Zdrój, Polanica Zdrój, L ą d e k Zdrój, D uszn iki Zdrój.

T ad eu sz K r ó l a k , Fu n kcja w y p o c z y n k o w a Park u K u l t u r y i W y p o c z y n k u w Łodzi. M a łg o rz a ta J ę d r a s z e k , Łowicz, A rka d ia , N i e b o r ó w j a k o obszar ruchu t u r y s t y c z ­

nego.

Ewa M ę c i n a , T u r y s t y c z n a urbanizacja s t r e l y n a d p il ic z n e j na o d c in k u od S p a ły do Zako sciela.

M a re k P i s a r s k i , F u n k c ja t u r y s t y c z n o - w y p o c z y n k o w a M ięd zyg ó rz a .

Ja n u s z M a z u r k i e w i c z , P rzem iany o s a d n ic tw a w ie j s k i e g o w gm inie Łąck p od w p ł y w e m i u n k c j i t u r y s t y c z n o - w y p o c z y n k o w e j .

1986

Ewa S t ę p n i a k , M o d e l w y p o c z y n k u u r l o p o w e g o m ie s z k a ń c ó w Zgierza.

R o b ert W i l u ś , W p ł y w t u r y s t y k i w y p o c z y n k o w e j na urbanizację J a strzę b ie j Góry. A n n a W ę g l i ń s k a , Z m ia n y osa d n icze z a c h o d z ą c e pod w p ł y w e m Iu n kcji l e t n is k o w o -

- w y p o c z y n k o w e j na obsz arze Jastarni i J u r a ty .

1987

Ja d w ig a W i l k , W a k a c j e i u r l o p y m i e s z k a ń c ó w Kalisza.

A le k sa n d ra Z a c h u r o w s k a , Zagosp o d a r o w a n ie tu r y s t y c z n e jezior: S les iń skieg o , M i k o r z y ń s k i e g o , W ą s o w s k i e g o i P ątnow skiego.

1 K o lejn o ść osób zam ieszczo n a w w y k azie o d p o w iad a k o le jn o śc i p rz y s tę p o w a ­ n ia do eg zam in u m a g iste rsk ie g o w d an y m ro k u .

Iz a b e la N o w i c k a , P r z e s tr z e n n y m o d e l w y p o c z y n k u u rlo p o w e g o m i e s z k a ń c ó w m a ­

łe g o m ia sta na p r z y k ła d z i e A le k s a n d r o w a Ł ódzkiego.

S ław o m ira P r z y b y s z e w s k a , Powsta nie, r o z w ó j i p e r s p e k t y w y S p a ły j a k o o ś r o d ­

k a t u r y s t y c z n o - w y p o c z y n k o w e g o . P aw eł P a c k i , F u n k c ja t u r y s t y c z n a P io t r k o w a T ry b u n a lsk ie g o . J a r o s ła w Z a w i r a, W a l o r y z a c j a t u r y s ty c z n o - k r a j o z n a w c z a g m i n y Zgierz. Iw o n a N o w i c k a , F u n k c ja t u r y s t y c z n o - w y p o c z y n k o w a g m i n y U n iejó w . Tom asz O s a d o w s k i , F u n k c ja t u r y s t y c z n a S zc z a w n ic y w św ie t le ru c h u t u r y s t y c z ­ nego.

H a lin a E p e 1 b a u m, G m ina N ie p o rę t j a k o ter en t u r y s t y c z n o - w y p o c z y n k o w y . T om asz D r o 11 к a, P r z e m ia n y osa d n ictw a po d w p ł y w e m l u n k c j i t u r y s t y c z n o - w y ­

p o c z y n k o w e j na p r z y k ła d z i e g m i n y S z tu to w o .

M a łg o rz a ta M a r a ń d a, F u n k c ja w y p o c z y n k o w a T u sz y n a .

A n n a Ł a p i ń s k a , Polo w ania d e w i z o w e w Polsce j a k o fo rma t u r y s t y k i k w a l i f i k o ­

w a n e j. M a łg o rz a ta M a s t a 1 e r z, Rola u z d r o w i s k a P o la ń c z y k w a k t y w i z a c j i ż y c ia sp o ­ łe cz n o -g o sp o d a r czeg o je g o m ie s z k a ń c ó w . PIŚM IEN N IC TW O D u b a n i e w i c z H., 1986, Z agadnie nia o c h r o n y ś r o d o w i s k a w k s z ta łc e n i u g e o g ra ­ f ó w na p o t r z e b y tu r y s t y k i . M a t e r ia ł y z se m in a r iu m w J a b ło n n ie (24— 27.06.1985)

nt, „M eto d y n a u c z a n ia p rzed m io tó w g e o g ra fic z n y c h n a k ie ru n k a c h tu r y s ty c z ­ n y c h w y ższy ch u czeln i", W a rsz a w a , s. 17—55.

D z i e g i e ć E., 1985, P o d y p l o m o w e S tu d i u m T u r y s t y k i p r z y I n s ty tu c i e Geografii

E k o n o m i c z n e j i Organizacji' Przestrzeni U n i w e r s y t e tu Ł ódzkiego, A c ta U niv. Lodz.,

T u ry zm 1, s. 65—75.

D z i e g i e ć E., 1986, Rola p r z e d m i o tu „Geografia t u r y s t y c z n a P o lski” w k s z t a ł c e ­

niu g e o g r a f ó w t u r y z m u na U n iw e r s y t e c ie Łó d zkim . M a t e r ia ł y z se m in a r iu m w J a ­ błonnie (24—27.06.1985) n t. ,.M eto d y n a u c z a n ia p rz e d m io tó w g e o g ra fic z n y c h n a

k ie ru n k a c h tu ry s ty c z n y c h w y ższy ch u czeln i", W a rs z a w a , s. 30— 36.

K a c z m a r e k S., 1989, Ć w ic ze n ia te r e n o w e z geografii t u r y z m u w Polsce g r u p y

s t u d e n t ó w fr a n c u sk ic h z U n i w e r s y t e t u w A ngers., A c ta U niv. Lodz., T uryzm 5,

s. 133— 136.

L i s z e w s k i S., 1986, Idea, treść i realizacja pro g r a m u k sz ta łc e n ia geografa w s p e ­

cjalności „geografia t u r y z m u " na U n iw e r s y t e c ie Łó d zkim . M a t e r ia ł y z s e m i n a ­ rium w J a b ło n n ie (24—27.06.1985) nt. „M eto d y n a u c z a n ia p rzed m io tó w g e o g ra ­

ficzn y ch n a k ie ru n k a c h tu ry s ty c z n y c h w y ższy ch u czeln i", W a rsz a w a , s. 1—7. L i s z e w s k i S., 1987, Rola ć w i c z e ń t e r e n o w y c h i z a ję ć p r a k t y c z n y c h w k s z t a ł c e ­

niu s t u d e n t ó w dla p o tr ze b tu r y s t y c z n y c h . M a t e r ia ł y z s e m in a r iu m w M r ą g o w i e ( U — 14.03.1986) n t „ W sp ó łp ra c a u c z e ln i w y ższy ch z je d n o s tk a m i tu ry sty c z n y m i

w p rz y g o to w a n iu p ra k ty c z n y m stu d e n tó w ", W a rsz a w a , s. 1— 5.

M a t c z a k A., 1986, Program n auczania „ P odstaw y geogra fii tu r y z m u " . M a t e r ia ł y

z se m in a r iu m w Jab ło n n ie (24—27.06.1985) nt. „M eto d y n a u c z a n ia p rzed m io ­

tó w g eo g ra fic z n y c h 11a k ie ru n k a c h tu ry s ty c z n y c h w y ższy ch u czeln i", W a rs z a w a , s. 22— 29.

O l s z e w s k a В., W y c h o w a n i e c A., 1987, S p ra w o zd a n ie z ć w ic z e ń t e r e n o w y c h

w e Francji g r u p y p r a c o w n i k ó w i s t u d e n t ó w specjaln ości geogralia tu r y z m u Uni­ w e r s y t e t u Łó d zkieg o , A cta U niv. Lodz., T uryzm 3, s. 154— 1G3.

Prof. d r h ab . S ta n isła w L iszew ski Z a k ła d G eo g rafii M ia^t i T u ry zm u In s ty tu tu G eo g rafii E konom icznej i O rg a n iz a c ji P rz e strz e n i UL al. K ościuszki 21

90-418 Łódź

Sylwia Kaczmarek

ĆWICZENIA TERENOWE Z GEOGRAFII TURYZMU W POLSCE GRUPY PRACOWNIKÓW I STUDENTÓW FRANCUSKICH

Z UNIWERSYTETU W ANGERS

LES EXERCICES DE GÉOGRAPHIE DU TOURISME EN POLOGNE FAITS SUR LE TERRAIN

PAR UN GROUPE D'ÉTUDIANTS DE L’UNIVERSITÉ D’ANGERS

Zgodnie z ustaleniam i zaw artym i w um owie o bezpośredniej w spół­ pracy dydaktyczno-naukow ej m iędzy U niw ersytetem w A ngers i Uni­ w ersytetem Łódzkim, w dniach 14—28 lipca 1986 r. Zakład Geografii M iast i Turyzm u In stytutu Geografii Ekonomicznej i O rganizacji Przestrzeni przyjął po raz drugi (por. A cta Univ. Lodz. Turyzm 3,

1987) grupę pracow ników i studentów francuskich (prof. M. Bonneau, prof. J. Clais, A. Bonneau, J. P. Clais, F. Houdebine, C. Gatard, V. Giard, M. Dussert, M. Dormeau-Perche, L. Poilly).

Pobyt Francuzów w Polsce składał się z dwóch części. Pierwsza (14— 19 lipca 1986) m iała charakter naukowo-poznawczy. Składały się na nią: pobyt w W arszaw ie (2 dni), w czasie którego zapoznano się m. in. z historią, zabytkam i stolicy oraz p obyt w Łodzi (4 dni), w cza­ sie którego zw iedzano miasto, odbyto dw ie jednodniow e wycieczki studialne oraz złożono w izytę w Zakładzie Geografii M iast i Turyzmu.

Zw iedzanie m iasta m iało n a celu przedstaw ienie kolegom francus­ kim historii rozw oju XlX-wiecznej Łodzi przem ysłow ej oraz zapoz­ nanie z problem am i jej w spółczesnego funkcjonowania.

W ycieczki studialne dotyczyły szeroko pojm ow anej problem atyki zróżnicow ania ruchu turystycznego. Pierwsza z nich obejmowała Częstochowę — jako w ielkie centrum pielgrzym kow ego ruchu

turys-W p ły n ęło : 30 m a rc a 1988 r.