Biuletyn teologii laikatu

Eugeniusz Weron, Elżbieta Wójcik,

Gabriel Bartoszewski

Biuletyn teologii laikatu

Collectanea Theologica 55/2, 115-127

55(1985) fase. II

BIULETYN TEOLOGII LAIKATU

Z a w a r to ś ć : I . K O M IS J A A P O S T O L S T W A Ś W IE C K IC H P R Z Y E P IS K O P A ­ C IE P O L S K I. Z a r y s d z ie jó w . 1. Z w a ż n ie js z y c h p r a c k o m is ji. — 2. S p ra w y r a d d u s z p a s te rs k ic h i d ia lo g u . — 3. K o n ta k ty ze ś r o d o w is k a m i a p o sto lsk im i. — 4. N a n o w y m e ta p ie . II . S P R A W O Z D A N IE Z K O N G R E S U P O Ś W IĘ C O N E ­ G O R O D Z IN IE . 1. T e m a ty k a k o n g re s u . — 2. R a p o r ty k o n g re s o w e . — 3. S p o t­ k a n ie z O jc ie m Ś w ię ty m . — 4. R e fle k s je p o k o n g re s o w e . II I . Ś W IE C K IE R U C H Y O D N O W Y Ż Y C IA D U C H O W E G O W K O Ś C IE L E . S y m p o z ju m w k o śc ie le św . M a r c in a w W a rs z a w ie *. I , K O M IS J A A P O S T O L S T W A Ś W IE C K IC H P R Z Y E P IS K O P A C IE P O L S K I Z a r y s d z ie jó w W n ie s p e łn a r o k p o z a k o ń c z e n iu o b ra d d ru g ie g o S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o , K o n fe re n c ja E p is k o p a tu P o ls k i p o s ta n o w iła p o w o ła ć do ż y c ia o so b n ą K o m is ję ds. A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h 1. P is m e m p rz e w o d n ic z ą c e g o K o n fe re n c ji ks. k a rd . S te f a n a W y s z y ń s k i e g o z d n ia 22 w rz e ś n ia 1966 r. z o s ta ł p o d a n y do w ia d o m o ś c i s k ła d o so b o w y c z ło n k ó w k o m isji. P rz e w o d n ic z ą c y m k o m is ji z o sta ł z a m ia n o w a n y ó w c z e sn y a r c y b is k u p k r a k o w s k i K a r o l W o j t y ł a , a jeg o z a s tę p c ą b is k u p g d a ń s k i L e c h K a c z m a r e k . P ie r w s z e z e b ra n ie k o n s ty tu ty w n e k o m is ji z o s ta ło z w o ła n e do K ra k o w a n a 29— 30 g r u d n ia 1966 r . O tw ie r a ją c p o sie d z e n ie k o m is ji, p rz e w o d n ic z ą c y w s k a ­ z a ł n a c e le te g o z e b ra n ia , k tó r y m i są : z a p o z n a n ie s ię z s a m ą k o n c e p c ją a p o - s to ls w a ś w ie c k ic h w ś w ie tle n a u k i so b o ro w e j i k o n f r o n ta c ja te j k o n c e p c ji z p o tr z e b a m i a p o s to ls tw a św ie c k ic h w P o lsc e . C e le m szcz e g ó ln y m te g o p ie rw s z e g o p o s ie d z e n ia b y ło d o k o n s ty tu o w a n ie się s a m e j K o m is ji p rz e z p o ­ w o ła n ie do sw eg o g ro n a osób ś w ie c k ic h , j a k to p r z e w id y w a ła o d n o śn a u c h w a ­ ła K o n fe re n c ji E p is k o p a tu p o w o łu ją c a k o m is ję do ży c ia . W r a m a c h te j p ie rw s z e j s e s ji k o m is ji r e f e r a ty w y g ło sili: b p B o le sła w P y l a k n a te m a t K o n c e p c ja a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h w ś w ie tle d o k u m e n tó w S o b o r u W a t y k a ń ­ sk ie g o I I o ra z p ro f. S te f a n S w i e ż a w s k i , a u d y to r so b o ro w y , n a te m a t M o ż liw o śc i i p o tr z e b y a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h w P o lsce. T a k w ię c , p o cząw szy od p ie rw s z e g o z e b ra n ia , z a z n a c z y ł się głos r e p r e z e n ta n t a p o lsk ie g o la ik a tu . P ro f . S. S w ie ż a w s k i z a p ro p o n o w a ł ro z ró ż n ie n ie p o tr ó jn e j p o s ta c i a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h , m o żliw eg o w w a r u n k a c h p o ls k ic h , a m ia n o w ic ie : a p o s to ls tw o j a ­ k o ś z o rg a n iz o w a n e , k tó r e g o m ie js c e m w ła ś c iw y m j e s t p a r a f ia ; a p o s to ls tw o o rg a n ic z n e , k tó r e d o k o n u je się w ro d z in ie ; o ra z a p o s to ls tw o in d y w id u a ln e , k tó r e g o te r e n e m j e s t ś w ie c k i z a w ó d . T o p o d s ta w o w e ro z ró ż n ie n ie , u w z g lę d ­ n ia ją c e sz c z e g ó ln ą s y tu a c ję w k r a j u so c ja lis ty c z n y m , o d e g ra ło w a ż n ą ro lę w p ó ź n ie js z y c h p r a c a c h k o m is ji. N a w ią z y w a n o do n ie g o w ie lo k r o tn ie w d y ­ s k u s ji o ra z w p ó ź n ie js z y c h d o k u m e n ta c h o p r a c o w y w a n y c h w k o m isji. T rz e c i • R e d a k t o r e m n in ie js z e g o b iu le ty n u je s t k s. E u g e n iu s z W e r o n SA C , O łta rz e w .

1 W o p ra c o w a n iu z a ry s u d z ie jó w k o m is ji p o s łu ż y łe m się o d p ise m S p r a ­ w o z d a n ia z p o s ie d z e ń K o m is ji d s. A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h od 29 X I I 1966 r. do 8 V I 1978 r. o ra z w ła s n y m i z a p is k a m i i w sp o m n ie n ia m i.

r e f e r a t w y g ło s ił ó w c z e sn y s e k r e ta r z k o m is ji — k s. F ra n c is z e k M a c h a r s k i n a te m a t A k tu a l n e m o ż liw o ś c i a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h w P olsce.

P o d y s k u s ji n a d r e f e r a t a m i p rz y s tą p io n o do k o o p ta c ji ś w ie c k ic h c z ło n k ó w k o m is ji. W y s u w a n o n a jp i e r w k o n c e p c ję , b y p r z y k o m is ji s tw o rz y ć o so b n ą r a d ę zło żo n ą w y łą c z n ie z osób ś w ie c k ic h . W y b ra n o n a w e t „ k o m is ję -m a tk ę ” , zło żo n ą z osób ś w ie c k ic h , k tó r a m ia ła w y ty p o w a ć c z ło n k ó w p r o je k to w a n e j r a d y ś w ie c k ic h . W to k u j e d n a k d a ls z y c h p rz e m y ś le ń n a n a s tę p n y c h z e b r a ­ n ia c h z re z y g n o w a n o z p o m y s łu u tw o r z e n ia ró w n o le g łe g o o r g a n u d o rad czeg o , a n a to m ia s t, w c e lu z a b e z p ie c z e n ia śc isłe j w s p ó łp r a c y ś w ie c k ic h z d u c h o w ie ń ­ s tw e m , p o s ta n o w io n o w p ro w a d z ić w ię k s z ą , n iż p o c z ą tk o w o p rz e w id y w a n o , lic z b ę św ie c k ic h c z ło n k ó w do s a m e j K o m is ji E p is k o p a tu . P o s tu lo w a n o , b y lic z b a s ta ły c h ś w ie c k ic h c z ło n k ó w k o m is ji k s z ta łto w a ła s ię w g r a n ia c h około p o ło w y o g ó ln ej lic z b y c z ło n k ó w . W t e n sp o só b głos lu d z i św ie c k ic h b y łb y w a ż n y m i w s p ó łd e c y d u ją c y m e le m e n te m p r a c i d e c y z ji K o m is ji A p o sto lstw a . O p ra c o w a n ie r e g u la m in u d la n o w o u s ta n o w io n e j k o m is ji zlec o n o k s. E. W e- r o n o w i. J e d n ą z p ie r w s z y c h k o n k r e tn y c h p r a c b y ło o p ra c o w a n ie a n k ie t y n a te m a t s ta n u a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h w P o ls c e n a z a m ó w ie n ie p rz y g o to w u ją c e g o się I I I Ś w ia to w e g o K o n g re s u A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h , p rz e w id z ia n e g o n a je s ie ń 1967 r o k u w R z y m ie . D u żeg o k ło p o tu n a s tr ę c z a ła s p r a w a w y ty p o w a n ia o fic ja l­ n y c h p rz e d s ta w ic ie li p o ls k ie g o la i k a tu n a k o n g re s . W ie le u w a g i i d y s k u s ji p o św ię c o n o s p r a w ie z n a le z ie n ia o d p o w ie d n ie g o k lu c z a czy p o d s ta w y do ze­ s ta w ie n ia o fic ja ln e j d e le g a c ji k o n g re s o w e j. T ru d n o ś ć w y n ik a ła z b r a k u o fic ja ln y c h , u z n a n y c h p rz e z K o śció ł o rg a n iz a c ji a p o s to ls k ic h la i k a tu w P o ls c e T y lk o s to s u n k o w o n ie lic z n a d e le g a c ja p o d p rz e w o d n ic tw e m re d . J . T u r o - w i с z a m o g ła w y je c h a ć do R zy m u . D e le g a c ję tr z e b a b y ło u z u p e łn ić P o la ­ k a m i m ie s z k a ją c y m i p o za g r a n ic a m i k r a j u . W te n sp o só b z tr u d e m s k o m p le ­ to w a n a d e le g a c ja m o g ła re p r e z e n to w a ć p o ls k i l a i k a t i o d e g ra ć n a w e t z n a c z n ą ro lę n a k o n g re s ie . N a jw a ż n ie js z ą b y ła o b ecn o ść o fic ja ln y c h p rz e d s ta w ic ie li z P o ls k i, z k tó r ą z a c z ę to s ię liczy ć n a f o r u m m ię d z y n a ro d o w y m . N a p r z y ­ szło ść u t a r ł a się p r a k t y k a , że ty lk o K o m is ja A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h m oże w a ż n ie d e le g o w a ć o fic ja ln y c h p rz e d s ta w ic ie li n a w s z y s tk ie p o d o b n e g o ty p u z e b ra n ia m ię d z y n a ro d o w e . 1. Z w a ż n ie jsz y c h p rac k o m isji Z k o le i, n a f o r u m k o m is ji p o d ję to w a ż n ą in ic ja ty w ę o p ra c o w a n ia d o k u ­ m e n tu D y r e k to r iu m a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h z a ró w n o n a u ż y te k d u c h o w ie ń ­ s tw a , j a k i la i k a tu w P o ls c e . C h o d ziło o to , b y n a u k ę i n o r m y S o b o ru W a ­ ty k a ń s k ie g o I I o a p o s to ls tw ie św ie c k ic h d o sto so w a ć do w a r u n k ó w is tn ie ją c y c h w P o ls c e i p rz e ło ż y ć n a ję z y k p r a k t y k i ż y c ia c o d zie n n eg o . D o o p ra c o w a n ia te g o d o k u m e n tu p o w o ła n o p o d k o m is ję zło żo n ą z d u c h o w n y c h i św ie c k ic h c z ło n k ó w . N a p rz e w o d n ic z ą c e g o i r e l a to r a p r a c p o d k o m is ji p o w o ła n o k s E. W e r o n a . P r a c e p o d k o m is ji p o s u w a ły s ię ra ź n o n a p rz ó d . P r a w ie n a k a ż d y m k o le jn y m z e b r a n iu p le n a r n y m k o m is ji s ta ły m p u n k te m b y ła d y s k u s ja n a d p rz y g o to w a n y m i w e r s ja m i części o p ra c o w y w a n e g o d y re k to riu m . R ó w n o ­ c z e śn ie tr w a ł y k o n s u lta c je z p rz e d s ta w ic ie la m i d u s z p a s te r s tw s p e c ja lis ty c z ­ n y c h o ra z ró ż n y m i p ó ło f ic ja ln y m i u g r u p o w a n ia m i p o ls k ie g o la ik a tu . S p o śró d d w ó ch z e b ra ń p le n a r n y c h k o m is ji w c ią g u r o k u , je d n o z n ic h (zazw y czaj s e s ję je s ie n n ą ) p o ś w ię c a n o n a s p o tk a n ie ze w s p o m n ia n y m i u g ru p o w a n ia m i lu d z i św ie c k ic h . W te n sp o só b K o m is ja A p o s to ls tw a p o z o s ta w a ła w c ią g ły m k o n ta k c ie z p r a k t y k ą a p o s to ls k ą w ró ż n y c h ś r o d o w is k a c h la ik a tu .

W z w ią z k u z k o n ta k te m z ró ż n y m i u g ru p o w a n ia m i lu d z i ś w ie c k ic h p o ja ­ w iła s ię p o tr z e b a o p ra c o w a n ia w s k a z a ń s o b o ro w y c h o d n o śn ie do d ialo g u w e w n ą trz k o ś c ie ln e g o . Z a c z ę to p la n o w a ć o p ra c o w a n ie k o le jn e g o o so b n eg o d o ­ k u m e n tu , m ia n o w ic ie d y r e k to r iu m p o św ię c o n e g o s p r a w ie d ia lo g u .

P r a c e p o d ję te n a d o g ó ln y m d y r e k to r iu m n a t e m a t a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h d o b ie g a ły s z y b k o k r e s u . W c z e rw c u 1969 r o k u te k s t d y r e k t o r iu m b y ł ju ż g o ­ to w y . P o d y s k u s ji n a f o r u m k o m is ji i d ro b n y c h p o p r a w k a c h , d y re k to riu m z o sta ło p rz e z k s. k a r d y n a ła K a ro la W o j t y ł ę p r z e d s ta w io n e n a p le n a r n e j s e s ji K o n fe re n c ji E p is k o p a tu P o ls k i (w d n ia c h 15— 16 s ty c z n ia 1970 r.), k tó r a z a a k c e p to w a ła te k s t d y r e k to r iu m ja k o d o k u m e n t K o śc io ła w P o lsce. O d tą d m o ż n a b y ło p rz y s tą p ić do ro z p o w s z e c h n ia n ia teg o te k s tu i do z a s to s o w a n ia w p ra k ty c e . G łó w n y tr u d w ro z p o w s z e c h n ie n iu te g o d o k u m e n tu p r z y p a d ł w u d z ia le ó w c z e sn e m u s e k r e ta r z o w i k s. F r a n c is z k o w i M a c h a r s k i e m u , n a k tó re g o z le c e n ie w y k o n a n o k ilk a s e t k o p ii m a s z y n o p is u . N ie s te ty , z p o w o ­ d ó w od k o m is ji n ie z a le ż n y c h , d o k u m e n t te n n ie m ó g ł u k a z a ć się d r u k ie m w P o lsce. Z a le d w ie k ilk a m ie się c z n ik ó w d ie c e z ja ln y c h m o g ło z a m ieścić o k ro ­ jo n e f r a g m e n ty d y r e k t o r i u m 2. U siło w a n o w ię c n a in n e j d ro d z e z a p o z n a ć d u ­ c h o w ie ń s tw o i ś w ie c k ic h z tr e ś c ią te g o d o n io słeg o d o k u m e n tu . W ty m ce lu w y k o rz y s ty w a n o ró ż n e k r a jo w e i d ie c e z ja ln e z ja z d y d u c h o w ie ń s tw a o ra z u g r u p o w a ń lu d z i ś w ie c k ic h (ta k ż e K lu b y I n te lig e n c ji K a to lic k ie j), a b y w s k a ­ z a n ia d y r e k to r iu m m o g ły d o trz e ć do lu d z i z a in te re s o w a n y c h s p r a w a m i a p o s to ls tw a w n a s z y m k r a ju . M a ją c n a u w a d z e s p e c y fic z n e w a r u n k i w P o ls c e z w ró c o n o w p ra c a c h k o m is ji sz c z e g ó ln ie jsz ą u w a g ę n a a p o s to ls tw o in d y w id u a ln e o ra z a p o s to ls tw o tz w . g r u p n ie f o rm a ln y c h . W' d n ia c h 23 i 24 s ty c z n ia 1970 r. p o św ię c o n o c a łą s e s ję s p r a w ie a p o s to ls k ic h g ru p n ie f o rm a ln y c h . W s e s ji p o z a c z ło n k a m i k o ­ m is ji w z ię li u d z ia ł d y r e k to r z y ró ż n y c h d u s z p a s te r s tw s p e c ja lis ty c z n y c h , n a j ­ b a r d z ie j z a in te re s o w a n y c h i z a a n g a ż o w a n y c h w e w s p ó łp r a c ę z lu d ź m i ś w ie c ­ k im i. G łó w n y m r e f e r e n te m te g o z a g a d n ie n ia b y ł k s. p ro f. J ó z e f M a j k a z W ro c ła w ia . O m ó w ił on te m a t: G r u p y n ie fo r m a ln e ja k o n a r z ę d z ia a p o sto l­ s tw a św ie c k ic h . T eo lo g ic z n e p o d s ta w y d z ia ła ln o ś c i g r u p n ie f o rm a ln y c h r e f e ­ r o w a ł n a ty m p o s ie d z e n iu k s. E. W e r o n . W d y s k u s ji w a ż n e u z u p e łn ie n ia , o b o k d u c h o w ie ń s tw a , w n o sili św ie c c y : p ro f. Cz. S t r z e s z e w s k i , S. Ś w i e ­ ż a w s к i, p a ń s tw o B. J . K ł y s o w i e z Ł o d zi, J . T u r o w i c z i in n i. W k o n te k ś c ie p r a c y a p o s to ls k ic h g r u p n ie f o rm a ln y c h o m ó w io n o z a g a d n ie ­ n ie a p o s to ls tw a lu d z i św ie c k ic h w z a k re s ie k u lt u r y . R e f e r e n te m teg o z a g a d n ie ­ n ia b y ł p ro f. C z e sła w S t r z e s z e w s k i . O m ó w ił on te m a t: Z a g a d n ie n ie k u lt u r y w a p o s to ls tw ie ś w ie c k ic h . W te m a c ie ty m u k a z a ł r e f e r e n t n o w ą w ie l­ k ą d z ie d z in ę sp e c y fic z n ie ś w ie c k ie j p o s ta c i a p o s to ls tw a K o ścio ła. Z a g a d n ie n ie to b ę d z ie p ó ź n ie j w ie lo k r o tn ie p o w ra c a ło w p r a c a c h k o m is ji, b y z a o w o co w ać p ro je k te m , a p ó ź n ie j p o w o ła n ie m o so b n e j R a d y ds. K u ltu r y p rz y E p is k o p a c ie P o ls k i. S p ra w a ta b y ła sz czeg ó ln ie in te r e s u ją c a i d ro g a p rz e w o d n ic z ą c e m u k a rd y n a ło w i K a ro lo w i W o j t y l e .

O d r o k u 1971 w io d ą c y m te m a te m z a in te r e s o w a ń k o m is ji w z w ią z k u z p r a k ty c z n y m w c ie le n ie m w ży cie D y r e k to r iu m a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h s ta ła się s to p n io w o s p r a w a d u s z p a s te rs k ic h r a d p a r a f ia ln y c h i d ie c e z ja ln y c h . Z a ­ in te re s o w a li się n ią zw ła sz c z a św ie c c y c z ło n k o w ie k o m isji. W s k ła d k o m is ji, w z w ią z k u z c h o ro b ą i ś m ie rc ią p. T e re s y S t r z e m b o s z , z n a n e j d zia ła c z k i k a to lic k ie j, w e sz li n o w i c z ło n k o w ie : p. Z. D u s z а к (W a rsz a w a ), p. J. H e j - n o s z (diec. p rz e m y s k a ), p. K . Ł o p u s k a (T o ru ń ), p. H . W i s t u b a

(P oznań).

2. S p ra w y rad d u szp astersk ich i d ialogu

O b o k z a g a d n ie n ia r a d d u s z p a s te rs k ic h p rz e d m io te m z a in te re s o w a n ia , w z w ią z k u z te m a te m o b ra d rz y m s k ie j R a d y ds. L a ik a tu , s ta ła się s p r a w a d ia lo g u w K o ściele. N a p o c z ą tk u r o k u 1972 k o m is ja , p o d y s k u s ji n a d r e f e r a ­

2 P e łn y te k s t d y r e k to r iu m zam ieszczo n o w k sią ż c e : E. W e r o n , L a ik a t i a p o sto lstw o , P a r is 1973, 185— 214.

te m k s. p ro f . S. J a w o r s k i e g o n a te m a t D ialog w e w n ą t r z K o ścio ła , w y p o w ie d z ia ła s ię za p il n ą p o tr z e b ą o p ra c o w a n ia d o k u m e n tu sy g n o w a n e g o p rz e z K o n f e r e n c ję E p is k o p a tu w s p r a w ie d ia lo g u w K o śc ie le p o ls k im . K o ­ m is ja u z n a ła za c e lo w e n a d a n ie o d n o ś n e m u d o k u m e n to w i f o r m y d y re k to riu m . Z a p ro p o n o w a n o ta k ż e s k ła d p e r s o n a ln y p o d k o m is ji d la o p ra c o w a n ia p r o j e k tu d o k u m e n tu o d ialo g u . Z a g a d n ie n ie d ia lo g u w e w n ą trz k o ś c ie ln e g o w id z ia n o w z w ią z k u z w c z e śn ie j w y s u w a n y m p r o je k te m d o k u m e n tu o d u s z p a s te rs k ic h r a d a c h p a r a f ia ln y c h z u d z ia łe m lu d z i ś w ie c k ic h . D la o p ra c o w a n ia te g o n o w e g o d o k u m e n tu o r a ­ d a c h d u s z p a s te rs k ic h p o w o ła n o p o d k o m is ję , n a k tó r e j czele s t a n ą ł re d a k to r J . T u r o w i c z . W s k ła d p o d k o m is ji w e s z li p o n a d to b p Cz. D o m i n (K a­ to w ice) o ra z p. J . H e j n o s z (diec. p rz e m y s k a ). C z ło n k o w ie p o d k o m isji o tr z y m a li d o d a tk o w o do p o m o c y z n a w c ę p r a w a k a n o n ic z n e g o k s. p ro f T. P i e r o n k a .

R ó w n o le g le z p r a c a m i n a d p r o je k te m d o k u m e n tu w s p r a w ie d u s z p a s te r ­ s k ic h r a d p a r a f ia l n y c h p ro w a d z o n o d y s k u s ję n a d a p o s to ls k im w y m ia r e m s a k r a ­ m e n tu b ie r z m o w a n ia . C h o d ziło o to , b y p rz y ję c ie te g o s a k r a m e n t u w ią z a ło się w ś w ia d o m o śc i b ie r z m o w a n y c h z p rz e ś w ia d c z e n ie m , że oto w e sz li oni w n o w y e ta p s w o je j k o ś c ie ln e j d o jrz a ło ś c i i z w ią z a n e j z ty m o d p o w ie d z ia l­ n o śc i za lo sy K o ścio ła. W ty m c e lu n a le ż a ło z m o d y fik o w a ć tr a d y c y jn e p r z y ­ g o to w a n ie do teg o s a k r a m e n t u i b a rd z ie j ro z b u d o w a ć k a te c h iz a c ję p rz e d p r z y ­ ję c ie m b ie r z m o w a n ia . K a te c h iz a c ja p o w in n a b y ć p o łą c z o n a z p r a k t y k ą a p o ­ s to ls tw a w e w ła s n y m ś r o d o w is k u . U z n a n o za p o tr z e b n e o p ra c o w a n ie ja k ie jś in s tr u k c j i d u s z p a s te rs k ie j n a u ż y te k osób k a te c h iz u ją c y c h o ra z m a te r ia łó w p o ­ m o c n ic z y c h . O p ra c o w a n ie w s p o m n ia n e g o d o k u m e n tu o ra z m a te r ia łó w p o m o c ­ n ic z y c h s ta n ie się o d tą d n a s z e re g l a t p rz e d m io te m d y s k u s ji o ra z c o ra z to n o ­ w y c h p r ó b u d o s k o n a le n ia te g o d o k u m e n tu . W k o n s e k w e n c ji d u ż e j ro z b ie ż n o śc i z d a ń w ło n ie s a m e j k o m is ji d o k u m e n t t e n d o tą d n ie m ó g ł u jr z e ć ś w ia tła d z ie n n e g o . O k a z a ło s ię b o w ie m , że s p r a w a t a n a le ż y r a c z e j do k o m p e te n c ji in n e j K m is ji E p is k o p a tu , k tó r a się z a jm u je b e z p o ś re d n io s p r a w ą p o so b o ro w e j o d n o w y w z a k re s ie s p r a w o w a n ia czy u d z ie la n ia s a k r a m e n tó w K o ścio ła.

N a p o d o b n e tr u d n o ś c i i o p o ry n a tr a f ia ło w k o m is ji o p ra c o w a n ie D y r e k ­ to r iu m o d ia lo g u . P ro p o n o w a n o c o ra z to n o w e p r o j e k ty d o k u m e n tu , k tó r e je d n a k n ie o tr z y m y w a ły a p r o b a ty z d e c y d o w a n e j w ię k sz o ś c i c z ło n k ó w K o ­ m is ji. W z w ią z k u z ty m m u s ia n o z re z y g n o w a ć z d a ls z y c h p r a c n a d D y r e k to ­ r iu m o d ia lo g u . P rz y c z y n ił się do te g o ta k ż e n ie s p r z y ja ją c y k lim a t do d ia lo g u w s y tu a c ji K o ścio ła p o w sz e c h n e g o . N a d u ż y w a n o b o w ie m n ie k ie d y w K o śc ie le s łu sz n e j z a s a d y d ia lo g u d la o s ła b ie n ia w e w n ę tr z n e j k a rn o ś c i K o ścio ła (ab p L e f e b v r e o ra z c a s u s H a n s a K i i n g a ) . W z w ią z k u z ty m n ie b e z p ie c z e ń ­ stw e m , k tó r e m o g ło z a g ro z ić ta k ż e K o śc io ło w i w P o ls c e , s p r a w a o so b n eg o d o ­ k u m e n tu o d ia lo g u z o s ta ła o d ło żo n a n a czas n ie o g ra n ic z o n y .

B a rd z o je d n a k p o z y ty w n e p o s tę p y c zy n iło w ty m c zasie p rz y g o to w a n ie I n s t r u k c j i o d u s z p a s te r s k ic h r a d a c h p a r a fia ln y c h . W c z e rw c u 1974 r o k u n a n ie ­ sio n o o s ta tn ie p o p r a w k i n a d te k s te m d o k u m e n tu . N a je s ie n n e j s e s ji (30 X I 1974 r.) te k s t z o s ta ł je d n o m y ś ln ie p r z y ję ty p rz e z k o m is ję , a n a s tę p n ie za p o ­ ś r e d n ic tw e m p rz e w o d n ic z ą c e g o p rz e k a z a n y do a p r o b a ty K o n fe re n c ji E p is k o ­ p a tu . T a k w ię c z p o m y ś ln y m w y n ik ie m , z o sta ł o p ra c o w a n y d ru g i z k o lei, b a rd z o w a ż n y d o k u m e n t, d o ty c z ą c y p ra k ty c z n e g o k s z ta łtu a p o s to ls tw a ś w ie c ­ k ic h i d ia lo g u w w a r u n k a c h k r a j u so c ja listy c z n e g o . D o k u m e n t te n p o d n a z w ą W y ty c z n e dla p a r a fia ln y c h ra d d u s z p a s te r s k ic h 3 z o s ta ł n a w n io s e k k a r d y n a ł a K a r o la W o j t y ł y z a a p ro b o w a n y p rz e z K o n f e r e n c ję E p is k o p a tu w r o k u

1975 i p r z e k a z a n y do r o z tro p n e g o w p ro w a d z e n ia w ży cie p rz e z b is k u p ó w o rd y -* T e k s t z a m ieszczo n o w : W ia d o m o śc i A rc h id ie c e z ja ln e W a rs z a w s k ie (1976) sty c z e ń —lu ty , s. 3— 8. W y t y c z n e o p u b lik o w a ły ta k ż e in n e m ie s ię c z n ik i d ie ­ c e z ja ln e .

n a r iu s z y p o sz c z e g ó ln y c h d ie c e z ji. Z a z n a c z o n o p rz y ty m , że d o k u m e n t te n n ie je s t a k te m n o rm a ty w n y m , p r a w n y m , a le m a c h a r a k t e r w s k a z a ń p r a k ty c z ­ n y c h *. O d r o k u 1974 ro z p o c z y n a się r e g u la r n e d e le g o w a n ie i u c z e s tn ic tw o ś w ie c ­ k ic h k a to lik ó w z P o ls k i w E u r o p e js k im F o r u m L a ik a tu . W e w s p o m n ia n y m r o k u , w c h a r a k te r z e o fic ja ln e g o r e p r e z e n ta n t a P o ls k i n a f o r u m w L o n d y n ie z o s ta ł w y ty p o w a n y n o w y c z ło n e k K o m is ji A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h — p. K. C z a p l i ń s k i z W ro c ła w ia . P o p o w ro c ie z L o n d y n u zło ży ł k o m is ji s p r a w o z d a n ie z u c z e s tn ic tw a i z o s ta ł k o le jn o w y d e le g o w a n y n a n a s tę p n e fo ­ ru m , k tó r e się o d b y w a , z z a sa d y , co d w a la t a w ró ż n y c h k r a j a c h e u ro p e js k ic h . N a p o s ie d z e n iu w d n iu 10 s ty c z n ia 1976 r . p o s ta n o w io n o , że d e le g a c ja n a k o le jn e F o ru m E u ro p e js k ie L a ik a tu w L o u v a in z o s ta je p o w ię k s z o n a do p ię c iu c z ło n k ó w z r a m ie n ia k o m is ji: b p Cz. D o m i n , p. K. C z a p l i ń s k i , р. М. К o ś m i с к i, p. J. T u r o w i c z , p . H . W i s t u b a. D o p u szczo n o ró w n ie ż p ię c iu d e le g a tó w K lu b ó w I n te lig e n c ji K a to lic k ie j z ró ż n y c h ś ro d o w isk w k r a ju .

W g ru d n iu 1977 r o k u w y ty p o w a n o k o le jn ą d e le g a c ję n a F o r u m E u r o p e j­ sk ie g o L a ik a tu w L u k s e m b u r g u , w sk ła d z ie : k s. E. W e r o n , p. K. Ł o p u s - k а, p. H. W i s t u b а, p. K. C z a p l i ń s k i , р . М . К o ś m i с к i, p. M . S к w a r n i с к i. F o ru m ’ to o d b y ło się w lip c u 1978 r o k u 5. D e le g a c ja b r a ła b a rd z o a k ty w n y u d z ia ł w p r a c a c h fo ru m . P . H a lin a W i s t u b a b y ła p rz e w o d n ic z ą c ą je d n e j z g r u p ję z y k o w y c h . P . M a r e k S k w a r n i c k i z o sta ł p o n o w n ie w y b r a n y n a c z ło n k a s ta łe g o K o m ite tu Ł ą c z n o śc i (C o m ité de L ia iso n ) E u ro p e js k ie g o F o ru m L a ik a t u e.

D o z a d a ń k o m is ji n a le ż a ło ró w n ie ż w y z n a c z e n ie o fic ja ln y c h r e p r e z e n ta n ­ tó w n a o b c h o d y K a th o lik e n ta g u w R F N o ra z n a in n e n a ro d o w e czy m ię d z y ­ n a ro d o w e s p o tk a n ia i k o n g re s y o m a w ia ją c e s p r a w y a p o s to ls tw a św ie c k ic h .

O s ta tn ie (25-te) p o sie d z e n ie K o m is ji A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h z u d z ia łe m je j p rz e w o d n ic z ą c e g o k a r d . K a ro la W o j t y ł y o d b y ło się w d n iu 8 c z e rw c a 1978 r. P o n o w n ie n a f o r u m k o m is ji w y p ły n ę ła s p r a w a a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h w z a k re s ie k u lt u r y . P rz e w o d n ic z ą c y z a n ro p o n o w a ł p o w o ła n ie do życia ja k ie jś in s ty tu c ji, k tó r a w sp o só b s ta ły m o g ła b y się z a jm o w a ć ty m i p ro b le m a m i. M ó g łb y to b y ć ja k i ś k o m ite t, z esp ó ł czy r a d a zło żo n a z p ra c o w n ik ó w k u ltu r y , w s p ó łp r a c u ją c y z k o m is ją czy m oże z K o n fe re n c ją E p is k o p a tu . Do z a d a ń t a ­ k ie j in s ty t u c ji n a le ż a ły b y , n a jo g ó ln ie j m ó w iąc, tr z y k r ę g i z a d a ń : o b ro n a

i sz e rz e n ie p ra w d z iw e j w ie d z y o k u ltu r z e n a ro d u , d a w a n ie o d p o w ie d z i n a z a p o tr z e b o w a n ia tw ó rc ó w k u ltu r y o ra z u d z ie la n ie n a g r ó d w im ie n iu K o n fe ­ r e n c ji E p is k o p a tu P o ls k i. N a d p ro p o z y c ją t ą r o z w in ę ła się w n ik liw a i b a rd z o o ży w io n a d y s k u s ja . Z a n a jb a r d z ie j tr a f n ą n a z w ę d la te g o ty p u c ia ła d o r a d ­ czego u z n a n o : „ Z e sp ó ł do S p r a w K u lt u r y ” l u b „ R a d a K u l t u r y ” b ez d o d a tk u p rz y m io tn ik a „ C h rz e ś c ija ń s k ie j” . K a ż d a b o w ie m p r a w d z iw a k u lt u r a j e s t ze sw e i is to ty c h rz e ś c ija ń s k a (w g o p in ii p ro f . S. S w i e ż a w s k i e g o ) . N a ty m o s ta tn im p o s ie d z e n iu o m a w ia n o ta k ż e s p r a w ę u s ta le n ia s k ła d u re p r e z e n ta c ji p o ls k ie g o la i k a tu n a K a th o lik e n ta g w e F r y b u r g u o ra z „ k o ń c o w ą ” r e d a k c ję d łu g o p rz y g o to w y w a n e g o d o k u m e n tu o b ie r z m o w a n iu , j a k ró w n ie ż n ie d a w n o z a in ic jo w a n y p r o j e k t o p ra c o w a n ia R a p o r tu o sta n ie la ik a tu w P o lsce — n a u ż y te k p r y m a s a P o ls k i lu b K o n fe re n c ji E p is k o p a tu . W z w ią z ­ k u z tą o s ta tn ią s p r a w ą , p r z e d s ta w io n y p r o j e k t u z n a n o za n ie dość d o p ra c o ­ w a n y . B y ł o n w ó w c z a s p o d y k to w a n y p o tr z e b ą c h w ili. U z n a n o p ó ź n ie j, że n ie 4 W e d łu g o ś w ia d c z e n ia k a r d y n a ła K . W o j t y ł y n a p o s ie d z e n iu w d n iu 10 s ty c z n ia 1976 ro k u . Z a z n a c z o n o to z re s z tą w ty tu le : W y ty c z n e . 5 P o r. s p r a w o z d a n ie z a m ie sz c z o n e w C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 49(1979), z. 2, 131— 137. * T a m ż e .

o d p o w ia d a ł o n ju ż n o w e j s y tu a c ji, k tó r a w to k u o p ra c o w a n ia p r o j e k tu u leg ła d a le k o p o s u n ię ty m z m ia n o m , ja k ie n a s tą p iły w w a r u n k a c h ży cia K ościoła w P o lsce.

3. K o n ta k ty ze środ ow isk am i ap ostolsk im i

O b ra z p ra c K o m is ji A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h b y łb y n ie k o m p le tn y , g d y b y n ie w z ię to p o d u w a g ę lic z n y c h k o n ta k tó w te jż e K o m is ji z ró ż n y m i śro d o w is k a m i i u g ru p o w a n ia m i k a to lik ó w ś w ie c k ic h w P o lsc e . W c ią g u je d e n a s tu l a t p ra c y k o m is ji p o d p rz e w o d n ic tw e m k a r d y n a ła K a r o la W o j t y ł y o d b y w a ły się p r a w ie co r o k u s y s te m a ty c z n ie p rz y g o to w y w a n e s p o tk a n ia z p r z e d s ta w ic ie ls tw a ­ m i ró ż n y c h u g r u p o w a ń k a to lic k ic h . T y tu łe m p r z y k ła d u n a le ż y w s p o m n ie ć p r z y n a jm n ie j n a s tę p u ją c e s p o tk a n ia : z c z ło n k a m i K o m is ji D u s z p a s te rs tw a O g ólnego, z d y r e k to r a m i k r a jo w y m i ró ż n y c h d u s z p a s te r s tw s p e c ja lis ty c z n y c h — n a te m a t p r a c y m e to d ą g r u p n ie f o rm a ln y c h . W r o k u 1970 o d b y ło s ię sp o t­ k a n ie ze ś w ie c k im i p rz e d s ta w ic ie la m i d ie c e z ji w z w ią z k u ze s p r a w ą d ialo g u w K o ściele. P o d k o n ie c te g o s a m e g o r o k u o d b y ło się w s p ó ln e z e b r a n ie z czło n ­ k a m i K o m is ji „ I u s titia e t P a x ” n a te m a ty in te r e s u ją c e o b y d w ie k o m is je z r a ­ c ji p o w ią z a ń d z ia ła ln o ś c i n a rz e c z p o k o ju z a p o s to ls tw e m lu d z i św ieck ich . W r o k u 1971 o d b y ło s ię p o n o w n e s p o tk a n ie z d y r e k to r a m i d u s z p a s te r s tw sp e ­ c ja lis ty c z n y c h . W r o k u 1972 z o g ra n iz o w a n o s p o tk a n ie z p rz e d s ta w ic ie la m i ap o - s to ls w a m ło d z ie ż y o ra z z c z ło n k a m i K o m is ji E p is k o p a tu ds. D u s z p a s te rs tw a A k a d e m ic k ie g o . W r o k u 1974, w z w ią z k u z d y s k u s ją n a d b ie rz m o w a n ie m , z a ­ p ro s z o n o n a p o s ie d z e n ie k o m s iji p rz e d s ta w ic ie li a p o s to ls tw a św ie c k ic h sp o ś ró d lu d z i d o ro s ły c h . W 1976 r o k u o d b y ło się s p o tk a n ie z p rz e d s ta w ic ie la m i „ S a c ro - so n g ” n a t e m a t a p o s to ls k ie g o a s p e k tu te j z n a n e j w P o ls c e im p re z y . P o d k o ­ n ie c te g o sa m e g o r o k u m ia ło m ie js c e s p o tk a n ie k o m is ji z p rz e d s ta w ic ie la m i r u c h u m ło d zieżo w eg o „ Ś w ia tło — Ż y c ie ” , z u d z ia łe m z a ło ż y c ie la r u c h u — k s. F r a n c is z k a B l a c h n i c k i e g o . W r o k u 1977 z o rg a n iz o w a n o w sp ó ln e p o sie d z e n ie k o m is ji z p rz e d s ta w ic ie la m i p ra w ie w s z y s tk ic h d ie c e z ji n a te m a t z a a n g a ż o w a n ia lu d z i ś w ie c k ic h w k a te c h iz a c ji. D o d a ć n a le ż y , że p o n a d to sp o ­ r a d y c z n ie z a p r a s z a n i b y li n a p o s ie d z e n ia K o m is ji A p o s to ls tw a r e f e r e n c i i p r e ­ leg en c i z K lu b ó w I n te lig e n c ji K a to lic k ie j o ra z k a to lic k ic h o ś ro d k ó w w y d a w ­ n ic z y c h w ce lu p rz e d y s k u to w a n ia z a g a d n ie ń z w ią z a n y c h z a p o s to ls tw e m lu ­ dzi św ie c k ic h .

T a k w ię c , m o ż n a p o w ie d z e ić , że K o m is ja A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h p ra c o w i­ c ie r e a liz o w a ła sw o je z a d a n ia c e n tr a ln e g o o ś ro d k a k o o rd y n a c ji o ra z in s p ir a c ji w ie lu p o ż y te c z n y c h i p r a k ty c z n y c h in ic ja ty w s łu ż ą c y c h s p r a w ie b u d z e n ia , p o ­ p ie r a n ia i ro z w o ju a p o s to ls tw a la i k a tu w n a s z y m k r a j u . 4. N a n ow ym etapie P o w y b o rz e p rz e w o d n ic z ą c e g o k o m is ji ks. k a r d y n a ła K a ro la W o j t y ł y n a s ta n o w is k o p a p ie ż a w r o k u 1978, ro z p o c z ą ł s ię n o w y o k re s d z ia ła ln o ś c i K o m is ji A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h . N a s tę p c ą n a s t a n o w is k u p rz e w o d n ic z ą c e g o z o s ta ł z a m ia n o w a n y p rz e z K o n fe re n c ję E p is k o p a tu d o ty c h c z a so w y s e k r e ta r z K o m is ji k s. F r a n c is z e k M a c h a r s k i , w y n ie s io n y w k r ó t k im c z a sie do g o d ­ n o ści k a r d y n a ls k ie j. N a tu r a l n y m i k o n s e k w e n tn y m z a m ie rz e n ie m n o w e g o p rz e w o d n ic z ą c e g o b y ło p o d ję c ie i k o n ty n u o w a n ie in ic ja ty w i p r a c z a p o c z ą tk o ­ w a n y c h p rz e z sw e g o w ie lk ie g o p o p rz e d n ik a . W p o c z ą tk a c h c z e rw c a 1979 r o k u J a n P a w e ł I I o d b y ł p ie r w s z ą p ie lg rz y m k ę do P o ls k i. Z a p o c z ą tk o w a ła o n a w ie le z m ia n w k a to lic y z m ie p o l­ s k im i w p o s ta w a c h k a to lik ó w . P o z a k o ń c z e n iu p ie r w s z e j p ie lg rz y m k i o d b y ło s ię p ie r w s z e p o sie d z e n ie K o m is ji A p o s to ls tw a (w d n iu 16 V I 1979 r.) p o d n o ­ w y m p rz e w o d n ic z ą c y m . N a ty m p o s ie d z e n iu k a r d y n a ł F r a n c is z e k M а с h a r

-s к i o d c z y ta ł n a jp i e r w sw ó j o s ta tn i p ro to k ó ł (w c h a r a k te r z e s e k r e ta rz a ) z p o p rz e d n ie j s e s ji, a n a s tę p n ie o tw o rz y ł d y s k u s ję n a d je d y n y m p u n k te m teg o p o sie d z e n ia : s tw o r z e n ie n o w e g o p la n u d z ia ła n ia k o m is ji. P o k r ó tk im w p r o w a ­ d z e n iu do d y s k u s ji p rz e z p rz e w o d n ic z ą c e g o , w y s u w a n o k o le jn e p r o j e k ty do p la n u d z ia ła ln o ś c i. P o s ta n o w io n o n a jp i e r w z re a liz o w a ć in ic ja ty w ę p o d ję tą p rz e z O jc a Ś w ię te g o w s p r a w ie u tw o rz e n ia in s ty tu c ji R a d y ds. K u ltu r y p rz y E p isk o p a c ie P o ls k i. P o s tu lo w a n o o p ra c o w a n ie z w ię z łe j h is to r ii d z ia ła ln o ś c i K o m is ji, ze w z g lę d u n a p ie ty z m d la o so b y je j d a w n ie js z e g o p rz e w o d n ic z ą c e g o . G łó w n a p ro p o z y c ja d o ty c z y ła k o n k re tn e g o sp o s o b u u p o w s z e c h n ie n ia w ś ró d c z ło n k ó w lu d u B ożego g łę b o k ic h tr e ś c i i w s k a z a ń p a p ie s k ic h z jeg o p ie rw s z e j p o d ró ż y do P o ls k i. W y s u n ię to sz e re g p ra k ty c z n y c h w n io sk ó w , k tó r e p o s ta n o ­ w io n o re a liz o w a ć p rz e z K lu b y I n te lig e n c ji K a to lic k ie j, w y d a w n ic tw a k a to lic ­ k ie , n a g r a n ia , p rz e ź ro c z a , film y , p r e le k c je itp . P o s tu lo w a n o p e łn e w y k o rz y ­ s ta n ie w ty m c e lu a m b o n y i k a te c h iz a c ji. W y su n ię to p r o j e k t s p o tk a n ia k o ­ m is ji ze św ie c k im i p rz e d s ta w ic ie la m i w s z y s tk ic h d ie c e z ji w P o lsce. T e n o s ta tn i p r o j e k t z o s ta ł z re a liz o w a n y n a d w u d n io w y m z e b ra n iu k o m isji w d n ia c h 12— 13 s ty c z n ia 1980 r. N a z e b ra n ie to p rz y b y li, o p ró cz c z ło n k ó w k o m isji, p r z e d s ta w ic ie le 27 d ie c e z ji p o ls k ic h . T e m a te m o b ra d b y ły Z a d a n ia a p o s to ls tw a ś w ie c k ic h w P o lsce n a tle s y tu a c ji w y tw o r z o n e j p r z e z p ie r w s z ą p ie lg r z y m k ę O jca Ś w ię te g o do O jc z y z n y . C h o d ziło o z n a le z ie n ie p ra k ty c z n y c h sp o so b ó w u p o w s z e c h n ie n ia tr e ś c i w s k a z a ń O jc a Ś w ię te g o . W w y p o w ie d z ia c h p ra w ie w s z y s tk ic h p rz e d s ta w ic ie li d ie c e z ja ln y c h p a d a ły d e k la r a c je o sp o so ­ b a c h re a liz a c ji n a u k i O jc a Ś w ię te g o n a te r e n ie d ie c e z ji i p a r a f ii. D o k o n a n o w ie lk ie g o p rz e g lą d u , a ró w n o c z e ś n ie w y m ia n y d o ś w ia d c z e ń w ty m z a k re s ie . S p o tk a n ie za o w o c o w a ło w ie lu z o b o w ią z a n ia m i do u p o w s z e c h n ie n ia w s k a z a ń p a p ie s k ic h . Id ą c za w c z e ś n ie js z ą in s p ir a c ją J a n a P a w ł a II, z o rg a n iz o w a ­ n o w w ie lu d ie c e z ja c h ró ż n e „D n ie ” lu b „ T y g o d n ie K u ltu r y ”. S zczeg ó ln ą a k ty w n o ś ć w ty m z a k re s ie ro z w in ę ły K lu b y I n te lig e n c ji K a to lic k ie j.

R o k 1980 i 1981 b y ły c z a se m s p r z y ja ją c y m d la p o w s ta w a n ia w ie lu s p o n ta ­ n ic z n y c h ru c h ó w i o rg a n iz a c ji k a to lic k ic h , k tó r e z a b ie g a ły u w ła d z p a ń s tw o ­ w y c h o f o r m a ln ą le g a liz a c ję . N a le ż y zazn aczy ć, że lic z b a k a to lic k ic h k lu b ó w w z ro s ła (z 5 z a r e je s tr o w a n y c h u p rz e d n io ) do 48. Z a c z ę ły p o w s ta w a ć ta k ż e K a ­ to lic k ie K lu b y W ie js k ie . W z w ią z k u z ty m n a p o s ie d z e n iu k o m is ji z d n ia 3 g r u d n ia 1980 r. z a s ta n a w ia n o się n a d u z y s k a n ie m f o r m a ln e j le g a liz a c ji d la r u c h u „oaz” , a ta k ż e n a d m o ż liw o śc ią o tw a rc ia i u ru c h o m ie n ia k a to lic k ic h k lu b ó w o ra z u n iw e r s y te tó w w ie js k ic h , k tó r y c h sz c z e g ó ln y m rz e c z n ik ie m b y ł d łu g o le tn i c z ło n e k k o m is ji, r o ln ik ze w s i p o d Ł a ń c u te m , p . J . H e j n o s z. G łó w n y m z a d a n ie m k a to lic k ic h k lu b ó w w ie js k ic h o ra z w ie js k ic h u n iw e r s y te ­ tó w m ia ło b y ć u p o w s z e c h n ia n ie n a w si z a sa d k a to lic k ie j n a u k i sp o łe c z n e j,

k tó r e j g o rą c y m o b ro ń c ą b y ł w s p o m n ia n y p. J . H e jn o s z (zm. 1982 r.). N a p o s ie d z e n iu K o m is ji w d n iu 12 c z e rw c a 1981 r . o m a w ia n o w y łą c z n ie s p r a w y b ieżą ce, z w ią z a n e z s a m o rz u tn y m p o w s ta w a n ie m ró ż n y c h , c o ra z to n o w sz y c h u g r u p o w a ń k a to lic k ic h , w ś ró d m ło d z ie ż y k a to lic k ie j i w ś ró d d o ro s ­ ły ch . D y s k u to w a n o n a d s p r a w ą r e w in d y k a c ji d a w n ie js z y c h (z o k re s u m ię d z y ­ w o je n n e g o ) o rg a n iz a c ji k a to lic k ic h . P o s tu lo w a n o p lu r a liz m o rg a n iz a c y jn y i p lu r a liz m p o s ta w id e o w o -s p o łe c z n y c h w ś ró d k a to lik ó w . K a to lic k ie K lu b y In te lig e n c ji n a ogół b r o n iły się p rz e c iw k o „ p o lity z a c ji” , a le ró w n ie ż ja k o ś n ie z b y t k w a p iły się do u p o w s z e c h n ia n ia k a to lic k ie j n a u k i sp o łe c z n e j. R ó żn ice p o g lą d ó w w ty c h s p r a w a c h u ja w n iły się ta k ż e w ś ró d s ta ły c h c z ło n k ó w K o ­ m isji. W z w ią z k u z o g ło sz e n ie m s t a n u w o je n n e g o w d n iu 13 g r u d n ia 1981 r. d y s k u s je te i k o n tr o w e r s je s ta w a ły się s to p n io w o c o ra z b a rd z ie j b e z p rz e d m io ­ to w e. N a p o s ie d z e n iu k o m is ji w d n iu 26 lu te g o 1983 r. p rz e w o d n ic z ą c y k a r d y n a ł F . M a c h a r s k i p o in fo rm o w a ł, że z lic z b y is tn ie ją c y c h w te d y ju ż 52 K lu b ó w In te lig e n c ji K a to lic k ie j ty lk o k ilk a z n ic h o trz y m a ło z e z w o le n ie n a p o d ję c ie

s ta tu to w e j d z ia ła ln o ś c i. In n e c z e k a ły w k o le jc e n a „ o d w ie sz e n ie ” ic h p r a w k lu b o w y c h . T y lk o n ie k t ó r e K I K - i o tr z y m a ły a s y s te n tó w k o ś c ie ln y c h ze s tro n y e p is k o p a tu . N a p o s ie d z e n iu ty m o m ó w io n o , p o z a s y t u a c ją p r a w n ą u g r u p o w a ń k a to lic k ic h , s p r a w ę r e p r e z e n ta c j i p o ls k ie j n a a u s t r ia c k i „D zień K a to lik ó w ”, z w ią z a n y z p rz y ja z d e m p a p ie ż a do W ie d n ia w e w rz e ś n iu 1983 r . P r z y ję to do w ia d o m o ś c i s p r a w o z d a n ie p . M. S k w a r n i c k i e g o z u c z e s tn ic tw a w E u ro p e js k im F o r u m L a ik a tu . Z w ró c o n o te ż u w a g ę , że w z w ią z k u z a k tu a l n ą s y tu a c ją w P o ls c e w ie lu św ie c k ic h k a to lik ó w u c z e s tn ic z y w c h a r y ta ty w n e j p r a c y K o ścio ła. B p Cz. D o m i n o c e n ia ł lic z b ę św ie c k ic h z a a n g a ż o w a n y c h w te n ro d z a j a p o s to ls tw a n a o k o ło 70 000. T a k w ię c ze z m ia n ą s y tu a c ji w k r a j u z m ie n ił się ró w n ie ż , w p e w n e j m ie rz e , ta k ż e p ro f il c h rz e ś c ija ń s k ie g o z a a n g a ż o w a n ia la ik a tu .

M a ją c n a u w a d z e p r z e d s ta w io n y t u t a j zw ię z ły z a ry s d z ie jó w K o m isji A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h , n a s u w a s ię sp o s trz e ż e n ie , że p e łn iła o n a n ie ty le f u n k c je k ie r o w a n ia a p o s to ls tw e m la ik a tu , a le r a c z e j — z g o d n ie z p ie r w o tn y m i z a ło ż e n ia m i j e j p ie rw s z e g o p rz e w o d n ic z ą c e g o — w y k o n y w a ła z a d a n ia in s p ir u ­ ją c e i k o n c e p c y jn e . W to k u o b r a d w y p ra c o w y w a n o s to p n io w o k o n c e p c ję a p o ­ s to ls tw a ś w ie c k ic h z d o s to s o w a n ie m je j do w a r u n k ó w k r a j u so c ja listy c z n e g o . O p ra c o w y w a n e i w y g ła s z a n e n a u ż y te k k o m is ji r e f e r a t y s ta n o w iły dość w a ż n y i c e n n y w k ła d do so b o ro w e j te o lo g ii i w iz ji ro li la i k a tu i je g o a p o s to ls tw a w P o ls c e . U trz y m y w a n ie ścisłeg o k o n ta k t u z ró ż n y m i ś r o d o w is k a m i lu d zi św ie c k ic h , z a a n g a ż o w a n y c h w p o s ła n n ic tw o K o śc io ła p o z w o liło w sp o só b n a ­ tu r a ln y i d y s k r e tn y n a p ro w a d z e n ie p rz e z k o m is ję f u n k c ji k o o rd y n a c y jn e j w z a k r e s ie ró ż n y c h f o r m ś w ie c k ie g o a p o s to la tu . T a f u n k c j a k o o rd y n a c y jn a o k a z a ła się b a rd z o p r z y d a tn a , sz czeg ó ln ie w la ta c h 1980/1981, g d y s p o n ta ­ n ic z n ie n a r a s ta ł y ró ż n e in ic ja ty w y k a to lik ó w św ie c k ic h . S k ie r o w a n ie ich d z ia ła ln o ś c i n a te r e n y ra c z e j d z ia ła ln o ś c i r e lig ijn e j n iż p o lity c z n e j, p o zw o liło n a z a c h o w a n ie , a n a w e t u m o c n ie n ie k a to lic k ie g o s t a n u p o s ia d a n ia n a czas po z a k o ń c z e n iu s ta n u w o je n n e g o .

N a jc e n n ie js z ą f u n k c j ą k o m is ji b y ła n a p e w n o je j r o la p o b u d z a ją c a , ro z ­ w ija ją c a i w z m a c n ia ją c a w s z e lk ie in ic ja ty w y i fo r m y a p o sto lsk ie g o u a k ty w ­ n ie n ia lu d z i ś w ie c k ic h w p o ls k im K o ściele. P e w n y m w z o re m , a m oże i id e a łe m , b y ła d z ia ła ln o ś ć p a p ie s k ie j R a d y ds. L a ik a t u w R zy m ie. K a r d y n a ł K a ro l W o jty ła b y ł od p o c z ą tk u a k ty w n y m c z ło n k ie m te j c e n tr a ln e j in s ty tu c ji k o śc ie ln e j. G łó w n y m s t a tu to w y m c e le m rz y m s k ie j R a d y ds. L a ik a tu b y ło fo v e r e , tz n . p o p ie r a ć i ro z w ija ć a p o s to ls tw o la i k a t u (a n ie ty lk o d y ry g o w a ć i k ie ro w a ć ). Do te j m y ś li z a w a r te j w s ło w ie fo v e r e w ie lo k r o tn ie n a w ią z y w a ł k a r d y n a ł K a ro l W o j t y ł a w c z a sie p o sie d z e ń K o m is ji, k tó r e j b y ł p ie rw s z y m p rz e w o d n ic z ą c y m . T ę m y ś l p o tr a f ił u m ie ję tn ie i k o n s e k w e n tn ie re a liz o w a ć n a te r e n ie i za p o ś r e d n ic tw e m K o m is ji A p o s to ls tw a Ś w ie c k ic h w n a s z y m k r a j u 7. J e g o n a s tę p c a n a s ta n o w is k u p rz e w o d n ic z ą c e g o m a g o to w e w z o ry i u t a r t e d ro g i, do k tó r y c h św ia d o m ie s ię p rz y z n a je i z a m ie rz a j e k o n ty n u o w a ć . C z u je się z o b o w ią z a n y — j a k o ś w ia d c z y ł — do p o s z a n o w a n ia „ w ie lk ie g o d z ie d z ic ­ tw a ” . ks. E u g e n iu s z W e r o n S A C , O lta r z e w 7 W c e lu u n ik n ię c ia n ie p o ro z u m ie ń , p rz y p ró b ie c a ło ś c io w e j o ce n y d z ia ­ ła ln o ś c i k o m isji, n a le ż y m ie ć z a w sz e n a u w a d z e , że j e s t to k o m is ja K o n f e r e n ­ c ji E p is k o p a tu P o ls k i, a n ie s a m o is tn e p rz e d s ta w ic ie ls tw o la ik a tu . D la te g o p ra c e K o m is ji s ą u k ie r u n k o w a n e i p o d p o rz ą d k o w a n e c e lo m K o n fe re n c ji E p is k o p a tu . — A k tu a ln ie (r. 1984) w s k ła d K o m is ji ds. A p o s to ls tw a w ś ró d 20 cz ło n k ó w w c h o d z i 8 osób ś w ie c k ic h r e p r e z e n tu ją c y c h ró ż n e śro d o w is k a i r e ­ g io n y k r a j u .

II. S P R A W O Z D A N IE Z K O N G R E S U P O Ś W IĘ C O N E G O R O D Z IN IE C o ra z w ię c e j osób św ie c k ic h , w ty m ta k ż e le k a r z y , a n g a ż u je się w p r o ­ p a g o w a n ie c h rz e ś c ija ń s k ie g o m o d e lu ży cia m a łż e ń sk ie g o i ro d z in n e g o . W y r a ­ zem w z ra s ta ją c e g o z a in te re s o w a n ia lu d z i ś w ie c k ic h p r o b le m a ty k ą ro d z in n ą , ta k ż e w a s p e k c ie te o lo g ic z n y m , są m ię d z y in n y m i lic z n e k o n g re s y o rg a n iz o ­ w a n e n a p ła s z c z y ź n ie m ię d z y n a ro d o w e j. W k o n g re s a c h ty c h u c z e stn ic z ą c o ra z lic z n ie j ta k ż e le k a r z e z P o ls k i.

W d n ia c h 5— 7 c z e rw c a 1984 r. o d b y ł s ię w R z y m ie m ię d z y n a ro d o w y k o n g re s n a te m a t: F ilo zo fia i te o lo g ia o d p o w ie d zia ln e g o r o d z ic ie ls tw a . K o n g re s z o rg a n iz o w a n y z o s ta ł p rz e z P a p ie s k i I n s t y tu t J a n a P a w ła I I do S tu d ió w n a d R o d zin ą. O b ra d y to c z y ły się w b u d y n k u P a p ie s k ie g o U n iw e r s y te tu L a te r a ń ­ sk ieg o . O rg a n iz a to re m i p rz e w o d n ic z ą c y m k o n g re s u b y ł k s. p ro f . C a rlo C a f f a r r a , r e k t o r in s ty tu tu .

W k o n g re s ie u d z ia ł w z ię ło ok. 120 osób, p rz y b y ły c h ze w s z y s tk ic h k o n ty ­ n e n tó w ś w ia ta . Z a p ro sz o n o do u c z e s tn ic tw a osoby, k tó r e s ą c z y n n ie z a a n g a ż o ­ w a n e w n a u c z a n ie n a tu r a ln y c h m e to d r e g u la c ji poczęć. O b e c n i b y li też d r J o h n B i l i n g s z A u s tr a lii i d r J o s e f R o t z e r z A u s tr ii, tw ó rc y d w ó c h n a jb a r d z ie j z n a n y c h o b e c n ie m e to d : o w u la c y jn e j i o b ja w o w o -te r m ic z n e j. W śró d u c z e s tn ik ó w p rz e w a ż a li le k a r z e , a le b y ły ró w n ie ż o so b y d u c h o w n e o ra z św ie c c y in n y c h zaw o d ó w , z a jm u ją c y się u p o w s z e c h n ia n ie m z n ajo m o ści n a tu r a ln y c h m e to d .

1. T em atyk a kon gresu

U ro c z y ste g o o tw a rc ia k o n g re s u d o k o n a ł r e k to r P a p ie s k ie g o U n iw e rs y te tu L a te r a ń s k ie g o M ons. P ie tr o R o s s a n o , a o b ra d y z a in ic jo w a ł p ro f. C a rlo C a f f a r r a . O g ó ln ie b io r ą c m o ż n a p o d z ie lić w y s tą p ie n ia n a k o n g re s ie na d w ie g ru p y . P ie r w s z a to r e f e r a t y o m a w ia ją c e filo z o fic z n e i te o lo g ic z n e a s p e k ­ ty r e g u la c ji poczęć. D o d ru g ie j g ru p y m o ż n a z aliczy ć d w a r e f e r a t y o ra z liczn e d o n ie s ie n ia p rz e d s ta w ic ie li ró ż n y c h k o n ty n e n tó w i k r a jó w , d o ty c z ą c e g łó w n ie ic h m e to d p r a c y o ra z d o św ia d c z e ń .

W r a m a c h p ie r w s z e j g ru p y w y g ło sz o n o n a s tę p u ją c e r e f e r a ty :

— E ty c z n e n a u c z a n ie K o ścio ła : w a r to ś c i i z a s a d y — M ons. J é r ô m e H a- m e r, p r o p r e f e k t K o n g re g a c ji do S p r a w Z a k o n ó w i I n s ty tu c j i Ś w ie c k ic h .

— F ilo zo fic zn a i te o lo g ic z n a a n tr o p o lo g ia z a w a r ta w a n ty k o n c e p c ji i w o d p o w ie d z ia ln e j p r o k r e a c ji — p ro f. C a rlo C a f f a r r a .

— Z a s a d n ic z e r ó ż n ic e e ty c z n e m ię d z y a n ty k o n c e p c ją a o d p o w ie d zia ln ą p r o k r e a c ją — p ro f. J o s e f S e i f e r t , r e k t o r M ię d z y n a ro d o w e j A k a d e m ii F ilo zo fii w T e x a s ie (USA).

— F ilo z o fic z n e i te o lo g ic z n e tr u d n o ś c i w o b e c n a u c z a n ia K ościoła. Ich te o r e ty c z n e n ie z g o d n o śc i — p ro f. J . C r o s b y , U n iw e r s y te t w D a lla s U SA o ra z p ro f. В. H o n i n g s , P a p ie s k i U n iw e r s y te t L a te r a ń s k i.

— R ó żn ic e p o m ię d z y „ p ra w e m s to n n io w a n ia ” a „ sto p n io w a ln o śc ią p r a w a ” — p ro f . W . W a l d s t e i n . U n iw e r s y te t w S a iz b u r s u , A u s tr ia . — D e fin ic ja p o ję c ia o d p o w ie d z ia ln e j p r o k r e a c ji o ra z z a s a d n ic ze a n tr o p o ­ lo g ic zn e i e ty c z n e ró ż n ic e m ię d z y w y b o r e m o d p o w ie d z ia ln e j p r o k r e a c ji a w y ­ b o r e m a n ty k o n c e p c ji — p ro f. J e r z y B a j d a , A k a d e m ia T e o lo g ii K a to lic k ie j w W a rs z a w ie , P o ls k a . — Z a sa d n ic ze k ie r u n k i w n a u c z a n iu d o k tr y n y k a to lic k ie j o d n o śn ie do o d ­ p o w ie d z ia ln e j p r o k r e a c ji — p ro f. R . G a r c i a d e H a r o , P a p ie s k i I n t y t u t R o d z in y w R zy m ie. W r e f e r a ta c h p o d k re ś lo n o n ie z m ie n n o ś ć p o d s ta w o w y c h w a rto ś c i i z a sa d e ty c z n y c h . P o c h o d z ą on e od B oga, a z a w a r te s ą w O b ja w ie n iu i w p r a w ie n a ­ tu r a ln y m (k tó re p o c h o d z i od B oga S tw ó rc y ) i s ą p rz e z K o śció ł p rz e k a z y w a n e d la d o b ra lu d z i. S z e ro k o o m ó w io n a te ż z o sta ła n a u k a o w a rto ś c i i g o d n o ści

osoby lu d z k ie j o ra z o n a le ż n y m je j s z a c u n k u i m iło ści. W m a łż e ń s tw ie w a r to ś c i te z n a jd u j ą s w e z a s to s o w a n ie i p e łn e ro z w in ię c ie je d y n ie p rz y u z n a n iu i p r a k ty k o w a n i u n a tu r a ln e j r e g u la c ji poczęć, p o d c z a s g d y m e n ta ln o ś ć a n ty ­ k o n c e p c y jn a n ie ty lk o im n ie słu ż y i ic h n ie u w z g lę d n ia , a le w rę c z je tłu m i i d z ia ła p rz e c iw k o n im , z a fa łs z o w u ją c p r a w d ę o m iło ś c i m a łż e ń s k ie j. P o m ię ­ d zy a k te m m a łż e ń s k im a u k ie r u n k o w a n ie m n a p ło d n o ś ć is tn ie je n ie r o z e rw a ln y z w ią z e k , z a p la n o w a n y p rz e z S tw ó rc ę . T a k w ię c o so b y u s iłu ją c e s z tu c z n ie o d d zielić lu b zn iszczy ć w a k c ie s e k s u a ln y m m o żliw o ść z a jś c ia w ciążę w c e ­ lu p rz e ż y c ia p rz y je m n o ś c i sa m e g o a k tu d z ia ła ją w b r e w S tw ó rc y i w b re w p ra w d z iw e j m iło ści. T y lk o Bóg je s t P a n e m ży cia. L u d z k a s e k s u a ln o ś ć p o s ia d a w ie lk ą g o d n o ść, b o w ie m p rz e z n ią s p o ty k a m y s ię ze s tw ó r c z ą m o c ą B oga i s ta je m y się J e g o w s p ó łp r a c o w n ik a m i. W te j g o d n o ści, ja k o w s p ó łp ra c o w n ic y b io r ą c y u d z ia ł w s tw ó rc z e j m o c y B oga, p rz e w y ż s z a m y n a w e t a n io łó w . T o te ż św ia d o m e , s z tu c z n e w y k lu c z e n ie m o ż liw o śc i cią ż y z a k tu se k s u a ln e g o je s t czy n e m b u n to w n ic z y m w o b e c B oga i b r a k ie m sz a c u n k u . B o w ie m s z a c u n e k n ie m oże b y ć w y ra ż o n y p rz e z n iszczenie, p ło d n o śc i, n ie c h ę ć do n ie j i w p r o s t je j „ g w ła c e n ie ” p rz e z ró ż n e ś r o d k i a n ty k o n c e p c y jn e . N a to m ia s t p o w s tr z y m a n ie się od a k tu s e k s u a ln e g o w o k re s ie p ło d n o ś c i — je ż e li m a łż o n k o w ie n ie p la n u j ą p o c z ę c ia d z ie c k a — je s t p r z e ja w e m czci i m iło ści d la o so b y m a łż o n k a , d la n o w eg o c z ło w ie k a , k tó r y m ó g łb y b y ć p o c z ę ty o ra z d la p r a w S tw ó rc y . S z tu c z ­ n e w y k lu c z e n ie p ło d n o ś c i (tzn. je j e w e n tu a ln e j m o żliw o ści) z a k tu s e k s u a ln e ­ go czy n i n ie p e łn y m w z a je m n y d a r osób i je g o p rz y ję c ie : „ ch cę cieb ie, a le n ie c h c ę tw e j p ło d n o ś c i i tw e g o ro d z ic ie ls tw a , czy li n ie ch cę c a łe j tw e j oso b y ” . P o te n c ja ln e ro d z ic ie ls tw o je s t b o w ie m in te g r a ln ą częścią d o jr z a łe j osoby, n a ­ le ż y do c a ło śc i d o jr z a łe j oso b y . W te n sp o só b m iło ść m a łż o n k a z o s ta je z u ­ b o ż o n a , a w ię ź w z a je m n a — s p ły c o n a .

O k re so w e p o w s tr z y m a n ie się od w sp ó łż y c ia m a łż e ń sk ie g o n ie ty lk o n ie p rz y n o s i ż a d n y c h sz k ó d m a łż e ń s tw u , a le p ro w a d z i z a z w y c z a j do p o g łę b ie n ia w z a je m n e j m iło ści i p o ro z u m ie n ia w z a je m n e g o o ra z p rz y c z y n ia się do t r w a ­ ło ści m a łż e ń s tw a . P r a w d y p o w y ż sz e w y m a g a ją od c z ło w ie k a p o g łę b io n e j r e f le k s ji; t a k a r e f le k s j a je d n a k zg a d z a się z lu d z k im p o w o ła n ie m i z n a jd u je się n a d ro d z e ro z w o ju k u c o ra z p e łn ie js z e m u c z ło w ie c z e ń stw u .

Do d ru g ie j g ru p y w y p o w ie d z i, d o ty c z ą c y c h b a r d z ie j p r a k ty c z n e j s tr o n y n a u c z a n ia m e to d n a tu r a ln e j r e g u la c ji poczęć, zaliczy ć m o ż n a d w a r e f e r a ty o ra z lic z n e r a p o r ty u c z e s tn ik ó w z ich d z ia ła ln o ś c i. R e f e r a ty : O d p o w ie d z ia l­ n o ść le k a r z a w w y p e łn ia n iu n a u c za n ia K o ścio ła — p ro f . W a n d a P ó 11 a w - s к a, P a p ie s k i I n s ty tu t. R o d z in y w R z y m ie ; K ie r u n k i w s p ó ln e j p r a c y w z a ­ k r e s ie b a d a ń i n a u c za n ia n a tu r a ln y c h m e to d p la n o w a n ia r o d z in y — M ons. E d o u a rd G a g n o n , p r o p r e z y d e n t P a p ie s k ie j R a d y do S p r a w R o d zin y .

D r W . P ó ł t a w s k a p o d k re ś liła , iż le k a r z w in ie n czuć się o d p o w ie ­ d z ia ln y za s t a n c a łe g o c z ło w ie k a , n ie ty lk o je g o c ia ła i p ro c e s ó w b io lo g icz­ n y c h w n im z a c h o d z ą c y c h . P ro b le m p la n o w a n ia ro d z in y d o ty c z y c a ły c h osób, a ta k ż e s ta n u p sy c h ic z n e g o i m o r a ln e g o m a łż e ń s tw a . L e k a rz p o w in ie n to w ie ­ d zieć i u w z g lę d n ia ć . L e k a r z n ie m u s i i n ie p o w in ie n z a p is y w a ć p a c je n to m ś ro d k ó w , k tó r e są sz k o d liw e z a ró w n o fiz y c z n ie j a k i p sy c h ic z n ie , c h o c ia ż b y p a c je n t ic h so b ie życzył, j a k n p . p ig u łk i h o rm o n a ln e j, s p ir a li i in n y c h . T e d w a w y m ie n io n e ś r o d k i s ą w d o d a tk u n ie ty lk o ś r o d k a m i a n ty k o n c e p c y jn y m i, a le ró w n ie ż p o ro n n y m i, g d y ż p rz y ic h s to s o w a n iu z a p ło d n ie n ie m oże n a s tę p o w a ć , je d n a k z p o w o d u u sz k o d z e n ia ślu z ó w k i w e w n ą trz m a c ic z n e j z a ro d e k n ie m o że się w n ie j ro z w ija ć i z o s ta je w y d a lo n y . I n te r e s u ją c e b y ło sp o s trz e ż e n ie , iż m e to d y n a t u r a l n e s ą w z a sa d z ie m e to ­ d a m i d ia g n o s ty c z n y m i, d a ją c y m i ro z e z n a n ie , n a to m ia s t w ła ś c iw ą m e to d ą n a ­ tu r a ln e j r e g u la c ji p o częć je s t u m ie ję tn o ś ć c z ło w ie k a p a n o w a n ia n a d so b ą i w strz e m ię ź liw o ś ć w o k re s a c h p ło d n o ś c i (jeśli m a łż e ń s tw o n ie p la n u je w d a n y m o k re s ie d zieck a).

2. R a p o r ty k o n g re s o w e

O p ró cz r e f e r a tó w w y g ło sz o n e z o sta ły lic z n e k r ó tk ie r a p o r ty p rz e z u c z e s t­ n ik ó w , p o c h o d z ą c y c h z ró ż n y c h k o n ty n e n tó w ś w ia ta . W d o n ie s ie n ia c h ty c h p o ru s z a n o s p r a w ę sz k o d liw o śc i a n ty k o n c e p c ji o ra z p o z y ty w n y w p ły w n a t u r a l ­ n e j r e g u la c ji p o częć n a m a łż e ń s tw a . O m a w ia n o ta k ż e w p ły w m e n ta ln o ś c i a n ty k o n c e p c y jn e j n a ilość u s u n ię ć ciąży . L e k a r z n e u ro lo g d r R o t h p r z e d ­ s ta w ił s p r a w o z d a n ie ze s z p ita la n e u ro lo g ic z n e g o w W ie d n iu , w k tó r y m o b s e r­ w u je się c z ę ste p r z y p a d k i w y le w ó w k r w i do m ó zg u w r a z z p o ra ż e n ia m i p o ­ ło w ic z n y m i u m ło d y c h k o b ie t sp o w o d o w a n e z a ż y w a n ie m p rz e z n ie „ p ig u łk i h o r m o n a ln e j” . W ięk szo ść r a p o r tó w d o ty c z y ła m e to d p ra c y , ja k ie sto s o w a n e są w ró ż n y c h k r a j a c h w c e lu z a c h ę c e n ia m a łż e ń s tw i n a u c z a n ia ic h m e to d n a ­ tu r a ln y c h . P rz e d s ta w io n o ró w n ie ż z a s a d y s z k o le n ia p a r m a łż e ń s k ic h , k tó r e p ó ź n ie j z a jm u ją się p rz e k a z y w a n ie m te j w ie d z y in n y m m a łż e ń s tw o m . J e d e n z r a p o r tó w z A fry k i z a w ie r a ł c ie k a w ą in f o rm a c ję , że lu d n o ś c i tu b y lc z e j p r z e d s ta w ia się w ie d z ę o o b ja w a c h z a c h o d z ą c y c h w c y k lu m ie się c z n y m k o ­ b ie ty p rz e z p o ró w n a n ie o k re s u p ło d n o ści, czy li o k re s u o b ecn o ści ślu z u p ło d ­ n e g o , do p o r y d esz c z o w e j, a o k re s u n ie p ło d n o ś c i do p o r y su szy . Z r a p o r tó w w y n ik a ło , iż n a w s z y s tk ic h k o n ty n e n ta c h ilość z w o le n n ik ó w n a tu r a ln e j r e g u ­ la c ji p o częć z w ię k sz a się szy b k o .

A tm o s fe ra n a k o n g re s ie b y ła n a d z w y c z a j p r z y ja c ie ls k a i o tw a rta . P o d ­ k re ś lić n a le ż y d u ż ą je d n o m y ś ln o ś ć u c z e s tn ik ó w n a t e m a t w a r to ś c i n a tu r a ln e j r e g u la c ji poczęć, ic h ży w e i g łę b o k ie z a a n g a ż o w a n ie i tr o s k ę o s z e rz e n ie z a ­ s a d n a tu r a ln y c h m e to d .

3. S p o tk a n ie z O jc e m Ś w ię ty m

D n ia 8 c z e rw c a p rz e d p o łu d n ie m o d b y ło się s p o tk a n ie z O jc ie m Ś w ię ty m J a n e m P a w ł e m II , z o rg a n iz o w a n e w s p ó ln ie d la u c z e s tn ik ó w k o n g re s u o ra z d w ó c h k u rs ó w o p o d o b n e j te m a ty c e . D ru g i k u r s , o c h a r a k te r z e b a r ­ d z ie j sz k o le n io w y m , m ia ł się zacz ą ć d n ia 9 c z e rw c a w K lin ic e G em elli, p r o - w a d z n y p rz e z d r m ed . A n n ę C a p e l l a .

O jciec Ś w ię ty p o z d ro w ił z e o ra n y e h i w y ra z ił s e r d e c z n e p o d z ię k o w a n ie za ic h z a a n g a ż o w a n ie , za p rz y b y c ie n a k o n g re s o ra z za t r u d z o rg a n iz o w a n ia go, p o d k re ś la ją c , iż je s t to p r a c a w s łu ż b ie p ra w d z ie i d la d o b ra lu d z k o śc i. D ia lo g p o d ję ty w c z a sie k o n g re s u p o m ię d z y n a u k ą , e ty k ą a te o lo g ią — m ó w ił O jciec Ś w ię ty — m a p rz y n ie ś ć o d p o w ie d ź n a p iln e p o tr z e b y n a sz e g o cz a su . W d z ie ­ d z in ie o d p o w ie d z ia ln e j p r o k r e a c ji p o tr z e b n e je s t o p a rc ie się n a w ie d z y n a u k o ­ w e j, k tó r e j sp o so b y s to s o w a n ia w in n y b y ć zg o d n e z e ty k ą . T o „ rz ą d z e n ie p rz e z e ty k ę ” w ż a d n y m s to p n iu n ie j e s t o g ra n ic z e n ie m , lecz m a p o m a g a ć n a u c e w w y p e łn ia n iu je j n a jg łę b s z e g o p o w o ła n ia , a b y m ó c słu ż y ć c a łe m u c z ło ­ w ie k o w i. P r a w d a n a u k o w a w in n a słu ż y ć d o b ru o so b y lu d z k ie j i c a łe j lu d z ­ k o ści. J e ż e li zaś n a u k a je s t o d d z ie lo n a od e ty k i, w te d y s t a je się ry z y k ie m i m oże b y ć u ż y ta d la ce ló w s z k o d liw y c h d la c z ło w ie k a . M iłość d la o soby lu d z ­ k ie j w y ła n ia s ię z w iz ji p r a w d y o c z ło w ie k u , o je g o g o d n o śc i i n ie p o r ó w n y ­ w a ln e j w a rto ś c i. T a p r a w d a i g o d n o ść s ą w ie c z n e ; c z ło w ie k p o w o ła n y j e s t do u sz c z ę ś liw ia ją c e g o w id z e n ia B oga sam eg o .

T a k ie s tu d iu m w ie d z ie do z ro z u m ie n ia , że n a t u r a l n e m e to d y n ie s ą ce le m s a m e w so b ie , lecz że słu ż ą d o b ru m a łż e ń s tw , co j e s t tr o s k ą K o ścio ła. W sz y s tk ie p ro b le m y s p r o w a d z a ją s ię o s ta te c z n ie do te g o : k im je s t c z ło w ie k w o b e c B oga i w o b e c d ru g ie j o so b y o ra z w a sp e k c ie d o b ra w z a je m n e j m iło ś c i m a łż e ń s k ie j i ro d z in n e j. T y lk o n a te j d ro d z e — n a tu r a ln e j r e g u la c ji poczęć — m a łż o n k o w ie m o g ą p o z o s ta w a ć w h a r m o n ii z w a r to ś c ia m i sw eg o czło ­ w ie c z e ń s tw a , w h a r m o n ii z p r a w a m i S tw ó rc y o ra z z p r a w d ą rz e c z y w is te j m iło śc i m a łż e ń s k ie j. D la te g o n a u c z a n ie n a t u r a ln y c h m e to d — m ó w ił J a n P a w e ł I I — je s t b a r ­

dzo w a ż n e d la lu d z k ie g o i c h rz e ś c ija ń s k ie g o d o b ra m a łż e ń s tw a i n a le ż y do p a s to r a ln e j d z ia ła ln o ś c i K o śc io ła . J e d n a k n ie p o w in n o ono b y ć ty lk o te c h n ic z ­ n y m p r z e k a z y w a n ie m w ie d z y , lecz m a b y ć z a k o rz e n io n e w p ra w d z iw e j n a u c e i p e łn e j w ie d z y o g o d n o śc i i w a r to ś c i o so b y lu d z k ie j. N a u c z a n ie m e to d n a ­ tu r a ln y c h o ra z ic h p o p ie r a n ie j e s t w ię c z a d a n ie m p a s to r a ln y m ; łą c z y d z ia ła l­ n o ść k się ż y , d z ia ła c z y , le k a r z y o ra z m a łż e ń s tw . P r a c u j ą o n i w s z y sc y w łą c z n o ś ­ ci z K o ścio łem . K o śc ió ł n ie tw ie r d z i, że o d p o w ie d z ia ln e ro d z ic ie ls tw o je s t ła tw e , lecz n a u c z a , że ła s k a s a k r a m e n ta ln a d a je p a r o m m a łż e ń s k im g o to w o ść i z d o ln o ść re a liz o w a n ia s w o ic h z o b o w ią z a ń w e w z a je m n e j w ie rn o ś c i i z r a ­ d o ścią. S to s o w a n ie m e to d n a t u r a ln y c h d a je m a łż e ń s tw u o tw a rto ś ć n a życie, k tó r e je s t p ra w d z iw ie c u d o w n y m d a re m B ożej d o b ro ci. P o m a g a m a łż o n k o m p o g łę b ia ć w s p ó ln o tę m a łż e ń s k ą i w z a je m n ą m iło ść o ra z z a c h o w a ć w ie rn o ś ć p rz e z c a łe ży cie. O s ta te c z n a r a c j a k a ż d e j m e to d y n a tu r a ln e j r e g u la c ji poczęć n ie z a s a d z a s ię p o p r o s tu n a b e z p ie c z e ń s tw ie b io lo g ic z n y m , a le n a je j z g o d ­ n o śc i z c h rz e ś c ija ń s k im p o g lą d e m n a se k s u a ln o ś ć , ja k o w y ra z e m w z a je m n e j m iło ści. S e k s u a ln o ś ć b o w ie m o d z w ie rc ie d la n a jg łę b s z ą is to tę lu d z k ie j o soby ja k o ta k ie j i je s t r e a liz o w a n a w p ra w d z iw ie lu d z k i sp o só b ty lk o w te d y , j e ­ żeli j e s t o n a in te g r a ln ą c z ę śc ią m iło śc i, w k tó r e j m ę ż c z y z n a i k o b ie ta o d d a ją się so b ie w e w z a je m n e j w ie rn o ś c i aż do śm ie rc i.

O jc ie c Ś w ię ty p o d k re ś lił, iż je s t d o b rz e , że is tn ie ją ró ż n e n a t u r a l n e m e ­ to d y . J e s t rz e c z ą w a ż n ą w d z ia ła ln o ś c i p a s to r a ln e j K o śc io ła , a b y g ru p y s p e c ja ­ liz u ją c e się w ró ż n y c h m e to d a c h n a tu r a ln e g o p la n o w a n ia ro d z in y p ra c o w a ły r a z e m i d z ie liły się s w y m i s p o s trz e ż e n ia m i i p rz e z to m a n ife s to w a ły je d n o ś ć ce lu . W t e n sp o só b K o śció ł b ę d z ie w s ta n ie w p ły w a ć n a o g ra n ic z a n ie s to s o w a ­ n ia a n ty k o n c e p c ji, s te r y liz a c ji i u s u w a n ia ciąży . S ą to w ie lk ie p la g i w s p ó ł­ c z e sn e g o ż y c ia sp o łeczn eg o .

O jciec Ś w ię ty z a c h ę c ił u c z e s tn ik ó w do d a ls z e j o f ia r n e j i w y tę ż o n e j p r a ­ cy, m ó w ią c : d o b ro r o d z in y i sp o łe c z e ń s tw a j e s t b e z p o ś re d n io z w ią z a n e z w a s z y m w y s iłk ie m i w a s z y m i o s ią g n ię c ia m i. P o le c a m w a s M a tc e B ożej N ie p o k a la n e g o P o c z ę c ia , p ro s z ą c J ą o p o m o c w w a s z e j p r a c y d la p ra w d z iw e j m iło śc i i p o p ie r a n ia życia.

4. R e fle k s je p o k on gresow e

Do k o n g re s ó w teg o ty p u p rz y w ią z u je S to lic a Ś w ię ta , a z w ła sz c z a o so b iście p a p ie ż J a n P a w e ł I I , sz c z e g ó ln ie w ie lk ą w a g ę . K a r d y n a ł K a r o l W o jty ła ja k o a rc y b is k u p K r a k o w a m o c n o z a a n g a ż o w a ł się w o b ro n ę n a u k i z a w a r te j w e n c y k lic e H u m a n a e v ita e . J e g o p rz e m ó w ie n ie do u c z e s tn ik ó w k o n g re s u id z ie k o n s e k w e n tn ie p o lin ii t e j e n c y k lik i o ra z tr a d y c y jn e j n a u k i K o ścio ła.

T a k ż e n a m ię d z y n a ro d o w y m k o n g re s ie rz y m s k im r e f e r e n ta m i ty c h z a ­ g a d n ie ń b y li m ię d z y in n y m i z n a n i w s p ó łp ra c o w n ic y o b ecn eg o p a p ie ż a jeszcze z k r a k o w s k ie g o o k re s u je g o życia.

leJc. E lż b ie ta W ó jc ik , W ie d e ń - R r z y m I I I . Ś W IE C K IE R U C H Y O D N O W Y Ż Y C IA D U C H O W E G O W K O Ś C IE L E

S ym p ozju m w k o śc ie le św . M arcina w W arszaw ie

P ry m a s o w s k ie S tu d iu m Ż y c ia W e w n ę trz n e g o w r a m a c h s w e j d z ia ła ln o ś c i n a u k o w e j co p e w ie n cz a s o rg a n iz u je o k o lic z n o śc io w e sy m p o z ja . I c h c e le m je s t p o p u la r y z o w a n ie p ro b le m ó w ż y c ia d u c h o w e g o w ś ró d lu d z i św ie c k ic h .

W 1982 r. o d b y ło s ię sy m p o z ju m w k o śc ie le K a p u c y n ó w p rz y u l. M io d o ­ w e j, p o św ię c o n e 8 00-nej ro c z n ic y u ro d z in św . F r a n c is z k a z A ssy ż u i 2 0 -lecia is tn ie n ia teg o ż s tu d iu m . W c z a sie je g o tr w a n i a ro z w a ż a n e b y ły p ro b le m y d u c h o w o śc i fr a n c is z k a ń s k ie j.