Kupczyk, Iwona
Wystawa "Olsztyn i okolice w
pradziejach"
Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 1, 253-254
I W O N A K U P C Z Y K
WYSTAWA „OLSZTYN I OKOLICE W PRA DZIEJA CH ”
W d niu 8 czerw ca 1971 r. w M uzeum M azu rsk im w O lsztynie o tw a rto w y sta w ę pod ty tu łe m O lsztyn i o kolice w pra d zieja ch . E kspozycja ta z a ję ła 3 sa le o łącznej po w ierzch n i 90 m 8, n a k tó re j rozm ieszczono 15 g a b lo t z a w ie ra ją c y c h oprócz z a b y t ków tak że d o k u m e n ta c ję zw ią z a n ą z z a b y tk a m i o ra z m a p y sta n o w isk z poszczegól n y ch okresów . P o n a d to ekspozycję u z u p e łn ia ją plansze sp e łn ia ją c e za d a n ia dy d ak ty czn e i fry z graficzny, ilu stru ją c y n a jb a rd z ie j ty p o w e z a b y tk i k u ltu ry m a te ria l n ej z danego okresu.
Z ałożeniem w y sta w y było p o k azan ie d o tychczasow ych zn alezisk z te re n u p o w ia tu olsztyńskiego i sam ego O lsz ty n a n a szerszym tle p rad ziejó w W arm ii i M azur. C h ro nologicznie w y sta w a o b ejm u je o k res od środkow ej epoki k a m ie n ia po śre d n io w ie cze, w k tó ry m założono m ia sto O lsztyn.
Z a b y tk i ek sponow ane na w y sta w ie pochodzą z w y k o p alisk i luźnych znalezisk d ziew iętn asto - i dw udziestow iecznych, a tak że z b a d a ń , ja k ie p ro w adzone są o b ec n ie n a te re n ie pow . olsztyńskiego z in ic ja ty w y In s ty tu tu H isto rii K u ltu ry M a te ria l n ej PA N . O kres śro d k o w ej epoki k a m ie n ia re p re z e n tu ją nieliczne, luźno znalezione zab y tk i z m iejscow ości K ieźliny, K ortow o, Szczęsne, B ark w ed a . Cel d y d ak ty czn y sp e łn ia plansza in fo rm u ją c a o p o dstaw ow ych zajęciac h ów czesnych ludzi. W dalszym ciąg u w y sta w y podk reślo n o znaczenie przeło m u w yw ołanego w życiu człow ieka przez w y k ształcen ie się ro ln ic tw a i hodow li. K ie ru n k i w pływ ów k u ltu ro w y c h p rz e d sta w ia m ap a z n a n ie sio n y m i p u n k ta m i sta n o w isk neolitycznych. W g ab lo tach n a to m ia st eksponow ano n ieliczne zach o w an e z ab y tk i zw iązane z o sa d n ictw em k u ltu r a r cheologicznych, k tó re p o jaw iły się n a te re n ie p o w ia tu olsztyńskiego w o k resie neolitu. W n a s tę p n e j części w y sta w y pośw ięconej epoce b rą z u om ów iono p rzeb ieg p ro cesów zw iązanych z p rzejściem od u ży tk o w a n ia k am ien ia jak o głów nego surow ca do w y ro b u n arzęd zi, do z a sto so w an ia pierw szego m e ta lu — b rązu . P o d k re ślo n o tak że znaczenie przem ian k u ltu ro w y c h zw iązanych z w p ły w am i k u ltu ry łużyckiej. S p ecjaln ą u w ag ę zw rócono n a c eram ik ę g ru p y w a rm iń sk o -m a z u rsk ie j k u ltu ry łu życkiej z cm e n ta rz y sk a w W orytach, b a d an eg o przed w o jn ą i z o sady zw iązanej z cm en tarzy sk iem , b a d a n e j obecnie przez I n s ty tu t H isto rii K u ltu ry M a te ria ln e j PAN. W czesna i śro d k o w a epoka żelaza je s t re p re z e n to w a n a głów nie przez c eram ik ę z k u rh a n u w R e d y k ajn ach , należącego do k u ltu ry k u rh a n ó w zach o d n io b ałty jsk ich . W o kresie w pływ ów rzy m sk ich d o ta rły n a n asze ziem ie w p ły w y k u ltu ry s ta ro żytnego Rzym u, a w raz z n im i p ierw szy pise m n y p rzek az o p lem io n ach pruskich. R ów nież zab y tk i z osad i cm e n ta rz y sk tego o k re su s ą p re z e n to w a n e n a w ystaw ie. W V—V III w iek u w pow . o lsztyńskim p o jaw iła się ta k zw an a k u ltu ra m azu rsk a ze w sp an iale w y p o sażo n y m i p ochów kam i n a cm en tarzy sk a ch . N a w y sta w ie p o k aza n y je s t w y b ó r z a b y tk ó w ze sta n o w isk w T u m ian a ch i K ie la ra c h b a d an y ch jeszcze w X IX w iek u o raz obecnie przez In s ty tu t H isto rii K u ltu ry M a te ria ln e j PA N . Na u w ag ę zasłu g u ją tu części u p rzęży k o ń sk ie j i w sp an iałe zapinki. Zw iązek z k u ltu rą m azu rsk ą w y k azu je grodzisko w P asy m iu , b a d a n e w ykopaliskow o przez K o n ser
2 5 4 K R O N I K A N A U K O W A
w a to ra Z ab y tk ó w A rcheologicznych. W ybór m a te ria łu z tych b ad ań , a ta k ż e zab y tk i z późniejszych p ru sk ic h g ro d zisk i o sad u k azan o w dalszym ciąg u w y staw y .
W iele u w ag i pośw ięcono śred n io w ieczn em u O lsztynow i. P rz ed staw io n o duży p la n m ia sta O lsztyna i okolic z przy p u szczaln y m z ary se m śred n io w iecz n y ch m u ró w o bronnych, a tak że znaleziska u zy sk an e w tra k c ie budow y S tareg o M ia sta po w o j nie o raz podczas w y k o p alisk p rzep ro w ad zo n y ch n a dziedzińcu i za m u re m z a m kow ym .
O rg an izato rzy w y sta w y poza p re z e n ta c ją ciekaw yoh i m ało z n a n y c h z a b y tk ó w m ieli n a celu pokazanie, p rz y pom ocy zabytków , plan sz i m ap w p rz y stę p n y sposób, dziejów naszych ziem . A u to re m sc en ariu sza w y sta w y je s t m g r M aria M ączkow ska, o p raw ę p lasty c zn ą w y k o n ał H e n ry k M ączkow ski.
