Co s³ychaæ w polskiej paleontologii?
Sprawozdanie z konferencji naukowej M³odzi w paleontologii prób¹ odpowiedzi
W dniu 16 marca 2009 r. naWydziale Nauk o Ziemi Uniwersy-tetu Œl¹skiego w Sosnowcu, znane-go m.in. z prê¿nych badañ paleonto-logicznych, „Sesji Krasiejowskich” czy debaty wokó³ „Masowych wymierañ w historii Ziemi”, odby³a siê konferencja naukowa zatytu³owa-na M³odzi w paleontologii.
Spotkanie zosta³o zorganizowane przez Studenckie Ko³o Naukowe Paleontologów Paradoxides, Zak³ad Stra-tygrafii i Paleontologii UŒ oraz dziekana Wydzia³u Nauk o Ziemi UŒ z okazji obchodów 35-lecia wydzia³u.
Udzia³ w nim wziê³o 28 m³odych badaczy reprezen-tuj¹cych ró¿ne stopnie kariery naukowej, pocz¹wszy od doktorantów, poprzez magistrantów, skoñczywszy na stu-dentach studiów zawodowych, a tak¿e co godne uwagi, udzia³ wziê³a jedna licealistka. Prelegenci reprezentowali ró¿ne oœrodki akademickie oraz badawcze, w tym Wydzia³ Biologii Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytet Przy-rodniczy we Wroc³awiu, Wydzia³ Przyrodniczo-Technicz-ny Uniwersytetu Opolskiego, Wydzia³ Biologii Uniwersytetu Œl¹skiego w Katowicach, Instytut Paleobiologii PAN w Warszawie, Instytutu Paleobotaniki PAN w Krakowie oraz Wydzia³ Nauk o Ziemi Uniwersytetu Œl¹skiego. Mo¿na wiêc stwierdziæ, ¿e w konferencji uczestniczyli reprezen-tanci wiêkszoœci czo³owych bran¿owych placówek badaw-czych w Polsce. Warto wspomnieæ, ¿e wœród s³uchaczy nie zabrak³o pracowników i w³adz Wydzia³u Nauk o Ziemi Uniwersytetu Œl¹skiego, a tak¿e studentów oraz amatorów paleontologii z ca³ego kraju.
Prolog, czyli od pomys³u do realizacji
Sam pomys³ organizacji konferencji narodzi³ siê jesieni¹ ubieg³ego roku w toku luŸnej dyskusji podczas jednego z wyjazdów terenowych w malownicze okolice Dzikowca
K³odzkiego. Celem zaplanowanego spotkania by³o stworzenie mo¿liwoœci publicznej prezentacji swoich zainteresowañ naukowych m³odym adeptom paleontologii. Na ogó³ kon-ferencje skierowane do m³odych badaczy maj¹ bardzo sze-roki charakter interdyscyplinarny, co zreszt¹ uwa¿ane jest za ich g³ówny atut. Mimo, i¿ s¹ one niezwykle wartoœcio-we, to jednak w naszym odczuciu zbyt szeroka tematyka tego rodzaju spotkañ raczej nie sprzyja realnej wymianie pogl¹dów. Jak dotychczas nie zosta³y podjête tego rodzaju ini-cjatywy, a zatem niniejsza impreza mia³a pomóc zape³niæ tê lukê. Jedn¹ z ambicji autorów, spe³nion¹, by³o zebranie wszystkich osób potencjalnie zainteresowanych zaprezen-towaniem siebie i wys³uchaniem innych, nie nara¿aj¹c ich przy tym na dodatkowe koszty. Zapewnia to bowiem obieg informacji pomiêdzy ró¿nymi placówkami badawczymi i akademickimi, a tak¿e integracjê umo¿liwiaj¹c¹ przedys-kutowanie w³asnych zainteresowañ i pogl¹dów z kolegami i kole¿ankami z bran¿y. Co wiêcej, sprzyja zawieraniu nowych znajomoœci, szczególnie istotnych w kontekœcie ewentualnej wspó³pracy w przysz³oœci. Kolejnym za³o¿e-niem, równie¿ zrealizowanym, by³o zorganizowanie konfe-rencji w ca³oœci przez ludzi m³odych, jednak skierowanej do wszystkich zainteresowanych, tak ¿eby ka¿dy móg³ usi¹œæ na widowni, dowiedzieæ siê czegoœ nowego i zabraæ g³os w dyskusji, czuj¹c siê pomocnym i potrzebnym.
M³odzi w akcji
W trakcie czterech sesji naukowych wyg³oszono 19 z 22 zg³oszonych referatów. Wyst¹pienia te, podczas sesji plenarnej otwieraj¹cej konferencjê, zosta³y uœwietnione przez dwa zamówione referaty. Pierwszy z nich wyg³oszo-ny przez dr. Leszka Marynowskiego, adiunkta w Katedrze Geochemii, Mineralogii i Petrografii WNoZ UŒ, dotyczy³ najstarszych znanych biomoleku³ roœlinnych zachowanych w œrodkowojurajskim drewnie z okolic Czêstochowy. Dru-gi z kolei, autorstwa dr. Micha³a Zatonia, adiunkta w
430
Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 5, 2009
KONGRESY, SYMPOZJA I KONFERENCJE
Zak³adzie Stratygrafii i Paleontologii WNoZ UŒ, by³ poœwiêcony unikalnym znaleziskom kapsu³ek jajowych œlimaków, zachowanych we wnêtrzu skorupek ma³¿y pochodz¹cych z dolnojurajskich osadów z obrze¿enia Gór Œwiêtokrzyskich.
Do ciekawszych wyst¹pieñ nale¿a³ referat Prze-mys³awa Gorzelaka oraz £ukasza Rakowicza, dotycz¹cy œladów drapie¿nictwa ryb pancernych z rzêdu Rhenanidów na liliowcach pochodz¹cych ze œrodkowego dewonu Gór Œwiêtokrzyskich. Problem rewolucji morskich zosta³ obszerniej poruszony przez Tomasza Borszcza w kontekœ-cie ewolucji je¿owców. Na uwagê zas³ugiwa³ te¿ referat Grzegorza Sadloka, prezentuj¹cy spektakularne tropy sta-wonogów z górnego kambru Wiœniówki Wielkiej w Górach Œwiêtokrzyskich. Natomiast Grzegorz NiedŸ-wiedzki przedstawi³ interesuj¹ce ichnozespo³y krêgowco-we, pochodz¹ce z utworów pstrego piaskowca Gór Œwiêtokrzyskich. Nie mog³o równie¿ zabrakn¹æ akcentu zwi¹zanego z niezwyk³ym odkryciem „smoka” oraz gadów ssakokszta³tnych, dokonanym przez zespó³ prof. Jerzego Dzika w Lisowicach ko³o Lipia Œl¹skiego. Referat wyg³oszony przez Aleksandrê Skawinê oraz Grzegorza NiedŸwiedzkiego dotyczy³ g³ównie problemów taksono-mii oraz paleoekologii s³odkowodnych ma³¿y pochodz¹cych z niniejszego stanowiska, co œwiadczy o jego komplekso-wym opracowywaniu. Unikalne znalezisko organicznych pozosta³oœci po tentakulitach zaprezentowa³a Agata Jarzynka przy okazji omawiania badañ palinologicznych przepro-wadzonych na rdzeniach wiertniczych, pochodz¹cych z górnego dewonu oraz dolnego karbonu Pomorza Zachod-niego. Micha³ Rakociñski zaprezentowa³ z górnego dewo-nu Gór Œwiêtokrzyskich spektakularne przyk³ady fauny nap³awionej poœmiertnie do pustych muszli g³owonogów. Poza tym Ewelina Borcuch przedstawi³a zalety metody graficznej korelacji w stratygrafii, natomiast Zofia Dubic-ka zaprezentowa³a praktyczne wykorzystanie biostratygra-fii otwornicowej na przyk³adzie osadów górnokredowych ods³aniaj¹cych siê w kamienio³omie cementowni Che³m. Magdalena £ukowiak przedstawi³a zró¿nicowanie igie³ g¹bek w kontekœcie ich taksonomii. Rafa³ Lach oraz Zuzanna Wawrzyniak zaprezentowali zespó³ faunistyczny kry ³ukowskiej, nawi¹zuj¹c równoczeœnie do jej genezy oraz miejsca Ÿród³owego znajduj¹cego siê prawdopodob-nie na Litwie.
W trakcie sesji poœwiêconej krêgowcom Dawid Surmik przedstawi³ pochodz¹ce z osadów wapienia muszlowego enigmatyczne znalezisko prawdopodobnie najstarszego znanego na Œl¹sku przedstawiciela ichtiozauroidów, a Kata-rzyna Lech omówi³a anatomiê pasa barkowego cykloto-zaurów pochodz¹cych z górnego triasu Krasiejowa w kontekœcie ich trybu ¿ycia. Natomiast Dawid Mazurek omówi³ znaleziska ryb kostnoszkieletowych z górnej kredy kamienio³omu Odra w Opolu. Kinga Modliñska oraz Dag-mara Szaron zaprezentowa³y historiê oraz perspektywy badañ graptolitów w sylurze Polski. Jednak¿e tematyka niniejszej konferencji nie zamknê³a siê tylko i wy³¹cznie na obszarze naszego kraju, bowiem Dagmara ¯y³a w nie-zwykle barwnej prezentacji omówi³a bardzo bogaty zespó³ owadów pochodz¹cy z gór Karatau w Kazachstanie. Ponadto dane na temat pierwszych szkar³upni przedstawi³ Krystian Konieczyñski, z kolei Sylwia Machocka, Dawid Trzêsiok oraz Tomasz Brachaniec porównali dane na temat unikatowych stanowisk karboñskich amerykañskiego Mazon Creek oraz Por¹bka-Klimontów w Sosnowcu. Na zakoñczenie najm³odsza uczestniczka, Justyna S³owiak,
omówi³a najnowsze koncepcje filogenetyczne dotycz¹ce powstania oraz wczesnej ewolucji ptaków.
Tematyka tych wyst¹pieñ, po konfrontacji z publikowan¹ przez polskich paleontologów literatur¹, nasuwa wniosek, ¿e podczas konferencji zaprezentowano niezwykle szerokie spektrum zainteresowañ badawczych paleontologów, odpo-wiadaj¹ce wspó³czesnym trendom zarówno w kraju, jak i za granic¹.
Godny podkreœlenia jest fakt, ¿e niemal po ka¿dym wyst¹pieniu mia³y miejsce o¿ywione dyskusje, które czêsto toczy³y siê równie¿ w kuluarach, w trakcie przerw na kawê, a tak¿e podczas wieczornego spotkania integracyjnego.
Epilog, czyli co dalej?
Jedn¹ z najwa¿niejszych refleksji pokonferencyjnych jest fakt, i¿ podjêta inicjatywa okaza³a siê strza³em w dzie-si¹tkê. S¹dzimy, ¿e brak podobnych imprez w kraju zaowo-cowa³ niespotykan¹ frekwencj¹ oraz pozytywnym oddŸwiêkiem ze strony m³odzie¿y akademickiej, ale tak¿e doœwiadczonych badaczy, zarówno prelegentów, jak i s³uchaczy. Pozwala to s¹dziæ, ¿e cykliczna kontynuacja spotkañ m³odych paleontologów ma sens. Co wiêcej, celo-wy celo-wydaje siê przechodni charakter spotkañ, dziêki czemu promuj¹c ideê w ró¿nych placówkach badawczych na tere-nie ca³ego kraju isttere-nieje mo¿liwoœæ w³¹czania w ni¹ coraz to nowszych uczestników, ustanawiaj¹c ten dzieñ wa¿nym w kalendarzu ka¿dego, szczególnie m³odego paleontologa. Maj¹c na uwadze bardzo aktywny udzia³ w niniejszej kon-ferencji doktorantów, skupionych przy Œrodowiskowym Studium Doktoranckim GEOBIOS, w trakcie dyskusji podsumowuj¹cej spotkanie pad³a propozycja, aby kolejna impreza odby³a siê w Instytucie Paleobiologii PAN w War-szawie, zgodnie z wczeœniej przytoczonymi za³o¿eniami. W zwi¹zku ze wstêpn¹ akceptacj¹ pomys³u, s³u¿¹c radom i wsparciem, gratulujemy przysz³ym organizatorom determi-nacji i ¿yczymy wszelkiej pomyœlnoœci. Do zobaczenia za rok w Warszawie!
Podziêkowania
Korzystaj¹c z okazji kierujemy serdeczne podziêkowa-nia wszystkim, którzy przyczynili siê do urzeczywistniepodziêkowa-nia niniejszej inicjatywy. W szczególnoœci sw¹ wdziêcznoœæ wyra¿amy w³adzom wydzia³u bêd¹cego gospodarzem, dziekanom — prof. dr. hab. Adamowi Idziakowi oraz prof. dr. hab. Edwardowi G³uchowskiemu za uroczyste otwarcie spotkania oraz wyj¹tkow¹ ¿yczliwoœæ okazan¹ na ka¿dym etapie realizacji przedsiêwziêcia. Nie mniej serdeczne podziêkowania kierujemy do pracowników wydzia³u, w szczególnoœci dr. Micha³a Zatonia i dr. Leszka Mary-nowskiego, za podjêcie siê przygotowania wyst¹pieñ inau-guracyjnych, wzorowo ocenionych przez wszystkich s³uchaczy. Dziêkujemy tak¿e prof. dr. hab. Grzegorzowi Rackiemu, prof. dr. hab. Piotrowi Wêgierkowi, dr. Paw³owi Filipiakowi, dr. Mariuszowi Salamonowi, dr. Wojciechowi Krawczyñskiemu, Gra¿ynie Kisiel, dr. Ryszardowi Chy-biorzowi, Ewie Budziszewskiej-Karwowskiej, Waldema-rowi Bardziñskiemu oraz wielu niewymienionym z nazwiska za uœwietnienie tego dnia swoj¹ obecnoœci¹ oraz za pouczaj¹cy g³os w dyskusji. Wdziêczni jesteœmy tak¿e dr. Wojciechowi Krawczyñskiemu i S³awomirowi Warze-cha za wykonanie i udostêpnienie fotografii, ubar-wiaj¹cych wspomnienia konferencyjne.
Micha³ Rakociñski & Tomasz Borszcz 431 Przegl¹d Geologiczny, vol. 57, nr 5, 2009
