Anna Barć-Krupińska, Ewa
Nowińska
"Zwalczanie nieuczciwej reklamy",
Ewa Nowińska, Kraków 2002 :
[recenzja]
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia 12,
167-168
A N N A L E S
U N IV E R S IT A T IS
M A R IA E
C U R IE -S K Ł O D O W S K A
L U B L I N - P O L O N I A
V O L. X II S E C T IO K 2005
Recenzje. Polemiki. Sprawozdania
R eview s. P o lem ics. R ep o rts
Ewa Nowińska, Zw alczanie nieuczciw ej reklamy, Kraków 2002
Z n aczen ia rek lam y d la w spółczesnej g o spodarki n ie sposób przecenić. Jako zjaw isko n iero ze rw aln ie zw iązan e z ry n k iem i kon k u ren cją, to w arzy szy n a m ju ż o d starożytności. Jest stale obecna w m ed iach , to w arzy szy n a m w c o d zien n y m ż y ciu , je s t ju ż n ie ty lk o zja w isk ie m g o sp o d arcz y m , ale i k u ltu ro w y m .
W P o lsce p ra w d z iw a „in w azja" rek lam y n a stą p iła p o l9 8 9 ro k u , n atrafiając n a n iep rz y g o to w a nego k o n su m en ta i nieukształto w an y w ty m zak resie stan praw ny. O d p o w ied zią u staw odaw cy było u ch w alan ie k o lejn y c h a k tó w p raw n y ch , z aw ie rający ch re g u lacje d o ty czące p raw n o k arn y ch i cy w il n o p ra w n y c h a s p e k tó w rek la m y .
W 2002 ro k u n ak ład em krak o w sk ieg o w y d a w n ictw a U niw ersitas, ukazało się drugie w ydanie m o n o g rafii Z w alczanie n ieu czciw ej rekla m y au to rstw a E w y N o w ińskiej. A u to rk a, będ ąc n iek w es tio n o w a n y m a u to ry tete m w tej d z ie d zin ie, d o k o n a ła k o m p le k so w eg o o p ra co w a n ia c y w iln o -p ra w n y c h a sp e k tó w reklam y.
To ju ż drugie w ydanie tej książki zostało rozszerzone i uaktualnione o zm iany, jak ie dokonały się w ty m z a k r e s ie w u s ta w o d a w s tw ie p o ls k im i U n ii E u r o p e js k ie j o ra z o n a jn o w s z ą l ite r a tu r ę i o rzeczn ictw o . S k ła d a się o n a z o śm iu ro z d z ia łó w , p o p rz e d z o n y c h w s tę p e m , oraz z ak o ń c ze n ia.
W pierw szy m rozdziale ujęte zostały z agadnienia ogólne dotyczące reklam y: definicje i pojęcie re k la m y , jej cel o raz funkcje.
W zw iązk u z p rzyjęciem p rzez autorkę, że rek lam a je s t zjaw isk iem k o m unikow ania m asow ego, k o lejn y m tem atem ro z w aż a ń j e s t re la c ja po m ięd zy w o ln o śc ią sło w a a k o m u n ik o w an iem w sferze gospodarczej.
P o zo stała część p racy p o św ięco n a je s t ju ż w y łą cz n ie p raw n y m ro zw ażan io m , k tó ry ch granice w yznaczone są regulacjam i U staw y o zw alczaniu nieuczciw ej konkurencji z 1993 roku. P odstaw ow e z n a c ze n ie o d g ry w a art. 16 U s ta w y , p rz y k ła d o w o w y m ien ia ją cy p rz y p a d k i z ak azan ej re k lam y . W y d aje się, że ustaw o d aw ca w y b rał te, k tóre są najczęstsze i jed n o cześn ie najbardziej szkodliw e dla g o sp o d a rk i i p ra w id ło w o fu n k cjo n u jącej k o n k u re n cji. J e s t to: re k la m a w p ro w a d z a ją c a w b łąd , re k la m a w y k o rz y stu ją c a u c z u c ia (n ierz ec zo w a ), re k la m a u k ry ta, re k la m a in g e ru ją c a w sferę p ry w a tn o ści (rek la m a u c ią żliw a ) oraz re k la m a po ró w n aw cza. K o lejn o ść o p isa n y ch p rzez au to rk ę p rz y p ad k ó w o d p o w ia d a k o n stru k c ji art. 16 U sta w y - ty tu ły p o szc ze g ó ln y c h ro z d ziałó w p o k ry w a ją się z n a stęp u jąc y m i p o sobie przepisam i.
N a podkreślenie zasługuje sposób ujęc ia po szczeg ó ln y ch zag ad n ień - każdy przy p ad ek ukazany je s t w asp e k cie h isto ry c z n y m (w p o ró w n a n iu do o b o w ią zu jąc e j p o p rz e d n io U s ta w y o z w a lc za n iu
nieuczciw ej konkurencji z 1926 roku) oraz n a tle innych u staw odaw stw europejskich oraz praw a U nii E u ro p ejsk iej. P o z w a la to czy teln ik o w i n a szerszy o g lą d i p e łn iejsze z ro zu m ie n ie tem atu.
Ilość m iejsca pośw ieconego rozw ażaniom n a tem at poszczeg ó ln y ch ty p ó w nieuczciw ej reklam y j e s t p ro p o rc jo n a ln a do ilo ś ci p ro b lem ó w , ja k ie ro d z ą w c o d zie n n y m ż y c iu i c z ę sto tliw o ś ci w ystępow ania. W zw iązku z pow yższym założeniem autorka najszerzej opisuje reklam ę w prow adza j ą c ą w b łą d i re k la m ę p o ró w n a w c zą .
O sobiście najciekaw sze w y d a ją m i się rozw ażania odnoszące się do reklam y ukrytej (rozdział V I) . W iąże się o n a z fak tem , iż k las y cz n a re k la m a m a co raz m n ie jsz ą skuteczność. W z w iąz k u z ty m p ro d u c e n c i re k la m sz u k a ją n o w y c h sp o so b ó w , ab y p rz y k u ć u w a g ę w id z a (c z y te ln ik a , s łu c h a c z a ) i sp raw ić, b y n a d łużej z a p a m ię ta ł p e w n e treści. W y k o rz y s tu ją p rz y ty m n a tu ra ln ą p o trz e b ę kon su m en tó w , którzy zag u b ien i w przytłaczającej ilości to w aró w , usług oraz ich reklam , p o sz u k u ją o biektyw nych w skazów ek, ułatw iający ch im dokonyw anie w łaściw ych w y b o ró w rynkow ych. M o w a tu o trz e c h ro d z ajac h działań: re k la m ie o d red ak cy jn ej, c zy li u k ry tej w m ate ria ła c h red ak c y jn y c h , lo k o w a n iu p ro d u k tó w (p ro d u ct p la c e m e n t) o raz re k la m ie su b lim in aln ej (p o d p ro g o w ej). A u to rk a o p isu je te z ja w is k a w c iek aw y sp o só b , u ro z m a ic a ją c lic z n y m i p rz y k ła d am i, a n a stę p n ie u k a zu je, w ja k i sp o só b o d n o sz ą się do teg o z ag a d n ie n ia u sta w o d a w stw a k ra jo w e n ie k tó ry c h p a ń stw eu ro p ejsk ich , k o n w e n cje m ię d z y n aro d o w e , p raw o U n ii E u ro p ejsk iej o raz p o lsk ie ustaw y: o z w a lc za n iu n ieu czciw ej k o n k u re n cji i p ra w o p rasow e.
S poro m ie jsc a zo stało ró w n ie ż p o św ię c o n e k la u z u li g e n era ln e j, n a któ rej z o sta ła o p a rta k o n s tru k c ja U s ta w y o z w a lc z a n iu n ieu c zc iw e j k o n k u re n c ji (art. 3 te g o a k tu ) i w z a je m n e m u sto su n k o w i p o m ię d z y art. 3, a „ rek lam o w y m " art. 16. Z a g a d n ie n ie to ro d z i lic z n e p ro b lem y in te rp re ta c y jn e . A u to rk a o p o w ie d z ia ła się z a z w ią z k ie m p o m ię d z y o g ó ln y m i ro z w ią z a n ia m i art. 3 i szczególnym rozw iązaniem art. 16, przyjm ując definiującą, u zupełniającą oraz k o rygującą funkcję k lau zu li generalnej.
M o n o g ra fia ta j e s t n a p is a n a b ard zo fa ch o w o , p o d b u d o w a n a z o sta ła rz e te ln ą w ie d z ą a u to rk i, zaró w n o teo re ty c z n ą, ja k i p ra k ty c z n ą (au to rk a je s t p ra c o w n ik iem U n iw e rsy tetu Ja g iello ń sk ieg o , g d z ie z a jm u je się m .in. p ra w e m p ra so w y m i p ra w e m k o n k u re n c ji o raz r a d c ą p raw n y m ).
P u b lik a c ję o p a rto n a szerokiej b a z ie ź ró d ło w ej o b ejm u jąc ej ak ty p ra w n e o raz b a rd zo lic z n e p o z y cje literatu ry p olskiej i z ag ran icz n ej, d zięk i c ze m u je s t ró w n ież c en n y m in fo rm ato rem bibliograficznym .
Jest to o b o w iązk o w a p o zy cja dla w szy stk ich o só b zajm u jący c h lub in teresu jący ch się reklam ą. W a rta j e s t p o le c e n ia ró w n ie ż w s z y s tk im k o n su m e n to m , k tó rz y c o d z ie n n ie d o k o n u ją ja k ic h ś w y b o ró w p o d w p ły w e m reklam y.
A n n a B arć-K rupińska
Andrzej Żebrowski, K ontrola cywilna n a d siłam i zbrojnym i Rzeczypospolitej
Polskiej,
Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 1998, ss. 396
A ndrzej Ż ebrow ski je s t oficerem W o jsk a P olskiego, od 1997 ro k u doktorem n au k hum anistycz n y c h w z akresie n auki o polityce. A u to rem licznych publikacji z zak resu z asad k on tro li cyw ilnej n a d siłam i zbrojnym i, k om petencji o rganów kieru jący ch resortem obrony narodow ej, p o d staw p raw nych fu n k c jo n o w a n ia arm ii. S w o je p ra c e d ru k o w a ł w „ M y śli W o js k o w e j" , „ W ied z y O b ro n n e j", „ P rz eg ląd z ie P ra w n ic z y m " .
K o n tro la cyw ilna n a d siła m i zb ro jn ym i R ze czyp o sp o litej P o ls kie j je s t efek tem je g o b ad ań n a u k o w y ch , stu d ió w i p rz em y śle ń w łasn y ch . K s ią ż k a u k a zu je p o sz c ze g ó ln e etap y k sz tałto w an ia k o n tro li cyw ilnej n a d w ojskiem . C ałościow o u jm u je p ro b lem aty k ę k o n tro li w okresie transform acji
