Ochrona wód a projektowana sytuacja finansowa Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Spółka z o.o.

Pełen tekst

(1)Marta. Stępień. Katodra Rachunkowokl F1nan"wel. Ochrona wód a projektowana sytuacja finanąowa Przedsiębiorstwa Oczyszczania Scieków Spółka z 0.0. l. Wprowadzenie W sytuacji coraz większego zagrożenia środowiska wskutek działalności gospodarczej, należy stwierdzić, że dalszy rozwój gospodarczy kraju i świata jest możliwy i konieczny pod warunkiem oszczędnego gospodarowania zasobami i objęcia rachunkiem ekonomicznym zarówno zasobów środowiska naturalnego, jak też pełnych kosztów i korzyści wynikających z eksploatacji tych zasobów, ich ochrony i restytucji. Prowadzenie tego rachunku w skali gospodarki narodowej jest możliwe dzięki odpowiedniemu pomiarowi stanu oraz zmian środowi ska, a także kosztów związanych z gospodarowaniem tym środowiskiem oraz ewentualnych strat ekologicznych. Wymaga to szerszego podejścia do tworzenia liczbowej charakterystyki działalności podmiotów, istotnego zarówno z punktu widzenia decyzyjnego, jak i kontrolnego, a w szczególności pełniejszego ujęcia w tym aspekcie nakładów i rezultatów (pozytywnych i negatywnych) działalno ści gospodarczej, rozpatrywanych w długich okresach I. Srodowisko wodne, to z jednej strony, zespół warunków biologicznych niezbędnych do życia przyrody, a z drugiej, zasób niezbędny do realizacji celów działalności gospodarczej . Jeśli działałność ta ma przebiegać w sposób racjonalny, środowisko wodne musi podlegać szeroko pojętej ochronie (ilościowej i jakościowej). Ochrona zasobów wodnych jest jednym z elementów gospodarki wodnej, oprócz pozyskania, posiadania i wykorzystania wody jako zasobu naturalnego. W szerokim rozumieniu - ze względu na jej przedmiot - ochrona wód może być I Por. E. Burzym, Rola i fUl/kcje rac/lll11kowo.lci w roku 2000, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 1990, nr 16..

(2) I. Marta. Stępieli. rozpatrywana jako likwidacja negatywnych skutków działalności prowadzonej w przeszłości, tj. restytucja środowiska wodnego, eliminacja lub ograniczenie szkodliwości działania bieżącego oraz zachowanie i odpowiednie kształtowanie optymalnych warunków i walorów środowiska wodnego z myślą o przyszłości. Ochrona wód senSIl stricto jest to zespół działań materiałnych, technicznych i administracyjnych mających zapobiec zmianom uznanym za szkodliwe lub niepożądane w środowisku wodnym. Ochrona tajest realizowana poprzez dzialania prewencyjne (zapobieganie powstawaniu zagrożeń) i redukcyjne (ograniczanie emisji zanieczyszczeń) oraz stabilizacyjne (zachowanie zasobów wodnych w naturalnym stanie). Skuteczność ochrony wód zależy od objęcia jej rachunkiem ekonomicznym, z czym ściśle wiąże się potrzeba dokonywania odpowiednich pomiarów i uwidocznienia w odpowiednim rachunku kosztów związanych z ochroną, restytucją i kształtowaniem środowiska wodnego. Z podmiotowego punktu widzenia ochrona wód może być rozpatrywana w skali mikroekonomicznej (przedsiębiorstwa) oraz w skali makroekonomicznej (gospodarki narodowej). Takie podejście prowadzi do rozróżnienia indywidualnych i społecznych kosztów ochrony wód; między tymi pojęciami występuje merytoryczna zbieżność. Różnice dotyczą głównie przedmiotu i zakresu ochrony, a także sposobów jej prowadzenia, co wynika z obowiązujących w danym miejscu i czasie rozwiązań normatywnych, które określają kto, w jaki sposób i przy wykorzystaniu jakich środków zobowiązany jest realizować działalność ochronną. U podstaw tych rozwiązań normatywnych łeży z reguły zasada bezpośredniego lub pośredniego wiązania działań ochronnych z potencjalnymi sprawcami zagrożenia środowiska. Na ogólne efekty działalności ochronnej dotyczącej zasobów wodnych składa się realizacja efektów cząstkowych (bezpośrednich i pośrednich), takich jak m.in.: - oszczędność zużycia zasobów wodnych, - doskonalenie technologii i instalacji produkcyjnych , - ograniczenie emisji zanieczyszczeń wód i oczyszczanie ścieków, - uzdatnianie wody, - utrzymanie naturalnych zasobów wodnych w parkach narodowych i rezerwatach przyrody. Część tych działań może być koordynowana i realizowana na podstawie decyzji centralnych, uwzględniających społeczne zasady strategii rozwoju gospoda.t·czego, przez centralnego planifikatora i terenowe jednostki administracji pań stwowej oraz organy samorządowe', a część przez poszczególne przedsiębiorstwa. Dążenie do ekonomizacji gospodarki wodnej w Polsce, jako "procesu stymulującego zwiększenie stopnia samofinansowania tej gospodarki, wraz z równoczesnym wykształcaniem mechanizmów ekonomicznych zapewniających. 1\1. 2 Por. F. Piontek, Sozoekol/omłetny rachlll/ek efektywno~c1 dzialalno~ci gospodarczej warunkach gospodarki rynkowej i samorzqdfio!d terytorialnej, Wydawnictwo Ekonomia i Sro ~. dowisko, Białystok 1996; Ustawa z dnia w gminach (Dz.U. nr ł32, poz. 622).. ł3. wrze!nia 1996 r. o ulrzymaniu. czystości. i porzqdku.

(3) Ochrona wód a projektowana sytllacjafinallsowa .... I. rzetelną realizację polityki ochrony zasobów wodnych'" jest w pelni uzasadnione właśnie w takim rozumieniu. Zapewnia bowiem budowę ekonomicznych stymulatorów ochrony zasobów wodnych, wymaga jednak doskonalenia, a czasem wręcz konstrukcji procedur tworzenia informacji ekonomicznych o przebiegu działalności ochronnej. Gospodarka wodna w przedsiębiorstwie przemysłowym obejmuje zaopatrzenie w wodę, jej posiadanie i wykorzystanie (zużycie) w procesie produkcji i dla celów bytowych oraz oddziaływanie na stan jakości (zanieczyszczenia) środowiska. Analiza tej gospodarki powinna służyć przede wszystkim efektywnemu wykorzystaniu zasobów wodnych, przez które należy rozumieć zarówno oszczędne (niezbędne) zużycie,jak i ograniczone do minimum zanieczyszczanie środowiska. Ograniczoność zasobów naturalnych, w tym również wody, powoduje, że przestały one być "dobrami wolnymi", a pełniąc funkcję "quasi-czynników produkcji" powinny być objęte rachunkiem ekonomicznym. Jednym z elementów tego rachunku są koszty gospodarki wodnej, na które składają się koszty zaopatrzenia w wodę, koszty utrzymania sieci wodno-kanalizacyjnej (konserwacje, remonty, wynagrodzenia pracowników itp.), zużycie wody dla celów przemysłowych i bytowo-gospodarczych, koszty ochrony wód (zabezpieczenia przed zanieczyszczeniem, ograniczenia emisji zanieczyszczeń i likwidacji skutków zanieczyszczeń) oraz opłaty za gospodarcze korzystanie ze śro dowiska (pobór wody i odprowadzanie ścieków). Stopień szczegółowości rachunku kosztów gospodarki wodnej zależy od potrzeb informacyjnych i wielkości przedsiębior stwa (np. sprawozdawczość, analiza wewnętrzna, podejmowanie decyzji)'. Obowiązująca ustawa o prawie wodnym z 1974 r. z późniejszymi zmianami5 stanowi podstawowy instrument regulacji działań mających na celu racjonalne gospodarowanie zasobami wód, a takie przywracanie i zachowanie ich czystości. Według tej ustawy "szkodliwe zanieczyszczenie wód polega na wywolaniu w nich zmian fizycznych, chemicznych, biologicznych lub innych, które sprawiają, że wody nie nadają się do wykorzystania na potrzeby ludności lub gospodarki narodowej oraz powodują szkodliwe zmiany w środowisku" (art. 62, p. 2). Zasady ochrony wód przed zanieczyszczeniem i ustanawiania stref ochronnych, źródeł oraz ujęć wody, a także klasy czystości wód i warunki, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub ziemi, regulują odrębne przepisy'.. J. K. Berbeka, Wybrane aspekty gospodarki wodnej w Polsce [w:] Ekonomika ochrollY ~ro. Biblioteka "Ekonomia i Środowisko", Kraków 1993, nr 14. s. 162. 4 Por. M. Stępień, Koszty gospodarki wodnej w małym przedsiębiorstwie przemysłowym, materialy konferencyjne, Politechnika Bialostocka, Białystok 1990. s Ustawa z dnia 14 października 1974 r., Prawo wodne (Oz.U. nr 38, poz. 230), z późno zm. (m.in. z 3 kwietnia 1993 r. - OZ.U . nr 40. poz. 183). 6 Ro zporządzenie Ministra Ochrony Srodowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz wantnków,jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzone do wód lub do ziemi (Oz.U. nr 116, poz. 503).. clowiska 1Ia1l/ralllego (wybI'Glle problemy),.

(4) I. Marta. Stępień. Korzystanie z wód, wykraczające poza powszechne lub zwykłe oraz wykorzystanie urządzeń wodnych, wymaga pozwolenia wodno-prawnego'. Ochrona wód przed zanieczyszczeniem' obejmuje zabiegi materialne i techniczne (budowa oczyszczalni, stosowanie nowoczesnych "czystych" technologii produkcji, zagospodarowywanie odpadów itp.), których celem jest: - instalacja urządzeń chroniących wody przed zanieczyszczeniem, - eksploatacja zainstalowanych urządzeń, - badania naukowe i prace laboratoryjne związane z ochroną wód, - dodatkowe remonty maszyn i urządzeń zniszczonych przez zanieczyszczoną wodę,. - przystosowanie wód do wykorzystania w procesach produkcyjnych, rekreacyjnych itp. (np. uzdatnianie wody). Ochronę wód można więc podzielić na fazy działalności, tj.: prewencyjną, redukcję zanieczyszczeń i naprawę zniszczeń. Oczyszczanie ścieków w określonym zakresie mieści się zarówno w działaniach zapobiegawczych skażeniu środowiska wodnego (w odróżnieniu od zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeJ\), jak i w działaniach redukujących zanieczyszczenia. Zastosowanie odpowiedniej metody oczyszczania ścieków - biologicznej, chemicznej, mechanicznej lub ich połączenia - zależy od rodzaju zanieczyszczeń. Wykorzystanie grupowych oczyszczalni ścieków (łączących różne jednostki gospodarcze, różne rodzaje zanieczyszczeń i źródła emisji) w procesie ocln'ony środowiska ma na celu racjonalizacjędziałań m.in. poprzez obniżkę nakładów inwestycyjnych oraz kosztów eksploatacji oczyszczalni ścieków, a także stanowić może źródło przychodów ze sprzedaży usług tego rodzaju (nowy rodzaj działalności gospodarczej) . Ochrona środowiska naturalnego jest - oprócz rozwoju gospodarczego jednym z najważniejszych zadań gospodarczych środowisk lokalnych'. Ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska'· uświadamia wagę tego problemu we współczesnym życiu człowieka i gospodarce oraz zapewnia, że Rzeczpospolita Polska stwarza warunki do racjonalnego kształtowania środowiska, urzeczywistnia prawa obywateli do wszechstronnego korzystania z wartości środowi ska, uznaje za niezbędne połączenie sil wytwórczych, naukowych, technicznych i prawnych do tworzenia środków zgodnych z potrzebami społecznymi współczesnych i przyszłych pokoleń. Bowiem racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi środowiska polega w szczególności na korzystaniu z tych zasobów zgodnie z interesem społecznym, uwzględniającym jednocze7 Por. F. Piontek, Metody ustalania szkód i kosztów powodowanych degradacją zasobów wod~ nyell i składowalliem odpad6w, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1995, s. 70-71. 8 Por. M. Stępień, Koszty ochrony wód przed zanieczyszczeniem w przemyśle chemicznym, Zeszyty Naukowe, AE, Kraków 1978, nr 110, s. 128. 9 Por. P. Piontek, Sozoekonomiczny rachunek, .. ; Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. nr 132, poz. 622). 10 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochranie i kształtowaniu środowiska (Dz,U, nr 133, poz. 885) - zmiana ustawy z 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska..

(5) Ochrona wód a projektowana sytuacja finansowa .... I. śnie plany na przyszłość, myśląc o niepogarszaniu stanu środowiska i zachowaniu równowagi przyrodniczej. Jednym z poważniejszych zagrożeń dla środowiska naturalnego są ścieki wytwarzane przez zakłady przemysłowe, produkujące różnorodne dobra potrzebne człowiekowi do życia, jak również przez samego człowieka w domach i miejscach użyteczności publicznej. Ścieki to substancje ciekłe, które wprowadzone bezpośrednio do ziemi lub za pośrednictwem urządzeń kanalizacyjnych do wód mogą je zanieczyszczać, zmieniać ich stan fizyczny, chemiczny i biologiczny, albo działać niszcząco na świat roślinny lub zwierzęcy. Aparat ustawodawczy Rzeczpospolitej Polskiej, wydając stosowne unormowania prawne", zobowią zuje określone organy administracji państwowej w terenie do sprawowania kontroli nad jednostkami gospodarczymi, mogącymi zanieczyszczać środowisko naturalne, aby w swoich programach gospodarczych realizowały przedsięwzię cia nie szkodzące środowisku; mieszkańcom zaś miast i wsi różne rozwiązania normatywne mają stwarzać warunki do kontrołowanego odprowadzania ścieków i możliwości ich unieszkodliwiania. Celem opracowania jest prezentacja fragmentu problematyki ekonomicznofinansowej oczyszczalni ścieków, działającej w aglomeracji miejsko-przemysło wej jako samodziełna jednostka gospodarcza - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W pracy przedstawiono prognozę sytuacji finansowej Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0. w pierwszym roku działalności.. 2. Uregulowania formalnoprawne w zakresie gospodarki dotyczqce lodnostek gospodarczych zwlqzanych z emlslq I oczyszczaniem ścieków. wodnościekowol,. Gospodarka wodnościekawa jest jednym z ważniejszych elementów działal ności gospodarczej zarówno przedsiębiorstw emitujących zanieczyszczenia wód i przedsiębiorstw oczyszczających ścieki,jak i działalności określanej mianem ochrony środowiska 12 • Fakt ten wynika ze znaczenia zasobów wodnych środo wiska dla samego środowiska, w tym człowieka jako jego elementu, ale również dla działalności gospodarczej w szerokim rozumieniu. Wiele procesów wytwórczych nie mogłoby zaistnieć bez wykorzystania zasobu naturalnego, jakim jest woda. Oczywiście rodzi to także istotne skutki negatywne w postaci zanieczyszczeń odprowadzanych do rzek i jezior zarówno w wyniku gospodarczego wykorzystania wody, jak i jej używania dla celów innych, związanych z życiem czlowieka. W tej sytuacji najkorzystniejszym ekonomicznie i biologicznie rozwiązaniem byłoby stosowanie zamkniętych obiegów wody w jednostkach " Ustawa z dni. 20 lipca 1991 r. ą Państwowej Inspekcji Ochrony Srodowisk. (Oz.U. nr 77,. poz. 335). 12 Por. M. Stępień. Nakłady, koszty i straty ekologiczne w rachunku makro- i mikroekono· micZ/lym, Zeszyty N.ukowe, AE w Krakowie, Kraków 1989, nr 305, s. 278-279..

(6) I. Marta. Stępień. gospodarczych, jednakże wskutek niewystarczającej motywacji zewnętrznej, nie jest ono odpowiednio wykorzystane". Uregulowania formalnoprawne w zakresie gospodarki wodnościekowej obejmują m.in.: - zasady przyjmowania i oczyszczania ścieków w grupowych oczyszczalniach ścieków, - warunki odprowadzania oczyszczonych ścieków do rzek, - opłaty za odprowadzanie oczyszczonych ścieków do rzek. Uregulowania te dotyczą użytkowników oczyszczalni ścieków i przedsię biorstw oczyszczających ścieki. Podstawą przyjęcia ścieków do oczyszczenia w grupowej oczyszczalni ście ków jest umowa cywilnoprawna, zawierana między podmiotem doprowadzającym ścieki a przedsiębiorstwem oczyszczającym. Fundamentalną zasadą jest zasada swobody umów. Art. 531 Kodeksu Cywilnego mówi, że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania. Każda umowa może mieć charakter indywidualny i uwzględniać specyfikę dostawcy oraz możliwości odbiorcy, a przez to zabezpieczać interesy obu stron. Należy jednak pamiętać, że przedsiębiorstwa wodnokanalizacyjne i oczyszczalnie ście ków nie mogą odmówić zawarcia umowy o odprowadzenie ścieków. Obowią zek zawarcia umowy wynika wprost z Ustawy o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznymi" która stanowi, że podmiot posiadający pozycję dominującą na rynku nie może w sposób dyskryminujący odmówić sprzedaży towaru w wypadku braku alteruatywnych źródeł zaopatrzenia. Umowy na oczyszczanie ścieków zawierają m.in. uregulowania odnośnie do dopuszczalnych ładunków zanieczyszczeń, przekroczenie których może wywołać niekorzystny wpływ na pracę oczyszczalni, ceny za oczyszczanie ścieków oraz sposób regulowania opłat i kar umownych za ewentualne przekroczenia stężeń. Na podstawie Ustawy Prawo Wodne l5 oraz Ustawy o ochronie i kształto waniu środowiska I. oraz Rozporządzenia w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemjl' - wojewoda w formie decyzji udziela pozwolenia wodnoprawnego na odprowadzanie ścieków oczyszczonych do rzeki. Pozwolenie to udzielane jest na czas określony i charakteryzuje ilość, stan i skład ścieków oczyszczonych, które mogą być wprowadzane do rzeki oraz inne obostrzenia. S. Kozłowski, Gospodarka a środowisko przyrodnicze, PWN, Warszawa 1991, Ustawa z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym, art. 5, ust. 1, p. 4 (Dz.U. nr 89, poz. 403). 15 Ustawa z dnia 14 października 1974 r. - Prawo wodne (Dz.U. IlI' 38, poz. 230), z póżn, zm. (m.in. z 3 kwietnia 1993 - Dz.U. nr 40. poz. 183). 16 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie i kształtowaniu środowisku (Dz.U. nr 133, poz. 885) - zmiana ustawy z 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska. 17 Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5listopada 1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków,jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzone do wód lub do ziemi (Dz.U. nr 116, poz. 503). 13. 14.

(7) Ochrolla wód a projeklowalla sytuacja finansowa .... I. ładunki zanieczyszczeń wprowadzanych do rzeki obowiązuje opłata za regulowana Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie opłat za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych 18, które obciąża koszty wytwarzaj ącego ścieki, zgodnie z zasadą "zanieczyszczający płaci". W przypadku naruszenia warunków ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym obowiązują opłaty karne obciążające koszty przedsiębiorstwa oczyszczającego ścieki. Oznacza to, że oczyszczalnia ścieków musi dołożyć wszelkich starań i wykorzystać potencjał produkcyjny i analityczny oraz myśl technologiczną dla jak najlepszego oczyszczenia ścieków wprowadzanych do urządzell kanalizacyjno-oczyszczających. Umowy cywilnoprawne z dostawcami ścieków mogą zawierać klauzule określające warunki, kiedy kary mogą być dzielone między strony umów . Opłaty za ścieki wprowadzane do rzeki ustala się w zależności od rodzajów ścieków i od zawartych w nich ładunków zanieczyszczeń. Przy ustalaniu opłaty przyjmuje się ten ze wskaźników zanieczyszczenia (BZTs ' ChZT, zawiesina ogólna, suma jonów chlorków i siarczanów), za który opłata jest największa. Do tak ustalonej opłaty dolicza się opłatę za sumę metali ciężkich i fenole lotne. Opłatę za ścieki wyprowadzane z oczyszczalni grupowych - co odnotowano w Rozporządzeniu Rady Ministrów " - ustala się dla każdego użytkow nika proporcjonalnie do wielkości wniesionych ładunków zanieczyszczeń. Przykładowo: stawkę opłaty za 1 kg ladunku wyrażonego w BZTs wynoszącą 2,53 zł mnoży się przez odpowiednie współczynniki: - dla zakładów przemysłu chemicznego, paliwowo-energetycznego, metałurgicznego, ełektromaszynowego i lekkiego współczynnik mnożenia wynosi 2, - dla zakładów przemysIu drzewnego i papierniczego współczynnik mnożenia wynosi 0,85, -dla zakladów przemysłu spożywczego współczynnik mnożenia wynosi 0,5, - dla urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych miast i wsi, kanalizacji sanitarnej przedsiębiorstw oraz zakładów służby zdrowia i placówek opiekUllczowychowawczych współczynnik mnożenia wynosi 0,2. - dla innych współczynnik mnożenia wynosi l. Znaczne zróżnicowanie opłat ma znaczenie motywacyjne, ukierunkowane na porządkowanie gospodarki wodnościekowej w jednostkach organizacyjnych szczególnie uciążliwych dla środowiska.. Za. ścieki,. 18 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1993 r. w sprawie opIat za szczególne korzysIanie z wód i urządzeń wodnych (Dz.U. nr 133, poz. 637).. 19. Ibidem..

(8) I 3. Oczyszczanie gospodarczeJ. Marta ścieków. Jako przedmiot. Stępień. działalności. Przedsiębiorstwo Oczyszczania Ścieków (zwane dalej Spółką) powstało jako spółka. prawa handlowego (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością), założona przez osoby prawne - Przedsiębiorstwo X i Gminę Y, z równymi udziałami w kapitale zakładowym. Spółka ta stanowi przedsiębiorstwo o typowej jednorodnej działalności usługowej. Przesłanką utworzenia takiego przedsiębiorstwa jest z jednej strony dążenie władz regionu (Gminy) do skutecznego rozwiązania problemu zanieczyszczeń wód przez doprowadzanie do rzek ścieków o dopuszczałnej zawartości i jakości zanieczyszczeń, a z drugiej - nadmierne, z punktu widzenia własnych potrzeb oczyszczania ścieków, moce produkcyjne oczyszczalni ścieków, będącej dotychczas własnością Przedsiębiorstwa X, a także względy technologiczne - oczyszczanie połączonych ścieków przemysłowych i komunałnych. Klientami Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0. są: - Wodociągi Miejskie Sp. z 0.0., które dostarczają ścieki kanalizacją komunalną w ilości ok. 13 mln m'/r., doprowadzającą ścieki bytowe miejskie wraz ze ściekami przemysłowymi rejonu miasta (m.in. zakłady mięsne, zakłady mleczarskie, zakłady owocowo-warzywne) oraz ścieki z okolicznych terenów podmiejskich, - przedsiębiorstwo X, które dostarcza kolektorem ścieki własne w ilości ok. 6 młn m'/r. - są to ścieki pochodzące z procesów produkcyjnych, zawierające głównie związki azotu i związki organiczne o zmiennym poziomie stężeń, powodowanym zaburzeniami technologicznymi i awariami oraz niekontrolowanymi wyciekami z instałacji, - indywidualni dostawcy - małe zakłady produkcyjne (ubojnie, przetwórnie owocowo-warzywne) oraz gospodarstwa domowe (przydomowe szamba) - dostarczający ścieki beczkowozami do punktu zlewnego przy oczyszczalni, w ilości niewielkiej, bo ok. 50 tys. m'/r., ałe o dużym ładunku zanieczyszczeń biologicznych. Przychody z usług oczyszczania ścieków od dwóch pierwszych podmiotów będą stanowić ponad 99% ogółu przychodów Spółki.. 4. Prognoza sytuacJI finansoweJ działalności gospodarczeJ. Spółki. na pierwszy rok. Na moment rozpoczęcia dzialalności gospodarczej Spółka dysponuje (tabela l): - rzeczowym majątkiem trwałym, którego udział w całości aktywów wynosi 96,82%, co wynika ze specyfiki działalności gospodarczej, - wartościami niematerialnymi i prawnymi, które stanowi prawo wieczystego użytkowania gruntu,.

(9) I. Ochrona wód a projektowana sytuacja finansowa ... Tabela I. Bilans otwarcia Przedsiębiorstwa Oczyszczania Scieków Sp . z 0.0. sporządzony na dzień 1.01.1998 r. Aktywa A. I.. Majątek trwały. Struktura (w %). 33758,5. 99,08. 772,1. 2,27. 32986,4. 96,81. trwały Należności długo.. 0,0. 0,00. terminowe. 0,0. Wartości. niematerialne i prawne. II. Rzeczowy. majątek. ttwały. m. Finansowy majątek IV.. Wartość zł). (w tys.. I. Zapasy. 0,0. czenia. 0,0. 0,00. B.. Majątek. obrotowy. n. Należności i roszIII. Papiery wartościo· wc przeznaczone do obrotu IV. Środki pieniężne. C. Rozliczenia międzyokresowe Źródło:. 3ł2,9. 0,0 312,9. 0 ,00 0,92. 0,0. 0,00. (w tys.. A. Kapitał własny l. Kapitał udziałowy ll. Kapitał zapasowy B. Rezerwy. C. Zobowiązania długotenninowe D.. 0,00 0,92 0,00. Wartość. Pasywa. Zobowiązania. zł). Struktura (w%). 34071,4 34071,4 0,0 0,0. 100,00 100,00 0,00 0,00. 0,0. 0,00. 0,0. 0,00. 0,0. 0.00. krót·. koterminowe i fundusze specjalne E. Rozliczenia międzyokresowe j przychody przyszłych okre· sów. opracowanie wlasne na podstawie materiałów Spółki.. - środkami pieniężnymi koniecznymi na pokrycie miesięcznych wydatków, tj. wynagrodzeń wraz ze świadczeniami na rzecz pracowników, ogólnoadministracyjnych, remontów i podatków lokalnych, - zerowymi zapasami, gdyż działalność gospodarcza lego typu nie wymaga gromadzenia zapasów. Źródłem pochodzenia majątku jest w całości kapitał własny Spółki (kapitał udziałowy).. Prognoza sytuacji finansowej Spółki na pierwszy rok działałności została oparta na następujących założeniach: - iłość ścieków przedsiębiorstwa X wynosi 6067 000 m'/r., - ilość ścieków miejskich i przemysłowych doprowadzanych kolektorami Wodociągów Miejskich Sp. z 0.0. oraz dostarczanych przez indywidualnych dostawców wynosi l3 657 000 m'/r., - ilość ścieków ogółem wynosi 19724000 m'/r., - koszty wynagrodzeń pracowników Spółki obliczono biorąc pod uwagę zatrudnienie 76 pracowników oraz aktualny poziom płac w dotychczasowym wydziale - oczyszczalni w przedsiębiorstwie X, - wielkość zużycia materiałów i energii obliczono na podstawie założeń projektowych Spółki..

(10) I. Marta. Stępień. Wyszczególnienie oraz wielkość kosztów działalności gospodarczej Spółki na pierwszy rok działalności oraz ich strukturę i podział na koszty zmienne i stałe przedstawiono w tabeli 2. Tabela 2. Zestawienie kosztów Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0. planowanych na rok obrotowy 1998 (pierwszy rok działalności) VVyszczególnienic 1. Materiały i surowce do produkcji - gaz ziemny - powietrze technologiczne - wapno chlorowane 2. Energia elektryczna i cieplna - energia elektryczna (w tym ekspłoatacja dwóch transformatorów) - woda grzewcza. 3. Koszty wynagrodzeń i świadczenia na rzecz pracowników - place brutto - składki ZUS, FGŚP, FP -PFRON - BHP (bez szkoleń) -ZFŚS. - fundusz bezosobowy 4. Koszty ogólne - amortyzacja majątku trwałego - remonty - materiały i usługi obce - usługi transportowe - materiały budowlane, środki czystości - materiały laboratoryjne - woda pitna - rozmowy telefoniczne - delegacje służbowe - szkolenia pracowników - składowanie śmieci 5. Podatki lokalne - podatek od gruntów - podatek od budynków - podatek od budowli 6. OpIaty za składowanie odpadów z procesu oczyszczania ścieków - osad nadmiemy - piasek i inne Razem Źródło:. opracowanie własne na podstawie planu. Podział. kosztów. Wartość (w zł). Struktura (w%). 59627 1204 208O 2343 2042155. 0,78 0,Q2 0,Q3 0,Q3 26,77. z z z. l 913555. 25,08 1,69. z s. 128600. l 885940 l 224358. (z - zmienne, s - stałe). 590 142 23040 9400 24000 15000 3372 857 2932261 320000 30000 5000 60000 54000 4800 5000 15000 796 156728 76471 28046 52211. 24,72 16,05 7,74 0,30 0,12 0,31 0,20 44,21 38,43 4,19 0,39 0,07 0,79 0,70 0,06 0,06 0,20 0,01 2,05 1,00 0,37 0,68. 112073 94937 17136. 1,47 1,24 0,23. z z. 7629380. 100,00. -. działalności. Spólki na rok 1998.. s s s s s s s z z s. z s s s s s. s s.

(11) I. Ochrona wód a projektowana sytuacja finansowa .... Jak wynika z tego zestawienia. dominującą pozycją kosztów jest amortyzacja majątku trwałego (38,43%). zbliżony znaczny udział wykazują: zużycie energii elektrycznej (25.08%) oraz wynagrodzenia wraz ze świadczeniami na rzecz pracowników (24.72%). Z uwagi na rodzajowy układ kosztów w rachunku kosztów Spółki. rachunek zysków i strat sporządzono według wariantu porównawczego. wybierając zgodnie z Ustawą o rachunkowości - wersję 2 jako bardziej przejrzystą. Rachunek zysków i strat Spółki (tabela 3) wskazuje . że zysk brutto Spółki pochodzi ze sprzedaży usług. W pierwszym roku działalności nie zaplanowano przychodów i kosztów pozostałej działalności operacyjnej. ani działalności finansowej. Zgodnie z Ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych'· amortyzacja prawa wieczystego użytkowania gruntu i składka na PFRON nie stanow ią kosztów uzyskania przychodu. Zysk netto - według umowy Spółki - będzie Tabela 3. Rachunek zysków i strat pro forma Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0 . za okres 1.01.1998 r.-3l.\2.1998 r. (wariant porównawczy. wersja 2) Wyszczególnienie A. Przychody ze sprzedaży i zrównanie z nimi l. Przychód ze sprzedaży produktów n. Zmiana stanu produktów B. Koszty dzialolności operacyjnej I. Wartość sprzedanych towarów i materialów n. Zużycie materiałów i energii m. Uslugi obce IV. Podatki i opłaty V. Wynagrodzenia VI. Świadczenia na rlCCZ pracowników VII. Amortyzacja VlII. Pozostałe C. Zysk no sprzedaży D. Pozostałe przychodyoperacyjne E. Pozostałe koszty opemcjyne P. Zysk na działałności operacyjnej G. Przychody finansowe H. Koszty finansowe l. Zysk brutto na działałności gospodarczej J. Zyski nodzwyczajne K. Straty nadzwyczajne L. Zysk brutto M. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego N. Zysk netto żródło:. opracowonie własne no podstawie prognozowanych wielkości. Wartość. (w zl). 7692 360 7692 360 O. 7629380 O. 2286782 230000 269597 l 239358 646582 2932261 24800 62980 O. O. 62980 O O. 62980 O O. 62980 49955 13025 (według materiałów Spółki).. 2. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych. ust . 3. p. 3 (tekst jednolity Dz.U. nr ł06. poz. 482 z p6tn. zm.)..

(12) I. Marta. Stępień. przeznaczony na zasilenie kapitału zapasowego z myślą o wspomaganiu śro dowiska naturałnego, poprzez nowe inwestycje i modernizacje. Na podstawie przewidywanego przebiegu działalności gospodarczej w pierwszym roku działalności Spółki można sporządzić bilans pro forma na koniec roku obrotowego (tabela 4). TabeJa 4. Bilans pro forma Przedsiębiorstwa Oczyszczania Scieków Sp. z 0.0 . sporządzony na dzień 31.12.1998 r. Stan na koniec roku poC1..1tek roku. Wyszczególnienie. Warto ść. (w tys . zł). AKTYWA A. Majątek trwały I. Wartości niematerialne i prawne II . Rzeczowy majątek trwały. C. Rozliczenia międzyokresowe. 33758,5 772,1 32986,4 0,0 23989,5 8961,0 15,9 20,0 0,0 0,0 312,9 0,0 0,0 0,0 312,9 0 ,0. 33758,5 733,5 33025,0 0,0 23030,0 9932,0 62,7 0,0 0 ,0 0,0 856,3 0,0 641,0 0,0 215,3 0,0. Suma aktywów. 34071,4. 34614,8. 34071.4 34071,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0 ,0. 34084,4 34071,4 13 ,0 0,0 0,0 530,4 506,4 483 ,9. 0,0 0,0. 22,S 24,0. 0,0. 0,0. 34071,4. 34614,8. l . Grunty. własne. 2. Budynki i budowle. 3. Urządzenia techniczne i maszyny 4. Srodki transportu Pozostałe środki trwałe majątek trwały Należności długoterminowe. 5.. III. Finansowy. IV.. B. Majątek obrotowy l. Zapay II. Należności i roszczenia. III. Papiery wartościowe przeznaczone do abortu. IV. Srndki pieniężne. PASYWA A.. 1.. Kapitał własny Kapitał udziałowy. II. Wynik finansowy netto roku obrotowego (zysk netto) B. Rezerwy. C. Zobowiązania długoterminowe D. Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne I. Zbowiązania kr6tkotenninowe I. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług 2. Zobowiązania Z tytułu podatków, cel, ubezpieczeń społecznych. II. Fundusze specjalne E. Rozliczenia międzyokresowe i przychody okresów. Suma pasywów. przyszłych. Żrodło: opracowanie wlasne na podstawie prognozowanych wielkości (wedlug materiałów Spółki)..

(13) Ochrona w6d a. Jak wynika z zawartego w tabeli 4 bilansu stan. majątkowy. i finansowy. Spółki będzie się kształtował następująco:. 1) struktura aktywów: - wartość majątku trwałego ogółem pozostaje na poziomie otwarcia roku obrotowego , co oznacza inwestowanie na poziomie reprodukcji prostej; niewielka zmiana struktury rzeczowego majątku trwałego wynika z "doposażenia" Spółki w urządzenia techniczne i środki transportu, - udział należności z tytułu dostaw i uslug w aktywach wynosi 1,85%, tzn. jest niewielki, a wynika z 3D-dniowego okresu płatności za wykonane uslugi, - brak należności przeterminowanych oznacza prawidłowość windykacji należności, - udział środków pieniężnych w aktywach w porównaniu z początkiem roku obrotowego zmniejszy się z 0,92% do 0,62%, ale nadal utrzymuje się pokrycie na miesięczne. wydatki planowane (nie występuje niedobór środków pieniężnych); 2) struktura pasywów: - udział kapitału własnego w źródłach finansowania wynosi 98,46%, - stopień zadłużenia wyznaczony stosunkiem kapitału obcego do kapitału łącznego (ogółem pasywa) wynosi 1,53% i wynika z 30-dniowego terminu płatności za zakupione surowce, materiały i usługi; 3) płynność finansowa: - różnica majątku obrotowego i zobowiązań bieżących (krótkoterminowych) jest wielkością dodatnią, co oznacza niepełne finansowanie należności zobowiązaniami, a zatem należy zwrócić uwagę na lepszą ściągalność należ ności za wykonane usługi, - wskaźnik płynności bieżącej (aktywa bieżące do zobowiązań bieżących) wynosi 1,61 i oznacza poziom zadowalający, zapewnia bezpieczeństwo finansowe i zdolność do terminowego regulowania zobowiązań,jednakże taka sama wartość wskaźnika szybkiego (zapasy równają się zero) wskazuje raczej na asekuracyjną politykę gospodarowania finansami, co może mieć wpływ na rentowność firmy, - wskaźnik natychmiastowej zdolności płatniczej 0,4 można uznać za zadowalający.. Ocena projektowanej sytuacji finansowej Spółki wymaga również obliczenia progu rentowności produkcjj2l. Podział kosztów na stałe i zmienne został przedstawiony w tabeli 2: suma kosztów stałych (Ks) zgodnie z tym podziałem wynosi 5 188 125 zł, suma kosztów zmiennych (Kz) - 2 441 255 zł. Koszt zmienny przypadający na jednostkę produkcji wynosi: Kzj = 2 441255 zł: 19724000 m' = 0,12 zł/m', cena planowana za oczyszczenie l m' ścieków wynosi 0,39 zl, a zatem - ilościowy próg rentowności wynosi: BEP = 5 188 125 : (0,39 - 0,12) 5 188 125 : 0,27 19 215 277 m',. =. 21. =. Por. S. Sojok, RachunkowoJ~ zlln;qc/cza w warulIkach inflacji, TNOiK, Toruń 1997..

(14) I. Marta. Stępieli. - wartościowy próg rentowności wynosi: BEP = [5 188 125 : (0,39 - 0,12)] ·0,39 = 7 493959,30 zł. Główni dostawcy ścieków - przedsiębiorstwo X i Wodociągi Miejskie przewidują, że ilość ścieków przez nich odprowadzona w 1998 r. powinna wynieść 21,5 mln m3 (łączny popyt), tj. więcej niż przyjęte założenia wyjściowe pracy oczyszczalni ścieków (usług Spółki), zatem - stopień zaspokojenia przewidywanego popytu wynosi: BEP' = (19 215 277: 21500 000) . 100% = 89,37%, co oznacza, że 89,37% przewidywanego popytu będzie wykorzystane dla osiągnięcia progu rentowności,. - poziom zysku przy pełnym wykorzystaniu przewidywanego popytu wynosi: Z=21500000 '0,39-(5188125 +21500000 '0,12)=616875 zł; - strefa bezpieczeństwa wynosi: SB = 21500000 -19 215 277 = 2 284 723 m3 , SB% = (2 284 723: 21 500000) . 100% = 10,6%. . Wartości te oznaczają, jak blisko progu rentowności znajduje się produkcja i sprzedaż Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0. "Im niższy margines bezpieczeństwa, tym dokładniej należy obserwować i kontrolować sprzedaż i koszty, tym łatwiej bowiem znaleźć się poniżej progu rentowności"22. Spadek popytu (przerobu ścieków) większy niż obliczone wartości spowoduje , że Spółka poniesie stratę. Prognoza przepływu środków pieniężnych (tabela 5) obrazuje wpływy i wydatki w przekroju dzialalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Srodków pieniężnych przysparza działalność operacyjna, a są one absorbowane przez działal ność inwestycyjną. Założone odtwarzanie proste majątku na poziomie amortyzacji rocznej zostało osiągnięte. W skutek braku założeń planu działalności finansowej w pierwszym roku obrotowym nie wykazano żadnego "ruchu" w pozycjach grupy C przepływów pieniężnych. Ogólnie można stwierdzić, że dodatni strumień środków pieniężnych z działalności operacyjnej niemal równoważy ujemny strumień inwestycyjny. Zmiana stanu środków pieniężnych netto oznacza zmniejszenie wartości środków pieniężnych w porównaniu z początkiem roku obrotowego wskutek uzupełnienia niedoboru środków pieniężnych na działalność inwestycyjną.. Podsumowując wyniki badań, dotyczące prognozowanej sytuacji finansowej Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0 .0 ., należy przede wszystkim zwrócić uwagę na pewne problemy zasadnicze dla dzialalności Spółki , tj.: - ilość ścieków przyjmowana do oczyszczalni, traktowana jako źródło przychodów, nie zależy od samej oczyszczalni, - koszty działalności oczyszczalni są wysokie, a możliwości ich obniżenia są niewielkie ze względu na obowiązek zachowania tzw. gotowości produkcyjnej.. " [bidem, s. 162..

(15) Ochrona wód a. Tabela 5. Przeplywy środków pieniężnych pro forma Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0. za okres 1.01.1998 r. do 31.12.1998 r. Strumienie przepływów. A.. według. segmentów działalności. Wartość. (w zl). Dzialalność. operacyjna wplywy od odbiorców wydatki kosztowe zapłacone podatki Strumień operacyjny B. Dzialalność inwestycyjna wplywy wydatki Strumień inwestycyjny C. DziAłalność finansowa wplywy wydatki Strumień. finansowy. przeplywów netło Stan początkowy środków pieniężnych Stan końcowy Strumień. 7051347 4166749 49955 2834643 O. 2932261 -2932261 O O O .Ą7618. 312884 215266. Źródło: opracowanie własne (według modelu ogólnego - metoda bezpośrednia) na podstawie zało żeń przyjętych wierających. przez. Spółkę,. prognozowane. które znalazły odbicie w rachunku zysk.ów i strat oraz w bilansie, (tabela 3 i 4).. ZD-. wielkości. Z przeprowadzonych obliczeń, dotyczących progu rentowności, przy zało dla Spółki kosztach i cenie sprzedaży usług oczyszczania ścieków wynika, że Spółka powinna w 1998 f. otrzymać do przerobu i oczyścić w sposób należyty co najmniej 19,2 mln m' ścieków, aby pokryć wszystkie koszty własne. Przy przerobie ścieków powyżej tej ilości możliwe jest osiągnięcie zysku. Jeśli zrealizowane zostanie planowane przez glównych dostawców zapotrzebowanie na oczyszczanie ścieków w ilości 21,5 młn m' , zysk na sprzedaży może wynieść 616 875 zł, co zapewni rentowność sprzedaży 7,4%. Z uwagi jednak na wysoką wartość progu rentowności w stosunku do planowanego zapotrzebowania na oczyszczanie ścieków komunalnych i przemysło wych rejonu działalności Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0., współczynnik bezpieczeństwa jest stosunkowo niski i wynosi 10 ,6%. Oznacza to duże niebezpieczeństwo dla Spółki, jeśli chodzi o pokrycie kosztów wła snych Oczyszczalni nawet na poziomie gotowości produkcyjnej. Sterowanie przez zarząd Spółki pracą oczyszczalni tak, aby miało to wpływ na jej rentowność (na poziomie zero lub niewielkiego zysku, co jest spełnie niem założonej przez udziałowców zasady nie tworzenia zysku) możliwe jest poprzez próbę obniżania kosztów zmiennych. Na uwagę zasługuje pod tym względem zużycie energii elektrycznej, które stanowi 78,4% sumy kosztów zmiennych. Zatem wszelkie działania racjonalizujące i dyscyplinujące w zakreżonych.

(16) I. Marta. Stępieli. sie obniżania zapotrzebowania na energię elektryczną powinny być uwzględ niane szczególnie w systemie premiowania. Ważnym elementem projektowanej sytuacji finansowej Spółki jest także cena oczyszczenia 1 m' ścieków. Wysokość ceny usług będzie zapewne przedmiotem wielokrotnych negocjacji z dostawcami ścieków. Elementem przetargowym w razie konieczności podwyższenia przez Spółkę ceny usług w wypadku zagrożenia współczynnika bezpieczeństwa (spadku popytu) - powinien stać się stopień redukcji zanieczyszczeń w procesie przerobu ścieków: im wyższy stopień redukcji (w zakresie ChZT, zawartości metali ciężkich i fenoli lotnych), tym niższe opłaty za odprowadzanie oczyszczonych ścieków do rzeki. Opłata ta, zwana opłatą za szczególne korzystanie ze środowiska , obciąża - jak wcześniej wspomniano - wytwarzającego ścieki. Praca służb techniczno-technologicznych oczyszczalni jest zatem szczególnie potrzebna, a jej efektami zainteresowani powinni być zarówno wytwarzający ścieki, jak i oczyszczający je. Likwidacja zanieczyszczeń u źródła,jak i dobra praca oczyszczalni ścieków, to zadania które należy realizować równocześnie, gdyż działają one na zasadzie sprzężenia zwrotnego w efekcie oceny wyniku finansowego Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0. Stwierdzenie to, choć oczywiste, powinno stać się wyzwaniem dla służb ekonomiczno-finansowych, zabiegających o czystość rzek i ochronę środowiska naturalnego. 5. %akońCJ:enle. J ak wynika z przeprowadzonych badań, działalność Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0. może przyczynić się do poprawy stanu wód w regionie i obniżenia indywidualnych opłat za odprowadzanie ścieków, które będą zawieraly znacznie mniej zanieczyszczeń. Rachunek ekonomiczny (dalszy kierunek prowadzonych badań empirycznych) powinien wykazać zarówno korzyści dla dostawców ścieków do Przedsiębiorstwa Oczyszczania Ścieków Sp. z o o., grupującego różne rodzaje zanieczyszczeń wód (nie każda jednostka gospodarcza jest w stanie, ze względów ekonomicznych, uruchomić własną oczyszczalnię ścieków, a ponadto oczyszczanie ścieków przemysłowych połą czonych z komunalnymi charakteryzuje się lepszymi wskaźnikami technicznymi i niższymi kosztami), jak i dla Spółki, gdyż będzie dawać zysk, którego reinwestowanie w ochronę środowiska należy uznać za w pełni celowe. Interesującym problemem badawczym pozostaje również kształtowanie się kosztów i cen uslug oczyszczania ścieków w najbliższych latach w badanym Przedsiębiorstwie Oczyszczania Ścieków Sp. z 0.0., który jest jednym z niewielu tego typu w Polsce. "Gospodarka wodna powinna stać się w naszym kraju (tak jak w innych rozwiniętych gospodarkach rynkowych) ważnym elementem gospodarczym. Do realizacji tego celu, oprócz regulacji o charakterze prawnoadministracyjnym, potrzebne są także rozwiązania technologiczne oparte przede wszystkim.

(17) Ochrona wód a projektowana sytuacja finansowa .... I. na zamkniętych obiegach wody. Powszechne zastosowanie cykli zamkniętych powinno w znaczny sposób ograniczyć ilość odprowadzanych ścieków"". Dopóki jednak realizacja tego słusznego postulatu nie nastąpi, istotnym krokiem w tej dziedzinie wydaje się rozwój jednostek gospodarczych, świadczą cych usługi oczyszczania ścieków. Literatura Berheka K" Wybrane aspekty gospodarki wodnej IV Polsce [w:} Ekonomika ochrony środowiska Ilaturalnego (wybrane problemy), Biblioteka "Ekonomia i Środowisko" . Kraków 1993, nr 14. Burzym E., Rola iJfmkcje raclwlIkowoJci w roku 2000, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 1990, nr 16. Kozłowski S Gospodarka a ~rodowisko przyrodnicze, PWN. Warszawa 199 1. Pionlek F., Metody ustalania szkód i kosztów powodowanych degradacją zasobów wodnych 0l. i skladowaniem odpadów, Wydnwnictwo Ekonomia i Środowisko. Białystok 1995. Piontek F., SozoekonomicZIlY rachunek efektywności dzialalnołcj gospodarczej w warunkach gospodarki rYllkowej i samorząd1lo.fci terytorialnej, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko,. Bialystok 1996. Sojak S., RacJllmkowo.fć zal'ządczo w warunkach inflacji, TNOiK, Toruń 1997. Stępień M., Ekologicvla orientacja rachunkowości a efektywność gospodarowania, Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 1994, nr 33. Stępień M., Koszty gospodarki wodnej w malymprzedsiębiorstwie przemysłowym, materialy kanw ferencyjne, Politechnika Bialostocka, Bialystok 1990. Stępień M., Koszty ochrony wdd przed zanieczyszczeniem w przemyłle chemicznym, Zesz.yty Naukowe, AE w Krakowie, Kraków 1978, nr I !O. Stępień M., Nakłady, koszty i straty ekologiczne w rachunku makro- i mikroekonomicznym, Zeszyty Naukowe, AE w Krakowie, Kraków 1989, nr 305. Stępień M'I Rachunek kosztów ochrony wód w skali makro- i mikroekonomicznej, materiały pokonferencyjne, Akademia Techniczno-Rolnicza im. J.J. Śniadeckich, Bydgoszcz 1994. Ustawa w dnia 14 października 1974 r. - Prawo wodne (Dz.U. nr 38, poz. 230), z późno zm. (m.in. z 3 kwietnia 1993 - Dz.U. nr 40, poz. 183). Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Pań s twowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. nr 12. poz. 49, z późno zm.). Ustawa z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdzia1aniu praktykom monopolistycznym (Dz.U. nr 89, poz. 403). Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Państwowej Inspekcji Ochrony Srodowiskn (Dz.U. nr 77, poz. 335). Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz.U. nr 106, poz. 482 z późno zm.). Ustawa z dnia 13 wrzeŚnia 1996 r. o ulrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. nr 132, poz. 622). Ustawa z. dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie i ksztaltowaniu środowiska (Dz.U. nr 133, poz. 885) - zmiana uSlawy Z 31 stycz.nia 1980 r. o ochronie j ksztaltowaniu środowiska . Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska. Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z. dnia 5 listopada 1991 r. w sprawie klasyfikacji wód oraz. warunk6w, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzone do wód lub do ziemi (Dz.U. nr 116, poz. 503). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1993 r. w sprawie opiat za szczególne korzystanie z wód i urządzeń wodnych (Dz.U. nr 133, poz. 637). II. F. Piontek, op. cit., s. 71 i 72..

(18) I. Marla. Stępieti. Water Protectlon and Ihe Prolected Financial Slluallon of Ihe Sewage Trealment Enlerprlse Ltd Protecting water against pollution can be executed directly in enterpri,es generating. sewage and also in the units whose. łask. is a commercial sewage treatment. The latter. solution is beneficial because all the sewage in the area may be collected in the sewage treatment plant, and because costs of sewage treatment may be cut down by using the . technology which en.bles the joint treatment of the industrial and communal sewage. In the paper the author presents some selected economic and financial aspects of managing a treatment plant opemting in an urban-industrial agglomeration as an independent economic unit / a Iimited company /. The aim of the paper is an elaboration and estimalion of the financial performance projection of the Sewage Treatment Enterprise Ltd in its first year of operation ..

(19)