"Das Gebet des Herrn als Schlüssel zum Verstehen Jesu", Heinz Schurmann, Freiburg-Basel-Wien 1981 : [recenzja]

Stefan Moysa

"Das Gebet des Herrn als Schlüssel

zum Verstehen Jesu", Heinz

Schurmann, Freiburg-Basel-Wien

1981 : [recenzja]

Collectanea Theologica 52/3, 206-207

RECEN ZJE

P ie r w s z y p rz y c z y n e k d o ty c z y lis tu O jc a Ś w ię te g o n a W ie lk i C z w a r te k 1980 ro k u . Ż m u d n a i t r u d n a d o c z y ta n ia a n a liz a lin g w is ty c z n a p o sz c z e g ó l­ n y c h te k s tó w z d a je się s u g e ro w a ć , że p a p ie ż c h c e coś in n e g o p o w ie d z ie ć n iż to, co b e z p o ś re d n io w y r a ż a ją sło w a z a w a r te w liśc ie . Co z aś c h c e p o w ie ­ d zieć , te g o ju ż a u to r n ie s t a r a się o d g a d n ą ć . W k a ż d y m ra z ie je s t to coś b a rd z o n ie d o b re g o . J e s z c z e g o rs z e n iż to , co li s t m ó w i, m a b y ć to , czego n ie m ó w i; z lic z n y c h n ie d o p o w ie d z e ń a u to r w n io s k u je , że p a p ie ż ch ce z a m k n ą ć u s t a z n a c z ą c e j m n ie js z o ś c i k s ię ż y n a t e m a t E u c h a ry s tii, to sa m o chce u c z y ­ n ić w z g lę d e m te o lo g ó w . D a le j lis t m a b y ć s c h e m a ty z u ją c y , n ie e k u m e n ic z n y itd .

B a r d z ie j c a ło ś c io w ą i s p r a w ie d liw ą o cen ę z a w ie r a d r u g i p rz y c z y n e k d o ­ ty c z ą c y a d h o r t a c ji O jc a Ś w ię te g o o k a te c h e z ie . A u to r d o c e n ia in te n c je p a ­ p ie ż a , k tó r e p r z y ś w ie c a ją te m u lis to w i, p e w n o ś ć w ia r y i o p ty m iz m , k tó ­ r y m je s t n a tc h n io n y , a p rz e d e w s z y s tk im d ość o b ie k ty w n ie z d a je s p r a w ę z cało ści. J e g o g łó w n y z a r z u t d o ty c z y n ie w y s ta rc z a ją c e g o ■— je g o z d a n ie m — u s ty tu o w a n ia k a te c h e z y w k o n k r e tn e j rz e c z y w is to ś c i k a te c h iz o w a n e g o . Z a r z u t n ie s łu s z n y — je ż e li się z w ró c i u w a g ę , ile w p iś m ie C a te c h e s i tr a d e n d a e je s t w s k a z ó w e k i s u g e s tii n a te n w ła ś n ie te m a t.

T rz e c i ro z d z ia ł d o ty c z y w ła ś c iw ie ty lk o je d n e g o z d a n ia z p r z e m ó w ie n ia p a p ie ż a w y g ło sz o n e g o 8 p a ź d z ie r n ik a 1980 r. C h o d z i o c u d z o łó s tw o p o p e łn io ­ n e w se rc u . N ie w c h o d z ą c w m e r it u m z a r z u tu — co w y m a g a ło b y sz e rs z y c h ro z w in ię ć — s tw ie r d z a m y ty lk o , że a u to r z a rz u c a p a p ie ż o w i, iż jeg o ro z w ią ­ z a n ie n ie je s t o p a rte n a śc is łe j eg zeg ezie, a le n a p o d rę c z n ik a c h te o lo g ii m o ­ ra l n e j.

C z w a r ta w y p o w ie d ź d o ty c z y , o g ó ln ie b io rą c , s to s u n k u n a u c z a n ia p a p ie ­ s k ie g o do P is m a Ś w ię te g o . A u to r z a rz u c a , że w p rz e m ó w ie n ia c h J a n a P a ­ w ł a I I e le m e n t n a u c z a n ia p rz e w a ż a n a d tr e ś c ią b ib lijn ą , ja k b y m a g is te r iu m b y ło p o n a d sło w e m B ożym . T rz e b a je d n a k z a z n a c z y ć , że z a r z u t n ie d o ty czy e n c y k lik i D iv e s in m is e r ic o r d ia , k tó r a w ty m a s p e k c ie o c e n io n a je s t b a rd z o w y so k o . N a k o n ie c w re s z c ie z o s ta ły z a n a liz o w a n e n ie k tó r e w ie rs z e K a r o la W o j ­ t y ł y . A u to r z a rz u c a , że p o e z ja t a z o s ta ła z d o m in o w a n a p rz e z ś w ia to p o g lą d c h rz e ś c ija ń s k i, p r z e d s ta w ia z a n a d to je d n o litą i s p o k o jn ą w iz ję ś w ia ta i za m a ło w n ie j je s t s p rz e c z n o śc i i w a lk i. S łu s z n o ść z a r z u tu b a r d z o z a le ż y od s u b ie k ty w n e g o sp o s o b u p a tr z e n ia . C zy „ ro z w ic h r z e n ie ” m u s i b y ć m ia r ą w a r ­ to ś c i p o e ty c k ie j d z ie ła ? A z d r u g ie j s tro n y , czy p a p ie ż m u s i b y ć w ie lk ie j m ia r y p o e tą ?

P rz y c z y n k i s ą n a p e w n o z ró ż n ic o w a n e , a le łą c z y je k r y ty c z n e n a s t a w i e ­ n ie do o soby J a n a P a w ł a II. T o a p rio ry c z n e n a s ta w ie n ie s k rz y w ia w s z y s tk ie ro z w a ż a n ia i o d b ie r a im o b ie k ty w n ą w a rto ś ć . J e ż e li w y m o g ie m d z is ie js z e j k r y t y k i w z g lę d e m ja k ie g o k o lw ie k a u to r a , je s t w p ie r w o d d a n ie m u s p ra w ie d liw o ś c i, to n ie w id a ć r a c ji, d la c z e g o p a p ie ż m ia łb y b y ć od te j z a s a d y w y łą c z o n y . W k s ią ż c e z o s ta ł on o są d z o n y w e d łu g in n e j z a s a d y . D la ­ te g o o m a w ia n e p rz y c z y n k i są n ie ty l e „ c h w y ta n ie m z a sło w o ” , ile „ ła p a n ie m za s łó w k a ” . k s . S te f a n M o y s a S J , W a r s z a w a H E IN Z S C H U R M A N N , D as G e b e t d e s H e r r n a ls S c h lü s s e l z u m V e r s te h e n J e s u , P r e i b u r g - B a s e l - W e i n 4 1981, V e rla g H e r d e r , s. 187. Z n a n y e g z e g e ta z E r f u r tu w N R D p o d e jm u je t u t a j w y k ła d M o d litw y P a ń s k ie j. J e s t to ju ż c z w a rte w y d a n ie k o m e n ta rz a , k tó r y n a le ż y do z a s a d n i­ c zy ch d zieł, ja k ie n a p is a n o o t e j m o d litw ie . A u to r k ie r u je s ię k o n s e k w e n tn ie , z a s a d ą , że M o d litw ę P a ń s k ą n a le ż y r o z u m ie ć w ś w ie tle c a łe g o C h ry s tu s o w e g o p rz e p o w ia d a n ia i że n a o d w ró t je s t o n a k lu c z e m do z ro z u m ie n ia E w a n g e lii.

A u to r d z ie li sw ó j w y k ła d n a d w ie części. P ie r w s z a o m a w ia w e z w a n ie w s tę p n e i tr z y p ro ś b y p o c z ą tk o w e , k tó r e d o ty c z ą w p r o s t B o g a i s ą d la M

o-RECEN ZJE

d litw y P a ń s k ie j z a s a d n ic z e . C zęść d r u g a k o m e n tu je p ro ś b y ty c z ą c e się czło­ w ie k a , k tó r e s ta n o w ią k o n s e k w e n c ję p ró ś b z a s a d n ic z y c h .

W e z w a n ie w s tę p n e O jc ze n a s z je s t n ie z w y k łe p rz e z p o u fa ło ść , z ja k ą J e z u s k a ż e się z w ra c a ć d o B o g a i k tó r a n ie m a so b ie p o d o b n e j w ż a d n e j in n e j re lig ii. Ś w ia d c z y o n a te ż o w y ją tk o w y m s to s u n k u J e z u s a d o sw eg o O jca. O ty m s t o s u n k u m ó w i ró w n ie ż n a s tę p n e w e z w a n ie Ś w ię ć się im ię T w o ­

je . Z a w ie r a o no p ro ś b ę , b y B óg o b ja w ił i u k a z a ł s w o ją w s p a n ia ło ś ć , b y J e g o

ś w ię to ś ć z o s ta ła p rz e z lu d z i w z ię ta n a se rio i n a le ż y c ie u c z czo n a. T re ś ć o w ej p r o ś b y b y ła je d y n y m c e le m , d la k tó r e g o J e z u s ż y ł i k tó r y m w in ie n ró w n ie ż żyć J e g o u czeń .

N a jw a ż n ie js z ą i c e n tr a l n ą p r o ś b ą je s t w e d łu g a u to r a w e z w a n ie P r z y jd ê

k r ó le s tw o T w o je . C z ło w ie k p r o s i t u t a j , a b y n a d e s z ło B oże p a n o w a n ie , k tó r e

je s t ró w n o c z e ś n ie sz c z ę śc ie m i z b a w ie n ie m c z ło w ie k a . Z a s a d n ic z ą tr e ś ć t e j p ro ś b y s ta n o w i n a d e jś c ie k r ó le s tw a e sc h a ty c z n e g o , a le e s c h a to n z n a jd u j e się ju ż w ty m św ie c ie ja k o z n a k i z a lą ż e k c h w a ły o s ta te c z n e j. S ta j e się on o b e c n y w r a z z n a d e jś c ie m J e z u s a , k tó r y je s t p r z e d s ta w ic ie le m k r ó le s tw a B ożego.

P r o ś b a B ą d ź w o la T w o ja z a w ie r a ż y czen ie, b y u rz e c z y w is tn ił się B oży p la n z b a w ie n ia , do czeg o d ro g ą je s t s p e łn ie n ie się B ożego u p o d o b a n ia . U c z e ń m o d li się w ię c , b y to u p o d o b a n ie b y ło w y k o n y w a n e p rz e z l-udzi ż y ją c y c h

o b ecn ie , t a k ja k je s t w y k o n y w a n e p rz e z z b a w io n y c h .

M o d litw a o c h le b p o w s z e d n i o z n a c z a ró w n ie ż p ro ś b ę o to w s z y s tk o , c a je s t k o n ie c z n e do ż y c ia n a k a ż d y d z ie ń . P r o ś b a o w a d o ty c z y z w ła sz c z a ty c h , k tó r z y d la J e z u s a p o ś w ię c ili w s z y s tk o i o c z e k u ją od O jc a s p e łn ie n ia w s z y s t­ k ic h sw o ic h d o c z e sn y c h p ró ś b .

M ó w iąc O d p u ś ć n a s z e w in y c z ło w ie k u z n a je , ż e je s t z a w sz e z a d łu ż o n y w o b e c B oga, g d y ż n ie o d d a ł M u c a łe g o is tn i e n ia , ta k j a k to się s łu s z n ie n a ­ leży. P ro s i z a te m o d a r o w a n ie te g o d ł u g u p r z y j m u j ą c ja k o w a r u n e k , że s a m o d p u śc i w s z y s tk im , k tó r z y m u są coś w in n i. C z ło w ie k p r o s i n a s tę p n ie o u c h r o n ie n ie od p o k u s y , z w ła sz c z a od t e j n a j ­ w ię k s z e j, j a k ą je s t o d p a d n ię c ie od J e z u s a . O d s tę p s tw o p o z o s ta je z a w sz e m o ­ ż liw e n a w e t d l a Je z u s o w e g o u c z n ia . O s ta tn ia p r o ś b a d o ty c z y w y z w o le n ia od zła. Z ło n a le ż y ro z u m ie ć p rz e d e w s z y s tk im ja k o g rz e c h , k tó r y m o ż e n a b ra ć : c e c h o so b o w y c h . U c z e ń J e z u s o w y p ro s i o to w y z w o le n ie m im o teg o , iż w ie , że ju ż je s t z b a w io n y i z n a jd u j e się w r ę k u O jc a . W k o ń c o w e j m e d y ta c ji te o lo g ic z n e j a u to r r a z je s z c z e s p o g lą d a w stecz: i s ta r a się u jr z e ć to , co c h a r a k te r y s ty c z n ie „ Je z u s o w e ” w M o d litw ie P a ń ­ s k ie j. P o le g a ono n a h a r m o n ijn y m p o łą c z e n iu te o lo g ii i e s c h a to lo g ii w raz; z so te rio lo g ią , w e jr z e n iu k u B o g u i s p o jrz e n iu n a ś w ia t ja k o n a B oże dzieło.

K s ią ż k a sz c z ę śliw ie łą c z y n a u k o w ą e g z eg ezę z u k a z a n ie m d u ch o w y ch · w y m ia r ó w m is te r iu m B ożego. O d k ry w a s p e c y fic z n e i m a ło z n a n e o b s z a ry E w a n g e lii, do k tó r y c h c h r z e ś c ija n in w in ie n z a w sz e sięg ać.

k s . S t e f a n M o y s a S J , W a r s z a w a

K in g a S T R Z E L E C K A O S U , M a k s y m ilia n M . K o lb e . F ü r a n d e r e le b e n und'

s te r b e n , F r e i b u r g i. B r. 1981, V e rla g H e r d e r , s. 236.

O b s z e rn a b ib lio g r a f ia d o ty c z ą c a b ł. M a k s y m ilia n a K o l b e g o p o w ię k s z y ­ ła się z n o w u o p o w a ż n ą p o z y c ję a u to r s tw a p o ls k ie j u r s z u la n k i s. K in g i S t r z e l e c k i e j z L u b lin a . J e s t to b io g r a f ia p ie r w o tn ie o p ra c o w a n a d la c z y te ln ik a p o ls k ie g o , a le n ie o g ło s z o n a d r u k ie m w P o ls c e z p o w o d u tr u d n o ­ ści w y d a w n ic z y c h , p rz e tłu m a c z o n a n a ję z y k n ie m ie c k i p rz e z G. W a g n e r a .

W ła ś c iw a b io g r a f ia o b e jm u je s tro n y 9— 213 d z ie ła , p rz e d m o w ę n a p is a ł G e o rg M o s e r , b is k u p d ie c e z ji R o tt e n b u r g - S t u tt g a r t (s. 3— 6), w d o d a tk u z n a jd u j e się (s. 215— 219) h o m ilia J a n a P a w ł a I I w y g ło sz o n a d n ia 7 V I 1979 r o k u w O św ię c im iu , n a d to a r t y k u ł (s. 220— 224) H e lm u ta H o l z a p f e - 1 a o d z is ie js z y m N ie p o k a la n o w ie p o ls k im , w re s z c ie (s. 225—236) c h ro n o lo g ia