?
Kronika 665
się historią nauki, podejm uje w najbliższym czasie prace, zm ierzające d o zebrania m ateriałów źródłowych do dziejów nauk paleontologicznych w Polsce. D o b ó r specjalistów zapewni opracow aniu nie tylko w ybór optym alnego kierunku oceny d o ro b k u ściśle paleontologicznego, lecz także uwypukli wpływ rozpoznania poszczególnych grup w ymarłych zw ierząt na postęp wielu dyscyplin przyrodniczych.
H istoria nauk paleontologicznych w Polsce m a dość długie tradycje. Interesow ano się tymi zagadnieniam i na szerszą skalę już w X IX wieku. W d o robku polskich historyków nauki znajdują się jednak przeważnie opracow ania okolicznościowe, pośw ięcone na ogół wybitnym twórcom (np. J. Siem iradzkiem u, J. Grzybowskiem u, W. Fridbergow i, R. K ongielow i, R. Kozłowskiem u) a po n ad to szereg artykułów problem ow ych (pisanych zresztą częściowo przez historyków radzieckich), cząstkowych m onografii (zwłaszcza o paleontologii w K rakow ie pióra F. Biedy) oraz syntez (zwłaszcza F. Biedy w m onografii historycznej PA U z 1948 roku, w podręcznikach akadem ickich tego autora). Publikacje te w małym stopniu będą mogły być w ykorzystane w zam ierzonym opracow aniu now opow stałego Zespołu. Są bowiem w sparte na dość skrom nym m ateriale źródłowym , a p o n ad to nie uwzględniają — co zrozum ia łe — ogrom nego postępu paleontologii w Polsce w ostatnich latach.
Zespół planuje także podjęcie prac o typie dokum entacyjnym , a w pierwszym rzędzie zgrom adzenie m ateriałów do bibliografii historii paleontologii w Polsce. W szczęte zostały także starania o upowszechnienie polskiego dorobku paleontologicznego n a świecie. W związku z tym planuje się w ydanie m onografii o R om anie K ozłow skim i księgi zbiorowej poświęconej twórcy polskiej szkoły poleozoologicznej. Referaty do tej księgi napiszą specjaliści z różnych krajów.
Powstanie Zespołu H istorii Paleontologii, którego organizacją zajm uje się niżej podpisany, w jakim ś stopniu zapełni lukę, ja k a wytworzyła się po likwidacji Pracow ni Historycznej Instytutu Zoologii PA N . Przy b raku tego rodzaju kom órki w Instytucie H istorii N auki, Oświaty i Techniki PA N będzie to zatem jedyny organ pracujący nad tak ważnymi historycznie i św iatopoglądow o osiągnięciami nauki polskiej. N ow opow stały zespół w spół pracując ze wszystkimi zainteresowanym i placów kam i (w tym przede wszystkim M uzeum Ziemi PA N ) z pewnością przyczyni się d o postępu b adań w tej ważnej dziedzinie.
Powstanie Zespołu H istorii Paleontologii jest jednym z przejawów w zrastającego zaintereso w ania historią nauki w środowisku przyrodniczym . O bok paleontologów dzieje swej dyscypliny interesują także m ineralogów, którzy w powstającym K omitecie N auk M ineralogicznych PAN zorganizują K omisję H istorii M ineralogii. Ożywienie się ostatnio Zespołu H istorii Geologii przy Instytucie H istorii N auki, Oświaty i Techniki PA N — to dalszy sym ptom tej tendencji. Sądząc z publikacji historyków paleontologii i m ineralogii, które ostatnio ukazują się, nie jest to tendencja krótkotrw ała.
Zbigniew J. Wójcik
(Warszawa)
10 LA T M U Z EU M G EO LO G II A K A D EM II G Ó R N IC ZO -H U T N IC Z EJ Im. S. STASZICA
W 1969 roku — na pięćdziesięciolecie A G H — zorganizow ano pierwszą ekspozycję n o w o pow ołanego do życia M uzeum Geologicznego tej uczelni. Ekspozycja ta m iała charakter dydaktyczny i w zasadzie ilustrow ała niektóre zagadnienia związane z program em nauczania na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym. O dw ołania do historii myśli naukow ej były na niej ograniczone do m inim um .
W końcu 1979 roku M uzeum Geologiczne A G H zorganizow ało wg scenariusza d r Janusza Horzemskiego — kierow nika placówki — okolicznościową wystawę pt. 10 lal M uzeum Geologicz
nego AGH . Główny nacisk został położony na ilustrację ewolucji myśli wystawienniczej.
666 Kronika
woju powstałej placówki. Szczególnie wiele zgrom adzonych dokum entów dotyczy działalności W alerego G oetla, H enryka Świdzińskiego i K iejstsuta Żam ajtisa. Pracy tych profesorów w tym zakresie dotychczas właściwie nie znaliśmy.
Z m ateriałów przedstaw ionych na jubileuszowej wystawie w ynika, że placów ka ta organizuje n a A G H i w innych m uzeach okolicznościowe wystawy historyczne. Poświęcone one były jubileuszom znanych geologów W aleremu G oetlow i i H enrykow i Świdzińskiemu. Muzeum grom adzi także wszelkie dokum enty dotyczące działalności naukow ej geologów zatrudnionych w A G H .
Zbigniew J. Wójcik
(Warszawa)
TOW ARZYSTW O PRZY JA C IÓ Ł G Ó R N IC TW A , H U TN IC TW A I PRZEM Y SŁU STA R O PO LSK IEG O W KIELCA CH W LA TA C H 1970— 1980
Ziem ia Kielecka chlubi się bogatym i tradycjam i przemysłowymi. D o czasów nam współ czesnych zachowało się wiele zabytkowych obiektów, świadczących o wysokiej kulturze technicznej jej mieszkańców. Wiele z nich zajm uje w yjątkow ą pozycję w śród zabytków tęchniki i przem ysłu w Polsce. D o najbardziej znanych zaliczane są m. in .: neolityczna kopalnia krzemienia pasiastego w K rzem ionkach O patow skich k. Ostrowca, pozostałości po starożytnym ośrodku produkcji żelaza w G órach Św iętokrzyskich oraz liczne obiekty w dolinach rzek Bobrzy, K amiennej i Czarnej Koneckiej.
Tradycjam i przemysłowymi tego regionu interesowali się już w X VIII i X IX w. wybitni badacze: J.P. Carosi, G .G . Pusch i S. Staszic. W okresie międzywojennym problem am i tymi zajmowali się m. in.: Jan Samsonowicz, Jan C zarnocki, Mieczysław Radw an i Stefan K rukow ski.
W 1955 roku rozpoczęto prowadzenie systematycznych b adań archeologicznych nad żużlem żelaznym, zalegającym północno-w schodnie obszary G ór Świętokrzyskich. Pierwsze wyniki prac badawczych spotkały się z żywym oddźwiękiem w świecie nauki oraz w śród działaczy regionalnych, krajoznawczych i społeczeństwa Kielecczyzny.
W 1967 r. w gronie działaczy kieleckiego PTTK zrodziła się koncepcja zorganizowania w Nowej Słupi plenerowej imprezy, której celem było popularyzow anie problem ów związanych ze starożytnym hutnictw em w G órach Świętokrzyskich. D o jej inicjatorów obok krajoznawców należało także grono krakow skich naukow ców , a wśród nich: doc. Mieczysław Radwan, prof. Wacław Różański i doc. K azim ierz Bielenin.
Sukces pierwszej imprezy (zorganizowanej we wrześniu 1967 r.) która przyjęła nazwę
D ym arki Św iętokrzyskie, miał istotny wpływ na podjęcie w końcu lat sześćdziesiątych
inicjatyw w zakresie prow adzenia badań nad historią górnictw a, hutnictw a i przemysłu na Ziemi Kieleckiej.
W m aju 1970 r. pow ołana została w K ielcach organizacja społeczna, któ ra przyjęła nazwę Towarzystw a Przyjaciół G órnictw a, H utnictw a i Przemysłu Staropolskiego. Jej główne założenia statutow e przew idują podejm ow anie następujących prac: prow adzenie badań naukow ych nad dziejami gospodarczymi rejonu, otaczanie opieką zabytków techniki, organizo wanie im prez popularyzujących tradycje przemysłowe regionu.
Z adania te realizow ane są m. in. poprzez: organizowane sesji naukow ych; prowadzenie inwentaryzacji zabytków techniki, ich dokum entacji historycznej i technicznej; popularyzację idei opieki społecznej nad zabytkam i techniki w śród załóg zakładów pracy i obejmowanie przez nie patronatów nad poszczególnymi obiektami.
W 1970 r. pow ołana została w Towarzystwie R ada N aukow a. Od chwili jej powstania przewodniczy Radzie prof. W acław Różański. Skupia ona w swoich szeregach przedstawicieli wielu dyscyplin: historyków , archeologów, metalurgów, architektów , górników i prawników.
W latach 1970— 1980 Towarzystwo zorganizow ało 9 sesji naukow ych. Były one poświęcone: historii polskiej techniki hutniczej, turystyce i zabytkom techniki Kielecczyzny, chęcińskiemu
