8 Ekosystem leśny

Ekosystem leśny

Rozumienie pojęcia

-

ekosystem leśny

• Większy fragment kompleksu leśnego, różniący się od

pozostałych składem gatunkowym drzew i innych roślin

(dający się z niego wyodrębnić)

• Składowe tego fragmentu

• Cały kompleks leśny

Struktura

ekosystemu leśnego

Aby przedstawić strukturę ekosystemu leśnego

należałoby opisać tworzące go czynniki ożywione i nieożywione, występujące w określonej przestrzeni i czasie.

Opisując czynniki ożywione należałoby między

innymi przedstawić:

- listę gatunków

- liczebność osobników reprezentujących te gatunki

- biomasę tych osobników, reprezentujących poszczególne gatunki - rozmieszczenie tych osobników i ich biomasy w przestrzeni

ekosystemu

- dynamikę tych wszystkich elementów w czasie (cykle, migracje, trendy …)

Opisując czynniki nieożywione należałoby między

innymi przedstawić:

- rozkład promieniowania świetlnego, parametry ciepła i

temperatury, stosunki wodne, skład chemiczny … powietrza - zawartość poszczególnych pierwiastków, zawartość materii

organicznej i stopień jej rozkładu, kwasowość, porowatość, aerację i skład chemiczny powietrza glebowego, parametry ciepła i temperatury, stosunki wodne …gleby

Wszystko to należałoby przedstawić dla całej przestrzeni zajmowanej przez ekosystem

Należałoby też przedstawić jak te wszystkie czynniki klimatyczne i glebowe zmieniają się w czasie (cykle dobowe, sezonowe,

Aby dobrze przedstawić strukturę określonego ekosystemu

leśnego, trzeba by zatem cały czas monitorować wszystkie

jego składowe w całej jego przestrzeni.

Nasuwają się pytania:

• Czy byłoby to możliwe pod względem technicznym?

• Czy bylibyśmy w stanie przedstawić i (co najważniejsze) odebrać tak ogromną ilość informacji, przekazywanych w sposób ciągły i dynamiczny?

Próba odpowiedzi:

• Ze względów technicznych jest to (na razie i chyba jeszcze długo) niemożliwe. A nawet gdyby było, nie bylibyśmy w stanie

jednocześnie odebrać tak ogromnej ilości informacji.

• Możemy je analizować jedynie wybiórczo i przedstawiać na uproszczonych modelach.

producenci zajmują przestrzeń w obu środowiskach – V i IV, konsumenci i destruenci też występują w obu środowiskach IV i V; konsumenci (a także producenci) także rozkładają materię organiczną w procesach życiowych – podobnie jak reducenci (destruenci);

reducenci (destruenci) to ostatnie ogniwo konsumentów, ale w lesie często pierwsze i ostatnie; jest to zresztą ogniwo złożone z wielu podogniw

Sprawny ekosystem

• niezakłócony, płynny obieg materii i przepływ energii

(bez przestojów, zatorów, jałowej kumulacji)

-

cała wyprodukowana materia organiczna ulega

szybkiemu rozkładowi (mineralizacji)

-

wszystkie pierwiastki są dostępne i pobierane przez

rośliny

- synteza materii organicznej przebiega intensywnie

-

biomasa biocenozy jest zbliżona do maksymalnej

Stabilny ekosystem

• działają mechanizmy samoregulacji …

(między innymi dzięki sprzężeniu zwrotnemu między produkcją i rozkładem materii organicznej)

Przykład:

-

rośnie biomasa drzew i zagęszczenie koron

-

za mało opadów i promieniowania wnika do dna lasu

-

słabną procesy próchnicowania i mineralizacji

-

pogarszają się warunki odżywiania

-

mniejsze: produkcja, biomasa, zagęszczenie koron

-

wnika więcej opadów i promieniowania

-

poprawiają się warunki: próchnicowania, mineralizacji,

… odżywiania

-

rośnie produkcja biomasy i zagęszczenie koron

… i cykl dostrajania się powtarza

Puszcza Niepołomicka

przykład funkcjonowania

ekosystemu leśnego

Ryc. 9. 11 A. Przepływ energii - w uproszczonej sieci troficznej ekosystemu boru

Ryc. 9. 11 B. Przepływ azotu - w uproszczonej sieci troficznej ekosystemu boru

Pytania

• Jakie dane byłyby potrzebne do pełnego opisu struktury ekosystemu leśnego?

• Potrzeba stosowania uogólnionych i uproszczonych modeli przy wyjaśnianiu struktury i funkcjonowania ekosystemów?

• Lata nasienne u drzew a liczebność gryzoni (grabieżców)?

• Struktura troficzna i przepływ energii w ekosystemach lądowych? • Przepływ energii a krążenie materii w ekosystemach lądowych?

• Jaki % energii słonecznej jest przez roślinność leśną: absorbowany fizycznie, wiązany fotosyntetycznie, lokowany w przyroście biomasy? • Ogólny schemat funkcjonowania ekosystemu leśnego?

• Jaki % biomasy wyprodukowanej przez roślinność leśną jest pobierany przez konsumentów?

• Liczebność i masa najważniejszych grup organizmów glebowych? • Proces próchnicowania?

Pytania c.d.

• Udział biomasy (energii) w nadziemnej i podziemnej części drzew? • Dlaczego przyrost biomasy (produkcja pierwotna netto) liściastych

gatunków drzew jest na ogół wyższy niż gatunków iglastych?

• Jakie ilości ścioły (rząd wielkości) opadają rocznie na powierzchni 1 ha w naszych lasach?

LZD Siemianice

przykład badań

ekosystemu leśnego

Kształtowanie

specyficznego środowiska

przez najważniejsze gatunki drzew

leśnych

- Pomiary dendrometryczne: dr inż. Jan Ceitel - Opad ścioły: dr hab. Jerzy Modrzyński

- Analizy chemiczne gleby: dr inż. Antoni Sienkiewicz, mgr inż. Paweł

Mroziński

- Temperatura gleby: doc. dr Jacek Oleksyn, dr hab. Jerzy Modrzyński - Natężenie światła: dr hab. Jerzy Modrzyński

- Flora i roślinność runa: dr Marek Kasprowicz

- Mikoryzy: doc. dr hab. Maria Rudawska, dr Barbara Kieliszewska - Roztocze: dr inż. Maciej Skorupski, mgr inż. Tomasz Szuliński - Biegaczowate: dr inż. Andrzej Łabędzki

KONCEPCJA BADAŃ

• Drzewostany mają zdolność wytwarzania w swoim wnętrzu specyficznego klimatu, który w pierwszym rzędzie zależy od tworzących je gatunków drzew.

• Swoisty mikroklimat oraz charakterystyczna dla danego gatunku ścioła wpływają z kolei na tempo i kierunek procesów humifikacji, a w rezultacie na cały kompleks fizycznych i chemicznych warunków glebowych.

• Konsekwencją modyfikacji mikroklimatu i gleby jest występowanie pod poszczególnymi gatunkami drzew swoistej flory i fauny.

• Wiemy zatem ogólnie, że skład gatunkowy drzewostanu może inicjować powstawanie charakterystycznych, związanych z nim ekosystemów. Nie wiemy jednak w jakim tempie i w jakich

kierunkach przebiegają wspomniane wyżej procesy w przypadku poszczególnych gatunków drzew.

• Dla właściwego scharakteryzowania ekosystemów

powstających pod wpływem poszczególnych gatunków

drzew potrzebne są więc wnikliwe i kompleksowe

badania ekologiczne

, obejmujące między innymi:

mikroklimat, warunki glebowe, opad ścioły, roślinność

runa, aktywność grzybów mikoryzowych oraz innych

organizmów, zarówno w glebie, jak i na jej powierzchni.

• Powinny one najpierw wykazać stopień zróżnicowania

tych czynników pod wpływem poszczególnych gatunków

drzew.

• Następnie należałoby przeanalizować zależności

występujące między poszczególnymi elementami

specyficznych ekosystemów, kształtujących się pod

okapem różnych gatunków.

OPIS OBIEKTU BADAŃ

• Obiektem badań były dwie powierzchnie założone przez prof. dr hab. Stanisława Szymańskiego w pododdziałach 25a i 25b Leśnictwa

Doświadczalnego Wielisławice (Leśny Zakład Doświadczalny

Siemianice) w celu porównania wzrostu różnych gatunków drzew w młodości (Szymański 1982, 1996).

• Pierwszą powierzchnię na siedlisku boru mieszanego świeżego

(BMśw) obsadzono w roku 1970 jednorocznymi sadzonkami, a drugą na siedlisku lasu mieszanego świeżego (LMśw) - w 1972 roku,

dwuletnimi sadzonkami.

• Glebę przygotowano pełną orką. Wszystkie gatunki posadzono w jednakowej więźbie: 1,0 x 1,0 m, na poletkach o powierzchni 400 m2 (20 x 20 m). Każdy gatunek posadzono na danej powierzchni w trzech powtórzeniach.

Na obu powierzchniach (o łącznej powierzchni 1,2 ha każda)

wysadzono po dziewięć gatunków.

Na siedlisku BMśw były to:

sosna zwyczajna (Pinus sylvestris L.), świerk pospolity (Picea abies [L.]Karst.), modrzew europejski (Larix decidua Mill.),

brzoza brodawkowata (Betula pendula Roth.), dąb szypułkowy (Quercus robur L.),

grab pospolity (Carpinus betulus L.), sosna czarna (Pinus nigra Arn.),

jedlica zielona (Pseudotsuga menziesii Fran.) dąb czerwony (Quercus rubra L.).

Na siedlisku LMśw były to natomiast: świerk pospolity (Picea abies [L.]Karst.), jodła pospolita (Abies alba Mill.),

modrzew europejski (Larix decidua Mill), buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.),

dąb szypułkowy (Quercus robur L.), klon jawor (Acer pseudoplatanus L.), klon zwyczajny (Acer platanoides L.), lipa drobnolistna (Tilia cordata Mill.)

Db Db Db Db Db Db Dg Dg Dg Dg Dg Dg So So So Socz Socz Socz Św Św Św Św Św Św Md Md Md Md Md Md Brz Brz Brz Gb Gb Gb Dbcz Dbcz Dbcz Jd Jd Jd Bk Bk Bk Kl Kl Kl Jw Jw Jw Lp Lp Lp Blok III Blok I Blok II Blok I Blok II Blok III BMśw 25 b LMśw 25 a

NATĘŻENIE ŚWIATŁA

• Pomiary natężenia promieniowania świetlnego fotosyntetycznie czynnego wykonano w jednostkach: mol/m2/s, za pomocą

światłomierzy: Quantum Meter-BQM.

• W roku 1999 pomiary wykonano w terminach: 22 kwietnia, 23 lipca i 22 października, natomiast w 2000 roku: 16 lutego, 26 kwietnia, 26 maja, 28 lipca, 28 września i 27 października.

• Pomiary wykonywano w dwóch nawrotach. Pierwszy (przed południem) -w kierunku SE, drugi (po południu) – -w kierunku SW. Podczas

wykonywania pomiarów światłomierze trzymano więc w kierunku słońca, unikając w ten sposób ewentualnego ich ocienienia przez osobę

wykonującą pomiar. Pomiary wykonywano na wysokości 1 m nad gruntem.

• Podczas każdego nawrotu wykonywano w środkowej części kolejnych poletek po pięć pomiarów – w odstępach co 2 m. Zapisywano

jednocześnie czas rozpoczęcia i zakończenia pomiarów na poletku. Przez cały czas trwania pomiarów pod okapem wykonywano co minutę pomiar kontrolny na powierzchni otwartej (sąsiednia uprawa). Pomiary były wykonywane za pomocą identycznych przyrządów

LMśw 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Św Md Jd Dg Db Bk Lp Jw Kl n atę że n ie p romi en iow an ia (%) BMśw 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% So Św Md Dg Soc Db Brz Gb Dbc n atę że n ie p romi en iow an ia (%) 16. 02. 2000

LMśw 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% 16% Św Md Jd Dg Db Bk Lp Jw Kl n atę że n ie p romi en iow an ia (%) BMśw 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% So Św Md Dg Soc Db Brz Gb Dbc n atę że n ie p romi en iow an ia (%) 28. 07. 2000

Podsumowanie wyników

1. Między powtórzeniami (poletkami) tego samego gatunku istnieje pewne zróżnicowanie względnego natężenia światła, które wynika między innymi z małych wymiarów poletek i wpływu zarówno drzewostanów na sąsiednich poletkach doświadczenia, jak i

sąsiadujących z doświadczeniem starszych drzewostanów i upraw.

2. W drzewostanach iglastych obserwuje się wyraźną zmienność sezonową warunków świetlnych w ciągu roku. Względne natężenie promieniowania jest tu w miesiącach

letnich znacznie niższe niż w okresie od jesieni do wiosny (u niektórych gatunków nawet kilkakrotnie). Wiąże się to przede wszystkim z rocznym cyklem rozwoju młodych igieł i podwójną kulminacją (wiosna i jesień) ich opadu.

3. Zmienność sezonowa warunków świetlnych w

drzewostanach liściastych i pod okapem modrzewia jest oczywista. Warto jednak zwrócić uwagę, że wyniki pomiarów światła korelują wyraźnie z dynamiką rozwoju i opadania liści, a więc długością rzeczywistego okresu wegetacyjnego w danym roku.

4. W pełni sezonu wegetacyjnego (lipiec) u wielu gatunków na siedlisku LMśw względne natężenie fotosyntetycznie

czynnego promieniowania świetlnego nie przekracza 1% (jodła, świerk, buk, daglezja). Na siedlisku BMśw sytuacja taka

występuje tylko pod okapem świerka. Natomiast największe

wartości tego promieniowania w lipcu zmierzono na siedlisku BMśw pod okapem brzozy i modrzewia oraz dębu szypułkowego i obu

gatunków sosen, przy czym pod sosną czarną – niższe niż pod sosną zwyczajną.

5. Świerk wykazuje podobny stopień ocienienia na obu siedliskach, natomiast modrzew i daglezja przepuszczają pod swój okap dwa razy więcej światła na BMśw niż na LMśw.

6. Dąb szypułkowy w 1999 roku powodował na siedlisku LMśw znacznie większe ocienienie niż na siedlisku BMśw. W roku 2000 było natomiast odwrotnie. Na LMśw dąb szypułkowy był w tym roku gatunkiem najbardziej świetlistym – nawet bardziej niż modrzew. Było też pod nim pięciokrotnie więcej światła niż pod dębem

TEMPERATURA GLEBY

Celem badań było przedstawienie przebiegu temperatury i jej amplitud na głębokości 10 cm w glebie

Pomiary wykonano za pomocą datalogerów (czujników połączonych z

mikroprocesorem) typu HOBO 8K – ONSET. Datalogery (po zamknięciu w szczelnych plastikowych pojemnikach) umieszczane były poziomo w dołku

wykopanm pośrodku poletka w ten sposób, że środek pojemnika znajdował się dokładnie na głębokości 10 cm. Następnie pojemnik przykrywano dokładnie glebą i ściołą, odtwarzają ich naturalny układ.

Datalogery zostały zaprogramowane na wykonywanie pomiaru co godzinę i

zainicjowane za pomocą specjalnego programu komputerowego: Box Car Pro 3.5 Starter kit ONS.

Wyniki przebiegu temperatury przedstawione w tabelach i na wykresach są bardzo dokładnym uśrednieniem temperatur obliczonych w oparciu o pomiary

zarejestrowane co godzinę.

W oparciu o pomiary temperatury obliczono amplitudy średnich dobowych

Ryc. TG-3. Średnia temperatura gleby na głębokości 10 cm w drzewostanach różnych gatunków drzew na siedlisku BMśw w 1999 roku.

0 5 10 15 20 25

III IV V VI VII VIII IX X XI XII

te m p er at u ra ( oC) Betula pendula Quercus robur Quercus rubra Pseudotsuga menziesii Carpinus betulus Larix decidua Pinus nigra Pinus sylvestris Picea abies Stacja meteorologiczna

Ryc. TG-7. Średnia amplituda temperatur gleby na głębokości 10 cm w drzewostanach różnych gatunków drzew na siedlisku BMśw w 1999 roku.

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

III IV V VI VII VIII IX X XI XII

te m p er at u ra ( oC) Betula pendula Quercus robur Quercus rubra Pseudotsuga menziesii Carpinus betulus Larix decidua Pinus nigra Pinus sylvestris Picea abies Stacja meteorologiczna

Podsumowanie wyników

1. Największe różnice temperatury gleby pod

badanymi gatunkami występują na początku lata

(kiedy temperatury na powierzchni otwartej są znacznie

wyższe niż w lesie) i wynoszą około 2C na siedlisku

LMśw oraz około 3

C na siedlisku BMśw. Na LMśw

najniższe temperatury zmierzono pod okapem świerka, a

najwyższe – dębu szypułkowego. Na siedlisku BMśw

-najniższe pod okapem świerka, a najwyższe – brzozy.

2. Jesienią i zimą temperatury pod okapem drzew są

nieco wyższe niż na powierzchni otwartej, a maksymalne

różnice między poszczególnymi gatunkami drzew

3. Średnie amplitudy temperatury gleby pod okapem

drzew są w okresie wegetacyjnym około 2 – 3 razy

mniejsze w porównaniu z powierzchnią otwartą, przy

czym na wiosnę są one nieco większe niż latem.

4. W kolejnych latach ranking poszczególnych gatunków

drzew przedstawia się nieco inaczej, niemniej można

przyjąć, że na siedlisku LMśw najmniejsze amplitudy

występują pod okapem: jodły, świerka i daglezji, a

największe: dębu szypułkowego, buka i obu klonów. Na

siedlisku BMśw natomiast najmniejszymi amplitudami

odznaczają się świerk i daglezja, a największymi –

OPAD ŚCIOŁY

• Celem badań było określenie sezonowej dynamiki opadania liści oraz produktywności pierwotnej netto liści dla badanych gatunków. • Do badań użyto drewnianych chwytników, rozmieszczonych na

wszystkich poletkach według tego samego schematu w ilości 8 sztuk.

• Chwytniki, zbudowane z desek o szerokosci 12 cm miały kształt kwadratu o boku 62 cm, a zatem powierzchnia pojedynczego chwytnika wynosiła 0,385 m2.

• W drzewostanach liściastych leżały one bezpośrednio na mineralnej glebie, natomiast w drzewostanach iglastych zaopatrzone były od dołu w drobną siatkę plastikową, ułatwiającą wybieranie igliwia.

• Zawartość pułapek wybierano raz w miesiącu do papierowych kopert oznaczonych datą, numerem poletka (1 – 54) i chwytnika (1 – 8).

Zebrane liście suszono w suszarce w temperaturze 65˚C przez około 4 doby. Następnie materiał przewożony był do Poznania.

• Prace laboratoryjne polegały na rozdzieleniu zawartości kopert na frakcje i ich zważeniu. Rozróżniano następujące frakcje: liście drzew gatunku głównego, liście drzew gatunków obcych, domieszki (gałązki, kora, nasiona, łuski pączków, itp.).

• Ważenie wykonano za pomocą wagi laboratoryjnej SARTORIUS PT 120 z dokładnością do jednego miejsca po przecinku. Masę liści zebranych z chwytników na danym poletku przeliczano następnie na jeden hektar.

Ryc. L - 9. Dynamika opadania liści lipy (Tilia cordata) od stycznia do grudnia 1997 (LMśw). 0,0 200,0 400,0 600,0 800,0 1000,0 1200,0 1400,0 1600,0 1800,0 [ k g /h a ]

II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Tilia cordata

Ryc. L - 1. Dynamika opadania igliwia świerka (Picea abies) od stycznia do grudnia 1997 (LMśw). 0,0 50,0 100,0 150,0 200,0 250,0 300,0 [ k g /h a ]

II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

Tabela L - 1. Całoroczny opad ścioły dla

badanych gatunków drzew na siedlisku LMśw

Gatunek Suma kg/ha Abies alba 341,2 Acer platanoides 2 447,9 Acer pseudoplatanus 3 285,8 Fagus silvatica 2 895,9 Larix decidua 3 185,5 Picea abies 1 429,1 Pseudotsuga mienziesii 1 153,8 Quercus robur 2 926,2 Tilia cordata 2 803,4

Tabela L - 2. Całoroczny opad ścioły dla

badanych gatunków drzew na siedlisku BMśw.

Gatunek Suma kg/ha Betula pendula 2 137,5 Carpinus betulus 1 626,0 Larix decidua 1 727,4 Picea abies 931,2 Pinus silvestris 3 234,8 Pinus nigra 2 476,9 Pseudotsuga mienziesii 684,0 Quercus robur 1 274,1 Quercus rubra 5 268,5

Podsumowanie wyników

1. U gatunków liściastych i modrzewia kuluminacja opadu ścioły przypada na jesień, ale pewna ilość ścioły opada również w okresie od wiosny do jesieni, przy czym badane gatunki można połączyć w dwie grupy. Do pierwszej, odznaczającej się wcześniejszym

rozpoczęciem opadu letniego i kuluminacją opadu rocznego w październiku należą: brzoza, grab, klon, jawor i lipa. Do drugiej natomiast, odznaczającej się nieco późniejszym opadem letnim i i kuluminacją opadu rocznego w listopadzie należą: buk, oba gatunki dębu i modrzew.

2. Opadanie igliwia u gatunków zimozielonych – jodły, świerka, daglezji, sosny pospolitej i sosny czarnej ma odmienny charakter. Można zauważyć, ze opad igliwia trwa tu przez cały rok i posiada dwa maksima – jesienne i wiosenne, przy czym u poszczególnych gatunków przebiega on nieco inaczej.

cd.

Na przykład świerk na siedlisku boru mieszanego świeżego ma

wiosenne maksimum w marcu, bardzo niewielki opad w miesiącach letnich, a jesienną kuluminację w październiku. Na lesie mieszanym świeżym dynamika opadania jest u tego gatunku mniej

zróżnicowana i więcej opadu przypada w miesiącach od czerwca do września. U daglezji na borze mieszanym świeżym wiosenne

maksimum przypada na maj, a jesienne na październik. Na lesie mieszanym świeżym jesienne maksimum u tego gatunku jest znacznie mniejsze niż wiosenne.

3. Masa liści opadłych w ciągu całego roku u gatunków

liściastych zamyka się w przedziale od 1,6 T/ha (grab) do 5,2 T/ha (dąb czerwony). U gatunków iglastych wielkość ta wynosi od 0,3 T/ha (jodła) do 3,2 T/ha (sosna). W przypadku gatunków rosnących na obu siedliskach, czyli świerka, daglezji,

modrzewia i dębu , wielkość opadu na siedlisku lasu

mieszanego świeżego była około dwukrotnie większa niż na siedlisku boru mieszanego świeżego.

ANALIZY CHEMICZNE GLEBY

• Celem badań było stwierdzenie, czy po 30 latach od

posadzenia 9 różnych gatunków drzew na siedlisku

LMśw i 9 różnych gatunków drzew na siedlisku BMśw

można zaobserwować różnicowanie się cech gleby pod

okapem tych gatunków.

• Dodatkowym aspektem badań było stwierdzenie czy te

same gatunki drzew inaczej oddziałują na glebę w

• W ramach terenowych prac gleboznawczych na wszystkich poletkach wykonano po cztery odkrywki glebowe o wymiarach 20x20x50 cm. Z każdej ściany wykonanej jamki z poziomów: ektopróchnicznego, 0-20 cm i 20-40 cm pobrano te same ilości materiału, który następnie dokładnie wymieszano dla uzyskania średnich prób z każdego poletka. Przy pobieraniu próby z poziomu ektopróchnicznego odgarniano luźne podpoziomy 0l i 0f pobierając przylegający ściśle do gleby mineralnej, całkowicie zhumufikowany podpoziom 0h.

• W ramach analiz laboratoryjnych oznaczono: procentowy udział próchnicy, zawartość węgla organicznego, azotu ogólnego i

stosunek węgla do azotu oraz zawartość azotu w formie amonowej i azotanowej, fosforu, potasu, wapnia, magnezu, siarki, sodu, chloru, żelaza, manganu, cynku, miedzi, boru. Oznaczono również odczyn gleby i jej przewodność hydrolityczną.

Ryc. G-4. Stosunek węgla do azotu (C:N) LMśw 0 5 10 15 20 25 30 Św Md Jd Dg Dbs Bk Lp Jw Kl poziom 1 poziom 2 poziom 3 BMśw 0 5 10 15 20 25 30 So Św Md Dg Soc Dbs Brz Gb Dbc poziom 1 poziom 2 poziom 3

Ryc. G-5. Zawartość azotu amonowego (NH4) LMśw 0 5 10 15 20 25 Św Md Jd Dg Dbs Bk Lp Jw Kl mg /1 0 0 g g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3 BMśw 0 5 10 15 20 25 So Św Md Dg Soc Dbs Brz Gb Dbc mg /1 0 0 g g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3

LMśw 0 5 10 15 20 25 Św Md Jd Dg Dbs Bk Lp Jw Kl mg /1 0 0 g g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3 BMśw 0 5 10 15 20 25 So Św Md Dg Soc Dbs Brz Gb Dbc mg /1 0 0 g g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3 Ryc. G-6. Zawartość azotu azotanowego (NO3)

LMśw 0 30 60 90 120 150 180 Św Md Jd Dg Dbs Bk Lp Jw Kl mg /1 0 0 g g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3 BMśw 0 30 60 90 120 150 180 So Św Md Dg Soc Dbs Brz Gb Dbc mg /1 0 0 g g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3 Ryc. G-9. Zawartość wapnia (Ca)

LMśw 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Św Md Jd Dg Dbs Bk Lp Jw Kl mg /1 0 0 g g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3 BMśw 0 5 10 15 20 25 30 35 40 So Św Md Dg Soc Dbs Brz Gb Dbc mg /1 0 0 g g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3 Ryc. G-10. Zawartość magnezu (Mg)

LMśw 0 30 60 90 120 150 Św Md Jd Dg Dbs Bk Lp Jw Kl p p m w s. m. g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3 BMśw 0,0 30,0 60,0 90,0 120,0 150,0 So Św Md Dg Soc Dbs Brz Gb Dbc p p m w s. m. g le b y poziom 1 poziom 2 poziom 3 Ryc. G-14. Zawartość żelaza (Fe)

LMśw 0 1 2 3 4 5 6 7 Św Md Jd Dg Dbs Bk Lp Jw Kl poziom 1 poziom 2 poziom 3 BMśw 0 1 2 3 4 5 6 7 So Św Md Dg Soc Dbs Brz Gb Dbc poziom 1 poziom 2 poziom 3 Ryc. G-19. Odczyn gleby (pH)

LMśw 0 100 200 300 400 500 600 700 Św Md Jd Dg Dbs Bk Lp Jw Kl S/ cm poziom 1 poziom 2 poziom 3 BMśw 0 100 200 300 400 500 600 700 So Św Md Dg Soc Dbs Brz Gb Dbc S/ cm poziom 1 poziom 2 poziom 3 Ryc. G-20. Przewodność elektrolityczna (EC)

Podsumowanie wyników

1. Przez okres 30 lat badane gatunki drzew w

zauważalny sposób wpłynęły na analizowane cechy

gleby, zarówno na siedlisku lasu mieszanego świeżego,

jak i boru mieszanego świeżego.

2. Wśród badanych gatunków na uwagę zasługują: dąb

szypułkowy, klon jawor i klon pospolity, które wpłynęły

na wiele analizowanych cech gleby korzystniej niż

pozostałe gatunki drzew.

3. Nie stwierdzono aby świerk pospolity wpłynął na

właściwości gleby mniej korzystnie niż większość

pozostałych gatunków drzew, zarówno na siedlisku lasu

mieszanego świeżego, jak i boru mieszanego świeżego.

4. Wpływ obcych gatunków (daglezja zielona, sosna czarna

i dąb czerwony) na badane właściwości gleby należy ocenić

jako mniej korzystny w porównaniu z rodzimymi gatunkami

drzew.

5. W poziomie próchnicznym stwierdzono wielokrotnie

większą zawartość pierwiastków niż w obu poziomach

mineralnych. Poziom ten też najwyraźniej różnicuje badane

gatunki drzew.

6. Znacznie wyższa zawartość mikro- i makroelementów w

próbkach z poletek na siedlisku lasu mieszanego świeżego

niż w próbkach z poletek na siedlisku boru mieszanego

świeżego potwierdza siedliskowe zróżnicowanie obu

badanych powierzchni, pomimo ich bardzo bliskiego

sąsiedztwa.

ZALECENIA DLA PRAKTYKI

1. Ze względu na pożądany wpływ na glebę i bioróżnorodność takich

gatunków drzew jak: dąb szypułkowy oraz klon jawor i klon zwyczajny – zaleca się częstsze ich stosowanie, zwłaszcza jako domieszek

biocenotycznych.

2. Ponieważ dotychczasowe badania nie wykazały aby świerk pospolity na LMśw i BMśw powodował degradację gleby i kształtował mniej

korzystne warunki środowiskowe niż większość rodzimych gatunków

drzew, dlatego wydaje się, że można ten gatunek bez obaw wprowadzać na tych siedliskach, zarówno jako gatunek domieszkowy i biocenotyczny, jak i główny gatunek produkcyjny (w zmieszaniu z innymi gatunkami

drzew).

3. Ze względu na mniej korzystny (w porównaniu z gatunkami rodzimymi) wpływ: dębu czerwonego, daglezji zielonej i sosny czarnej na procesy próchnicowania i chemiczne właściwości gleby oraz bioróżnorodność – nie zaleca się stosowania tych gatunków w gospodarstwie leśnym.