223
SPRAWOZDANIASPRAWOZDANIE Z MIÊDZYNARODOWEJ KONFERENCJI ORGANIZOWANEJ
PRZEZ CATHOLIC THEOLOGICAL ETHICS IN THE WORLD CHURCH (CTEWC)
PT. WIARA I MORALNOÆ. WSPÓ£CZESNE WYZWANIA:
REORIENTACJA WARTOCI, ZMIANA NORM MORALNYCH?
(Kraków, 14-16 listopada 2014)
Podczas ogólnowiatowych kongresów katolickich teologów moralistów, zorga-nizowanych przez Catholic Theological Ethics in the World Church (CTEWC) w Pa-dwie (2006) oraz Trydencie (2010), wród ró¿nych propozycji dotycz¹cych przysz³o-ci pojawi³ siê te¿ pomys³ przygotowania nieco mniejszych, regionalnych konferencji teologicznomoralnych. Spotkania takie mia³yby siê odbywaæ na poszczególnych kon-tynentach, daj¹c w ten sposób pracuj¹cym tam teologom moralistom okazjê do wza-jemnego poznania oraz wymiany pogl¹dów. Warto zaznaczyæ, ¿e regionalne konferen-cje pod auspicjami CTEWC uda³o siê ju¿ zorganizowaæ m.in. w Azji (Manila – 2008 r., Bangalore – 2012 r.), Afryce (Nairobi – 2012 r.) oraz Ameryce (Bogota – 2014 r.). W koñcu przyszed³ równie¿ czas na Europê, gdzie na miejsce takiego spotkania w cza-sie obrad komitetu CTEWC w Berlinie w 2013 roku wybrano Kraków, a dok³adniej centrum konferencyjne przy Sanktuarium Bo¿ego Mi³osierdzia w krakowskich £agiew-nikach. W tym szczególnym miejscu w dniach 14-16 listopada 2014 roku spotka³o siê 40 teologów moralistów pochodz¹cych przede wszystkim z Europy Wschodniej i Za-chodniej, choæ byli te¿ obecni reprezentanci Azji, Afryki oraz obu Ameryk.
Trud przygotowañ do europejskiej konferencji CTEWC wziêli na siebie ks. Kon-rad Glombik z Opola oraz ks. Roman Globokar z Ljubljany (S³owenia), za nad wszyst-kim czuwa³ przewodnicz¹cy organizacji Catholic Theological Ethics in the World
Church, charyzmatyczny jezuita z Bostonu, o. James Keenan. Ca³oæ obrad zosta³a
podzielona na trzy sesje, z których ka¿da sk³ada³a siê z czterech referatów wraz z dys-kusj¹, pracy w grupach oraz wspólnego podsumowania obrad.
Pierwsza z sesji tematycznych, zatytu³owana Wspó³czesne wyzwania i szanse, mia-³a za zadanie ukazaæ analizowan¹ problematykê z ró¿nych perspektyw geograficzno--kulturowych. Na wstêpie francuski jezuita, o. Alain Thomasset z Centre Sèvres –
Fa-cultés jésuites w Pary¿u zwróci³ uwagê na trzy wyzwania, z którymi wed³ug niego
borykaj¹ siê teolodzy moralici w Europie Zachodniej. S¹ to mianowicie: trudnoæ uzyskania pos³uchu, w³aciwe miejsce norm moralnych oraz praca z ubogimi. Drugi wyk³ad w tej sesji mia³ Petr Štica, który pochodzi z Czech, a obecnie pracuje na Uni-wersytecie w Münster (Niemcy). Podkreli³ on zw³aszcza ró¿norodnoæ sytuacji i wy-zwañ, przed którymi stoj¹ teologowie moralici w krajach Europy Wschodniej. Jeli chodzi o Czechy, wa¿na by³aby, jego zdaniem, m.in. wiêksza internacjonalizacja, zmia-na jêzyka, obecnoæ w publicznej debacie etycznej oraz umiejêtnoæ prowadzenia dia-logu. Autorem kolejnego referatu by³ ks. Marian Machinek z Uniwersytetu Warmiñ-sko-Mazurskiego w Olsztynie, który pokaza³ polsk¹ perspektywê podejmowanej w czasie sympozjum tematyki. Jego zdaniem, od chrzecijan ¿¹da siê dzi czêsto, aby siê stali anonimowymi ateistami. Konsekwencje procesów sekularyzacyjnych s¹ za daleko id¹ce (m.in. problem sumienia, brak ró¿nicy miêdzy faktycznie prze¿ywan¹ mo-ralnoci¹ wierz¹cych i niewierz¹cych). W zwi¹zku z tym potrzebna by³aby, zdaniem
224
SPRAWOZDANIAMachinka, wiêksza wiadomoæ wród chrzecijan (a szczególnie teologów) tego, co chc¹ daæ spo³eczeñstwu. Chodzi tu o spe³nianie wobec wiata misji prorockiej, która oznacza równie¿ czasem gotowoæ do kontestacji. Ostatnia z prelekcji w ramach pierw-szej sesji tej konferencji to tzw. g³os z Afryki w wykonaniu o. Eliasa Opongo SJ z Hekima Institute of Peace Studies and International Relations w Nairobi (Kenia). Podkreli³ on, ¿e Afryka przechodzi obecnie ró¿norodne przemiany polityczne, za w wiêkszoci pañstw zauwa¿yæ mo¿na postêp gospodarczy. Wa¿nym wyzwaniem po-zostaje w tym kontekcie kwestia moralnego przywództwa wobec tak wielu zró¿nico-wanych religijnie i kulturowo narodów. Dla nich Koció³ winien byæ swoistym sumie-niem, przypominaj¹c m.in. o odpowiednim korzystaniu z dóbr naturalnych, prawie do prawdy i sprawiedliwoci czy te¿ etyce nadziei w stosunku do ludzi m³odych.
W drugiej sesji tematycznej pt. Zrównowa¿ony rozwój wartoci jako pierwszy wyst¹pi³ o. Martin Lintner OSM z Wy¿szej Szko³y Filozoficzno-Teologicznej w Bri-xen (Po³udniowy Tyrol, W³ochy). W referacie zatytu³owanym Osoba i sumienie zapre-zentowa³ on refleksjê na temat szeroko dyskutowanej obecnie relacji praw osoby (jej sumienia) wobec prawa prawdy (obiektywnego prawa moralnego, wyra¿onego zw³asz-cza przez Urz¹d Nauczycielski Kocio³a). Kolejny wyk³ad pt. Rodzina jako wartoæ przedstawi³a pochodz¹ca z Ukrainy Maryana Hnyp, która aktualnie pracuje na Kato-lickim Uniwersytecie w Leuven (Belgia). Nawi¹zuj¹c do ostatniego synodu biskupów, M. Hnyp podkreli³a, ¿e rodzina w dzisiejszym nowoczesnym spo³eczeñstwie postmo-dernistycznym rzeczywicie mo¿e byæ obrazem wartoci niezmiennych. Jednak, jej zdaniem, obecnie trzeba przemyleæ wzorce ¿ycia rodzinnego, dyktowane przez abs-trakcyjny idea³, stosuj¹c tzw. drogê oddoln¹, pozytywn¹ antropologiê wzrastania. Trzeci referat w tej sesji zatytu³owany Aktualnoæ wartoci spo³ecznych (solidarnoci, sprawiedliwoci spo³ecznej) wyg³osi³ ks. S³awomir Nowosad z Katolickiego Uniwer-sytetu Lubelskiego Jana Paw³a II w Lublinie. W jego ujêciu (nawi¹zuj¹cym tak¿e do dorobku teologów protestanckich) solidarnoæ i sprawiedliwoæ wzajemnie od siebie zale¿¹, za skutecznym lekarstwem na prawid³owe funkcjonowanie tych wartoci w ¿yciu spo³ecznym jest przywrócenie prymatu Pana Boga. Na koniec tej sesji tema-tycznej wybrzmia³ równie¿ tzw. „g³os z Azji”, którego autorem by³ o. Lúcás Chan SJ z Hongkongu (Chiny). Odwo³uj¹c siê do zasad konfucjanizmu, zauwa¿y³ on, ¿e zrów-nowa¿ony rozwój wartoci dotyczy w Azji równie¿ takich obszarów, jak: w³asne su-mienie (tzw. „samokultywacja”), rodzina (tu za zw³aszcza wiernoæ, religijnoæ, sza-cunek dla rodziców) oraz relacje spo³eczne (m.in. wra¿liwoæ, lojalnoæ, wzajemnoæ). Trzecia i ostatnia sesja tego sympozjum nosi³a tytu³ wyra¿ony w formie pytania:
Zmiana norm moralnych? Na pocz¹tku referat zatytu³owany Uniwersalny i
partyku-larny wymiar moralnoci wyg³osi³ ks. Ireneusz Mroczkowski z Uniwersytetu Kardy-na³a Stefana Wyszyñskiego w Warszawie. W jego ujêciu wa¿ne jest, aby obecnie: nie abstrahowaæ od posoborowych wysi³ków reorientacji teologicznomoralnej, uwzglêd-niaæ wspó³czesny kontekst rozumienia natury osoby ludzkiej oraz nieustannie zdawaæ sobie sprawê z chrzecijañskiej to¿samoci naszej refleksji nad moralnoci¹. Kolejn¹ prelegentk¹ by³a Julie Clague z Uniwersytetu w Glasgow (Szkocja, Wielka Brytania). Jej wyk³ad, zatytu³owany Nowe normy moralne czy nowy jêzyk?, oparty by³ na naucza-niu ostatnich papie¿y. Porównuj¹c zw³aszcza wypowiedzi Jana Paw³a II oraz
Francisz-225
SPRAWOZDANIAka, J. Clague stwierdzi³a, ¿e papie¿ z Polski k³ad³ nacisk na zachowanie fundamental-nego znaczenia doktryny oraz zachowanie ci¹g³oci z Tradycj¹. Natomiast u papie¿a z Argentyny akcent przesuwa siê na stopniowe wzrastanie Kocio³a w rozumieniu prawdy oraz daremnoæ zachowania zasad, gdy straci³y one ju¿ pierwotne znaczenie. Trzeci referat w tej sesji tematycznej zaprezentowa³ Gusztáv Kovács z Wy¿szej Szko³y Teologicznej w Pécs na Wêgrzech. By³a to refleksja o charakterze narracyjnym pt. Mo-ralnoæ miêdzy idealizmem a rzeczywistoci¹. Zdaniem Kovácsa, teologia moralna win-na s³u¿yæ ludziom nie przez win-nadmierne wymagania, ale raczej jako ród³o motywacji, umo¿liwiaj¹c im zobaczenie nieraz ich niepe³nych oraz dalekich od idea³u dzia³añ, celów i relacji w wietle Ewangelii. Ca³oæ tej ostatniej sesji podsumowa³a w ramach tzw. g³osu z Ameryki Pó³nocnej i £aciñskiej MT Dávila pochodz¹ca z Puerto Rico, a obecnie pracuj¹ca w Andover Newton Theological School w Stanach Zjednoczonych. Jej zdaniem, dla teologa moralnego wa¿ne jest przede wszystkim to, ¿e Bóg wci¹¿ prze-mawia. S³owa nadziei i mi³oci wypowiadane przez Boga nieraz konfrontowane s¹ z ordynarnoci¹, dysonansem i roz³amami, jakie czêsto panuj¹ w dzisiejszym upad³ym wiecie. Rol¹ teologów moralistów jest wiêc nadanie tym s³owom Bo¿ym znaczenia w ró¿nych kontekstach i spo³ecznociach, aby w ten sposób pozostaæ wiernym g³êbo-kiej chrzecijañsg³êbo-kiej mi³oci oraz swemu powo³aniu.
Podsumowuj¹c, nale¿y stwierdziæ, ¿e regionalna konferencja Catholic
Theologi-cal Ethics in the World Church (CTEWC), zorganizowana tym razem w Europie,
w Krakowie, by³a bardzo udanym przedsiêwziêciem naukowym. Podejmowana w cza-sie tych prawie trzech dni obrad problematyka wiary i moralnoci, wspó³czesnych wy-zwañ zwi¹zanych z reorientacj¹ wartoci czy te¿ zmian¹ norm moralnych okaza³a siê bardzo aktualna. Szczególnie ciekawe by³y dyskusje po ka¿dym z referatów oraz praca w mniejszych grupach, która dawa³a okazjê do bli¿szego poznania oraz wymiany po-gl¹dów z teologami moralistami pochodz¹cymi z ró¿nych krajów Europy (Polski, Ukrainy, S³owacji, Czech, Wêgier, S³owenii, Chorwacji, Boni i Hercegowiny, Nie-miec, Francji, Belgii, W³och, Hiszpanii, Anglii, Szkocji) oraz wiata (USA, Puerto Rico, Kenii, Chin). Pokazywa³o to czasem istniej¹ce miêdzy nami ró¿nice w roz³o¿e-niu akcentów dotycz¹cych wiary i moralnoci, dziêki czemu moglimy siê wzajemnie wiele nauczyæ oraz przekonaæ o odmiennoci tradycji, mentalnoci, jêzyka oraz pro-blemów wschodnio- i zachodnioeuropejskich teologów moralistów. Jednoczenie bar-dzo dobra atmosfera w ci¹gu ca³ego sympozjum dowodzi³a, ¿e przekraczane s¹ kolej-ne bariery pomiêdzy Wschodem a Zachodem oraz silna jest wola wspó³pracy w podejmowaniu wyzwañ wspó³czesnoci. Warto nadmieniæ, i¿ po zakoñczeniu kon-ferencji regionalnej CTEWC w Krakowie do organizatorów i uczestników tego sym-pozjum dotar³o wiele wiadomoci mailowych z podziêkowaniami. Wiêcej informacji, sprawozdañ oraz fotografii mo¿na równie¿ odnaleæ na stronie internetowej CTEWC (http://www.catholicethics.com/conferences/krakow), co równie¿ potwierdza wysoki poziom i zasadnoæ tego typu spotkañ teologów moralistów. Oby wiêcej by³o ich w przysz³oci
JANUSZ PODZIELNY Uniwersytet Opolski Wydzia³ Teologiczny
