Foto's omslag Voorzijde:
Opstelling voor bewegingsmetingen in de Golf stromingstank aan een tankermodel, gemeerd aan een „single buoy mooring" systeem.
Achterzijde:
Aluminium schroefmodel, voorzien van rekstrookrozetten voor de experimentele bepaling van de statische en dynamische bladspanningen tijdens operationele omstandigheden.
V E R S L A G D E R V E R R I C H T I N G E N
(INGEVOLGE ART. 5 DER STATUTEN)O V E R H E T ] A A R 1 9 6 9
DE S T I C H T I N G
HET N E D E R L A N D S C H S C H E E P S B O U W K U N D I G P R O E F S T A T I O N
H e t P r o e f s t a t i o n d e r S t i c h t i n g is g e v e s t i g d t e W a g e n i n g e n , H a a g s t e e g 2, P o s t b u s 28. T e l e f o o n : 08370-4481 (5 l i i n e n ) H e t S e c r e t a r i a a t v a n d e S t i c h t i n g H e t N e d e r l a n d s c h S c h e e p s b o u w k u n d i g P r o e f s t a t i o n is g e v e s t i g d t e B e n t v e l d , D u i n d o o r n l a a n 4 , (Post A e r d e n h o u t ) . T e l e f o o n : 023-243052 B a n k i e r : A l g e m e n e B a n k N e d e r l a n d N . V . , A m s t e r d a m e n W a g e n i n g e n P o s t r e k e n i n g : n o . 856343, W a g e n i n g e n T e l e g r a m a d r e s : M o d e l t a n k T e l e x : n o . 45148
N a m e n en adressen b l ^ 7 O r g a n i s a t i e s c h e m a b l ^ 39 1. A l g e m e e n overzicht bl^^ •]3 1.1 O p d r a c h t e n b|2. 13 1.2 G e b o u w e n , installaties en instrumenten b|z 14 1.3 Specificatie v a n o p d r a c h t e n en research blz. 16 1.3.1 D i e p w a t e r s l e e p t a n k blz. 16 1.3.2 Z e e g a n g s t a n k blz. 17 1.3.3 O n d i e p w o t e r t o n k blz. 17 1.3.4 Rekencentrum blz. 18 1.3.5 G o l f s t r o m i n g s t a n k blz. 18 1.3.6 Research en o n t w i k k e l i n g blz. 20 1.3.6.1 Cavitatietunnels en Speciale Projecten blz. 20 1.3.6.2 Hoge-snelheidstank blz, 21 1.3.6.3 H y d r o m e c h a n i c a blz. 22 1.3.6.4 Sterkte en trillingen blz. 22 1.4 Toekomstige o n t w i k k e l i n g blz. 26 1.4.1 M a n o e v r e e r s i m u i a t o r blz. 26 1.4.2 V a c u ü m t a n k blz. 27 1.5 Publicaties en v o o r d r a c h t e n blz. 28 2. N a t i o n a l e en I n t e r n a t i o n a l e S a m e n w e r k i n g blz. 36
3. J a a r v e r s l a g van de „ V e r e e n i g i n g tot Steun v a n het N e d e r l a n d s c h Scheepsbouwkundig
P r o e f s t a t i o n " biz. 39
5. Personeel blz. 43
6. T o e l i c h t i n g o p de Balans en Resultatenrekening blz. 45
7. V o o r u i t z i c h t e n
Balans blz. 52
R A A D V A N B E H E E R Voorziller: J. W . H u p k e s Ondervoorzitter: D r s . H. J . H. J a n s s e n S e c r e f a r / s - P e n n / n g m e e s f e r : C. N . N a g t z a a m Leden: P r o f . ir. H. E. J a e g e r P. cle J o s s e l i n d e J o n g D r . H. H. M o o i i D. R o d e n b u r g M r . O . W . V o s D I R E C T I E V A N H E T P R O E F S T A T I O N D E R S T I C H T I N G
P r o f . d r . ir. W . P. A . v a n L a m m e r e n f v o o r z / f f e r van de directie), H. v a n S u c h t e l e n w e g 1 , W a g e n i n g e n . T e l e f o o n w o o n h u i s : 08370-2168 P r o f . d r . ir. J . D. v a n M a n e n (directeur), O o s t i n g l a a n 6, W a g e n i n g e n - H o o g , T e l e f o o n w o o n h u i s : 08370-3889 A . H. P a s t o o r , l i d N . l . v . R . A . (adjunct-directeur), W o l f h e z e r w e g 56, W o l f h e z e . T e l e f o o n w o o n h u i s : 08308-483
Ir. J. P. H o o f t (onderdirecteur laboratoria met golven - zeegang en manoeuvreren), F r e d . B o n t i n g l a a n 15, B e n n e k o m .
T e l e f o o n w o o n h u i s : 08389-5594
Ir. J . J . M u n t j e w e r f f o n d e r d / r e c f e u r laboratoria zonder golven - weerstand en voortstuwing), S p r e n g e r l a a n 9, W a g e n i n g e n .
T e l e f o o n w o o n h u i s : 08370-4569
Ir. M . W . C O o s t e r v e l d ( o n d e r d / r e c t e u r researcii en ontwikkeling), S w a m m e r d a m l a o n 6, B e n n e k o m .
T e l e f o o n w o o n h u i s : 08389-5181
W E T E N S C H A P P E L I J K A D V I S E U R S
P r o f . ir. J . G e r r i t s m a P r o f . d r . R. T i m m a n
K. G . v a n S t a v e r e n , c o n s u l t a n t f o r U.S.A. and Canada, 17 W i n d i n g W a y , M a d i s o n , N e w J e r s e y 07940, U . S . A .
C O M ^ A I S S I E V A N B I J S T A N D Voorzilfer: J . W , H u p k e s , O u d - P r e s i d e n f - D i r e c f e u r N . V . K o n i n k l i i k e M i j . „ D e S c h e l d e " , V a n E i j c k l e i 45/47 V I I I , A n t w e r p e n , B e l g i ë O n d e r v o o r z / f f e r ; D r s . H. J . H. J a n s s e n , D i r e c t e u r - G e n e r a a l v a n S c h e e p s v a a r t , V a n A l k e m a d e l a a n 400, ' s - G r a v e n h a g e S e c r e f o r i s : C. N . N a g t z a a m , D u i n d o o r n l a a n 4, B e n t v e l d (Post A e r d e n h o u t ) Leden: G . d e n B a k k e r , A d j u n c t - D i r e c t e u r N . V . S h e l l T a n k e r s , S h e l l G e b o u w , H o f p l e i n 20, R o t t e r d a m Prof. ir. J . W . B o n e b a k k e r , O u d - H o o g l e r a a r a a n d e T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l , M i j n b o u w s t r a a t 16, D e l f t G . A . F o n t e i n , D i r e c t e u r N . V . M i j . Z e e v a a r t , W i l l e m s k a d e 23, R o t t e r d a m Prof. ir. J . G e r r i t s m a , H o o g l e r a a r a a n d e O n d e r a f d e l i n g d e r S c h e e p s b o u w k u n d e , T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l , M e k e l w e g 2, D e I f f Ir. J . v a n H a a s t e r f , C h e f M a c h i n e b o u w K o n i n k l i j k e J a v a - C h i n a - P a k e f v a a r t l i j n e n N . V . , H e t S c h e e p v a a r t h u i s , A m s t e r d a m H. H a r i n c k , O u d - D i r e c t e u r N . V . V e r e e n i g d e N e d e r l a n d s c h e S c h e e p v a a r f m i j . , Dr. H. C o l i j n i a o n 204, R i j s w i j k (Z.-H.) Ir. G . J . H o g e w i n d , C h e f S c h e e p s b o u w K o n i n k l i j k e J a v a - C h i n a - P a k e f v a a r t l i j n e n N . V . , H e t S c h e e p v a a r f h u i s , A m s t e r d a m Prof. ir. H. E. J a e g e r , O u d - H o o g l e r a a r a a n d e T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l , M a e r t e n T r o m p s t r a a t 2 1 , D e l f t Ir. H. R. d e J o n g , A d v i s e u r S c h e e p v a a r t i n s p e c t i e , H o g e Prins W i l l e m s t r a a t 26, ' s - G r a v e n h a g e P. d e J o s s e l i n d e J o n g , O u d D i r e c t e u r N . V . S t o o m v a a r t M i j . N e d e r l a n d , J u l i a n a v a n S t o l -b e r g l a a n 12, A e r d e n h o u t Ir. A . J . M a r x , D i r e c t e u r N a t i o n a a l Lucht- en R u i m t e v a a r t L a b o r a t o r i u m , S l o t e r w e g 145, A m s t e r d a m Ir. K. d e M u n t e r , M a t e r i e e l O n d e r h o o f d v a n d e H o o f d a f d e l i n g M a t e r i e e l , M i n i s t e r i e v a n D e f e n s i e ( M a r i n e ) , T o r e n s t r a a t 172, ' s - G r a v e n h a g e B. C. v a n O m m e r e n , D i r e c t e u r T e c h n i s c h A d v i e s b u r e a u B. C. v a n O m m e r e n , H a r p s d e n W o o d H o u s e , H e n l e y o n T h a m e s , O x o n , E n g e l a n d Phs. v a n O m m e r e n , O u d V o o r z i t f e r R a a d v a n B e h e e r v a n Phs. v a n O m m e r e n N . V . , p / a W e s -t e r l a a n 10, R o -t -t e r d a m Ir. W . H. v a n O o r d t , A d j u n c f - D i r e c f e u r V a n d e r G i e s s e n - D e N o o r d N . V . , K r i m p e n a a n d e n Ussel Ir. E. A . P l a t e , R a a d s a d v i s e u r in A l g e m e n e D i e n s t , V e r t e g e n w o o r d i g e r M i n i s t e r i e v a n E c o n o -m i s c h e Z a k e n , B e z u i d e n h o u t s e w e g 30, ' s - G r a v e n h a g e . 9
Ir. A . M . P o o t , C h e f T e c h n i s c h e D i e n s t N . V . t . v . v . d . K o n i n k l i j k e H o l l a n d s c h e L i o y d , O . H a n -d e l s k a -d e , A m s t e r -d a m M r . J . P r i n s , L i d v a n d e R a a d v a n B e h e e r v a n Phs. v a n O m m e r e n N . V . , W e s f e r l a a n 10, R o t t e r d a m D. R o d e n b u r g , D i r e c t e u r N . V . S h e l l T a n k e r s , S h e l l G e b o u w , H o f p l e i n 2 0 , R o t t e r d a m Ir. B. R o e f e r i n k , C h e f B u r e a u S c h e e p s b o u w N . V . S t o o m v a a r t M i j . N e d e r l a n d , H a v e n g e b o u w , A m s t e r d a m Ir. D. T. Ruys, O u d D i r e c t e u r N . V . K o n i n k l i j k e R o t f e r d o m s c h e L l o y d , E s s e n l a a n 57, R o t t e r -d a m - 1 6 P r o f . ir. H . J . S c h o e m a k e r , D i r e c t e u r W a t e r l o o p k u n d i g L a b o r a t o r i u m , R a a m 6 1 , D e i f t W . A . S c h r e u d e r , O u d - D i r e c t e u r N . V . H o l l a n d s c h e S t o o m b o o t M i j . , L e n t e l a a n 14, H e e m s t e d e Ir. A . H . M . S m u l d e r s , D i r e c t e u r N . V . W e r f G u s t o , v . h . Fa. A . F. S m u l d e r s , S c h i e d a m Ir. H . W . S t a p e l , B e d r i j f s d i r e c t e u r D e R o t t e r d a m s c h e D r o o g d o k M i j . N . V . , H e y p l a a t s t r a a t 2 1 , R o t t e r d a m Ir. A . v a n d e r T o o r n , D i r e c t e u r Sea T r a n s p o r t E n g i n e e r i n g N . V . en D i r e c t e u r v o o r T e c h n i s c h e e n N a u t i s c h e Z a k e n v a n d e K o n i n k l i j k e N e d e r l a n d s c h e R e e d e r s v e r e e n i g i n g , S t a t i o n s w e g 135, ' s - G r a v e n h a g e Ir. J . J . T r o u w , D i r e c t e u r M a c h i n e f a b r i e k e n S c h e e p s w e r f v a n P. S m i t Jr. N . V . , S f a d i o n w e g 85, R o t t e r d a m
B E S T U U R D E R V E R E E N I G I N G T O T S T E U N V A N H E T N E D E R L A N D S C H S C H E E P S B O U W K U N D I G P R O E F S T A T I O N Voorzitter: B. E. Ruys Vice-voorzitter: Jhr. S. G . v a n W e e d e Secretaris: D r s . C. L. M e i j e r , H a r i n g v l i e t 98, R o t t e r d a m P e n n i ' n g m e e s / e r : A . F. J . D i j k g r a a f , p/a A l g e m e n e B a n k N e d e r l a n d N . V . , S p u i s f r a a f , A m s t e r d a m Leden: C. H. v a n D a m Prof. ir. H. E. J a e g e r Ir. A . G . M a r i s C. N . N a g t z a a m Ir. E. M . N e u e r b u r g H. V. Q u i s p e l Ir. F. S m i f J . R. z n .
1. A L G E M E E N O V E R Z I C H T
1.1 Opdrachten
De v e r d e l i n g van de inkomsten uit p r o e f n e m i n g e n , publicaiies en rekencentrum over de verschil-lende a f d e l i n g e n is in o n d e r s t a a n d e tabel gegeven.
1968 1969 1. D i e p w a t e r s l e e p t a n k , i n c l . a d v i e z e n e n p r o e f t o c h t e n 33^3 o/„ 29,8 % 2. Z e e g a n g s t a n k 15^70/, Vfi'k 3. O n d i e p w o t e r t o n k 8,6 °/o 6 2 % 4. R e k e n c e n t r u m 5,7 "k 6 , 0 % 5. G o l f s t r o m i n g s t a n k 22,2 "/o 31 9 % 6. S p e c i a l e P r o j e c t e n , i n c l . C a v i t a t i e t u n n e l s , H o g e - s n e l h e i d s t a n k , S t e r k t e e n T r i l l i n g e n , H y d r o m e c h a n i c a e n P u b l i c a t i e s 1 4 , 5 % 8 3 % 1 0 0, 0 % 1 0 0 , 0 % E i g e n r e s e a r c h 1 2 , 3 % 15,2 Vo
De g r a f i e k e n op blz. 58 en 59 geven aan w a a r de o p d r a c h t e n in 1969, in v e r g e l i j k i n g met 1968, v a n d a a n k w a m e n .
Het verheugt ons m e l d i n g te kunnen maken v a n het feit, dat de N i j v e r h e i d s o r g a n i s a t i e T . N . O . in het v e r s l a g j a a r een b i j d r a g e van ƒ 100.000,— uit het stimuleringsfonds ter beschikking van het N.S.P. heeft w i l l e n stellen. Hiermede kan een gedeelte van de kosten w o r d e n bestreden, ver-b o n d e n aan het verrichten van vrij speurwerk ten ver-b e d r a g e von ca. f 1 507 451 — (in 1968 ca ƒ 1.074.571,—).
13
De rest v a n het s p e u r w e r k w e r d u i t g e v o e r d in de v o r m v a n gericht speurwerk in o p d r a c h t v a n het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O . ( ƒ 4 0 5 . 9 2 8 — ) en de K o n i n k l i j k e M a r i n e (ƒ 342.939—).
Tezamen met het v r i j e s p e u r w e r k bereikte deze v o r m v a n activiteit een b e d r a g v a n ƒ 2.256.318 — of ca. 2 0 % v a n de t o t a l e omzet (in 1968 ca. 2 5 % ) .
Het a a n t a l a d v i e z e n in g e v a l l e n , w a a r v o o r geen sleepproeven w e r d e n g e h o u d e n , b e d r o e g dit j a a r 73 t e g e n o v e r 104 in 1968. Het a a n t a l p r o e f t o c h t e n , w a a r b i j onze staf w e r d u i t g e n o d i g d tot het v e r r i c h t e n v a n m e t i n g e n , die d a n als maatstaf w o r d e n g e b r u i k t v o o r de b e o o r d e l i n g v a n het al of niet v o l d o e n a a n de contracteisen b e t r e f f e n d e de te behalen snelheid, b e d r o e g 18 (vorig
jaar 19).
V a n de 156 scheepsmodellen ( v o r i g jaar 166) en andere d r i j v e n d e l i c h a m e n , zoals b o o r t o r e n s , w e r d e n er 107 v o o r het b u i t e n l a n d v e r v a a r d i g d (ca. 6 9 % ; 9 m o d e l l e n w e r d e n ten dienste van het b u i t e n l a n d d o o r b i n n e n l a n d s e w e r v e n o p g e d r a g e n . Direct en indirect w e r d dus ca. 7 4 % v a n de c a p a c i t e i t v o o r het b u i t e n l a n d g e b r u i k t (vorig jaar 7 3 % ) . Z u i v e r v o o r N e d e r l a n d s e rekening k w a m e n 40 scheepsmodellen ( v o r i g jaar 42). V o o r het w e t e n s c h a p p e l i j k onderzoek (vrij speurwerk) w e r d e n geen scheepsmodellen v e r v a a r d i g d (vorig jaar 3).
Het a a n t a l v e r v a a r d i g d e s c h r o e f m o d e l l e n b e d r o e g 104 t e g e n o v e r 107 in 1968.
In g e l d s w a a r d e u i t g e d r u k t k w a m ca. 5 1 , 5 % v a n de v e r w e r k t e b e d r a g e n uit het b u i t e n l a n d ( v o r i g jaar 50,5 % ) .
1.2 G e b o u w e n , installaties en instrumenten
De g r o t e t e k e n k a m e r w e r d v o o r z i e n v a n een ventilatiesysteem, w a a r d o o r het w e r k k l i m a a t a a n -zienlijk w e r d v e r b e t e r d . O n t w e r p en installatie van het systeem w e r d e n geheel in eigen beheer
u i t g e v o e r d .
V o o r de O n d i e p w o t e r t o n k w e r d een nieuwe g o l f o p w e k k e r g e ï n s t a l l e e r d , w a a r b i j de b e d i e n i n g v a n a f de s l e e p w a g e n geschiedt. De afstandsbedienings- en m e e t a p p a r a t u u r is van eigen ont-w e r p en u i t v o e r i n g . De O n d i e p ont-w a t e r t a n k ont-w e r d , evenals de Z e e g a n g s t a n k , dit jaar v o o r z i e n van een b a n d r e c o r d e r , w e l k e het m o g e l i j k m a a k t om 12 signalen simultaan o p te nemen en te ver-w e r k e n met b e h u l p v a n de C.D.C. 3300 computer. Het aanpassen van de m e e t a p p a r a t u u r van deze beide tanks a a n deze nieuwe m e t h o d e van meten is een b e l a n g r i j k e activiteit v a n de a f d e l i n g Instrumentatie geweest.
Een g r o t e v e r b e t e r i n g v o o r de Z e e g a n g s t a n k is geweest het g e r e e d k o m e n v a n de nieuwe
Demonstratie-opstelling op de tentoonstelling „Het Instrument".
v o e r i n g v a n de s t u u r a u t o m a a t .
V o o r de vele m a n o e u v r e e r p r o e v e n in de Goifstromingstanl< en de O n d i e p w a t e r t a n k was de ont-w i k k e l i n g v a n de z o g e n a a m d e „ d o u b l é rate g y r o " van g r o o t b e l a n g . Deze g y r o is zo g e v o e l i g , d a t het m o g e l i i k is o m d a a r m e e de a a r d r o t a t i e t e meten. Bovendien is deze g y r o vrij v a n inter-acties t.g.v. a n d e r e b e w e g i n g e n . Het v e r d e r automatiseren v a n de m a n o e u v r e e p r o e v e n in de O n d i e p w a t e r t a n k heeft t o t g e v o l g g e h a d , dat deze proeven nu met een geringer a a n t a l mensen k a n w o r d e n u i t g e v o e r d .
Het i n s t r u m e n t a r i u m v a n de D i e p w a t e r s l e e p t a n k is uitgebreid met een 4tal (mechanische) d w a r s krachtmeters. Deze instrumenten zijn v a n d e z e l f d e k w a l i t e i t als de z o g e n a a m d e „ L u t e i j n " -d y n a m o m e t e r s ( w a a r v a n er thans 8 b i j n a p e r m a n e n t in g e b r u i k zijn). V o o r -deze sleeptank w e r -d een p l a a t r u w h e i d s m e t e r o n t w i k k e l d , w e l k e ons in staat stelt om r u w h e d e n v a n 1 micron te meten. Het i n s t r u m e n t a r i u m v a n de Cavitatietunnels w e r d uitgebreid met een meetelement, w a a r m e e de b l a d v e r s t e l k o p p e l s v a n schroeven met verstelbare b l a d e n gemeten kunnen w o r d e n .
N i e t o n v e r m e l d m a g b l i j v e n , dat het N.S.P. met enkele z e l f o n t w i k k e l d e instrumenten heeft deel-g e n o m e n a a n de T . N . O . i n z e n d i n deel-g v o o r de tentoonstellindeel-g „ H e t Instrument".
Tenslotte noemen w i j n o g enkele a c t i v i t e i t e n v a n g e r i n g e r e o m v a n g : v e r b e t e r i n g v a n het 6 X 11 volgsysteem in de G o l f s t r o m i n g s t a n k ; s l e e p w a g e n t j e v o o r de g e b o g e n m o n o r a i l v a n deze t a n k ; kleine p a n t o g r a a f v o o r m e t i n g e n a a n zeer kleine v o o r w e r p e n ; m e e t a p p a r a a t v o o r het o p m e t e n v a n (levende) d o l f i j n e n ; r e g e l i n g v o o r zeer lage rijsnelheden in de Z e e g a n g s t a n k ; de g r o t e s l i n g e r t a f e l v a n deze t a n k ; een t e m p e r a t u u r c o m p e n s a t i e v a n h a l f g e l e i d e r r e k s t r o o k j e s .
1.3 Specificatie van opdrachten en research
1.3.1 D i e p w o f e r s / e e p t o n k
Deze tank was evenals v o o r g a a n d e jaren met een d u b b e l e m e e t p l o e g v o o r 1 0 0 % bezet. O n d a n k s de g r o t e bezetting met w e r k v o o r gerichte projecten k o n d e n toch enkele speurwerk-p r o g r a m m a ' s w o r d e n u i t g e v o e r d . Z o k o n een uitgebreid o n d e r z o e k naar de weerstand v a n d o l f i j n e n v o o r rekening v a n de o r g a n i s a t i e v o o r Z . W . O . w o r d e n v o l t o o i d , t e r w i | l voorts het o n d e r z o e k a a n v o o r s c h i p v a r i a n t e n (cylinderstevens, bulbstevens, verschillende k r o m m e n v a n s p a n t o p p e r v l a k k e n in het v o o r s c h i p en combinaties v a n cylinder- en bulbstevens) v o o r tankers en b u l k c a r r i e r s w e r d a f g e r o n d in o p d r a c h t v a n het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O . V o o r de l a a t s t g e n o e m d e instantie w e r d v o o r t s begonnen met het b e p a l e n v a n de
en v o o r t s t u w i n g s e i g e n s c h a p p e n van een catamaran-schip onder verschillende v a a r t r i c h t i n g e n t.o.v. hart schip.
Tenslotte w e r d v o o r deze instantie een onderzoek u i t g e v o e r d naar de weerstand van een vol scheepstype, w a a r v a n de v o r m was o p g e b o u w d uit r e g e l v l a k k e n .
1.3.2 Zeegangstank
I-Iet a a n t a l o p d r a c h t e n in de dienstverlenende sector is in v e r g e l i j k i n g tot het v o r i g e v e r s l a g j a a r t o e g e n o m e n . In p e r i o d e n van grote bezetting moest w o r d e n o v e r g e g a a n op 3 m e e t p l o e g e n , o n d a n k s het feit, d a t d o o r de ingebruikstelling van m a g n e e t b a n d - r e g i s t r a t i e - a p p a r a t u u r sneller en efficiënter kon w o r d e n gewerkt.
Ter ontlasting van de Zeegangstank w e r d e n enige projecten u i t g e v o e r d in de Hoge-snelheids-tank. N a a s t de w e r k z a a m h e d e n op industrieel g e b i e d w e r d speurwerk verricht in o p d r a c h t v a n diverse instanties.
De resultaten van een c o r r e l a t i e - o n d e r z o e k n a a r de b e w e g i n g e n van een c a t a m a r a n in g o l v e n w e r d e n g e p u b l i c e e r d . In samenwerking met het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O . en het „ C e n t r e Beige de Recherches N a v a l e s " w e r d een begin g e m a a k t met een o n d e r z o e k , d a t tot doel heeft de b e w e g i n g e n van een model van een containerschip te correleren met die, w e l k e het p r o t o t y p e op zee o n d e r v i n d t . Een systematisch o n d e r z o e k naar de invloed v a n de b o v e n -w a t e r - s p a n t v o r m op de relatieve b e -w e g i n g van het schip over de scheepslengte v e r d e e l d , -w e r d gestart.
Tenslotte dient v e r m e l d te w o r d e n , dat een analyse van de w a a r n e m i n g e n op zee, verricht aan b o o r d van N e d e r l a n d s e handelsschepen (Journaal g e d r a g schip in zeegang), als p u b l i c a t i e no. 325 is verschenen.
1.3.3 Ondiepwatertank
O o k g e d u r e n d e dit a f g e l o p e n jaar nam het a a n t a l o p d r a c h t e n aan specifieke b i n n e n v a a r t -p r o e f n e m i n g e n v e r d e r af. Een omschakeling v o o r de u i t v o e r i n g van een a n d e r ty-pe - proef-nemingen was in v e r b a n d hiermede dan o o k n o o d z a k e l i j k . Zoals reeds in het v o r i g e verslag w e r d a a n g e k o n d i g d , zijn m a a t r e g e l e n hiertoe g e t r o f f e n en k w a m e n o.m. de installatie v a n een nieuwe g o l f o p w e k k e r g e r e e d , evenals de a a n m a a k van de hierbij n o o d z a k e l i j k e electronische m e e t a p p a r a t u u r . In tegenstelling tot de v o r i g e g o l f o p w e k k e r kunnen nu z o w e l r e g e l m a t i g e als
o n r e g e l m a t i g e g o l v e n w o r d e n o p g e w e k t . O o k k o m t binnenlcort de nieuw o n t w o r p e n oscillator b e s c h i k b a a r . M e t b e h u l p hiervan kunnen o.a. de m a n o e u v r e e r e i g e n s c h a p p e n van schepen n a u w k e u r i g e r w o r d e n b e r e k e n d .
De O n d i e p w a t e r t a n k zal met deze nieuwe a p p a r a t u u r een deel v a n de w e r k z a a m h e d e n v a n de G o l f s t r o m i n g s t a n k o v e r n e m e n .
In dit v e r s l a g i a a r lagen de o n d e r z o e k i n g e n v o o r ca. 3 0 % o p het g e b i e d v a n het vrije speur-w e r k z o a l s :
— de b e p a l i n g v a n de v r i j v a r e n d e schroefkarakteristieken over het 4 - k w a d r a n t e n g e b i e d v a n verschillende v o o r t s t u w e r s ;
— een o n d e r z o e k ten b e h o e v e v a n de b e p a l i n g v a n de h y d r o d y n a m i s c h e coëfficiënten v a n diverse p a a l c o n f i g u r a t i e s o p o n d i e p w a t e r ( b o o r e i l a n d e n ) .
1.3.4 Rekencentrum
Het Rekencentrum was in het a f g e l o p e n j a a r v o o r z i e n v a n een w e d e r o m g r o t e r a a n t a l o p d r a c h -ten. V o o r deze s e r v i c e - a f d e l i n g is het d a n o o k een v o o r t d u r e n d e z o r g de levertijden a c c e p t a b e l te h o u d e n .
Als g e v o l g v a n de g r o t e b e l a n g s t e l l i n g , die de scheepsbouwindustrie momenteel heeft v o o r het numeriek besturen v a n b r a n d s n i j m a c h i n e s , w e r d bij de p r o g r a m m a - o n t w i k k e l i n g in g r o t e mate de n a d r u k g e l e g d o p p r o g r a m m a t u u r h i e r v o o r . Het nieuwe p r o g r a m m a , w a a r m e d e contour-platen g e c o d e e r d kunnen w o r d e n k w a m g e r e e d . O n d e r de n a a m NALS staat de w e r v e n nu een f l e x i b e l e p r o g r a m m e e r t a a l ter beschikking v o o r het coderen v a n p l a t e n .
Een v e r d e r e t o e n a m e v a n het servicewerk ligt, mede als g e v o l g h i e r v a n , in de v e r w a c h t i n g . O m a a n onze v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d ten o p z i c h t e v a n de scheepsbouwindustrie te kunnen blijven v o l d o e n w e r d inmiddels een t w e e d e p o n s b a n d g e s t u u r d e tekenmachine en een u i t b r e i d i n g v a n het geheugen v a n de C.D.C.computer besteld.
1.3.5 G o / f s t r o m / n g s t a n k
Z o a l s w e r d v e r w a c h t , zijn de w e r k z a a m h e d e n in de G o l f s t r o m i n g s t a n k het a f g e l o p e n jaar sterk t o e g e n o m e n .
Vele gerichte o n d e r z o e k i n g e n k o n d e n v a a k in o p d r a c h t of v o o r eigen rekening w o r d e n uitge-b r e i d met p r o e v e n , die een uitge-beter theoretisch inzicht konden geven. Dit was o.m. het geval uitge-bij
de responsie v a n een veranl<erd l i c l i a a m in o n r e g e l m a t i g e g o l v e n .
N a a s t de vele veranl<eringsproeven w e r d veel o n d e r z o e k g e d a a n op het g e b i e d v a n het m a n o e u v r e r e n v a n schepen o p diep en o n d i e p w a t e r . Een g r o o t p r o g r a m m a w e r d u i t g e v o e r d , w a a r b i j het m a n o e u v r e r e n v a n g r o t e tankers in een op schaal nagebootste h a v e n m o n d w e r d b e s t u d e e r d .
O o k dienden bij verschillende o p d r a c h t e n uit m o d e l p r o e v e n de a f m e e r m a n o e u v r e s te w o r d e n b e p a a ' d a a n de hand v a n v r i j v a r e n d e o p a f s t a n d bestuurde m o d e l l e n . Uit deze o p d r a c h t e n b l i j k t , d a t de in a a n b o u w zijnde s i m u l a t o r een g o e d h u l p m i d d e l zal w o r d e n bij het o n d e r z o e k v a n dit soort p r o b l e m e n , v o o r de oplossing w a a r v a n veel b e l a n g s t e l l i n g bestaat.
De t a n k was g e d u r e n d e het gehele jaar v r i j w e l steeds met een d u b b e l e meetploeg v o l l e d i g bezet. Een v e r d e r e o p v o e r i n g v a n de p r o d u c t i e kan echter w o r d e n v e r w a c h t nu de O n d i e p -w a t e r t a n k als „ o v e r f l o -w " -w o r d t ingeschakeld.
1.3.6 Research en ontwikkeling
1.3.6.1 Cavitatietunnels en Speciale Projecten
In deze a f d e l i n g w e r d e n , evenals in de v o o r g a a n d e j a r e n , buiten de routinemetingen in de c a v i t a t i e t u n n e l s , e x p e r i m e n t e l e en theoretische o n d e r z o e k i n g e n u i t g e v o e r d . De m o g e l i j k h e i d v o o r het u i t v o e r e n v a n o n d e r z o e k i n g e n in c a v i t a t i e t u n n e l no. 1 w e r d u i t g e b r e i d , d o o r d a t een o p s t e l l i n g o n t w i k k e l d is, w a a r b i j het achterschip o p modelschool in de tunnel w o r d t n a g e b o u w d .
D o o r gazen w o r d t de juiste v o l g s t r o o m ter plaatse van de schroef ingesteld. Bij het bepalen v a n de v o l g s t r o o m w o r d e n met b e h u l p v a n een v i j f - g a t s pitotbuis z o w e l de g r o o t t e als de richting v a n de s t r o m i n g gemeten. De schroefcavitatie bij dubbelschroef- en o v e r l a p p e n d e d u b b e l s c h r o e f s c h e p e n kunnen met deze o p s t e l l i n g w o r d e n b e p a a l d . Een toenemend a a n t a l o n d e r z o e k i n g e n w e r d met deze o p s t e l l i n g v o o r de industrie u i t g e v o e r d .
De o n d e r z o e k i n g e n ten a a n z i e n v a n asymmetrische straalbuizen v o o r toepassing bij v o l l e enkel-schroefschepen w e r d e n v o o r t g e z e t . Deze straalbuizen homogeniseren de a a n s t r o m i n g v a n de schroef, hetgeen z o w e l uit o o g p u n t v a n rendement als v a n cavitatie en t r i l l i n g e n gunstig is. Bij het o n t w e r p e n v a n deze buizen w o r d t thans g e b r u i k g e m a a k t v a n v o l g s t r o o m m e t i n g e n met een d r a a i e n d e schroef achter het schip.
De w e r k z a a m h e d e n met b e t r e k k i n g tot het numeriek v e r w e r k e n en correleren v a n de meet-resultaten met de B-serieschroeven hebben geleid tot het uitdrukken v a n de stuwkracht- en a s k o p p e l c o ë f f i c i ë n t e n v a n de 4 en 5 b l a d i g e Bserieschroeven in machtreeksen v a n de s p o e d
v e r h o u d i n g , de snelheidsgraad en de b l a d o p p e r v l a k t e v e r h o u d i n g . Thans w o r d e n w e r k -z a a m h e d e n u i t g e v o e r d om ook het b l a d a a n t a l en de w a a r d e van het kental van Reynolds in deze machtreeksen te betrekken.
V a n een a a n t a l B-serieschroeven w e r d e n de karakteristieken over het gehele snelheidsgebied en de b e i d e d r a a i r i c h t i n g e n b e p a a l d . Deze gegevens zijn van b e l a n g v o o r het analyseren v a n de manoeuvres v a n schepen en b o o r e i l a n d e n (dynamic positioning).
De systematische berekeningen met het numerieke p r o g r a m m a van de instationaire d r a g e n d e v l a k t h e o r i e v o o r het bepalen van het g e d r a g van een schroef in een v o l g s t r o o m w e r d e n v o o r t -gezet. Z o w e l de op de schroef w e r k e n d e krachten als de bladverstelkoppels kunnen met dit p r o g r a m m a w o r d e n berekend. V o o r het uitvoeren van o n d e r z o e k i n g e n naar de invloed van het injecteren van verdunde oplossingen van p o l y m e r e n in w a t e r op cavitatie-inceptie en op de w e e r s t a n d s a f n a m e w e r d een turbulente rheometer o n t w i k k e l d . M e t dit a p p a r a a t kan de d e g r a -d a t i e v a n p o l y m e r e n in water on-der invloe-d van schuifspanningen w o r -d e n gemeten. M e t het b e p a l e n van de invloed van het injecteren van p o l y m e r e n op cavitatie-inceptie w e r d een begin g e m a a k t .
Een numeriek p r o g r a m m a om met behulp v a n o n t w e r p g e g e v e n s een v o o r l o p i g l i j n e n p l a n van een schip te maken w e r d a f g e r o n d . V o o r ontwerpstudies is dit p r o g r a m m a een a a n t r e k k e l i j k h u l p m i d d e l .
Een o n d e r z o e k naar de erosie, die o p t r e e d t bij schroeven in de cavitatietunnel in v e r g e l i j k i n g met twee g a n g b a r e e r o s i e - b e p r o e v i n g s a p p a r a t e n (rotating disc a p p a r a t u s , Lips N.V. Drunenm a g n e t o s t r i c t i o n a p p a r a t u s , Hydronautics Inc., U.S.A.) w e r d u i t g e v o e r d . Een d u i d e l i j k e o v e r e e n -komst tussen de erosiesnelheden w e r d g e v o n d e n .
De in cavitatietunnel no. 1 uitgevoerde proeven met 2-dimensionale caviterende p r o f i e l e n w e r d e n verder geanalyseerd. De invloed van cavitatie o p lift en weerstand bij de beschouwde p r o f i e l t y p e n kan n a u w k e u r i g w o r d e n v o o r s p e l d .
1.3.6.2 Hoge-snelheidstank
In deze f a c i l i t e i t w e r d in dit v e r s l a g j a a r een verscheidenheid van experimenten u i t g e v o e r d , z o w e l op het g e b i e d van vlok w a t e r als o p d a t van g o l v e n .
Hiertoe b e h o o r d e n o o k enige t i j d r o v e n d e p r o e r n e m i n g e n w e l k e , mede onder v e r a n t w o o r d e l i j k -heid van de a f d e l i n g e n H y d r o m e c h a n i c a en Sterkte en Trillingen, w e r d e n verricht.
De o n t w i k k e l i n g van een tweede m e e t w a g e n , geschikt v o o r een werksnelheid van 30 meter per
seconde, w e r d v r i j w e l v o l t o o i d .
D o o r het in gebruiic stellen v a n deze m e e t w a g e n en de v e r v o l m a k i n g v a n de bestaande sleep-w a g e n sleep-w o r d t v e r sleep-w a c h t , d o t de m o g e l i j k h e d e n ten behoeve van de industrieële dienstverlening en ter o n t l a s t i n g v a n a n d e r e f a c i l i t e i t e n zullen w o r d e n v e r g r o o t .
1.3.6.3 H y d r o m e c h a n i c a
N a a s t het c o n f i d e n t i ë l e o n t w i k k e l i n g s w e r k in o p d r a c h t v a n de Koninklijke M a r i n e w e r d een a a n t a l gerichte en v r i j e r e s e a r c h o p d r a c h t e n u i t g e v o e r d .
A f g e r o n d w e r d e n o.a. de theoretische o n d e r z o e k i n g e n b e t r e f f e n d e :
— de stabiliteit en de instelweg v a n een d o o r een g o l f o p w e k k e r o p g e w e k t e g o l f ;
- de i n v l o e d v a n de smeerfilm o p de stijfheid v a n een s t u w b l o k bij een dynamische b e l a s t i n g ; — de b e w e g i n g v a n het o l i e n i v e a u binnen een in g o l v e n d r i j v e n d b o d e m l o o s o l i e r e s e r v o i r ; — de b e w e g i n g e n v a n v e r a n k e r d e b o o r e i l a n d e n en b o o r s c h e p e n in de resonantie-frequenties
v a n de h o r i z o n t a l e o s c i l l a t i e v o r m e n .
Dit laatste o n d e r z o e k heeft geleid tot de conclusie, d a t deze l a a g f r e q u e n t e b e w e g i n g e n w o r d e n a a n g e s l a g e n d o o r de v a r i a t i e in de d r i f t k r a c h t , die het l i c h a a m o n d e r v i n d t in een o n r e g e l m a t i g g o l f v e l d . Tevens w e r d een v o o r s t u d i e u i t g e v o e r d over het dynamisch positioneren v a n lichamen in w i n d , g o l v e n en s t r o o m .
Het e x p e r i m e n t e l e w e e r s t a n d s o n d e r z o e k a a n het model v a n een d o l f i j n w e r d v o l t o o i d .
M e t de u i t b r e i d i n g v o o r w i l l e k e u r i g e g o l f r i c h t i n g e n v a n het numerieke p r o g r a m m a v o o r de scheepsbewegingen in v o o r i n k o m e n d e g o l v e n w e r d b e g o n n e n , t e r w i j l tevens een a a n v a n g w e r d g e m a a k t met de bestudering v a n o.a.:
- de relatie tussen het o v e r s l a a n v a n de b o e g g o l f bij v o l l e tankers v a r e n d in b a l l a s t c o n d i t i e , de w e e r s t a n d en de v o l g s t r o o m v e r d e l i n g achter het schip;
de o p t i m a l e d r u k v e r d e l i n g onder een luchtkussenvaartuig uit het o o g p u n t van g o l f w e e r -stand. lu • 1 De o n t w i k k e l i n g v a n booster en reminstallatie v a n de snelle w a g e n v o o r de Hoge-snelheids-tank w e r d v o o r t g e z e t .
1.3.6.4 Sterkte en T r i l l i n g e n
Dit v e r s l a g j a a r w e r d gekenschetst d o o r g r o t e activiteit, v o o r a l v e r o o r z a a k t d o o r het in b e d r i j f nemen v a n zeer g r o t e o f zeer snelle schepen, w a a r b i j in het o n t w e r p s t a d i u m veel a a n d a c h t
moet w o r d e n besteed aan de sterkte en het t r i l l i n g s g e d r a g .
De berekeningstechnieken en p r o g r a m m a t u u r v o o r de b e p a l i n g van de dynamische responsie van de scheepsromp met behulp van de „Elementen M e t h o d e " w e r d verder o n t w i k k e l d en het samenspel van experimenteel b e p a a l d e excitatiekrachten en de berekening van de r o m p i m p e -danties k w a m tot v o l l e o n t p l o o i i n g en resulteerde in v o o r s p e l l i n g e n van het te v e r w a c h t e n t r i l l i n g s n i v e a u .
Veel v e r t r o u w e n in de g e v o l g d e p r o c e d u r e w e r d verkregen d o o r de uitvoering van speurwerko p d r a c h t e n van het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T.N.O., w a a r b i j van het m.s. „ K O U D E KERK" de berekende resultaten konden w o r d e n vergeleken met uitkomsten v a n w a r e g r o o t t e -e x p -e r i m -e n t -e n .
O o k p r o b l e m e n , zoals b i j v o o r b e e l d de b e p a l i n g v a n de stijfheid van het s t u w b l o k , w e r d e n g e d e t a i l l e e r d onderzocht. De indirecte v e r i f i c a t i e met behulp van metingen a a n het schip zijn b e v r e d i g e n d .
De uitgevoerde berekeningen v o o r containerschepen gaven een duidelijk inzicht in de k o p p e l i n g tussen h o r i z o n t a l e - en t o r s i e - r o m p t r i l l i n g e n .
S a m e n h a n g e n d met de toeneming van het geïnstalleerde v e r m o g e n w e r d e n b i j z o n d e r e v o o r t -stuwers, zoals o m m a n t e l d e schroeven en o v e r l a p p e n d e schroeven onderzocht.
O o k aan de sterkte van de schroef, in het b i j z o n d e r de dynamische b l a d b e l a s t i n g , w e r d veel a a n d a c h t besteed. Een o p m e r k e l i j k resultaat is, dat de fluctuerende b l a d b e l a s t i n g en de ver-a n d e r l i j k e schroefver-askrver-achten recht evenredig zijn met het p r o d u c t vver-an het schroeftoerentver-al en de scheepssnelheid. Dit v o r m t de a a n l e i d i n g om een g e w i j z i g d e e x t r a p o l a t i e t e c h n i e k toe te passen v o o r de fluctuerende schroefkrachten en b l a d s p a n n i n g e n , zoals die o p modelbasis w o r d e n gemeten. Experimentele o n d e r z o e k i n g e n aan m o d e l l e n hebben de w e t m a t i g h e i d d u i d e -lijk bevestigd.
De internationale samenwerking was dit jaar van consultatieve a a r d en betrof v o o r b e r e i d i n g en u i t v o e r i n g van w a r e - g r o o t t e - m e t i n g e n op het g e b i e d van b l a d s p a n n i n g e n , astrillingen en l a g e r i m p e d a n t i e s .
Het instrumentarium van de a f d e l i n g w e r d verder v e r b e t e r d d o o r de v e r v a n g i n g van de bestaande sleepringen d o o r roterende t r a n s f o r m a t o r e n , w a a r d o o r de bedrijfszekerheid w e r d b e v o r d e r d .
1.4 Toekomstige ontwiki<eling
1.4.1 Manoeuvreersimulator
De o n t w i k k e l i n g v a n de scheepvaart g a a t m o m e n t e e l in de richting v a n het g e b r u i k v a n steeds g r o t e r e en steeds snellere schepen.
Dit heeft tot g e v o l g , d a t a a n het m a n o e u v r e e r g e d r a g v a n deze schepen en a a n de capaciteiten v a n de s c h e e p s b e m a n n i n g e n o m deze schepen te besturen steeds h o g e r e eisen zullen w o r d e n gesteld.
Teneinde de bestudering v a n het m a n o e u v r e e r g e d r a g v a n schepen o p w a r e g r o o t t e en m w a r e t i j d , alsmede het t r a i n e n v a n g e z a g v o e r d e r s , d e k o f f i c i e r e n en loodsen onder deze o m s t a n d i g -heden m o g e l i j k te m a k e n , heeft de Raad v a n Beheer besloten tot de o n t w i k k e l i n g en de b o u w v a n een z g n . m a n o e u v r e e r s i m u l a t o r .
De m a n o e u v r e e r s i m u l a t o r , o p g r o n d v a n een reeds g e b o u w d p r o t o t y p e o n t w i k k e l d d o o r het Instituut T . N . O . v o o r W e r k t u i g k u n d i g e Constructies (Iweco) te D e l f t , is in h o o f d z a a k o p g e b o u w d uit de v o l g e n d e d e l e n :
— een h y b r i d e r e k e n m a c h i n e ;
— een vast o p g e s t e l d e n a v i g a t i e b r u g , o p g e b o u w d uit a c c l i m a t i s a t i e k a m e r en stuurhuis met b r u g v l e u g e l s ;
— een o p het d a k v a n de b r u g g e p l a a t s t e p u n t l i c h t b r o n p r o j e c t o r ;
— een cylindrisch projectiescherm met een d i a m e t e r v a n 20 m en een h o o g t e v a n 9 m; — een c o n t r o l e k a m e r .
Het m a n o e u v r e e r g e d r a g v a n het schip in het h o r i z o n t a l e v l a k w o r d t in de manoeuvreersimu¬ l a t o r beschreven met een mathematisch model en b e r e k e n d met de h y b r i d e rekenmachine. De visuele w e e r g a v e v a n het b e t r o k k e n schip v a n a f de n a v i g a t i e b r u g w o r d t verkregen met een d e c o r , d a t o p g e b o u w d w o r d t tussen de n a v i g a t i e b r u g en het projectiescherm. De visuele w e e r g a v e v a n de o m g e v i n g , zoals zee, lucht, kustlijnen, h a v e n i n g a n g e n en navigatiemerken w o r d t v e r k r e g e n d o o r p r o j e c t i e middels de p u n t l i c h t b r o n p r o j e c t o r op het projectiescherm. B e w e g i n g e n v a n het schip in het h o r i z o n t a l e v l a k w o r d e n gerealiseerd d o o r o b j e c t e n , zoals h a v e n i n g a n g e n , k u s t l i j n e n , n a v i g a t i e m e r k e n enz. ten o p z i c h t e v a n de p u n t l i c h t b r o n te v e r p l a a t -sen. De b e w e g i n g e n v a n deze objecten ten opzichte v a n de p u n t l i c h t b r o n w o r d e n gestuurd d o o r de r e k e n m a c h i n e , z o d a n i g dat een realistische w e e r g a v e v a n de b e w e g i n g e n w o r d t ver-k r e g e n . De m a n o e u v r e e r s i m u l a t o r is tijdens i n t r o d u c t i e b i j e e n ver-k o m s t e n , g e h o u d e n in W a g e n i n g e n
en N e w York, aan de s c h e e p v a a r t w e r e l d gepresenteerd.
De positieve reacties o p deze presentatie hebben a a n g e t o o n d , dat een zeer grote belangstel-ling bestaat v o o r p r o e f n e m i n g e n , w a a r b i j gebruik w o r d t g e m a a k t van simulatietechnieken. O p het o g e n b l i k bevinden zich de simulator en de ruimte, w a a r i n deze zal w o r d e n o n d e r g e -bracht, in de bouwfase. De h y b r i d e computer is reeds in ons bezit. V e r w a c h t w o r d t , d a t de simulator in de herfst van 1970 v o o r gebruik gereed zal zijn.
M e t de b o u w van deze nieuwe faciliteit is een b e d r a g van ca. ƒ 3.500.000,— g e m o e i d , v o o r de f i n a n c i e r i n g w a a r v a n bij de N a t i o n a l e Investeringsbank een lening tot een b e d r a g van ƒ3.200.000,— kon w o r d e n o p g e n o m e n .
Het ligt u i t e r a a r d w e d e r o m in de b e d o e l i n g dit nieuwe l a b o r a t o r i u m op self-supporting basis te e x p l o i t e r e n . Een u i t g e b r e i d m a r k t o n d e r z o e k heeft de m o g e l i j k h e i d h i e r v o o r a a n g e t o o n d . 1.4.2 Vacuümtank
Het definitieve o n t w e r p en de v o o r b e r e i d i n g e n v o o r het uitvoeren van de b o u w k u n d i g e w e r k e n en het v e r v a a r d i g e n van de n o d i g e machinerieën en a p p a r a t u u r k w a m e n in het v e r s l a g j a a r grotendeels gereed. V o o r zover thans kan w o r d e n overzien mag w o r d e n v e r w a c h t , d a t de kosten binnen de r a m i n g v a n ca. ƒ 26.000.000,— zullen blijven.
De b o u w w e r d o p g e d r a g e n aan Bredero's B o u w b e d r i j f N e d e r l a n d N.V. te Utrecht. De u i t v o e r i n g van de b o u w w o r d t g e c o ö r d i n e e r d d o o r een b o u w t e a m , w a a r i n naast het N.S.P. en Bredero's B o u w b e d r i j f N e d e r l a n d N.V., het o n t w e r p b u r e a u „ S o g r é a h " en het Raadgevend Bureau Dr. ir. A. Twijnstra zitting hebben.
Bij het uitkomen van dit jaarverslag w a r e n de b o u w w e r k z a a m h e d e n in v o l l e g a n g . De p l a n n i n g is e r o p gericht aan het einde van het jaar 1971 gereed te komen, z o d a t de v e r w a c h t i n g kan w o r d e n g e k o e s t e r d , d a t met de o p d r a c h t e n , w a a r v a n er reeds vele in p o r t e f e u i l l e zijn, in j a n u a r i 1972 zal kunnen w o r d e n b e g o n n e n .
De bassinafmetingen w e r d e n definitief b e p a a l d op een lengte van 240 m, een netto breedte van 18 m en een netto w a t e r d i e p t e van 8 m. Deze a f m e t i n g e n maken het o n d e r z o e k met 12 m lange scheepsmodellen mogelijk. De m a x i m u m w a g e n s n e l h e i d b e d r a a g t 4 m/sec.
De m o d e l l e n zullen w o r d e n v e r v a a r d i g d van kunststof, welk m a t e r i a a l zich laat b e w e r k e n als hout, doch tevens bestand is tegen het vacuüm van ca. 1/20 atmosfeer, dat als regel boven het w a t e r o p p e r v l a k in de tank zal heersen.
V o o r het v e r v a a r d i g e n van deze m o d e l l e n w o r d t een w e r k p l a a t s g e b o u w d van een z o d a n i g e
g r o o t t e (110 m X 21 m X 12 m), dot o o k een gedeelte v a n het w e r k in de overbelaste be-staande w e r k p l a a t s h i e r n a a r kan w o r d e n o v e r g e b r a c h t . V o o r het fraisen v a n de m o d e l l e n w e r d een nieuwe f r a i s m a c h i n e besteld bij de Fa. Kempf & Remmers te H a m b u r g . De s l e e p w a g e n , a a n g e d r e v e n d o o r een k a b e l z o n d e r e i n d , bestaat uit een a a n t a l stalen cylinders, w a a r i n atmosferische d r u k heerst. E x p e r i m e n t a t o r e n en bezoekers kunnen z o d o e n d e ter plaatse v a n het m o d e l m e t i n g e n en c a v i t a t i e w a a r n e m i g e n verrichten.
V e r w a c h t w o r d t echter, d a t 80 "/o v a n de metingen a u t o m a t i s c h kan w o r d e n verricht en met b e h u l p v a n t e l e r e c o r d i n g in de c o n t r o l e k a m e r zal kunnen w o r d e n w a a r g e n o m e n . De m o d e l l e n zullen d o o r m i d d e l v a n een sluis in het bassin w o r d e n g e b r a c h t en automatisch o n d e r de s l e e p w a g e n w o r d e n b e v e s t i g d .
1.5 Publicaties en voordrachten
De v o l g e n d e p u b l i c a t i e s z a g e n het licht (de met * gemerkte nummers w a r e n v o o r d r a c h t e n ) :
N o . 3 0 5 * 3 1 5 a 3 2 1 * 324 325 3 2 6 * 329 T i t e l M é t h o d e d e s é l é m e n t s f i n i s p o u r le c a l -c u l d e s v i b r a t i o n s d e la p o u t r e - n a v i r e T h e w a v e a n d c u r r e n t l a b o r a t o r y o f t h e N e t h e r l a n d s S h i p M o d e l B a s i n R e s e a r c h i n s c h e e p s b o u w e n s c h e e p v a a r t , n u e n in d e t o e k o m s t O n t h e c r i t i c a l s p e e d r a n g e o f s h i p s in r e s t r i c t e d w a t e r w a y s O b s e r v a t i o n s m a d e o n b o a r d o f D u t c h m e r c h a n t s h i p s B o u w n i e u w e h a v e n m o n d t e H o e k v a n H o l l a n d . X. M o d e l o n d e r z o e k w e r k s c h e p e n P r o e f f o c h t f o e s l a g e n - D e e ! 11 A u t e u r S. H y l a r i d e s F. f e r H e i d e W . P. A . v a n L a m m e r e n , J . D. v a n M a n e n , A . W . Ruys e n J . P. H o o f f J . P. H o o f t T a n S e n g G i e J . P. H o o f t H. J . d e J o n g B r o n B u l l . A s s . T e c h n . M a r i t . et A é r o n . , 1968, p. 625 L a n d + W a t e r I n t e r n a t i o n a l , N o . 7, 1969, p. 16 S c h i p en W e r f , 1969, p. 5, 25, 47 e n 265 B u l l , d e s S é a n c e s A c a d . R o y a l e d e s S c i . d ' O u t r e -M e r , 1968, p. 711 I.S.P., 1969, p. 145 I.S.P., 1969, p. 259 D e I n g e n i e u r , 1969, p. B89 S c h i p e n W e r f , 1969, p. 502 28
N o . 329a 335* 338 T i t e l E f f e c t o f w e a t h e r o n t r i a l s p e e d r e s u i t s -P a r t II A m o d e l n a v i g a t o r b a s e d o n l a s e r A a n b e v e l i n g e n v o o r h e t u i t v o e r e n v a n s t u u r p r o e v e n o p z e e A u t e u r H. J. d e J o n g P. P. L o e s b e r g J . P. H o o f t B r o n I.S.P., 1969, p. 349 I.S.P., 1969, p. 301 S c h i p e n W e r f , 1969, p. 598
N a a s t de reeds onder „ p u b l i c a t i e s " genoemde, w e r d e n de v o l g e n d e , eventueel nog te p u b l i -ceren v o o r d r a c h t e n g e h o u d e n : D a t u m I V o o r 18 2'69 II C o n f e r e n t i e o v e r h e t s c h e e p s -o n t w e r p , g e -o r g a n i s e e r d d -o -o r d e K o n i n k l i i k e N e d e r l a n d s c h e R e e d e r s v e r e e n i g i n g en d e S t i c h t i n g N e d e r l a n d s e S c h e e p s -b o u w I n d u s t r i e fe ' s - G r a v e n h a g e 4- 3-'69 ' I n f o r m a t i e v e b i j e e n k o m s t v a n h e t N e d e r l a n d s c h S c h e e p s b o u w k u n d i g P r o e s t a t i o n te W a g e n i n g e n 1 1 3'69 ][ Eerste s y m p o s i u m o v e r o n t w i k k e -l i n g e n v a n b e -l a n g v o o r d e j a c h t b o u w , g e o r g a n i s e e r d d o o r d e N e d e r l a n d s e V e r e n i g i n g v o o r H a n d e l en I n d u s t r i e o p h e t g e b i e d v a n S c h e e p s b o u w en W a t e r s p o r t ( H I S W A ) te A m s t e r d a m 18- 4-'69 V e r e n i g i n g „ D e N e d e r l a n d s c h e |l A n c h o r i t e s " fe R i j s w i j k 1- 5-'69 W o r k s h o p o n L i f t i n g - S u r f a c e T h e o r y in S h i p H y d r o d y n a m i c s in h e t M a s s a c h u s e t t s I n s t i t u t e o f T e c h n o l o g y te C a m b r i d g e O n d e r w e r p Een m o d e l v o o r d e b e p a l i n g v a n hef o p t i m a l e a a n t a l s c h e p e n v o o r g e g e v e n t r a n s p o r t o p l a n g e t e r m i j n D e h u i d i g e en d e v e r w a c h t e t o e -k o m s t i g e o n t w i -k -k e l i n g e n v a n h e t N.S.P. V o o r t s t u w i n g v a n m o f o r j a c h f e n N i e u w e o n t w i k k e l i n g e n b i j h e t N.S.P. S o m e p r e l i m i n a r y r e s u l t s o f a n e x a c t t r e a t m e n t o f t h e l i n e a r i s e d l i f t i n g s u r f a c e i n t e g r a l e q u a t i o n D o o r J. S. F o l k e r s W . P. A . v a n L a m m e r e n A . W . Ruys W . P. A . v a n L a m m e r e n G . K u i p e r 29
Wetenschappelijk adviseurs:
P r o f . d r . R. T i m m a n
P r o f . ir. J . G e r r i f s m a Consultant for U.S.A. and Canada:
K. G . v a n S f a v e r e n Directie: P r o f . d r . ir. W . P P r o f . d r . ir. J . A . H. P a s f o o r , lie B e d r i ; f s o r g o . n / s a t / e A d j u n c f - D i r e c f e u r : A . H . P a s t o o r L a b o r a t o r / a zonder golven O n d e r d i r e c t e u r : Ir. J . J . M u n t j e w e r f R e l c e n c e n f r u m L e i d i n g : D r s . H. le G r a n d Ir. A . W . Ruys S c h e e p s o n t w e r p e n W e r f p r o d u c t / e Ir. A . W . Ruys, Ir. J . H o l t r o p , P. K i e r s
Soffwaregroep „NALS"
D r s . H . le G r a n d , J . S n i t j e r
Soffwaregroep Algemeen Centrale Data Reduction
ir. G . K u i p e r (a.i.l O p e r a t i e C . D . C . 3300 Financiën, personeel J . F. M e i j e r B e d r i / f s b u r e a u Ir. F. W . J . v a n B o c h o v e n Ir. J . K o o l s M o d e l l e n - e n S c h r o e v e n w e r k p l a a f s O n d e r h o u d s d i e n s t H u i s h o u d e l i j k e D i e n s t Diepwatersleeptank Ir. A . J o n k Ir. M . P. v a n d e r V e e n J . D. K. v a n d e r K l i s , i n g . O p d r a c h t e n B i n n e n v a a r t O p d r a c h t e n C a v . T u n n e l s O p d r a c h t e n V a c u t a n k P r o e f t o c h t e n T e k e n k a m e r - V e r w e r k i n g m e e t r e s u l t a t e n J . K a m p s , i n g . W . a u f ' m K e l l e r J . a u f ' m K e i l e r G . v a n d e r W e r f Lichfdrukkerij instrumentatie Ir. E. R. D o l f i n Ir. C. M . J . G o m m e r s I n s t r u m e n t m a k e r i j
L a m m e r e n ( v o o r z . ) ' / a n e n ( d i r e c t e u r )
• A . , ( o d i ' . - d i r e c t e u r )
Laboratoria met golven
O n d e r d i r e c t e u r : Ir. J . P. H o o f t Research en ontwikkeling O n d e r d i r e c t e u r : Ir. M . W . C. O o s t e r v e l d ï G o / f s f r o m ; n g s t a n / c Ir. G . F. M . R e m e r y F. t e r H e i d e Zeegangstank M . F. v a n S l u i j s ir. S. G . T a n H. R i j k e n Hoge-snelheidstank M . F. v a n S l u i j s H. R i j k e n O n d i e p w a f e r f o n / c Ir. G . v a n O o r t m e r s s e n J . v a n Renssen A 4 a n o e u v r e e r s y m u / a f o r i.o. Ir. D. C K e r s t e n s Ir. D. L. K e t f e n i s
Tekenkamer - Verwerking meetresultaten
R. J . D o m m e r s h u i j z e n H . v a n d e Beek F o f o g r o f i e Vacuömsleeptank i.o. ( B e h e e r en R e s e a r c h ) Ir. G . K u i p e r J. E s v e l d t
C o v . Tunnels en Speciale Projecten ( B e h e e r e n R e s e a r c h ) Ir. J . H. J . v a n d e r M e u l e n S. J . v a n d e n B r a n d Sterkte en Trillingen D r . ir. R. W e r e l d s m a Ir. S. H y l a r i d e s Ir. J . v a n d e r K o o y H y d r o m e c h o n i c o Ir. J . H. G . V e r h a g e n Ir. C. F l o k s t r a Ir. W . v a n G e n t ibliotheek
D a t u m 15- 5-'69 19- 5-'é 20- 5-'69 22- 5-'69 23- 5-'69 22- 5-'69 12- 6-25- 6-'69 V o o r W e t e n s c h a p p e l i i k t e c h n i s c h e b i j e e n k o m s t , g e o r g a n i s e e r d d o o r h e t F a c h v e r b o n d f ü r T r a n s p o r t -w e s e n te V a r n a , V . R . B u l g a r i e n V a k a n t i e l e e r g a n g „ O n t w e r p t e c h -n i s c h e e -n e c o -n o m i s c h e b e s c h o u w i n g e n o v e r s c h e e p s b o u w e n s c h e e p v a a r t " , g e o r g a n i s e e r d d o o r d e A f d e l i n g v o o r W e r k t u i g -e n S c h -e -e p s b o u w m -e t d -e S -e c t i -e v o o r S c h e e p s t e c h n i e k v a n h e t K o n i n k l i i k I n s t i t u u t v a n I n g e n i e u r s t e D e l f t S p r i n g M e e t i n g v a n T h e S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s a n d M a r i n e E n g i n e e r s t e B e v e r l y H i l l s I M A S 69, I n t e r n a t i o n a l M a r i n e a n d S h i p p i n g C o n f e r e n c e , g e o r g a n i s e e r d d o o r T h e I n s t i t u t e o f M a r i n e E n g i n e e r s t e L o n d o n S y m p o s i u m o n C h a r a c t e r i z a t i o n a n d D e t e r m i n a t i o n o f E r o s i o n O n d e r w e r p F r a g e n d e r P e r s p e k t i v e n t w i c k l u n g d e r w i s s e n s c h a f t l i c h e n F o r s c h u n g e n u n d d e r e x p e r i m e n -t e l l e n G r u n d l a g e n a u f d e m G e b i e f d e r S c h i f f s h y d r o d y n a m i k D o o r W . P A . v a n L a m m e r e n C o m p u t e r s in h e t s c h e e p s o n t w e r p O p e r a t i o n e l e a n a l y s e v o o r h e t s c h e e p s o n t w e r p I n s t a t i o n a i r e w e r v e l v l a k t h e o r i e C a v i t a t i e e n c o v i t a t i e - e r o s i e S t r a a l b u i z e n H e f d y n a m i s c h g e d r a g v a n b o o r -e i l a n d -e n A n a l y s e v a n s c h e e p s t r i l l i n g e n i n h e t o n t w e r p s t a d i u m D e e l e m e n f e n m e f h o d e v o o r het s c h e e p s o n t w e r p C o r r e l a t i e m o d e l - s c h i p e n ruw¬ ; h e i d s f o e s l a g e n V e r t i c a l s h i p m o t i o n s a n d d e c k w e t n e s s M o o r i n g o f s h i p s a t sea C a v i t a t i o n e r o s i o n o f a s h i p m o d e l p r o p e l l e r A . W . Ruys J . S. F o l k e r s G . K u i p e r J . H . J . v a n d e r M e u l e n M . W . C. O o s t e r v e l d J . P. H o o f t R. W e r e l d s m a S. H y l a r i d e s J . J . M u n t i e w e r f M . F. v a n S l u i i s J . P. H o o f t J . H. J . v a n d e r M e u l e n 32
22-10-'69 7-11-'69 30-10-'69 D a t u m V o o r R e s i s t a n c e o p d e 7 2 n d A n n u a l M e e t i n g v a n T h e A m e r i c a n S o c i e t y f o r T e s t i n g a n d M a t e r i a l s te A t l a n t i c C i t y I n t r o d u c t i e b i j e e n k o m s t e n b e t r e f f e n d e d e N.S.P. m a n o e u -v r e e r s i m u l a t o r fe W a g e n i n g e n te N e w Y o r k S y m p o s i u m o v e r „ B e w e g i n g e n v a n s c h e p e n e n d r i j v e n d e l i c h a m e n in g o l v e n " , g e o r g a -n i s e e r d d o o r d e S e c t i e v o o r M e c h a n i c a m e t d e S e c t i e v o o r S c h e e p s t e c h n i e k v a n het K o n i n k l i j k I n s t i t u u t v a n I n g e n i e u r s t e D e l f t 1 4 - l l - ' 6 9 A n n u a l M e e t i n g v a n The S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s a n d M a r i n e E n g i n e e r s te N e w Y o r k N e d e r l a n d s e V e r e n i g i n g v a n T e c h n i c i o p S c h e e p v a a r t g e b i e d 9-12-'69 f e G r o n i n g e n 11- 12-'69 t e R o t t e r d a m 12- 12-'69 f e A m s t e r d a m l l - 1 2 - ' 6 9 I L e d e n v e r g a d e r i n g v a n d e S e c t i e
i
v o o r S c h e e p s t e c h n i e k v a n het K o n i n k l i j k I n s t i t u u t v a n I n g e n i e u r s te ' s - G r a v e n h a g e O n d e r w e r p I n l e i d i n g I n l e i d i n g H e t m a n o e u v r e r e n v a n s c h e p e n O l i e d r u m o p g o l v e n D e d r i f t k r a c h t o p e e n l i c h a a m in o n r e g e l m a t i g e g o l v e n The W a g e n i n g e n B - s c r e w s e r i e s , d o o r W . P. A . v a n L a m m e r e n , J . D. v a n M a n e n en M . W . C. O o s t e r v e l d N u m e r i e k e b e s t u r i n g v a n b r a n d -s n i i m a c h i n e -s a l -s o n d e r d e e l v a n e e n g e ï n t e g r e e r d e p r o d u k t i e -b e s t u r i n g D e p r o g r a m m e e r t a a l N A L S v o o r n u m e r i e k e b e s t u r i n g in d e s c h e e p s b o u w O n t w i k k e l i n g e n o p h e t g e b i e d v a n c a v i t a t i e en c a v i t a t i e - e r o s i e D o o r J . D. v a n M a n e n J . D. v a n M a n e n A . J. H e r m a n s C. F l o k s t r a J . H. G . V e r h a g e n J . D. v a n M a n e n en M . W . C. O o s t e r v e l d A . W . Ruys H . le G r a n d J . H . J . v a n d e r M e u l e n 332. N A T I O N A L E E N I N T E R N A T I O N A L E S A M E N W E R K I N G
Een r e g e l m a t i g contact w e r d o n d e r h o u d e n met binnen- on buitenlandse w e t e n s c h a p p e l i j k e in-stellingen en i n r i c h t i n g e n v a n technisch en w e t e n s c h a p p e l i j k hoger o n d e r w i j s .
H i e r b i j m o g e met name het N e d e r l a n d s Scheepsstudiecentrum T . N . O . g e n o e m d w o r d e n , alsmede de K o n i n k l i j k e M a r i n e .
De o p initiatief v a n het N.S.P. tot stand g e k o m e n Raad v a n W e t e n s c h a p p e l i j k O v e r l e g ver-g a d e r d e r e ver-g e l m a t i ver-g .
M e t de w e t e n s c h a p p e l i j k adviseurs w e r d e n in het v e r s l a g j a a r d o o r onze stafleden vele bes p r e k i n g e n g e h o u d e n . T a l r i j k e collega'bes o p onbes v a k g e b i e d w e r d e n dit jaar w e d e r o m in W a g e -ningen v o o r b e s p r e k i n g e n o n t v a n g e n .
De N o r t h Sea T o w i n g Tank Conference v e r g a d e r d e d i t m a a l in K o p e n h a g e n .
De I n t e r n a t i o n a l T o w i n g Tank Conference v e r g a d e r d e in Rome cn w e r d b i j g e w o o n d d o o r enkele d i r e c t i e l e d e n en leden v a n de w e t e n s c h a p p e l i j k e staf, die als sectie-voorzitter of reporter o p t r a d e n .
O o k dit jaar bestond n a u w e s a m e n w e r k i n g met het Institut de Recherches de la Construction N a v a l e te Parijs o p het g e b i e d v a n b l a d s p a n n i n g s m e t i n g e n a a n s c h r o e f m o d e l l e n .
De heer V a n Staveren, „ R e s i d e n t d i r e c t o r f o r U.S.A. a n d C a n a d a " b e ë i n d i g d e zijn w e r k z a a m -heden als z o d a n i g , d o c h w e r d tot ons g e n o e g e n bereid g e v o n d e n als „ c o n s u l t a n t " v o o r het b e t r o k k e n g e b i e d te b l i j v e n o p t r e d e n . Hem m o g e o o k o p deze plaats hartelijk d a n k w o r d e n g e b r a c h t v o o r het vele w e r k , d a t hij in het b e l a n g v a n het N.S.P. op eerstgenoemde plaats heeft verricht. De v o l g e n d e v e r g a d e r i n g e n w e r d e n b i j g e w o o n d en bezoeken a f g e l e g d : C o n f e r e n t i e o v e r h e t s c h e e p s o n t w e r p , g e o r g a n i s e e r d d o o r d e K o n i n k l i i k e N e d e r l a n d s c h e R e e d e r s v e r e e n i g i n g e n d e S t i c h t i n g N e d e r l a n d s e S c h e e p s b o u w I n d u s t r i e te ' s G r a v e n h a g e ( A l s v o o r -z i t t e r ) ITTC C a v i t a t i o n C o m m i t t e e t e G ö t e b o r g S y m p o s i u m „ R e s e a r c h o n W a v e A c t i o n " , g e o r g a n i s e e r d d o o r h e t W a t e r l o o p k u n d i g L a b o r a t o r i u m t e D e l f t I B M S h i p b u i l d i n g S e m i n a r t e B l a r i c u m J. D. v a n M a n e n J. D. v a n M a n e n J . H. G . V e r h a g e n , S. G . T a n en G . F. M . R e m e r y A . W . Ruys 36
V i j f d e N e d e r l a n d s M a t h e m a t i s c h C o n g r e s , g e o r g a n i s e e r d d o o r hef W i s k u n d i g G e n o o t s c h a p le W a g e n i n g e n W o r k s h o p o n L i f f i n g - S u r f a c e T h e o r y in S h i p H y d r o d y n a m i c s in hef M a s s a c h u s e i r s I n s t i l u t e o f T e c h n o l o g y te C a m b r i d g e ; J. D. v a n M a n e n w a s v o o r z i t t e r v a n d e S e s s i o n o n I n t e r a c t i o n E f f e c t s , W e t e n s c h a p p e l i j k t e c h n i s c h e b i i e e n k o m s f , g e o r g a n i s e e r d d o o r hef F a c h v e r b o n d f ü r T r a n s p o r t w e s e n fe V a r n a , V.R. B u l g a r i e n V a k a n f i e l e e r g a n g „ O n t w e r p i e c h n i s c h e en e c o n o m i s c h e b e s c h o u -w i n g e n o v e r s c h e e p s b o u -w en s c h e e p v a a r t " , g e o r g a n i s e e r d d o o r d e A f d e l i n g v o o r W e r k t u i g - en S c h e e p s b o u w m e f d e S e c t i e v o o r S c h e e p s t e c h n i e k v a n het K o n i n k l i i k I n s f i f u u t v a n I n g e n i e u r s fe D e l f t K w a m o n d e r c o ö r d i n a t i e v a n J. D. v a n M a n e n t o f s t a n d ; W . P. A . v a n L a m m e r e n w a s v o o r z i t t e r v a n het v a k g e b i e d : G e d r a g v a n h e l s c h i p o n d e r d i e n s t o m s t a n d i g h e d e n ; J. D. v a n M a n e n w a s v o o r z i f t e r v a n h e t v a k g e b i e d : S c h e e p s v o o r t s t u w i n g . S p r i n g M e e f i n g v a n The S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s a n d M a r i n e E n g i n e e r s te B e v e r l y H i l l s ISSC C o m m i t t e e 9 „ V i b r a t i o n " te H a m b u r g I M A S 69, I n t e r n a t i o n a l M a r i n e a n d S h i p p i n g C o n f e r e n c e , g e o r g a n i s e e r d d o o r The i n s t i t u t e o f M a r i n e E n g i n e e r s fe L o n d o n U.S.A. N a v a l S h i p R e s e a r c h a n d D e v e l o p m e n t C e n t e r te W a s h i n g t o n H y d r o n a u l i c s , Inc. te L a u r e l T h o G a r f i e l d T h o m a s W a t e r T u n n e l v a n hef O r d n a n c e R e s e a r c h L a b o r a t o r y v a n The P e n n s y l v a n i a S t a t e U n i v e r s i t y fe S t a t e C o l l e g e S y m p o s i u m o n C h a r a c t e r i z a t i o n a n d D e t e r m i n a t i o n o f E r o s i o n R e s i s t a n c e o p d e 7 2 n d A n n u a l M e e t i n g v a n The A m e r i c a n S o c i e t y f o r T e s t i n g a n d M a t e r i a l s fe A t l a n t i c C i t y N o r t h Sea T o w i n g T a n k C o n f e r e n c e te K o p e n h a g e n 12fh I n t e r n a t i o n a l T o w i n g T a n k C o n f e r e n c e te R o m e .). D. v a n M a n e n t r o d a f a l s v o o r z i t t e r v a n hef ITTC C a v i t a t i o n C o m m i t t e e ; J . D. v a n M a n e n w e r d b e n o e m d t o f v o o r z i f t e r v a n h e t ITTC P r o p e l l e r C o m m i t t e e en J . J. M u n t i e w e r f t o t l i d v a n hef ITTC P e r f o r m a n c e C o m m i t f e e . C. F l o k s t r a en H. le G r a n d J . D. v a n M a n e n , M . W . C. O o s t e r v e l d en G . K u i p e r W . P. A . v a n L a m m e r e n W . P. A . v a n L a m m e r e n e n J . D. v a n M a n e n M . F. v a n S l u i i s R. W e r e l d s m a J. P. H o o f t J. H. J . v a n d e r M e u l e n W . P, A . v a n L a m m e r e n W . P. A . v a n L a m m e r e n , J . D, v a n M a n e n e n R. W e r e l d s m a 37
2 1 / 2 2 1 0 ' 6 9 S c h i f f b a u t e c h n i s c h e T a g u n g „ P r o i e k t i e r u n g s u n d K o n s t r u k t i o n s -s y -s t e m e " t e W a r n e m ü n d e U . S . A . B e s p r e k i n g e n m e t : N a v a l S h i p R e s e a r c h a n d D e v e l o p m e n t C e n t e r te W a s h i n g t o n H y d r o n a u t i c s , Inc. te L a u r e l Esso I n t e r n a t i o n a l Inc. te N e v / Y o r k 1 2 / 1 4 - l l - ' 6 9 A n n u a l M e e t i n g v a n T h e S o c i e t y o f N a v a l A r c h i t e c t s a n d M a r i n e E n g i n e e r s t e N e w Y o r k 1 9 l l ' 6 9 F a c h a u s s c h u s s f ü r W i d e r s t a n d u n d V o r t r i e b v a n d e S c h i f f b a u -t e c h n i s c h e G e s e l l s c h a f -t -te H a m b u r g 15/19-12-'69 „ C o u r s e in c o m p u t e r a i d e d d e s i g n in s h i p b u i l d i n g " t e G l a s g o w A . W . Ruys J . D. v a n M a n e n en M . W . C. O o s t e r v e l d W . P. A . v a n L a m m e r e n A . W . Ruys 38
3. J A A R V E R S L A G V A N D E „ V E R E E N I G I N G T O T S T E U N V A N H E T N E D E R L A N D S C H S C H E E P S B O U W K U N D I G P R O E F S T A T I O N "
De iaaiTijkse algemene v e r g a d e r i n g w e r d op 14 October 1969 in de T.H. te Delft g e h o u d e n , na af-l o o p w a a r v a n de af-leden des middags de gast w a r e n van de Directie van het W a t e r b o u w k u n d i g L a b o r a t o r i u m . M e t zeer veel belangstelling zagen de leden de p r o e f n e m i n g e n , w e l k e in de g e b o u w e n in de Z u i d p o l d e r o.a, v o o r het gehele Rijnmond- en D e l t a g e b i e d w o r d e n g e n o m e n . Tijdens de b e h a n d e i i n g van het huishoudelijke deel van de a g e n d a van de v e r g a d e r i n g w e r d e n de a a n de beurt van p e r i o d i e k a f t r e d e n zijnde bestuursleden, de heren ir. A. G . M a r i s en C. H. van D a m , h e r b e n o e m d . In de samenstelling van het bestuur k w a m geen w i j z i g i n g . In 1969 w e r d de d e r d e en d a a r m e d e laatste termijn b e t a a l d van de aan het „ N e d e r l a n d s c h S c h e e p s b o u w k u n d i g P r o e f s t a t i o n " a a n g e b o d e n recorder.
M e t g r o t e interesse v o l g d e n de leden de aan het einde van de v e r g a d e r i n g d o o r de directeur v a n het N.S.P., prof. dr. ir. W . P. A. van Lammeren, gegeven overzicht van de o n t w i k k e l i n g van het p r o e f s t a t i o n in 1969 en van de bestaande plannen v o o r o.a, de vacuümssleeptank, w a a r a a n reeds een b e g i n van uitvoering is g e g e v e n .
A a n g e z i e n dit jaarverslag van de v e r e n i g i n g , evenals v o r i g e jaren, weer gastvrij is o p g e n o m e n in d a t van het N,S,P., moge v o o r de g a n g v a n zaken bij het p r o e f s t a t i o n naar het laatste w o r -den v e r w e z e n .
Het is de h o o p v a n de v e r e n i g i n g , dat de met zo g r o t e v o o r t v a r e n d h e i d o n t w i k k e l d e p l a n n e n van het p r o e f s t a t i o n met succes zullen w o r d e n u i t g e v o e r d .
w . g . C. L. M e i j e r
Passeerproeven met een 200.000 TDW en een 100.000 TDW tanl<ermodel in een model van de definitieve toegang tot Europoort.
4. R A A D V A N B E H E E R E N C O M M I S S I E V A N B I J S T A N D
In de l o o p v a n het v e r s l a g j a a r v e r g a d e r d e de Raad van Beheer vier m a a l . De Commissie v a n Bijstand v e r g a d e r d e in het v o o r j a a r te W a g e n i n g e n en w e r d in het n a j a a r d o o r middel v a n een u i t v o e r i g r a p p o r t o p de h o o g t e gesteld v a n de v e r r i c h t i n g e n o p w e t e n s c h a p p e l i j k g e b i e d en v a n de f i n a n c i ë l e resultaten.
In v e r b a n d met het v e r l e n e n van een g a r a n t i e v o o r de lening ten behoeve v a n de b o u w v a n een V a c u ü m t a n k w e r d mr. O . W . Vos v a n het Ministerie v a n Financiën d o o r de regering o a n -g e w e z e n o m in de Raad v a n Beheer te w o r d e n o p -g e n o m e n .
O o k de heer dr. H. H. M o o i j , die tot dusverre de v e r g a d e r i n g e n v a n de Raad v a n Beheer b i j -w o o n d e , -w e r d in dit c o l l e g e o p g e n o m e n .
In de Commissie v a n Bijstand v o n d e n enkele mutaties plaats. O n d e r s t a a n d e heren gaven de wens te kennen in v e r b a n d met hun leeftijd of het v e r a n d e r e n v a n w e r k k r i n g hun zetel ter be-schikking te stellen:
— ir. J. C. Schuit, dr. ir. H. W . v a n Tijen. N. J. Visser, ir. M . G . v a n d e r V o r m en ir. J. F. W o l t j e r . A a n deze heren m o g e o p deze plaats n o g m a a l s hartelijk d a n k w o r d e n gebracht v o o r de be-l a n g r i j k e steun, die zij het p r o e f s t a t i o n abe-ls be-lid v a n deze commissie hebben gegeven.
Het l i d , de heer J. W . B r a n d , k w a m ons helaas d o o r de d o o d te o n t v a l l e n . Z i j n nagedachtenis zal d o o r ons in hoge ere w o r d e n g e h o u d e n .
Het N.S.P. had het verlies te betreuren v a n h a a r m e d e w e r k e r , de heer J. W . W i g g e r m a n , die na een lange p e r i o d e v a n ziekte op 5 juli 1969 o v e r l e e d . Het N.S.P. v e r l o o r in hem een t o e g e -w i j d e kracht, -wiens nagedachtenis in ere zal -w o r d e n g e h o u d e n ,
In t o t a a l k w a m e n 16 personen in onze dienst, w a a r o n d e r 2 a c a d e m i c i ; 16 personen, w a a r o n d e r 1 academicus, verlieten onze dienst, z o d a t het t o t a l e a a n t a l personen gelijk bleef,
In o n d e r s t a a n d e tabel is een samenvatting van het personeel g e g e v e n ;
1968 1969 D i r e c t i e 3 6 A c a d e m i c i 27 25 H o g e r T e c h n i s c h P e r s o n e e l 36 35 L a g e r T e c h n i s c h P e r s o n e e l 198 198 A d m i n i s t r a t i e f P e r s o n e e l 25 26 H u l p k r a c h t e n 22 21 311 311
In v e r b a n d met het steeds toenemen van de w e r k z a a m h e d e n , in het b i j z o n d e r in de naaste toekomst na het g e r e e d k o m e n van de o n d e r h a n d e n zijnde u i t b r e i d i n g e n , w e r d een versterking van de directie n o d i g geacht. O p 1 september 1969 w e r d e n de heren ir. J, P. H o o f t , ir, J, J. M u n t j e w e r f en ir. M. W . C, O o s t e r v e l d benoemd tot onderdirecteur. De heer A, H. Pastoor w e r d b e v o r d e r d tot adjunct-directeur.
In v e r b a n d met deze benoemingen v o n d e n enkele w i j z i g i n g e n plaats in het o r g a n i s a t i e s c h e m a , dat in zijn huidige v o r m in dit jaarverslag w o r d t a f g e d r u k t .
In het v e r s l a g j a a r v e r g a d e r d e de Personeelsraad r e g e l m a t i g . Hun g e w a a r d e e r d e m e d e w e r k i n g ten aanzien van p r o b l e m e n , w a a r i n zij w o r d e n g e k e n d , en de goede sfeer, w a a r i n de ver-g a d e r i n ver-g e n plever-gen te v e r l o p e n , w o r d t ten zeerste op prijs ver-gesteld.
Het is de Raad v a n Beheer een behoefte zijn g r o t e dank uit te spreken aan alle medewerkers van het N.S.P. v o o r de grote t o e w i j d i n g , z o r g v u l d i g h e i d en ijver, w a a r m e d e het vele w e r k ge-durende het v e r s l a g j a a r w e d e r o m w e r d verricht.
!["La cittadinanza dei provinciali dopo la 'Constitutio Antoniniana'", G. I. Luzzatto, "Riv. ital. per le sc. giur.", VI, ser. III, 1952-1953 : [recenzja]]()